Abdülmecit Efendi

Abdülmecid Efendi
(d. 29 Mayıs 1868, İstanbul - ö. 23 Ağustos 1944, Paris),
İslam dünyasının son halifesi ve Osmanlı veliahtı.

Padişah Abdülaziz’in oğludur. Annesi Hayranıdil Kadın’dır. Babasının ölümünden (1876) II. Meşrutiyet’in ilanına (1908) değin sarayda kapalı bir yaşam sürdü. Bu dönemde yabancı dil öğrendi, güzel sanatlarla, özellikle resimle ilgilendi. Döneminin manzara geleneğine karşı bir tutum alarak yapıtlarında figürü ön plana çıkaran Abdülmecid’in “Haremde Beethoven” ve “Haremde Goethe” gibi çok figürlü resimlerinde Doğu ve Batı kültürüne özgü öğeleri birleştirme çabası sezilir. “Saraylı Hanım”, “Kendi Portresi” ve “Halil Edhem” gibi portreleri de yine bu yeni anlayışın örneklerindendir.

Abdülmecid, amcasının oğlu VI. Mehmed’in (Vahideddin) tahta çıkması üzerine veliaht oldu. Kurtuluş Savaşı yıllarında bir yandan Anadolu’daki hareketi destekler görünürken, öte yandan Saray’daki konumunu güçlendirmeye çalıştı. TBMM’nin 1 Kasım 1922 tarihli kararıyla saltanat kaldırılınca veliahtlık sıfatını yitirdi. VI. Mehmed’in yurt dışına kaçması üzerine, 18 Kasım 1922’de halifeliğe seçildi. Türkiye’yi geçmişine bağlayan canlı bir simge olması nedeniyle geleneksel güçler ile Mustafa Kemal’e karşı gruplar onun adı çevresinde birleştiler.

Ancak 29 Ekim 1923’te Cumhuriyet ilan edildi ve 3 Mart 1924’te halifelik kaldırıldı. Hanedan üyelerinin yurt dışına çıkarılması karan üzerine önce İsviçre’ye giden Abdülmecid, daha sonra Fransa’ya yerleşti ve Paris’te öldü. Kemikleri 30 Mart 1954’te Medine’ye nakledilerek Harem-i Şerife gömüldü.

Tabloları İstanbul’da ilk kez 1986’da özel bir sanat galerisinde sergilenmiştir.

ABDÜLMECİD EFENDİ
(1868 1944)
son Osmanlı halifesidir.

Babası Sultan Abdülaziz öldüğünde sekiz yaşındaydı. I. Ahmed döneminde yerleşmiş bir gelenekle boşalan tahta hanedanın en büyük erkeği geçtiği için, babası ölünce Abdülmecid padişah olamadı. Amcası Abdülmecid'in kendinden yaşça büyük oğullan sırayla tahta çıktılar. 1918'de VI. Mehmed Vahdeddin padişah olunca, en büyük şehzade durumundaki Abdülmecid de veliaht oldu.

O yıllarda Anadolu'da Kurtuluş Savaşı gelişmekte ve yeni Türkiye'nin kuruluşu örgütlenmekteydi. Kurtuluş Savaşı'nı yürüten yurtseverler, I. Dünya Savaşı'nın galipleriyle uzlaşan padişahı ve İstanbul hükümetini tanımayarak Ankara'da Büyük Millet Meclisi'ni kurdular. Yeni Türkiye'nin yönetimini üstlenen bu meclis, 1 Kasım 1922'de çıkardığı bir yasayla saltanat ile halifeliği birbirinden ayırdı ve saltanata son verdi. Bu yasayla Vahdeddin'in padişahlığı sona eriyor, Abdülmecid de veliahtlık sıfatını yitiriyordu.
Meclis halifeliğin yalnızca dinsel bir unvan olduğunu belirtti ve Vahdeddin gibi Kurtuluş Savaşı'na karşı çıkmamış olan Abdülmecid'i 18 Kasım 1922'de halife atadı. 29 Ekim 1923'te Cumhuriyet'i ilan eden Büyük Millet Meclisi, 3 Mart 1924'te de halifeliğin kaldırılması ve Osmanlı hanedanının Türkiye dışına çıkarılması kararını aldı. Laikliğe geçiş sürecinin bir parçası olan bu karar uyarınca, Abdülmecid Efendi 5 Mart 1924'te İstanbul'dan ayrılarak Avrupa'ya gitti ve 23 Ağustos 1944'te Paris'te öldü.

Güzel sanatlarla, özellikle resimle ilgilenen Abdülmecid Efendi çağdaşları gibi manzara resimleri değil insanı konu alan tablolar yaptı. Harem'de Beethoven, Saray'da Goethe ya da Saraylı Hanım ve Abdülhak Hamid, Halil Edhem, Recaizade Mahmud portreleri en ünlü tablolarından bazılarıdır.