Arama

Çömlek Nedir? - Tek Mesaj #1

MaRCeLLCaT - avatarı
MaRCeLLCaT
Ziyaretçi
24 Aralık 2007       Mesaj #1
MaRCeLLCaT - avatarı
Ziyaretçi

ÇÖMLEK

Ad:  çömlek.JPG
Gösterim: 382
Boyut:  17.7 KB

1. Pişmiş topraktan her türlü kap kacak, tabak, testi vb.’ye verilen genel ad. (Bk. ansikt. böl.)
2. Çömlek hesabı, bilgisiz kimselerce yapılan basit ve doğruluğuna güvenilmez hesap.

—Mutf.
  • Çömlek kebabı, kuşbaşı doğranmış kuzu etim çömlekte pişirerek yapılan et yemeği. (Yağda pembeleşinceye değin kavrulan etler çömleğe yerleştirilir. Üzerine arpacık soğanı, havuç, dilim dilim kesilmiş dolmalık biber, baharat, tuz ve çok az su konarak fırına sürülür. Bazı yörelerde kuyu ateşinde pişirilir.)
  • Çömlek peyniri, çömlek içine bastırılıp uzun süre toprak altına gömülerek bekletilen bir tür peynir. (Bk. ansıkl. böl.)
—Müz. - DÜMBELEK.

—Oy.
  • Çömlek kapmaca, açık havada oynanan bir çocuk oyunu. (Bk. ansikt. böl.)
  • Çömlek patladı, çocuk oyunlarında "oyun bozuldu” anlamında söylenir.
—ANSİKL. Sırsız ve sırlı olmak üzere iki tür çömlek vardır. Birinciler, hiçbir koruyucuyla kaplı değildir ve gözeneklidir. Özlü kile, bir biçim verilerek pişirilmekle yetinilmıştir. Çiçek saksıları, kiremitler, toprak testiler, vb. ile birçok eskiçağ çömlekleri (amforalar, küpler, kupalar, vb.) bu sınıfa girer. Sırlı çömlekler, yani renksiz ya da oksitlerle renklendirilmiş kurşunlu bir sırla kaplı çömleklerse, belli ölçüde su geçirmez ve hafif ateşte kullanılabilir, ama darbeye dayanıksızdır.

Çömlek yapımı, önce toprakların yıkama. süzme, çürütme, dövme ya da çiğneme yoluyla hazırlanması ve karılması (saf olmayan kil ve marn alınır ve kilin pişince çekmesini önlemek için buna silis katılır) işlemini içerir Böylece elde edilen homojen mase. yüksek parçalar için tornada, yassı parçalar için de kalıpta biçim lendirilir. Kurutulduktan sonra, çömlek yaklaşık 1000 °C sıcaklıkta pişirilir Kurşunlu sır (minium kil ve kum karışımıdır — bunların ateşte eritilmesiyle parlak ve şeffaf bir kurşun silikatı elde edilir), parça pişirilmeden öne üzerine sürülerek onunla birlikte pişirilebileceği gibi, pişirilmiş parçanın üzerine de uygulanabilir. Bu durumda, parçanın düşük sıcaklıkta bir kez daha pişirilmesi gerekir.

Çömlekler, oyma (merdanede dekor- landırma) ya da ıstampalarına (damgayla dekorlandırma) yoluyla ya da parçanın kendi renginden farklı renkte ince bir astar tabakası kazınarak dekorlanır. Sır hamuru sıkan bir şırıngayla kabartma süsler de yapılabilir. Çömlek daha önce sır- lanmışsa, boyalı sırlarla (yeşil, sarı, kahverengi ve mavi) renk etkileri oluşturula bilir ve bunların karışımıyla, "alacalı’ ya da "mermer desenli"bir zemin elde edilebilir.

—Mutf. Çömlek peyniri yapımında, daha çok yağlı koyun ya da inek sütü kullanılır. Yağsız sütlerden yapılanı makbul değildir. Hazırlanış! tulum ya da lor peyniri gibidir. Özelliğini, hazırlandıktan sonra bir çömleğe sıkıca basılıp hava almayacak biçimde ağzına bir deri geçirildikten sonra toprağa gömülmesi oluşturur Uzun süre toprak altında bırakılan bu peynirin özel bir lezzeti vardır.

—Oy. Oyuna kafilanlar ikişer ikişer eşleşir Tek kalan ebe olur. Eşlerden biri oturup öteki hemen onun arkasında durur ve bir halka oluştururlar. Ebe halkanın dışında dolaşırken, ansızın ayakta duranlardan birine dokunur. Dokunulan oyuncuyla ebe, birbirine ters yönde halkanın çevresinde koşmaya başlarlar. Eşi koşmakta olan çocuğun yanına ilk varan, onun eşi olur, öteki ebe olarak oyuna devam eder. Oyun, bazı yörelerde oturan oyunculara çömlek dendiğinden bu adı almıştır.
Çömlek (Aulularia), Plautus'un komedisi (İ.Ö. 195'e doğr). Yaşlı cimri Euclion, evinde altın dolu bir çömlek bulur. Genç Lyconidus'un Euclion’un kızıyla evlenebilmesi için, köle Strobilus bu çömleği ondan çalar. Euclion'un, saplantı nitelikli bir kusur olarak gösterilen cimriliği, Moliöre' in Cimri'sine esin kaynağı olmuştur.

Kaynak: Büyük Larousse

Son düzenleyen Safi; 9 Ocak 2017 05:51