Ulus (Millet) Nedir?

ULUS

1. Aynı topraklar üzerinde yaşayan, aynı kökten gelen, tarihleri, kültürleri, gelenekleri ortak olan, çoğu kez de aynı dili konuşan insan topluluğu. (Eşanl. MİLLET.)
2. Kendisini oluşturan bireylerden ayrı, kolektif ve bölünmez bir bütün olan, egemenlik sahibi soyut varlık.

—Esk. eğit. Ulus okulları — MİLLET MEK TEPLERİ.

—Türkler'de ve Moğollar'da oymakların birleşmesinden oluşan topluluk. ll Ulus ümerası, Moğollar’ın türkleşip müslümanlaştıktan sonra kurdukları devletlerde genel valilerin unvanı. (Ulus ümerası, geniş yetkilerle donatılmış olduğundan, merkez yönetimi önemli devlet işleri konusunda karar vermeden önce, mutlaka ulus ümerasının görüş ve düşüncelerini alır, durumu buna göre değerlendirirdi.)

—Ulus kavramının ortaya koyduğu en önemli sorun, ulusun devletle olan ilişkilerinde ortaya çıkar. Genellikle ulusla devlet arasındaki bağların sıkılığı bir ulus-devlet'in oluşmasını sağlar. Ama kimi zaman devlet ulustan önce doğar (sömürgelikten kurtulan ülkelerin durumunda olduğu gibi); ayrıca çokuluslu devletler olduğu gibi, birden çok devlete bölünmüş uluslar da vardır.

Ulus, Hâkimiyet! milliye gazetesinin 1934’ten sonraki adı. Ankara’da günlük olarak çıkarılan gazete, hükümetin ve CHP'nin görüşlerini yansıtıyordu. Yazı işleri müdürlüğünü Hakkı Naşit Uluğ’un yaptığı gazetenin başyazarı Falih Rıfkı Atay, dış politika yazarı Ahmet Şükrü Esmerdi. Daha sonra başyazarlığını Hüseyin Cahit Yalçın ve sonra da Yakup Kadri Karaosmanoğlu'nun yaptığı Ulus gazetesinde Nurullah Ataç, Nasuhi Baydar, Yaşar Nabi Nayır, Neşet Halil Atay, Burhan Belge, Nurettin Artam, Cemal Kutay vb. imzalar da sürekli yazarlar kadrosunu oluşturuyordu. 1953'te DP iktidarınca çıkarılan bir yasayla CHP mallarına elkonulması üzerine bir süre kapalı kalan Ulus, daha sonra Nihat Erim'in yönetiminde Yeni ulus adıyla yayımlandı. Aynı yıl Halkçı, 1955'te yeniden Ulus adıyla yayınını sürdüren gazete, 1971’de Yaşar Aysev'le Vedat Dolakay tarafından satın alındı, adı da Barış oldu.

Millet
Aynı topraklar üstünde yaşayan, aralarında tarih ve kültür birliği bulunan, genellikle aynı dili konuşan insan topluluğu; ulus. Ulus, tarihî bir olgudur.

Feodal düzende ve ona gelinceye dek var olan toplumsal-ekonomik biçimlerde ulus kavramından söz edilemez. Eski Mısırlılar ve Yunanlılar; Orta Çağ Avrupası'nın feodal prenslik ve krallıkları bir millet olarak alınmaz.

Dinî temele dayalı Osmanlı Devleti'nde de egemen olan, "ümmet" kavramıydı. Üretim biçimlerinde ekonomik birliği bağlayıcı yönde köklü değişikliklerin gerçekleşmesine koşut olarak, Fransız Devrimi'nden sonra ve özellikle 19. yüzyılda yeni bir toplumsal kategori olarak tarih sahnesindeki yerini aldı.

Osmanlı Devleti'nin yönetimindeki topraklarda baş gösteren bu tarihî doğrultudaki hareketlere karşı, Osmanlı aydınlarının "ümmet" kavramının yerine savundukları "Osmanlıcılık" düşüncesi etkili olamadı. II. Meşrutiyet'ten sonra, nesnel zeminini bularak Türk aydınları içinde yer etmeye başlayan "millet" kavramı, ulusal kurtuluş savaşının "misakı millî"sine temel oldu.
Tüm özellikleriyle bir bütün olan "millet" kavramı, Atatürk devrimlerinde de "dili, kültürü ve ülküsü bakımından başka topluluklardan ayrılan topluluk" olarak tanımlandı.