Silahdar Damat Ali Paşa

Silahdar Damat Ali Paşa
MsXLabs.Org & Vikipedi, Özgür Ansiklopedi

Silahdar Damat Ali Paşa veya Şehit Ali Paşa (d. 1667–ö. 1716) III. Ahmet saltanatında, 27 Nisan 1713 - 5 Ağustos 1716 tarihleri arasında üç yıl üç ay sekiz gün sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır. 5 Ağustos 1716'da Avusturyalılara karşı yapılan Petrovaradin Muharebesi'nde şehit düşmüştür.

Hayatı
İznik Gölü kıyısındaki Sölöz köyünde mukim Hacı Hüseyin Ağa adında bir Türk'ün oğludur. II. Ahmet devrinde Enderun'a alındı. Silahtar ocağına alındı. Padişah II. Mustafa'nın gözüne girmesi sayesinde tarafından saray teamülüne aykırı olarak hasodaya alındı ve akabinde padişahın sırkatibi oldu.
1709 Mart'ında ise III. Ahmet'in kızı Fatma Sultan ile nişanlandı ve "İkinci Vezir" rütbesiyle saraydan çıktı. Padişaha yakınlığı sayesinde Sadrazamların idaresine tesir edebilmeyi başaran Ali Paşa, 27 Nisan 1713'te sadaret makamına getirildi.
Bu makamdaki ilk başarısı, İngiltere ve Hollanda devletlerinin de tavassutuyla 5 Haziran 1713'te Ruslarla anlaşıp Prut Antlaşması'nı yeni esaslara göre belirlemek oldu.
Sadrazamlığı başlangıcında 1699 Karlofça Barış Antlaşması ile Venediklilere eline geçen Mora sorunları ile uğraşmıştır. Venedikliler bu anlaşma hükümleri tamamen ihlal ederek Karadağ'daki isyanı teşvik edip isyancılara yardım edince ve İstanbul-Mısır seferleri yapan Osmanlı ticaret ve hac gemilerine saldırınca 8 Aralık 1714'te Venedik'e karşı yeni bir savaş başlatmıştır.
1715 yazında Sadrazam Silahdar Damat Ali Paşa komutası altında bir Türk ordusu Venediklileri Mora'da yenilgilere uğratmış; altı hafta içinde Karlofça Antlaşması ile kaybedilen Korint, Anapoli, Modon, Koron ve Navarin kaleleri de dahil olmak üzere tüm Mora Yarımadası geri alınmış, ayrıca 1669 yılinda Girit fethedildikten sonra hala Venediklililerin elinde kalan Suda ve Spina Longa kaleleri de Türk donanmasının da katkısıyla zaptedilmiş, böylece tüm Mora ve Girit Venediklilerden tamizlenmişti.
Mora'nın yeniden fethedilmesi başarısından sonra Sadrazam Silahdar Damad Ali Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu kuzeye Avusturya'ya karşı ilerlemeye başlamıştır. 5 Ağustos 1716'da sadrazamın serdarlığı altındaki Osmanlı ordusu Petrovaradin Muharebesi'nde Savoy Prensi Eugen komutanlığı altındaki Avusturya ordusuna yenik düşmüş ve Silahdar Damat Ali Paşa bu savaşta askerlerine cesaret vermek isteyip cephenin ön saflarına ilerleyince alnından vurularak şehit olmuştur. Bu nedenle tarihlerde Şehit Ali Paşa adı ile anılır olmuştur.
Cesedi Belgrad'a getirilip orada Kaleiçi'nde yaptırılmış olan türbeye gömülmüştür.

Eserleri
Sadareti döneminde ilmiye sınıfında ıslahatlar yaptı, çocuk yaşta olanlara müderrislik unvanı verilmesini yasakladı. Mısır'a köle olarak getirilen zenci Habeşlerin gayrıinsani olan hadım edilmelerini kaldırdı. Zeamet müessesesinde reformlar yaptı.
Döneminde ayrıca, İzmir'e bir sabunhane, İznik'te doğduğu köyde ve Mora'da fethettiği Anapoli'de birer cami ve İstanbul'da bir kütüphane yaptırttı.

Silahdar Damat Ali Paşa (1667 Sölöz/İznik Gölü kıyısı-1716 Petervaradin)
MsXLabs.Org & Morpa Genel Kültür Ansiklopedisi

Osmanlı sadrazamı. "Damat" ve "Şehit" unvanlarıyla da anılır. II. Ahmet zamanında Enderun'a girdi. İyi bir öğrenim gördü, bu yüzden "halife" unvanı aldı.

II. Mustafa zamanında sır kâtibi, III. Ahmet'in tahta çıkışından sonra da sırasıyla rikabdar, çuhadar ve 1704'te silâhtar oldu. Bu makamdayken, III. Ahmet üzerinde büyük bir nüfuz kurdu. Sonunda vezirlik rütbesi aldı ve 1709'da III. Ahmet'in 15 yaşındaki kızı Fatma Sultan ile evlendirilerek padişaha damat oldu. 1713 yılında sadrazamlığa getirildi. Sadrazamlığında Karlofça Antlaşması ile kaybedilen toprakları geri almak politikası izledi. Bunun için önce Çarlık Rusyası ile barış yapıldı. 1714 yılında Mora'nın geri alınması için Venedik'e savaş ilân edildi. Mora'da, Venedik'e bırakılmış olan yerler süratle geri alındı. Bundan sonra, Venedik'in elinde olan Korfu Adası'nın zaptı için harekete geçildi. Ancak tam bu sırada, Avusturya Başbakanı Prens Eugen'den, kendisine Karlofça Antlaşması hükümlerine uyulmasını ihtar eden bir mektup geldi. Bu mektup üzerine Avusturya'ya savaş ilân edildi. Osmanlı donanması, Korfu Adası'nın zaptı için hareket ederken, bizzat Ali Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu da Avusturya üzerine hareket etti. Ancak, Ali Paşa'nın bu seferi başarılı olmadı. Petervaradin'de Osmanlı ordusu ağır bir yenilgiye uğradı. Kendisi de bu savaşta öldü.