BİLGİ EDİNME HAKKI KAVRAMI
Özgürlük ve hak olarak bilgi edinme, geniş kapsamlı bir kavramdır. Bilgi edinme hakkı bireyin, resmi bilgilere ulaşma hakkını sağladığı gibi, resmi olmayan bilgilere ulaşmanın engellenmemesini de kapsar.
Bilgi edinme insan yaşamının ayrılmaz bir parçasıdır. İnsan, edindiği bilgiler doğrultusunda yaşamını yeniden düzenleyen, edindiği bilgiye göre yaşam tarzını ayarlayan ve geleceğini planlayan bir varlıktır. Toplumsal yaşam, ancak bireyin bilgi edinebilmesi durumunda anlamlıdır. Yaşadığı toplum hakkında bilgilenemeyen veya bilgiye ulaşma yolları kapatılmış bir bireyin toplumsal varlık haline gelmesi olanaksızdır. Bilgi edinme insanlar için yaşamsal öneme sahip bir gereksinimdir.
İletişim, düşünce ve ifade özgürlükleri bağlamında tartışılmış olsa da bilgi edinme hakkı, Avrupa Birliği uyum reformları sürecinde çıkarılan Bilgi Edinme Hakkı Kanunu ile gündeme gelen bir kavramdır. Bilgi edinme hakkı değişik görünümlerde karşımıza çıkması olası bir haktır. Bilgi edinme hakkı, devletin sınırlaması olmaksızın bireylerin bilgiye ulaşmasına olanak sağlayan bir özgürlük olarak karşımıza çıkabileceği gibi, devletin sahip olduğu bilgi ve belgeleri belli koşullar altında bireylerle paylaşması olarak da karşımıza çıkabilir. Bilgi edinme hakkı, bireylerin bilgiye ulaşması konusunda bu iki görünümün bazen yalın bazen de birlikte ortaya çıktığı bir haktır. Çağdaş demokrasilerde, bireylerin sağlıklı bilgilenmesi ve doğru bilgiye ulaşması, hukuk devleti ve demokratik yaşamın güvencesini oluşturur. Anlamlı bir demokrasinin varlığı bilgi edinme hakkının yaşama geçirilmesiyle yakından ilişkilidir. İdare, bireylerin doğru bilgilenmesini engellememe yükümlülüğünün yanında, bilgilenme gereksinimi içerisindeki toplumun sağlıklı bilgilenmesi ve bilgiye ulaşabilmesi için gerekli tedbirleri de almakla yükümlüdür. Bilgi edinme hakkı, düşünce ve ifade özgürlüklerinin ön koşulu olarak, bireyin doğru bilgiye ulaşması, bilgi edinmeye engel olunmaması, bilgilenmenin önündeki engellerin kaldırılması ve bilgiye ulaşmayı kolaylaştıracak tedbirlerin alınmasını kapsar. Bilgi edinme hakkı, resmi veya gayrı resmi bilgi ve belgelere ulaşmak suretiyle bireylerin doğrulardan haberdar olabilme hakkıdır. Bireylerin bilgiye ulaşma gereksiniminin karşılanması, ancak haberleşme ve kitle iletişim özgürlüklerinin tam olarak uygulanmasıyla olanaklıdır. Bilgi edinme hakkı idareye, olumlu ve olumsuz yükümlülükler getiren bir haktır. Bireyin bilgilenme gereksinimi konusunda bilgi kaynaklarının çeşitliliği ve bilgiye ulaşma şekillerinin farklılığı bilgi edinmenin hak mı yoksa özgürlük mü olduğu konusunda duraksamalara yol açmaktadır. Kişilerin bilgilenme gereksinimleri, yaşamın merkezinde yer alan bir özgürlük ve hak olarak karşımıza çıkar. Kişilerin bilgi edinme gereksinimleri Bilgi edinme özgürlüğü ve bilgi edinme hakkını doğurmuştur
ÖZGÜRLÜK OLARAK BİLGİ EDİNME
