Futbol Nedir?
Her biri on bir kişiden kurulu iki takım arasında oynanan bir oyundur.
Bugün dünyanın hemen hemen her yerinde oynanan, adeta insanlar arasında hastalık derecesine varan bu oyunun nereden doğduğu kesin olarak bilinmemektedir. Avrupalı yazarların futbolun beşiğini İngiltere olarak söylemeleri, bu sporun modern anlamda orada başladığını belirtmek içindir.
Çok eski zamanlarda Çin’de oynandığı ve ordularının çalışma programlarında bulunduğu, kaynaklardan anlaşılmaktadır. Homerus ve Eflatun devirlerinde Yunanistan’da çok yaygın haldeydi. Zamanla oyun Roma’ya, oradan da Roma lejyonerleri vasıtasiyle İngiltere’ye geçmişti. Modern anlamda ilk futbol kulübü, 1855 yılında Sehffield United adıyla İngiltere’de kuruldu. Futbolun ana hatları ise 1896’da tespit edildi. Günümüze kadar çeşitli zamanlarda kurallarda değişiklikler yapıldı. Bugün futbol kaideleri olarak her tarafta aynıları uygulanmaktadır.
Futbolda gaye; topu karşı takımın kalesine sokmaktır. Top, el-kol ile oynanmaz. Yalnız kaleci kendi ceza sahası içinde el ile tutabilir. Futbol oynanan nizami sahanın etrafı çizgilerle çevrilmiş bir dikdörtgen şeklindedir. Uzun kenar 90 metreden az olmadığı gibi, 120 metreden de fazla olamaz. Kısa kenarı ise 45 ile 90 m arasındadır.
Uzun kenarlara taç, kısa kenarlara aut çizgisi adı verilir. Futbol sahası tamamen düz ve ekseriya çimle kaplıdır.
Futbolda esas olan golün atılacağı kale, aut çizgisinin tam ortasındadır. Üç direkten ibaret olup, iki yan direk arasındaki mesafe 7,32 m, yükseklik ise 2,44 metredir. Kalenin arkasına golün belli olması için ağ gerilir. Oyun sahasını tam ortalayan çizgiye orta çizgi, ayırdığı her parçaya da yarı saha denir. Kalenin önünde ceza sahası denilen, uzun kenarı 40,30 m, kısa kenarı 16,50 m’lik bir alan vardır.
Ceza sahasının içinde 18,50x5,50 ebadında yine dikdörtgen biçiminde kale alanı bulunur. Kale çizgisinin tam ortasından 11 m uzaklıkta penaltı noktası vardır. Sahanın tam ortası, merkez olmak üzere, yarıçapı 9,15 metrelik bir daire çizilerek saha çizgileri tamamlanmış olur. Köşe atışlarının yapıldığı dört köşeye 1,50 m uzunluğunda direk dikilir.
Futbolda fazla kural yoktur. Oyun başlarken ve her gol atıldıktan sonra oyuncular kendi sahalarında bulunur ve başlama vuruşu ile oyuna girilir. Kaleci ceza sahası içinde topu elle kullanabilir. Ceza sahası haricinde elle kullanırsa saha oyuncusuna verilen ceza verilir. Oyun esnasında top yan çizgileri geçince karşı taraf topu elle oyuna sokar. taç atışı denen kullanmanın da belli kuralları vardır. Kendi kale çizgilerini, vurdukları top geçerse karşı taraf köşe atışı kazanır.
Eğer rakip oyuncunun vurduğu top kale çizgisini geçerse aut olur. Serbest atışla oyuna başlanır. Ceza sahası içindeki kusurlu hareketlere göre, hakem penaltı kararı verebilir. Kurallara uygun olarak oyun durduğu esnada, top hakem tarafından tekrar oyuna sokulur. Kurallara uymayan oyuncuya hakem tarafından sarı kart gösterilir. Aynı oyuncu hataları tekrar ederse kırmızı kart görür ve oyun harici kalır. Topta bir arıza varsa, hakem kararı ile değiştirilir.
