Arboretum (Ağaç Parkı)

ARBORETUM

1. Genellikle yetişme koşullarını incelemek amacıyla değişik türlerden, çoğunlukla yabanıl ağaç, ağaççık ve çalıların deneysel yetiştirilmesine ayrılmış park ya da alan.
2. Bir bota nik bahçesinde ağaç, ağaççık ve çalıların dikimine ayrılmış bölüm.
Arboretum, bütün örneklerin teker teker, yerli ve bilimsel adları ile hangi ülkeye ait oldukları etiketlerle belirtilmiş ağaç, ağaççık ve çalılardan oluşur. Arbo- retumun amacı bilimsel, eğitsel ve estetiktir. Arboretum bünyesindeki türler ya familyalarına, ya ekolojik koşullarına ya da coğrafi kökenlerine göre sınıflandırılırlar.
Arboretumlar halka açık ya da özel olabilir; genellikle yüksekokullara ya da üniversitelere bağlıdırlar. Günümüzde dünyanın en önemli arboretumu, İngiltere'de Londra yakınlarındaki Kew arboretumu- dur. 1759 yılında kurulan bu arboretum Kraliyet botanik bahçesinin bir bölümünü oluşturur ve 10 000 tür ve varyeteyi içerir. ABD’deki Harvard Arnold arboretu- munun da dünyada önemli bir yeri vardır (6 200 bitki). Fransa'da ilk kez bir ağaç koleksiyonu düşüncesini ortaya atan Pi- erre Belon'dur(XVI, yy.). Belon, 1558 yılında Uzakdoğu ülkelerine yaptığı bir gezi sonunda krala, meşe, mantarmeşesi, sakızağacı, keçiboynuzu ve çınar ağaçlarından oluşacak bir "iklime alıştırma planı" önermiştir. Daha sonraları, Duhamel de Monceau, 1720 yılında, Monceau parkında (Loiret) yabanıl ağaç ve ağaççıkların bir araya toplandığı bir iklime alıştırma bahçesi kurarak bilimsel amaçlı ilk arbo- retumu gerçekleştirdi. Bugün Fransa’da kamusal ya da özel otuz kadar arboretum vardır.
Türkiye'de ilk arboretumun kurulmasına, İÜ. Orman fakültesi'nin önerisi üzerine, 1949 yılında, İstanbul’da, Belgrat ormanı içinde 445 ha’lık bir alan üzerinde, Orman genel müdürlüğü tarafından başlandı. Bu arboretumun kuruluş amaçları; ekonomik ve bezeme değeri olan odunsu türlerin seçim olanağını elde etmek; yetiştirme bakımından ülkenin bölgesel ve yöresel doğal ekolojik koşullarına uyan türleri saptamak; koleksiyon yoluyla halkın kültür düzeyinin yükseltilmesinde burayı öğretici ve eğitici bir açık alan dersliği olarak kullanmak; yerine göre, arboretum alanlarında halka dinlenme olanakları sağlamak ve fakülte öğrencilerinin uygulamalı çalışmalarında yararlanmaktır.
Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunun 50. yılında "Atatürk arboretumu” adını alan bu arboretumda kuruluş çalışmaları, halen devam etmektedir. Tür ve varyete sayısı 600 dolayındadır (yabancı 140, yerli 450).
Ayrıca, Orman idaresi'ne bağlı ormancılık, kavak ve hızlı gelişen orman ağaçları araştırma enstitülerince, 25 yıldan beri, çeşitli bölgelerde uygulamalı araştırmalar için populetum (kavaklık) eucalyptum (okaliptüslük) ve pinetumtar (çamlık) kurulmuştur. Buralarda kavak türleri ve klon- larının, okaliptüs ve çam türlerinin deneyleri yapılmakta, ülkemizde üretilmeleri için (tesis yetenekleri ve tesis liyakatleri bakımından) karşılaştırmalı, bilimsel sonuçlar alınmaya çalışılmaktadır.

Büyük Larousse

MsXLabs Üye Girişi