Buzulların erimesi dünyayı nasıl etkiler? - Sayfa 8

buzulların erimesi dünyamıza etkileri

Kalıcı Kar Sınırı

Kutuplar çevresinde ve dağların yüksek kısımlarında hava sıcaklığı düşük olduğundan yağışlar kar biçimindedir. Yoğun karların tümü yıl içinde eriyemez. Erimeden kalan bu karlara kalıcı kar ya da toktağan kar denir. Kalıcı karların başladığı yüksekliğe kalıcı kal sınırı denir.

Kalıcı Kar Sınırı

Enleme ve bakı durumuna göre kalıcı kar sınırı değişmektedir. Örneğin : Kuzey Yarım Küre’de bulunan Türkiye’de dağların yamaçlarında kalıcı kar sınırı daha düşük, güney yamaçlarında ise daha yüksektir. Çünkü güney yamaçlar, bakının etkisi nedeniyle kuzey yamaçlara göre daha sıcaktır. Bu durum kalıcı kar sınırını etkileyen temel etkenin sıcaklık olduğunu göstermektedir. Enlem etkisi nedeniyle kalıcı kar sınırı, sıcak kuşakta 5000-6000 m iken orta kuşakta bulunan Türkiye’de 3500-4000 m arasında değişmektedir. Kutuplarda ise 0 m’ye kadar iner.

UYARI : Kalıcı kar sınırı aynı enlem üzerindeki noktalarda farklılık göstermesi karasallığın bir sonucudur. Ülkemizde batıdan doğuya doğru gidildikçe karasallığın etkisiyle kalıcı kar sınırı yükselir.

Buzul Oluşumu ve Hareketi

Buzulların yukarı bölümüne beslenme bölgesi, en alttaki dil kısmına ise erime bölgesi denir. Yukarı bölümünden beslenen buzullar dil bölgesinde eriyerek küçülür. Buzul ilerlemesi, beslenmeye bağlı olarak buzulun boyunun uzamasıdır. Buzulun gerilemesi ise, dil kısmındaki erimeler sonucu boyunun kısalmasıdır.

UYARI : IV. Zamanda Türkiye’de sadece yüksek dağlarda buzullaşmalar yaşanmıştır. Bu nedenle Türkiye’de buzullaşmanın etkilediği alan çok geniş değildir.

Buzul Türleri

Oluşum yerlerine göre dört buzul türü vardır.

Sirk buzulu : Dağların tepesindeki ve yüksek yamaçlardaki küçük çanaklarda yeni oluşmaya başlayan buz türüdür.

Vadi buzulu : Sürekli beslenerek sirkten taşan ve vadi boyunca aşağı hareket eden buzul türüdür.

Örtü buzulu : Çok geniş alanlara yayılan, kilometrelerce alan kaplayan buzul türüdür.

Takke buzulu : Dağların bütün yamaçlarını kuşatan buzul türüdür.

Buzulların Aşındırma Şekilleri

Buzullar da akarsular ve rüzgarlar gibi aşındırma ve biriktirme yaparak yeryüzünü şekillendiren önemli bir dış güçtür. Buzul aşındırmasına glasyon erozyon da denir. Buzul aşındırması ile oluşan yeryüzü şekilleri buzul vadisi, sirk (buz yalağı) ve hörgüç kayadır.

Buzul Vadisi : Buzulun içinde hareket ettiği, enine kesiti U şeklinde olan akarsu vadisinden daha büyük aşınım şeklidir. Dağ yamaçlarında oluşur. Sürekli iniş göstermeyen buzul vadilerinin boyu akarsu vadilerine göre daha kısadır.

Sirk (Buz Yalağı) : Buzulun ilk oluşmaya başladığı yerde oluşan küçük aşınım çukurluğudur.

Hörgüç Kaya : Buzul tarafından dirençli kayaların daha az aşındırması ile oluşan hörgüce benzer tepeciktir.

Buzulların Biriktirme Şekilleri

Buzullar hareket ederken, kopardıkları taş ve toprakları beraberinde sürükler. Buzulun beslenmesi sona erdiğinde buzul eriyerek küçülmeye başlar. Bu sırada buzulun taşıdığı maddeler çeşitli yerlerde birikir. Biriken bu maddelere moren ya da buzultaş denir. Morenler bulundukları yere göre cephe morenleri, yan morenler ve dip morenleri olarak gruplandırılır.

ya lütfen ödevim varrrrrr

Küresel ısınma Grönland’ın buzullarının tarihte hiç olmadığı kadar hızlı erimesine yol açıyor. Bilim insanları Grönland’a 1.000 yıl ömür biçiyor.