Oyuncu değiştirilmesi, top dışardayken hakeme haber verme suretiyle olur. Resmi müsabakalarda ancak iki oyuncu değiştirilebilir. Bunlardan başka en mühim olan kural ofsayt kuralıdır. Rakip kale çizgisine toptan daha yakın bulunan bir oyuncu ofsayt pozisyonundadır. Ofsayt pozisyonundaki bir oyuncu, top kendi takım arkadaşına çarptığı veya kendi takım arkadaşı tarafından oynandığı anda hakemin kanaatine göre; oyuna veya rakibe müdahalede bulunuyorsa, bulunduğu pozisyon kendisine bir avantaj sağlıyorsa ofsayt sayılır. Eğer oyuncu şeklen ofsayt olup, topu doğrudan doğruya kale, köşe, taç veya hakem atışından alıyorsa ofsayt olmaz. Oyunda kullanılan topun dışı eşit büyüklükte dikilen deriden, içi ise şişirilebilen lastikten meydana gelir. Topun çevresi en az 68 cm, en çok 71 cm, ağırlığı en az 396 gr, en çok 453 gramdır.
Futbol Nasıl Oynanır?
Futbol maçları dikdörtgen şekilde, yapay veya gerçek çimle kaplı bir sahada oynanır. Sahanın kısa kenarlarında iki adet kale bulunur. Oyuncuların temel amacı eller ve kollarını kullanmadan karşı takım kalesine topu sokarak gol atmaktır. Yalnızca iki takımın kalesini koruyan kaleciler ceza sahası olarak adlandırılan kendilerine ayrılmış olan bölümde topa elleriyle dokunabilirler. Topun sahanın uzun kenarlarından saha dışına çıkmasıyla taç atışı kullanılır. Taç atışını topa son olarak hangi takım oyuncusu temas etmişse tam tersi karşı takım kullanır. Eğer bir oyuncu kendi kale çizgisi dışına topu çıkarırsa aut atışı, karşı takım oyuncularından biri dışarı çıkarmışsa köşe atışı (korner) kullanılır.
Futbol sahasında belirlenen çizgiler içinde ceza sahasında karşı takıma faul hareketi yapılması durumunda penaltı atışı verilir. Faul hareketlere hakem tarafından sarı veya kırmızı kart verilir. Futbol 45 dakikalık iki devreye ayrılan, toplam 90 dakikadan oluşan bir mücadeledir. Bu mücadelede karşı takımdan daha fazla gol atmayı başarabilmiş olan takım maçı alırken, atılan gol sayılarının eşit olması durumunda maç berabere sonuçlanır. Bazı futbol organizasyonlarının kurallarına göre normal süresi berabere tamamlanan maçlarda 15’er dakikalık iki uzatma devresi oynanır. Belirlenen sürece maç yine berabere biterse penaltı atışlarına geçilir ve bu atışlar sonunda kazanan takım belli olur.
Temel Futbol Kuralları
Ana hatlarıyla bu oyun, oyun alanı, oyuncular, hakemler ve toptan oluşmaktadır. Günümüze kadar geldikçe, ortaya çıkan sorunlar ve ihtiyaçlardan ötürü, futbol kuralları yenilenmiş ve oyunu hızlandırıp, güzelleştirip aynı zamanda daha seyredilebilir bir hale dönüştürülmüştür. İşte futbolun temel kaideleri :
Oyun Alanı :
Maçın oynandığı yer, dikdörtgen şeklindedir. Eni en az 45, en fazla 90 metredir. Boyu ise en az 90, en fazla 120 metre ile sınırlandırılır. Uluslararası müsabakalarda bu oranlar ende 64 – 75 metre, boyda ise 100 – 110 metredir.
