Filipinler ve Filipinler Tarihi

FİLİPİNLER

Sponsorlu Bağlantılar

DEVLETİN ADI: Filipinler Cumhûriyeti
BAŞŞEHRİ: Manila
YÜZÖLÇÜMÜ: 299.681 km2
NÜFUSU: 62.400.000
RESMİ DİLİ: Pilidino (Taoaloo) İngilizce
DİNİ: Roma Katolik, İslâmiyet
PARA BİRİMİ: Filipin Pesosu
Asyada bir ada devleti. Büyük Okyanusun batısında, Asya kıtasından 966 km açıkta bulunan Filipinler, “Şark denizinin incisi” olarak tanınır. Asya’daki batı sömürgelerinden istiklâlini kazanan ilk devlettir.

Filipinlerin coğrafî yapısı, millî birliği kurmasını zorlaştırır. Takım adalar 1851 km uzunluğunda ve 1062 km genişliğinde bir alanda, 4° 30’-21°20’ kuzey ve 116° 55’-120° 36’ doğu koordinatlarında yer alır. Doğu ve kuzeydoğuda Filipin Denizi, batı ve kuzeybatıda Güney Çin Denizi güneyde Celebes Denizi ile çevrilidir.

Târihi

Filipinlere, Malaya göçlerini, Hint ve Çinliler tâkip etmiştir. İslâmiyet, 14. yüzyılda Borneolu tüccarlar tarafından buralara girmiştir. İslâmiyeti kabul etmeyenler, kabîleler hâlinde medeniyetten uzak bir hayat sürerken, Müslümanlar bölgenin en medenî devletlerinden birini kurmuşlardı. Magellân, çıktığı Dünyâ seyâhatinde, 1521’de burada öldürüldü. 1542’de bir İspanya seyyahı, Kral İkinci Philip adına buraya Las Felipinos (Philippines) ismini verdi. İspanyollar 1565’ten sonra hızla sömürgeye başladılar. Ancak İspanyol idâresine karşı isyanlar devam etti. 1898 İspanyol-Amerikan Harbi sonucuAmerikalılar, Filipinleri 20.000.000 dolara satın aldılar.

Filipinler, Amerikan yönetiminde fazla kalmadılar. Yavaş yavaş imtiyazlar sağladılar. 1934 yılında kabul edilen bir kânunla, 10 yıl içinde tamâmen bağımsızlığına kavuşmasına karar verildi. 1942 yılında adaların, Japonlar tarafından işgâl edilmesi, direnme hareketlerini komünist HUK hareketi etrâfına itti. Mc. Arthur Japonlarla yaptığı savaşta gâlip geldi ve ada Japonlardan temizlendi. 1946’da Filipinler Cumhûriyeti resmen kuruldu. Marcos 1972 yılında sıkıyönetim îlân edip, ülke idâresine el koydu. 1973 Anayasası ile de geniş yetkilere sâhip oldu. 7 Şubat 1986 devrimlerini hazırladığını iddiâ eden Marcos, aynı ayın sonunda ülkesinden kaçtı. Devlet başkanlığına Aquino (öldürülen muhâlefet liderinin karısı) geçti. Ona karşı 1990 yılına kadar 5 başarısız askerî darbe yapıldı. Filipinli Müslümanların bağımsızlık mücâdelesi devam etmektedir.

Fizikî Yapı

7109 adadan meydana gelen Filipinlerin, adalarından dört bininin henüz ismi yoktur. Çok girintili çıkıntılı kıyılara sâhiptir. Kıyıların uzunluğu ortalama 35.000 kilometredir. Körfezlerinin çoğunluğunda mercan kayalıkları mevcut olduğundan, gemilerin yanaşmasına müsâit değildir. Adalar volkaniktir. Dolayısıyla küçük olmalarına rağmen çok engebelidirler.

Dağlık bölgeler, kayalıklar ve volkanlardan meydana gelir. Mayon Dağı yeryüzündeki susmuş volkanlardan biridir. Dara Dağı (2400 m), Kuzey Luzonda Apa Dağı (2900 m), Mindanaove Carlaon Dağı (2462 m), Negrada’dır. Dünyânın en derin çukuru(11000 m) Mindanao kıyısındadır. Manilada, Loguna de Bay ve Teal Gölü, Mindanao Lanao Gölü vardır. Nehirler yönünden son derece zengin olmasına rağmen, bu nehirler kısadır. En önemli nehirler Luzonda Cagayan, Agna, Pampanua, Pasig ve Bical Mindanao’da Rio Grande ve Agusan nehirleridir. En önemli adalar kuzeyde Luzon, Babuyan, Botan adaları ortada Visayan adaları güneyde Mindanao ve Sulu takım adalarıdır. Filipinlerde geniş düzlükler pek yoktur. En büyük düzlükler Luzon ve Mindanao’dadır. Ovalar Central ve Agusan ovalarından meydana gelir. Cagayan veCotobata vâdileri pirinç üretimi için elverişlidir. En büyük yayla ise Bukidnon’dur (610-914 m).

