Türkiye Cumhuriyeti Yargıtay Başkanlığı

YARGITAYIN GÖREVLERİ:
(TEMYİZ MAHKEMESİ)

- Mahkemelerce verilen kanu­nun başka bir adli yargı merciine bırakmadığı, karar ve hükümlerin son inceleme, karara bağlama yeridir.

Not :Askeri davaların son inceleme yeri Askeri Yargıtay ve Askeri Yüksek İdare Mahke-mesi'de yüksek yargı organı değerindedir.



Türkiye Cumhuriyeti Yargıtay Başkanlığı

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Türkiye Cumhuriyeti Yargıtay Başkanlığı


Kuruluş Tarihi 1868
Tür Yargı
Genel merkez Ankara
Başkan Hasan Gerçeker
Bütçe 423 milyon TL
Web Sitesi : http://www.yargitay.gov.tr/


T.C. Anayasasının 146, 154, 155, 156, 157 ve 158. maddelerine göre Türkiye Cumhuriyeti’nde 6 adet yüksek yargı organı vardır.
Bunlar;
1- Anayasa Mahkemesi
2- Yargıtay
3- Danıştay
4- Askerî Yargıtay
5- Askerî Yüksek İdare Mahkemesi
6- Uyuşmazlık Mahkemesi'dir. (Sayıştay'a ise Anayasa Koyucu yüksek yargı organları arasında yer vermediğinden, Sayıştay yüksek yargı organı değildir. Hatta Sayıştay mahkeme hüviyetine dahi haiz değildir. (Anayasa Mahkemesi Sayıştay'ı somut norm denetimine başvurabilen bir mahkeme olarak kabul etmemektedir) ve bir kuruma Anayasa'nın yargı bölümünde yer verilmesi, o kurumu yargı yeri haline getirmez.)
Yargıtay da, yukarıda sayılan 6 yüksek yargı organından birisidir ve adliye mahkemelerince verilen ve kanunun başka bir adli yargı merciine bırakmadığı karar ve hükümlerin son inceleme merciidir. 6 Şubat 2008 tarihnde Yargıtay Birinci Başkanlığı'na Hasan Gerçeker seçilmiştir.

II. Mahmut tarafından 1837 yılında Meclisi Vâlây-ı Ahkâmı Adliye adında ve günümüz Danıştay’ı ile Yargıtay’ının temelleri olan bir yüksek mahkeme kurulmuş; daha sonra 1868 yılında Sultan Abdülaziz döneminde bu yüksek mahkeme (Meclisi Vâlây-ı Ahkâmı Adliye) ikiye ayrılarak Şuray-ı Devlet adıyla Danıştay ve Meclisi Ahkâmı Adliye adıyla Yargıtay kurulmuş; böylelikle, yargı ve yürütme birbirinden ayrılmıştır. Bu iki yargı organından Şura'yı Devlet'e hem kanun tasarılarını hazırlama hem de idarî uyuşmazlıklara çözüm getirme şeklinde hem "kanun tasarı hazırlama" hem "yargı" görevi olarak iki görev verilmişken, Divan­ı Ahkâm­ı Adliye'ye ise yalnızca "yargı" görevi verilmiştir.
2008 yılı bütçesi kapsamında Yargıtay'a öngörülen ödeneğin 49 milyon 12 bin YTL olduğu açıklandı.



Birimleri

• Ceza Genel Kurulu ve Hukuk Genel Kurulu
• Ceza Daireleri Başkanlar Kurulu ve Hukuk Daireleri Başkanlar Kurulu
• Hukuk ve Ceza Daireleri
• Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı
• Yargıtay büro ve idari birimleri

Yargıtay Başsavcılığı;

Tarihçe;

6 Mart 1868 tarihinde "Divan-ı Ahkâm-ı Adliye" adıyla kurulan YARGITAY, 18.06.1879 tarihli Nizamı Mahkemeler Kuruluş Kanunu ile "Mahkeme-i Temyiz" adını almış, Türkiye Büyük Millet Meclisi hükümetince Sivas'ta kurulan yüksek mahkemeye "Muvakkat Temyiz Heyeti" denilmiş, Sivas'taki bu mahkemenin kaldırılıp Eskişehir'e nakli ile "Temyiz Mahkemesi", 20.04.1340 (1924) tarih ve 491 sayılı Teşkilatı Esasiye Kanununun adı 10.01.1945 gün ve 4695 sayılı Kanun ile "Anayasa" olurken, temyiz mahkemesinin adı da "YARGITAY" olmuştur.