Top :
Yuvarlak biçimde olan bu oyun aracı, ortalama 410 – 450 gram ağırlığında olup çevresi de 68 – 70 santimetre arasında olmalıdır.
Oyuncuların Sayısı :
Her iki takımdan da oyun alanı içinde 11’er futbolcu bulunur. Maçın başlayabilmesi ya da devam edebilmesi için bir takımın saha içinde 7 kişiden az olmaması gerekir. Yedek kulübesinde en fazla 7 oyuncu bulundurulup, oyun süresi içinde bir takım en fazla 3 kez oyuncu değiştirebilir.
Oyuncuların Giysileri :
Her iki takım futbolcuları birbirinden farklı renklerde forma giymek zorundadır. Bir takımın tüm oyuncuları ise kaleci hariç, tek tip forma giymelidir. Genel anlamda giysiler, kısa kollu ya da uzun kollu forma, şort, uzun çorap, tekmelik ve futbol ayakkabısından oluşur.
Hakem :
Müsabakalar, oyun kurallarını uygulamada yetkili olan birisi tarafından yönetilir. Bu kişi hakemdir. Hakem, futbolculardan farklı renkte kıyafet giyer. Hakeme sahanın 2 karşı uzun çizgisinde bulunan ve bayraklarla oyuna müdahale eden 2 yardımcı hakem eşlik eder. Asıl ve tartışmasız kararı veren ise orta hakemdir. Hakem, kararlarını düdük çalarak duyurur.
Maçın Süresi :
Futbol, 45’şer dakikadan oluşan 2 devre halinde oynanan bir oyundur. Toplam 90 dakika süren maçın devre arası 15 dakikayı aşmaz.
Ofsayt :
Oyunun temel kurallarındandır. Bir oyuncu, rakip kaleye toptan ve rakibin sondan ikinci oyuncusundan daha yakın ise ofsayt pozisyonundadır. Bu pozisyon sırasında topa dokunursa, hakem ofsayt kararı vererek, karşı takım lehine düdük çalar.
Fauller ve Fena Hareketler :
Saha içinde oyunun kuralına göre oynanmasını sağlayan etkenlerin başında fauller gelir. Maçta faul yapan bir oyuncu, kuralları ihlal etmiş sayılacağından hakem tarafından karşı takıma vuruş hakkı verilir. İşte 10 temel kusurlu hareket :
- Rakibe tekme atmak ya da tekme atmaya teşebbüs etmek
- Rakibe vurmak ya da vurmaya teşebbüs etmek
- Rakibi tutma
- Rakibe tükürmek
- Bilerek topa elle dokunmak
- Rakibi çelmelemek
- Rakibin üzerine sıçramak
- Rakibi itmek
- Rakibe şarj yapmak
- Rakibe ayakla kayarak müdahele etmek
Kusurlu hareketleri bir ya da birden fazla tekrarlayan oyuncu, faulün şiddetine göre sarı kart veya kırmızı kartla cezalandırılır. Kırmızı kart gören oyuncu, oyun alanından ihraç edilir ve bir sonraki müsabakada görev yapamaz.
Serbest Vuruşlar :
Bu vuruşlar, hakem kararıyla belirlenip direkt ve en direkt olarak ikiye ayrılır. En direkt serbest vuruşta, topun oyuna girmesi için 2 farklı oyuncuya temas etmesi gerekir.
Penaltı :
Kusurlu hareketler, ceza sahası içinde olursa penaltı ile cezalandırılır. Kaleye 11 metre mesafede bulunan penaltı noktasından kaleye doğru yapılan vuruştur. Tek bir oyuncunun, kaleyi koruyan rakip kalecinin olduğu alana topa vurma avantajına sahip olmasıdır.
Taç Atışı :
Oyuna yan çizgiden başlama yöntemidir. Oyuncu, çizginin gerisinden topu eliyle, başlarının üzerinden fırlatarak oyuna dahil eder.