Bilgi edinme, bireyin yaşamını devam ettirme sürecinde, zorlukları aşma ve kolaylığı yakalama amacına yönelik olarak, senteze ulaşabilmek için çevresinden veriler toplamasıdır. Bireyin elde edeceği verilerin kaynağı sadece kamu kurum ve kuruluşları olmadığı gibi, toplumla da sınırlı değildir. Bireyin yaşamını kolaylaştırmak için bilgilenme gereksini, devletten talep edilecek bir hak olmanın yanında, küreselleşme süreci ve sanayi toplumundan bilgi toplumuna geçişle birlikte bir özgürlük olarak da karşımıza çıkmaktadır. Bilgi toplumuna geçilmesi, kitle iletişim araçlarının dünyayı tek bir ülke haline getirmiş olduğu gerçeği, ülke sınırlarını yok sayan sosyal ve ekonomik faaliyetlerin hızla artması ve siyasi sınırların anlamsızlaşmasıyla birlikte, bilgi akışının bütün insanlığa yönelmesi bilgi edinmeyi bir özgürlük haline getirmektedir. Bilgi akışının engellenmemesi, bireylerin bilgiye ulaşabilmesi, gerçeklerin gizlenmemesi vb. olumsuz tavrın devletten beklenmekte olması, bilgi edinmenin özgürlük boyutuyla ilgilidir. Özgürlük olarak bilgi edinme, Düşünce Özgürlüğü, Basın Özgürlüğü, Kitle İletişim özgürlüğü, Haberleşme Özgürlüğü gibi özgürlüklerle iç içe geçmiş bir özgürlüktür. Özgürlük olarak bilgi edinme, kamu kesimi dışındaki bilgi kaynaklarından bireyin bilgilenme gereksiniminin karşılanması sürecine karışılmamasıdır.
HAK OLARAK BİLGİ EDİNME
Bilgi Edinme Hakkı Kanunu kapsamında düzenlenmiş bulunan bilgi edinme, bireyin kamu kurum ve kuruluşları elindeki bilgi ve belgeye ulaşmasını ifade etmektedir. Devletin, hareketsiz kalmak yerine, bireylerin bilgi gereksinimi konusunda harekete geçme yükümlülüğü altında bulunması ve bireyin bilgi verilmesini devletten talep etmesi durumunda bilgi edinme bir hak olarak karşımıza çıkar. Bilgi edinmeyi hak olarak kabul eden sistemlerde idare, bilgi edinme talepleri konusunda bağlı yetkiye sahiptir. bilgi edinmeyi hak olarak gören hukuk düzenlerinde bilgi ve belgelere ulaşma kural, gizlilik ise istisna olarak karşımıza çıkar.
Çalışmanın konusu, bireylerin kamu kurum ve kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının görevleri gereği sahip oldukları ya da sahip olmak durumunda oldukları bilgi ve belgelerin kişilere verilmesidir. Çalışmanın konusu olarak konuya yaklaşıldığında bilgi edinme bir hak olarak karşımıza çıkmaktadır.
Demokratik ve şeffaf yönetimin gereği olan eşitlik, tarafsızlık ve açıklık ilkelerine uygun olarak kişilerin bilgi edinme hakkını kullanmalarına ilişkin esas ve usullerin düzenlendiği Bilgi Edinme Hakkı Kanunu için TIKLAYINIZ
DÜŞÜNCEYİ AÇIKLAMA ÖZGÜRLÜĞÜ
Düşünceyi açıklama özgürlüğü, toplumun bir bölümünün, hatta çok büyük bir bölümünün hoşuna gitmese bile, yerleşik değerlere aykırı olsa da, kimse tarafından benimsenmese de, her türlü düşüncenin açıklanmasını içerir.
Demokratik kültür, tekelciliği reddeder. Çoğulcu demokrasilerde “toplum için zararlı” bahanesiyle hiçbir düşünce/inanç yasaklanamaz. Düşünceyi ve onun sergilenmesini yasaklamak yalnız elverişsiz değil, olanaksızdır da. İnsanın iç âlemindeki düşünceleri korumak düşünce hürriyeti anlamına gelmez.
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 10/1 maddesinde, “ Her fert ifade ve açıklama hakkında sahiptir. Bu hak içtihat özgürlüğünü ve resmî makamların müdahalesi ve ülke sınırları söz konusu olmaksızın haber veya fikir almak ya da vermek serbestisini içerir.” denilirken; Danıştay 5. Dairesinin kararında (1991) “açık ve somut bir kışkırtma ya da suça iteleme olmadıkça herkesin düşüncelerini serbestçe açıklaması, demokratik toplum olmanın başta gelen temel ilkelerinden biridir.” denilmektedir.