ST. LOUIS - Bilim insanlarının tahminlerine göre 2005’te Grönland’dan eriyerek denize karışan su miktarı 1996’daki düzeyinin tam iki katına çıktı. Grönlad buzullarının bütünüyle erimesi halinde tüm okyanuslardaki su seviyesi 7 metre yükselebilir. Grönland’dan yılda eriyen buzul miktarı İstanbul’un yıllık toplam su tüketiminin tam 300 katı.



Yüzey sıcaklıklardaki artışın buzulların hızla erimesine neden olduğu biliniyordu ancak NASA Jet Propulsion Laboratory uzmanı Eric Rignot ve University of Kansas öğretim üyesi Pannir Kanagaratnam’ın ortak çalışması Dünya’nın kuzey ucundaki buzul erimesinin sanılandan çok daha hızlı gerçekleştiğini ortaya koyuyor.YILDA 220 KİLOMETRE KÜP BUZUL ERİYORABD’nin St.Louis kentinde bir konferansta konuşan NASA’ya bağlı Jet Propulsion Laboratory uzmanı Eric Rignot Grönland’daki erimenin “her geçen yıl giderek daha hızlanacağını ve insanoğlunun erimenin ve sonuçlarının üstesinden gelemeyeceğini” ifade etti. Daha önce Grönland’ın eriyerek okyanusa karışacağı biliniyordu ancak bunun uzun yüzyıllar alacağı sanılıyordu ancak son çalışma Grönland’a en fazla 1.000 yıl ömür biçiyor. 1996 yılında Grönland’da yılda 100 kilometre küp buzul erirken bu rakam 2005’te 220 kilometre küp’e çıktı. Bir karşılaştırma yapmak gerekirse bu rakam İstanbul’un yıllık toplam su tüketiminin tam 300 katına denk düşüyor (İstanbul yılda 0.73 kilometre küp su tüketiyor).

Grönland buzullarındaki erimenin küresel su seviyesindeki yükselmenin yüzde 17’sini oluşturduğu düşünülüyor. Eriyen buzullardan dolayı okyanuslar her yıl 2.5 milimetre yükseliyor.Uydu kameralardan yapılan ölçümlere göre Grönland’ın güney kısımlarında sıcaklıklar son 20 yılda yaklaşık 3 derece arttı



Bilim insanlarının buzulların erimesiyle ilgili geliştirdikleri açıklamaya göre sıcaklıklar önce buzul yüzeyini eritiyor. Bu erimeyle oluşan sular akarak buzulun altındaki kayalık bölüme kadar sızıyor. Erimiş kar suyu henüz erimemiş olan diğer buzul katmanlarını da kayadan kopararak denize doğru kaydırıyor. Denize doğru akan buzullar buralarda daha sıcak bir iklimle birlikte eriyor.Bilim insanları 1996-2005 aralığında buzul erimesinin haritasını oluşturarak gelecek on yıllar için projeksiyonlarda bulunuyor.Grönland’ın buzul katmanı 3 kilometre derinliğinde 1.7 milyon kilometre kare bir alana yayılıyor

Grönland eriyor okyanus taşıyor



Amerika Birleşik Devletleri'nde yapılan bir araştırma Grönland'daki buz kütlesinin daha önce sanıldığından daha hızlı parçalanmaya başladığını ve denizlerin seviyesinin daha önce varsayılandan daha hızlı yükselebileceğini ortaya koydu.

Uydu verilerinden faydalanılarak yapılan araştırmaya göre küresel ısınma Grönland'dan artan hızla parçaların kopmasına neden oluyor.

Buzulların kapladığı alan yaklaşık 1.7 kilometrekare yani yaklaşık Meksika'nın yüzölçümüne eşit ve 3 kilometre kalınlığında.
Kaynak: Delinetciler Paylaşım Forumu

Bu da buz kütlesinin yüzeyinde yaşanan erimenin deniz seviyesinin artmasında çok önemli bir etki yaratması anl***** geliyor.

Son 20 yılda Grönland'da hava sıcaklığı yaklaşık 3 derece arttı.

Bu gelişme ise Atlas Okyanusu'na akan su miktarını da hızlandırmış oldu.
Kaynak: Delinetciler Paylaşım Forumu



Bilim adamlarına göre son on yıl içinde kütledeki erime yaklaşık üçe katlandı.

Grönland'daki buz kütlesinin erimesiyle deniz seviyelerinin 7 metre yükseleceği tahmin ediliyor.Son zamanlara kadar böyle bir gelişmenin bin yıl alabileceği düşünülüyordu.

Ancak araştırmacılar son veriler ışığında bunun daha erken gerçekleşebileceği uyarısında bulunuyorlar.

Deniz seviyesindeki yükselmenin yaratacağı en büyük tehlike deniz seviyesinden yüksekliği pek fazla olmayan adaların risk altına girmesi olacak.

