Mardin
MsXLabs.org & MORPA Genel Kültür Ansiklopedisi
MARDİN Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nin doğusunda il ve aynı ilin merkezi olan kent. Kuzeyde Siirt, Batman ve Diyarbakır, batıda Şanlıurfa, doğuda Şırnak, güneyde Suriye ve güneydoğu köşesinde Dicle'nin doğusunda da Irak ile sınırlanır. Mardin ilinin yüzölçümü 8.891 km2dir. Fizikî coğrafya: Mardin ili toprakları Güneydoğu Anadolu'nun Dicle bölümünde, kuzeyde Diyarbakır Havzası ile güneyde Suriye arasında, doğudan batıya yayılan, çok yerinde plato görünüşünde dağlık bir kitle ile kaplıdır. Bu dağlık yöreye "Mardin Eşiği" adı verilir.
İlin çok büyük bölümünü kaplayan bu kitle, kuzeyde Dicle Havzası'na, güneyde Kuzey Suriye düzlüklerine ve güneydoğuda Şırnak ili içinde İdil ve Cizre'nin yer aldığı Dicle Vadisi'ne doğru, sel yarıntılarıyla parçalanmış sırtlarla alçalır. Mardin Eşiği üzerinde en yüksek nokta, güneybatı ucunda Mazıdağ'dır (1.326 m.). Güneydoğu Anadolu'nun deniz etkilerinden en uzak yöresinde bulunan Mardin ili, Türkiye'nin yazları en sıcak ve kurak köşelerinden biridir. Örneğin Şanlıurfa'da, en sıcak ay ortalaması 29,8 dereceye kadar çıkar. Aynı yerde en soğuk ay ortalamasıysa 2,7 dereceye kadar iner. Görüldüğü gibi, bu kadar sıcak yazlarına karşılık, kışlar oldukça serttir; karasallık belirlidir. İklimin bir başka özelliği de, yazların çok belirli şekilde kurak oluşudur.
Mardin'de 690 mm. olan yıllık yağışların % 85 kadarı kış ve ilkbaharda düştüğü hâlde, yaz mevsiminin oranı % 0,5'ten ibarettir. Bu iklim koşulları altında, bir dereceye kadar tahıl hariç, Türkiye'de sulamanın en zorunlu olduğu bölgelerden biridir. Doğal bitki örtüsüne gelince; Mardin Eşiği'nin az çok yüksek kısımları hariç (meşelikler, çalılıklar), kurakçıl bozkırlar egemendir. Mardin ili akarsuları, Dicle ve Fırat havzalarına bağlıdır. Kaynaklarını Mardin Eşiği'nden alan suların çoğu, kuzey ve doğuya yönelerek Dicle ve Fırat'a karışırlar. Fakat bu suların çoğu, yazın kuru yataklar hâline gelir; tarımda yeraltı sularından yararlanılır. Nüfus: il genel nüfusu 1997'de 654.268'dir. Ekonomi: Endüstirileşme bakımından Türkiye'nin en geri kalmış illerinden biri olan Mardin (en büyük kuruluş Mardin Çimento Fabrikası ile Kızıltepe Yem Fabrikası'dır) ili ekonomisi, tarıma ve özellikle hayvancılığa dayanır. En çok yetiştirilen bitkisel ürünler şunlardır: buğday, kırmızı mercimek, kavun, arpa, karpuz, üzüm, domates, patlıcan, nohut, çiğit ve pamuk.
Güneydoğu Anadolu Projesi'nin (GAP) Aşağı Fırat Havzası'ndaki Mardin-Ceylanpınar Sulaması ile Dicle Projesi tamamlandığında bitkisel üretimde önemli oranda verim artışı beklenmektedir. Yetiştirilen başka hayvanlar koyun, kıl keçisi ve Ankara keçisidir. Küçükbaş hayvan sayısı bakımından oldukça zengin bir ildir. Türkiye'nin kalabalık ve endüstrileşmiş bölgelerine çok uzak yerde bulunan sınır ili Mardin'in ulaşımı, kara ve demiryolları ile sağlanır. Suriye sınırı boyunca doğuya uzanan demiryolu, ilin en kalabalık ilçesi olan Nusaybin'de Suriye topraklarına geçer. Bu demiryolundan Şenyurt'ta ayrılan bir şube hattı Mardin'e bağlanmıştır. Karayollarına gelince, en önemli iki şose, Elazığ-Diyarbakır üzerinden Mardin'e ulaşan (il merkezi bu şosenin 5 km doğusunda kalır) ve buradan Şenyurt-Derbesiye'de Suriye sınırına inen ve batıdan Akdeniz kıyılarından gelerek doğuya uzanan yollardır.