Adli yargı mercilerince verilen karar ve hükümleri temyiz yolu ile inceleyen son merci olan Divan-ı Ahkâm-ı Adliye, Yargıtay'ın temelini oluşturur. Osmanlı döneminin yargı sürecinde, 19. Yüzyıla kadar yüksek mahkemeye rastlanmıyor. Adliye mahkemelerince verilen ve yasanın başka adli merciine bırakmadığı hükümleri son mercii olarak incelemekle görevli mahkeme ilk kez "Divan-ı Ahkâm-ı Adliye" adıyla " 6 Mart 1868 Cuma günü Padişah Abdülaziz'in iradesi ile kurulmuştur.

Anılan irade ile Meclis-i Valay-ı Ahkam-ı Adliye kaldırılarak, Şura'yı Devlet ve Ahkam-ı Adliye kurulmuş, böylece yargı ve yürütme birbirinden ayrılmıştır. Şura'yı Devlet'e hem kanun tasarılarını hazırlama hem de idari uyuşmazlıklara çözüm getirme görevi verilmiştir. Divan-ı Ahkâm-ı Adliye ise nizamı mahkemelerinin üst organı olup, yalnızca yargı görevi yapan bir kurumdur.



Divan-ı Ahkâm-ı Adliye'nin (Yargıtay) kuruluş amacı iradede şöyle açıklanmıştır:

"Kişilerin hakları ve güvenlikleri açısından çok önemli olan hukuk işlerinin mülki işlerden ve yürütme ile görevli hükümetten ayrı bir düzene kavuşturulması, adalete değer veren padişahın büyük arzusu olarak belirtilmiştir".
İradede ayrıca kuruluş esasları da açıklanmıştır. Buna göre;

"-Divan-ı Ahkâm-ı Adliye" adı ile bağımsız bir kurul meydana getirilmesi,
-Oluşturulan kurulun vezirlerden birinin başkanlığında toplanması,
-Meclisi Valâ ile Divan-ı Ahkâm-ı Adliye'ye gereken hukuki esasların hemen konulması,
-Meclisi Valâyı Ahkamı Adliyeye (Şurayı devlet) denileceği" hükme bağlanmıştır.

Padişah Abdülazizin iradesiyle kurulan Divan-ı Ahkâm-ı Adliye'nin yapısına ilişkin olarak (01.04.1868) Çarşamba günü nizamname-i esasi (Esas-Ana Tüzük) yürürlüğe girmiştir.

Yargıtay'ın kuruluş tarihi konusunda hukukçular farklı görüştedirler. Bir bölümü; padişah iradesinin açıklandığı 6 Mart 1868 tarihini kuruluş günü olarak kabul ederken, farklı görüşte olan hukukçular ise; Divan-ı Ahkâm-ı Adliye Nizamnamesi esasisinin yayınlanma tarihi olan 1 Nisan 1868 tarihini kuruluş günü kabul etmektedirler (Nejat Özoğuz, Temyiz Mahkemesi, 1944, s.21-22). Yargıtay Başkanlarından Dr. Recai Seçkin'in görüşü; padişah iradesinin açıklandığı tarih olan 6 Mart 1868 günü kurulmuş olması yönünde olup, gerekçesinde ise, oluşumun başlangıcı hukuki olarak ona varlık veren işlemin yapılması ile başlayacağıdır. Nasıl işleyeceği, görev alanlarının belirlenmesi, görevlilerin atanmasının sonraki aşamalarda olduğu yönündedir.

Ayrıca Divan-ı Ahkam-ı Adliye'nin, Meclisi Valâyı Ahkamı Adliyenin yargıya ait alandaki işlerini görmek üzere kurulan bir mahkeme olması ile Meclisi Valânın yargı işleri arasında başka nizami mahkemelerin hükümlerinin incelenmesi de bulunmasına göre esas tüzüğün yayınlanmasından önce Divan-ı Ahkam-ı Adliye kurulmuş olup, kuruluşta Yargıtay niteliğinin varlığı kabul edilmiştir.



Kaynak:Yargitay Cumhuriyet Başsavciligi - Başsavcılık Tarihçesi