Daha detaylı Bilgi edinmek için TIKLAYINIZ
Özgürlük ve hak olarak bilgi edinme, geniş kapsamlı bir kavramdır. Bilgi edinme hakkı bireyin, resmi bilgilere ulaşma hakkını sağladığı gibi, resmi olmayan bilgilere ulaşmanın engellenmemesini de kapsar.
Sponsorlu Bağlantılar
İletişim, düşünce ve ifade özgürlükleri bağlamında tartışılmış olsa da bilgi edinme hakkı, Avrupa Birliği uyum reformları sürecinde çıkarılan Bilgi Edinme Hakkı Kanunu ile gündeme gelen bir kavramdır. Bilgi edinme hakkı değişik görünümlerde karşımıza çıkması olası bir haktır. Bilgi edinme hakkı, devletin sınırlaması olmaksızın bireylerin bilgiye ulaşmasına olanak sağlayan bir özgürlük olarak karşımıza çıkabileceği gibi, devletin sahip olduğu bilgi ve belgeleri belli koşullar altında bireylerle paylaşması olarak da karşımıza çıkabilir. Bilgi edinme hakkı, bireylerin bilgiye ulaşması konusunda bu iki görünümün bazen yalın bazen de birlikte ortaya çıktığı bir haktır. Çağdaş demokrasilerde, bireylerin sağlıklı bilgilenmesi ve doğru bilgiye ulaşması, hukuk devleti ve demokratik yaşamın güvencesini oluşturur. Anlamlı bir demokrasinin varlığı bilgi edinme hakkının yaşama geçirilmesiyle yakından ilişkilidir. İdare, bireylerin doğru bilgilenmesini engellememe yükümlülüğünün yanında, bilgilenme gereksinimi içerisindeki toplumun sağlıklı bilgilenmesi ve bilgiye ulaşabilmesi için gerekli tedbirleri de almakla yükümlüdür. Bilgi edinme hakkı, düşünce ve ifade özgürlüklerinin ön koşulu olarak, bireyin doğru bilgiye ulaşması, bilgi edinmeye engel olunmaması, bilgilenmenin önündeki engellerin kaldırılması ve bilgiye ulaşmayı kolaylaştıracak tedbirlerin alınmasını kapsar. Bilgi edinme hakkı, resmi veya gayrı resmi bilgi ve belgelere ulaşmak suretiyle bireylerin doğrulardan haberdar olabilme hakkıdır. Bireylerin bilgiye ulaşma gereksiniminin karşılanması, ancak haberleşme ve kitle iletişim özgürlüklerinin tam olarak uygulanmasıyla olanaklıdır. Bilgi edinme hakkı idareye, olumlu ve olumsuz yükümlülükler getiren bir haktır. Bireyin bilgilenme gereksinimi konusunda bilgi kaynaklarının çeşitliliği ve bilgiye ulaşma şekillerinin farklılığı bilgi edinmenin hak mı yoksa özgürlük mü olduğu konusunda duraksamalara yol açmaktadır. Kişilerin bilgilenme gereksinimleri, yaşamın merkezinde yer alan bir özgürlük ve hak olarak karşımıza çıkar. Kişilerin bilgi edinme gereksinimleri Bilgi edinme özgürlüğü ve bilgi edinme hakkını doğurmuştur
ÖZGÜRLÜK OLARAK BİLGİ EDİNME
Bilgi edinme, bireyin yaşamını devam ettirme sürecinde, zorlukları aşma ve kolaylığı yakalama amacına yönelik olarak, senteze ulaşabilmek için çevresinden veriler toplamasıdır. Bireyin elde edeceği verilerin kaynağı sadece kamu kurum ve kuruluşları olmadığı gibi, toplumla da sınırlı değildir. Bireyin yaşamını kolaylaştırmak için bilgilenme gereksini, devletten talep edilecek bir hak olmanın yanında, küreselleşme süreci ve sanayi toplumundan bilgi toplumuna geçişle birlikte bir özgürlük olarak da karşımıza çıkmaktadır. Bilgi toplumuna geçilmesi, kitle iletişim araçlarının dünyayı tek bir ülke haline getirmiş olduğu gerçeği, ülke sınırlarını yok sayan sosyal ve ekonomik faaliyetlerin hızla artması ve siyasi sınırların anlamsızlaşmasıyla birlikte, bilgi akışının bütün insanlığa yönelmesi bilgi edinmeyi bir özgürlük haline getirmektedir. Bilgi akışının engellenmemesi, bireylerin bilgiye ulaşabilmesi, gerçeklerin gizlenmemesi vb. olumsuz tavrın devletten beklenmekte olması, bilgi edinmenin özgürlük boyutuyla ilgilidir. Özgürlük olarak bilgi edinme, Düşünce Özgürlüğü, Basın Özgürlüğü, Kitle İletişim özgürlüğü, Haberleşme Özgürlüğü gibi özgürlüklerle iç içe geçmiş bir özgürlüktür. Özgürlük olarak bilgi edinme, kamu kesimi dışındaki bilgi kaynaklarından bireyin bilgilenme gereksiniminin karşılanması sürecine karışılmamasıdır.
