Mehmed Esad Safvet Paşa

Safvet Paşa

asıl adı MEHMED ESAD
(d. Haziran 1815, İstanbul - ö. 17 Kasım 1883, İstanbul)
Osmanlı sadrazamı.

Medrese öğrenimi gördü. 1831’de Divan-ı Hümayun kalemine girdi. Dönemin geleneğine uygun olarak orada kendisine Safvet mahlası verildi. Bu görevi sırasında Fransızca öğrendi. Takvim-i Vekayi nazırlığı, Divan-ı Hümayun tercümanlığı ve hariciye kâtipliği yaptı. On yıl kadar süren mabeyn kâtipliğinden sonra Meclis-i Âli-i Tanzimat üyeliğine atandı. 1862’de vezir oldu. Dört kez hariciye, üç kez maarif nazırlığı, aynca ticaret ve adliye nazırlıkları görevlerinde bulundu. Maarif nazırlığı sırasında yürürlüğe giren (1869) Maarif-i Umumiye Nizamnamesinin hazırlanmasında büyük katkısı oldu. Hariciye nazırıyken Ayastefanos Antlaşması görüşmelerine Osmanlı başmurahhası olarak katıldı.

Haziran 1878’de hariciye nazırlığı kendisinde kalmak üzere sadrazamlığa getirildi. Beş ay sonra görevden alınarak Paris elçiliğiyle İstanbul’dan uzaklaştırıldı. Ertesi yıl beşinci kez hariciye nazırlığına atandı. Bu görevde de üç ay kaldı. Devair müffettişi oldu. Altıncı kez getirildiği harciye nazırlığı yalnızca iki gün sürdü. Nazırlıktan ayrıldıktan sonra yeniden Devair müfettişliğine döndü. Bir süre sonra da öldü.

Safvet Paşa
(1814 İstanbul-1883 İstanbul)
Sadrazam ve devlet adamı.

Medresede öğrenim gördü. Çok iyi Fransızca öğrendi. Divanıhümayun'da tercümanlık yaptı. Mabeyn dördüncü kâtipliğinde bulundu. Sarayda ileri gelenlere Fransızca öğretti. Tanzimat Meclisi'ne üye olarak katıldı. 1862'de vezir oldu. Üç kez Maarif Nazırlığı, altı kez de Hariciye Nazırlığı yaptı. Adliye ve Ticaret Nazırı olarak da görev yaptı. 1878'de sadrazamlığa getirildi, bu görevde üç ay kaldı. Görev yaptığı dönemin önemli olayları, Osmanlı-Rus Savaşları ve Ayastafanos Antlaşması'dır.

Yaşamı
Babası kaza Voyvodalığında bulunmuş Sürmene eşrafından Mehmet Hulusi Ağa olan Mehmed Esad Safvet Paşa 1814 yılında İstanbul'da doğdu.[2] Öğrenimine mahalle okullarında başlamış, Bayezid Medresesinde devam etmiştir. Devlet memurluğuna 1831 yılında 17 yaşındayken Divan-ı Humayun kalemine girerek başladı. Burada asıl adına geleneklere uygun olarak Safvet mahlası verildi.
Dürüst ve değerli bir devlet adamı olarak tarihe geçmiştir. Nüktedan espirili bir kişiliğe sahiptir. Eğitime çok önem verdiği bilinmektedir, Torunlarının eğitime gitmek istememesi üzerine "Bu genöşere ne oluyor biz çocukken Haydar (semt)inden kar demez kış demez yürüyerek beyazit camisine medrese eğitimine giderdik. Sürmene Gazetesi kurucusu Resul Hamza Emin'ın araştırmasına göre Savvet Paşa nın kızı Aliye hanım Samsun Mutassarrıfı Mustafa Beyle evlenmiştir. bu evlilikten Ünlü karıkatürüst ve Hürriyet Gazetesinin kurucusu Sedat Simavi doğmuştur. Sedat Simavi anne tarafından Safvet Paşanın torunudur yani anne trafından Sürmenelidir.

Hükümet Nazırlıkları ve sadrazamlığı
Altı defa Hariciye Nazırlığı, üç defa da Maarif Nazırlığı yapmıştır. 1868 yılında Maarif Nazırı iken Şimdiki Galatasaray Sultanisini kurmuştur, Galatasaray Lisesi o dönemde 7 dilde eğitim veren ve Dünyada bir benzeri olmayan bir okuldu. 1869 yılına kadar parça parça olan Osmanlı Maarif Teşkilatı ilk defa onun zamanında bir kül halinde "Maarif-i Umumiye Nizamnamesi" ile toparlanmış ve yeniden tanzim edildiğinden bu devreye tanzimat adı verilmiştir. İlk defa bu devrede eğitim hizmeti halk işi olmaktan çıkıp devlet hizmeti olarak algılanmaya başlanmıştır.
Toplam 14 defa çeşitli nazırlık görevlerinde bulunmuştur. 4 Haziran 1878-4 Aralık 1878 tarihleri arasında da 6 ay süreyle sadrazamlık görevini yerine getirmiştir.

Safvet Paşa'nın Hazırladığı Maarif Nizamnamesi
1869 Maarif-i Umûmiye Nizamnâmesi Fransız milli eğitim sisteminden ilham alınarak hazırlanmıştır. Ülke gerçekleri ve uygulama yeteneği göz önünde tutulmadan hazırlanmıştır. Bu Nizamname ile devletin eğitim sistemi yeniden yapılandırılarak yeni bir düzene tabi tutulmuştur. Yapılan yeni düzen değişikliğine göre :

• Öğretim mecburiyetini korudu
• Okulları kısımlara ve derecelere ayırdı
• Eğitim ve öğretim usulünü düzenledi
• Öğretmenlerin bilgilerini arttıracak ve terfilelerini sağlıyacak çareleri getirdi
• Maarif Nazırlığı ve Vilayet bazında şubelerini teşkilatlandırdı
• Sınav yöentemleri getirildi
• Eğitim masrafları için gelir kaynağı (Halktan toplanan paralar) buldu

Aynı Nizamnameye göre okul teşkilatı da şöyle oluyor;

1. Köylerde ve mahallelerde sıbyan mektepleri
2. 500 evli kasabalarıyla rüştiye mektepleri
3. Ev sayısı 1000'i geçen kasabalarda idadi mektepleri
4. Valilik merkezlerinde sultani mektepleri
5. İstanbulda biri erkekler, diğeri kızlar için iki öğretmen okulu kuruldu
6. Darülfünun kuruldu.
7. Lazım ve münasip olan yerlerde kız üniversiteleri kuruldu.