Ancak bilim adamları bunun yalnızca küçük adalardan ibaret olmayacağını aralarında Londra'nın da bulunduğu bazı büyük kentlerin alçak kesimlerinin su altında kalmasının da kendilerini kaygılandıran bir ihtimal olduğunu aktarıyor



ANTARKTİKA’DA KÜRESEL ISINMANIN ETKİLERİ


Küresel ısınma içten içe Antarktika'yı eritiyor. Bilim insanları 'Beyaz Kıta'nın her yıl en iyi ihtimalle 72 kilometre küp en kötü olasılıkla da 232 kilometre küp buz yitirdiğini vurguluyor. Bir karşılaştırma yapmak gerekirse İstanbul yılda 0.75 kilometre küp su tüketiyor. Eriyen buzlar okyanuslara karışarak küresel su seviyesinin yükselmesine neden oluyor.




Dünyadaki tüm buzul kütlesinin yüzde 90'ı tatlı suyun da yüzde 70'i Antarktika'da bulunuyor. Dolayısıyla kıtadaki erime dünya su kaynaklarındaki binlerce yıllık dengenin bozulmasına yol açacak.
ABD'li University of Colorado-Boulder uzmanları şimdiye dek hiç denenmemiş yeni bir yöntem kullandı ve 'Beyaz Kıta' üzerindeki yerçekimini son derece hassas aletlerle ölçtü. Gözlemler NASA'nın Gravity Recovery ve Climate Experiment adlı uydularıyla yapıldı.

BUZUL ERİMESİ DENİZLERİ YÜKSELTİYOR
Eriyen buzların deniz seviyesinde 0.4 milimetre'lik bir artış yaptığı düşünüldüğünde buzul erimesinin sonuçları cüzzi görülebilir. Ancak her yıl artarak ilerleyen bu durum karşısında insanoğlunun bu gidişi geri döndürmek için herhangi bir önlem almaması işin ciddiyetini artırıyor.




Gelecek yıllarda daha da ısınması beklenen Dünya atmosferinin daha çok buzulun erimesine neden olacağı bilim insanları tarafından sık sık dile getiriliyor. Dünya denizleri yılda 1.8 mm yükseliyor. Antarktika ve Grönland'daki erimenin birkaç yüzyıl zarfında küresel su seviyesini 7 metre yükseltmesi bekleniyor. Antarktika'daki buzullar ortalama 2 kilometre kalınlığında.

BUHARLAŞMA 'BEYAZ KITA'YI KURTARAMAYACAK

Bilim insanları son yıllarda Antarktika ve Grönland'dan buzul erimesini kanıtlayan bir çok araştırma yayımladı. Antarktika'da en tehlikeli erime kıtanın batısında gerçekleşiyor. Bilim insanları küresel ısınmanın bir yandan buzulları eritirken diğer yandan da buharlaşmayı artırarak daha fazla yağmura neden olacağını öngörüyor. Artan buharlaşmanın Antarktika'da buzullaşmaya yol açacağı da yapılan tahminler arasında.

Bilim insanları ancak buzullaşmanın 'Beyaz Kıta'nın iç kısımlarında artacağını buna karşılık kıyılarda ise ısınmayla erimenin devam edeceğini ileri sürüyor. Ancak uzmanlar bilgisayar modellemelerine göre buzullaşma ile erime arasındaki dengenin kıtanın aleyhinde işlediğini buzullaşmanın erimeyi tamamlamadığını vurguluyor.



Ekvatoral iklim mevcut olup her mevsim bol yağmur yağmaktadır. Yüksek sıcaklık bol yağış ve nem bölge bitki örtüsünün son derece gür ve çeşitli yapmıştır. Yüksek ağaçların altında palmiye sedir maun incir gibi orta boy çeşitli ağaçlar bulunur.




Bunların gövdeleri de renk renk orkideler kaktüsler eğrelti otları ve yosunlarla kaplıdır. Ormanın en alt tabakası olan ot katı ise oldukça sık bir bitki örtüsü oluşturur ve büyük bir zenginlikteki böcek bakteri ve mantar türlerine ev sahipliği yapar. Bunlar bütün yıl boyunca yeşil kalan ormanlardır. Orman altında çeşitli bitkiler yetişir.Borneo adası kayıp şehir özelliğide gösterir doğal hayat ve korunmuş tür çeşitliliği oldukça fazladır.Bilim adamları için önemli bir araştırma alanıdır.Sahip olduğu doğal bitki örtüsü çeşitliliği insanları büyüler. Borneo’da 15 bin çiçek türü 3000 tür ağaç 221 tür memeli hayvan 420 çeşit de diğer hayvan türlerinden bulunuyor.

__________________