HAK OLARAK BİLGİ EDİNME
Bilgi Edinme Hakkı Kanunu kapsamında düzenlenmiş bulunan bilgi edinme, bireyin kamu kurum ve kuruluşları elindeki bilgi ve belgeye ulaşmasını ifade etmektedir. Devletin, hareketsiz kalmak yerine, bireylerin bilgi gereksinimi konusunda harekete geçme yükümlülüğü altında bulunması ve bireyin bilgi verilmesini devletten talep etmesi durumunda bilgi edinme bir hak olarak karşımıza çıkar. Bilgi edinmeyi hak olarak kabul eden sistemlerde idare, bilgi edinme talepleri konusunda bağlı yetkiye sahiptir. bilgi edinmeyi hak olarak gören hukuk düzenlerinde bilgi ve belgelere ulaşma kural, gizlilik ise istisna olarak karşımıza çıkar.
Çalışmanın konusu, bireylerin kamu kurum ve kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının görevleri gereği sahip oldukları ya da sahip olmak durumunda oldukları bilgi ve belgelerin kişilere verilmesidir. Çalışmanın konusu olarak konuya yaklaşıldığında bilgi edinme bir hak olarak karşımıza çıkmaktadır.
Demokratik ve şeffaf yönetimin gereği olan eşitlik, tarafsızlık ve açıklık ilkelerine uygun olarak kişilerin bilgi edinme hakkını kullanmalarına ilişkin esas ve usullerin düzenlendiği Bilgi Edinme Hakkı Kanunu için TIKLAYINIZ
DÜŞÜNCEYİ AÇIKLAMA ÖZGÜRLÜĞÜ
Düşünceyi açıklama özgürlüğü, toplumun bir bölümünün, hatta çok büyük bir bölümünün hoşuna gitmese bile, yerleşik değerlere aykırı olsa da, kimse tarafından benimsenmese de, her türlü düşüncenin açıklanmasını içerir.
Demokratik kültür, tekelciliği reddeder. Çoğulcu demokrasilerde “toplum için zararlı” bahanesiyle hiçbir düşünce/inanç yasaklanamaz. Düşünceyi ve onun sergilenmesini yasaklamak yalnız elverişsiz değil, olanaksızdır da. İnsanın iç âlemindeki düşünceleri korumak düşünce hürriyeti anlamına gelmez.
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 10/1 maddesinde, “ Her fert ifade ve açıklama hakkında sahiptir. Bu hak içtihat özgürlüğünü ve resmî makamların müdahalesi ve ülke sınırları söz konusu olmaksızın haber veya fikir almak ya da vermek serbestisini içerir.” denilirken; Danıştay 5. Dairesinin kararında (1991) “açık ve somut bir kışkırtma ya da suça iteleme olmadıkça herkesin düşüncelerini serbestçe açıklaması, demokratik toplum olmanın başta gelen temel ilkelerinden biridir.” denilmektedir.
Daha detaylı Bilgi edinmek için TIKLAYINIZ
..