Kale Vuruşu :
Topun kalelerin yanından oyuna girmesidir. Rakip kaleye yapılan vuruşta, top kalenin dışından çizgiyi geçerse, tekrar kale vuruşuyla oyun başlar.
Köşe Vuruşu :
Rakip kaleye yapılan vuruşta, top rakip futbolcuya çarpıp, kalenin dışından oyun alanını terk ederse, vuruşu yapan oyuncunun takımı, topun çıktığı oyun alanı köşesinden köşe vuruşuyla oyunu başlatır.
Futbol Oyununun Süresi Nedir?
Oyunun Devreleri;
Hakem ve oynayan iki takım aralarında başka şekilde anlaşmamışlarsa bir oyun 45’er dakikalıkiki eşit devreden oluşur. Oyunun devre sürelerini değiştirmek için karar (örneğin, havanın kararması yüzünden 40’ar dakikalık iki devreye indirmek) verilmesi oyun başlamadan önce verilmeli ve müsabaka yönetmeliklere uygun olmalıdır.
Devre Arası;
Oyuncuların devre arası dinlenmeye hakları vardır. Devre arası 15 dakikadan uzun olmamalıdır. Müsabaka yönetmeliklerinde devre arası zaman süresi belirtilmelidir. Devre arası zamanı ancak hakemin izni ile değiştirilebilir.
Kayıp Zaman İçin Uzatma;
Aşağıdaki durumlar nedeniyle kaybolan süre ait olduğu devreye eklenecektir.
a) oyuncu değiştirmeleri
b) oyuncuların sakatlanmaları,
c) sakatlanan oyuncuların tedavi için oyun alanından çıkarılmaları,
d) zaman geçirilmesi,
e) herhangi bir diğer neden dolayısıyla.
Eklenecek süre hakemin takdirine bağlıdır.
Penaltı Vuruşu;
Her iki devrenin veya uzatma devrelerinin sonunda yapılacak penaltı vuruşu için gerekli süre eklenecektir.
Uzatma Devreleri;
Müsabaka yönetmelikleri bir oyuna iki eşit uzatma devresi ilave edilmesi gerektiğini içerebilir. Bu durumda 8 nci kuralın hükümleri dikkate alınmalıdır.
Tatil Edilen Maç;
Müsabaka yönetmeliği aksini belirtmedikçe, tatil edilmit bir maç tekrar edilir.
Oyunun Başlaması ve Tekrar Başlaması;
Başlama Vuruşundan Önce, para atışı yapılır ve atışı kazanan takım birinci yarıda hücum edeceği kaleyi seçer.
Diğer takım oyunun başlama vuruşunu yapar. Para atışını kazanan takım ikini yarıda başlama vuruşunu yapar. Maçın ikinci yarısında takımlar kalelerini değiştirip diğer kaleye hücum ederler.
Başlama Vuruşu;
Oyunu başlatmak veya tekrar başlatmak için yapılan başlama vuruşu;
a) oyunun başlangıcında,
b) bir gol atıldıktan sonra,
c) maçın ikinci yarısının başlangıcında,
d) eğer oynanırsa, her iki uzatma devresinin başlangıcında yapılır,
Başlama vuruşundan doğrudan doğruya bir gol yapılabilir.
Yöntem;
a) bütün oyuncular kendi yarı alanlarında bulunacaklardır,
b) başlama vuruşunu yapan takımın rakipleri top oyuna girinceye kadar toptan en az 9.15 m. (10 yarda) uzakta olurlar,
c) top orta noktada hareketsiz bir şekilde duracaktır,
d) hakem bir itaret verecektir.
e) top, vuruş yapılıp ileri doğru hareket ettiği andan oyunda olacaktır.
f) vuruşu yapan oyuncu, top bir başka oyuncuya dokunmadan önce topa ikinci kez dokunmayacaktır.
Bir takımın kazandığı her golden sonra başlama vuruşu diğer takım tarafından yapılacaktır.
