Harry S. Truman

Harry S. Truman (d. 8 Mayıs 1884 – ö. 26 Aralık 1972), Amerika Birleşik Devletleri'nin 33. başkanıdır. Göreve 1945 yılında o zamanki başkan olan Franklin D. Roosevelt'in görev başında ölmesi sonucu başkan yardımcısıyken gelmiştir. Başkanlığı geldiğinde II. Dünya Savaşı'nın son ayları yaşanıyordu. Truman 1945 yılının Ağustos ayında savaşı daha çabuk kazanmak gerekçesiyle Hiroşima ve Nagazaki'ye atom bombası atılması kararını verdi. Ayrıca 1948 yılında İsrail'in kurulmasını destekledi.
II. Dünya Savaşı bittikten sonra SSCB ve ABD arasında bir kutuplaşma ortamı doğdu. Batı Avrupa ülkeleri 1949 yılında ABD'nin başını çektiği NATO örgütünü kurdular. Doğu Avrupa ülkeleri ise SSCB'nin başını çektiği Varşova Paktı'nı oluşturdular. Böylece Truman zamanında Soğuk Savaş başlamış oldu.
1950 yılında ikiye bölünmüş olan Kore yarımadasında SSCB ve Çin destekli Kuzey Kore kuvvetleri Güney Kore'ye saldırarak büyük bir bölümünü işgal ettiler. Amerika Birleşik Devletleri Güney Kore'yi desteklemek için savaşa girdi. Yeni kurulmuş olan Birleşmiş Milletler'e üye olan 15 ülke de ABD'nin yanısıra savaşa katıldılar. Türkiye bu 15 ülke arasında 5.000'i aşkın askeriyle 4. büyük katılımı oluşturdu. Kore Savaşı Truman'ın geri kalan başkanlığı sürecinde devam etti. Savaş kayıpları devam ettikçe halkın desteğini kaybettiği kanısına vardı. 1952 yılındaki başkanlık seçimlerinden adaylığını geri çekti ve 1953 yılında başkanlığa veda etti.
Truman, SSCB ve yanlısı olan ülkelere karşı ne pahasına olursa olsun mücadele edilmesine gerektiği ilkesine inaniyordu. Bu ilkeye Truman doktrini adı verildi. Bu amaçla Truman II. Dünya Savaşı'ndan sonra Batı Avrupa ülkelerinin ekonomik durumunu düzeltmek amacıyla Marshall Planı denilen bir yardım paketi geliştirdi. Aynı amaçla 1947 yılında Yunanistan'la birlikte Türkiye'ye de 400 milyon dolarlık bir askeri ve ekonomik yardımı öngören ilk Amerikan yardımını başlattı.

TRUMAN (Harry S.), amerikalı devlet adamı (Lamar, Missouri, 1884 - Kansas City 1972). Missouri demokrat senatörü oldu (1935), Roosevelt'in Başkan yardımcılığına seçildi, Başkan ölünce (nisan 1945) onun yerine geçti. Atom bombasının atılması kararını alarak (ağustos 1945) savaşın sona ermesini çabuklaştırdı Kongre seçimlerinde cumhuriyetçilerin çoğunluğu elde etmelerine rağmen (1946), yeniden Başkanlığa seçildi (1948) ve Roosevelt'in politikasını sürdürdü: devletin işletmelere müdahalesi yoluyla tam istihdamın sağlanmasını amaçlayan Fair Deal, işletmelerin toplu iş sözleşmeleri yapmakla yükümlü tutulması, ücretlere oynak merdiven uygulanması vb.; fakat, aynı zaman: da, Taft-Hartley yasası (1947) uyarınca temel endüstrilerde devletin grevleri durdurmaya yetkili olması, McCarran-VValter immigration Act (1952) ile göçmen sayısının kontenjana bağlanması. Truman, maccarthyciliğe karşı da mücadele etti. Onun başkanlığı sırasında yapılan bir yasa değişikliğiyle Beyaz Saray'a üçüncü kez Başkan seçilme olanağı kaldırıldı (1951).
Dış siyasette, Amerika devletleri ittifakını gerçekleştiren Rio de Janeiro konferansı (1947) ile Amerika devletleri örgütü'nün kurulmasını sağlayan Bogotâ konferansı (1948) sayesinde ABD'nin Amerika kıtasındaki üstünlüğü sağlama bağlandı. Birleşmiş milletler yasası'nın kaleme alındığı (haziran 1945) San Francisco konferansı'na başkanlık eden Truman, Senato'ya BM paktı’nı onaylattı (1946). On iki nokta bildirisi (ekim 1945) ile milletlerin kendi kaderlerim belirleme hakkına saygı gösterilmesini istedi ve sovyet yayılmasını durdurmak için containment (kuşatma) politikasını başlattı. Truman' doktrini çerçevesinde Türkiye ile Yunanistan’a ekonomik ve askeri yardımı başlattı (mayıs 1947). Truman'ın Dışişleri bakanı Marshall, avrupa devletlerine ekonomik yardımı örgütledi (haziran 1947); bu yardımı daha sonra dünyanın öteki ülkelerine de yaygınlaştırdı. Askeri alanda, Birleşik Devletler, NATO (nisan 1949) aracılığıyla Avrupa'nın savunmasını örgütledi ve karşılıklı savunma yasasıyla (Truman yasası) ABD'nin NATO' ya yardımını sağladı; 1951'de bu yasanın yerini, masrafları ABD’ye ait olmak üzere malzeme sağlanmasını ya da bu malzemenin Avrupa’da üretilmesini öngören karşılıklı güvenlik antlaşması aldı.
Kuzey Kore, Çin Halk Cumhuriyeti'nin desteğiyle, Güney Kore'ye saldırdığında (haziran 1950), Truman, Japonya'daki amerikan askerlerini MacArthur komutasında bu ülkenin imdadına yolladı, fakat MacArthur, Mançurya'daki çin üslerini bombalamayı önerince onu görevden aldı (nisan 1951). ABD, Büyük Okyanus'ta Filipinler ile bir ittifak antlaşması imzaladıktan (1951) sonra Avustralya ve Yeni -Zelanda ile ANZUS yardımlaşma antlaşması'nı (1952) aktetti. Japonya ile barış, San Francisco konferansı ile gerçekleştirildi ve arkadan bu ülkeyle bir ittifak antlaşması yapıldı (eylül 1951).
Kasım 1952'de, Truman'ın yerine general Eisenhovver Cumhurbaşkanı oldu.
Truman doktrini, ABD Başkanı Flarry S. Truman'ın, Ruslar'ın yayılmasını önlemek gerekçesiyle Türkiye ve Yunanistan’a askeri ve ekonomik yardım yapılmasını öngören politikası. 22 mayıs 1947’de onaylanan “Yunanistan ve Türkiye'ye yardım kanunu" çerçevesinde iki ülkeye 400 milyon dolarlık bir yardım yapıldı. Ancak Ruslar bu doktrinin dünya barışı için bir tehdit oluşturduğunu ileri sürerek şiddetli tepki gösterdiler.