İklim ve Bitki Örtüsü

Filipin iklimi coğrafik faktörlere göre her bölgede farklıdır. Baguio yüksekliklerinde ılıman iklim, orta Luzon’un alçak ovalarında sıcak ve nemli iklim vardır. Deniz seviyesinde ortalama sıcaklık 26,7°C’dir. Yağmur bol miktarda olup, mevsime ve bölgeye göre değişiklik arz eder. Bir bölge 1020 mm yağmur alırken, başka yerde 5080 mm olabilir. Yağmur daha çok ekim ve nisan ayları arasında düşer. Hint Okyanusu’ndan buharlaşan hava, muson yağmuru olarak gelir. Yaz ve sonbahar mevsimlerinde adalar, güney ve güneydoğudan gelen tayfunlar, Baguios tarafından dökülür. Baguios’da yıllık yağmur, 1080-4320 mm iken, tayfun zamânı 72 saatte 1830 milimetreye ulaşır.

Tabiî Kaynakları

Filipinlerin yaklaşık % 44’ü ormanlıktır. Ama çok azı kerestecilikte kullanılır. Arâzinin % 24’ü bataklıktır. Kıyılar hindistancevizi ağaçlarıyla kaplıdır. Tropik ormanlarda 3000 çeşit ağaç vardır. Ormanların % 75’i, yüksekliği fazla olan 1,5 m çaplı Filipin maunu(Lauan veya Dipterocarpacede) ile kaplıdır. Diğerleri narra, santol, hintkirazı(Mangol), talisau, abanoz legonylı ipil dao ve Mola ağaçlarıdır. Toplam arâzinin % 18’i cogonal veya vahşî otlarla kaplıdır. Cogon veya lalono her türlü arâzide yetişir. Kalın kabuklu olup, boyu 2 m’dir.

Ekilebilir alanın % 2’sini kaplayan muz ağaçlarının 60 çeşidi vardır. Meyve yaygın değildir. En çok atiş dacktruit, star apple ve kalamansi yetişir.

Filipinlerde nâdide çiçekler çoktur. Meselâ orkidenin 1000 çeşidi vardır. En nâdide orkidelerden waling-waling (Vanda sanderiano) ot davao yılda bir kere açar. Millî çiçek ise sampaguita’dır. Yabânî hayvanlar çeşitleri ve miktar bakımından oldukça boldur. Ormanlık bölgelerde yaşayan kuşların 750’den fazla türü olması, Filipinlere ayrı bir özellik kazandırır. Maymun, yarasa, yaban domuzu, büyük kertenkeleler, piton ve zehirli kobra yılanları ülkenin yarısını kaplayan ormanlara vahşî güzellik kazandırır. Bunlardan başka targule denilen bir cins küçük geyik, takarau denilen cüce manda ile yine cüce maymun çeşidi olan Cadi Maki bu ülkeye âid önemli özellik kazandıran hayvanlardır.

Filipinlerde birçok mâden çıkarılır. Ancak petrol kâfi değildir. Önemli mâdenleri: Altın, gümüş, bakır, krom, demir, çinko, kurşun, manganez, alçıtaşı ve kömürdür. Filipinlerin krom kaynakları dünyâda baş sıralardadır. Altında dünyâda sekizinci ve bakır üretiminde ise Asya’da öndedir.

Nüfus ve Sosyal Hayat

Nüfûsu yaklaşık 62.400.000 olan Filipinler, nüfus artış oranı en fazla olan ülkelerdendir. 1900’lü yılların başında 7.000.000 civârında olan nüfûsu, yaklaşık 40 senede % 100 artarak 1937’de 14.000.000’a ulaşmış, bu artış günümüzde şimdiki rakama varmıştır. Nüfus yoğunluğu çok değişiktir. Düzgün bir dağılıma sâhip değildir. Nüfus üç bölgede yoğundur. Kuzeyde Luzon, güneyde Mindanao ve ortada Visayan adaları. Bu durum bölgelerarası irtibatı zorlaştırmakta ve halkın arasında kopukluk olmaktadır.

Nüfûsun çoğunluğu (% 72’si) 20 yaşın altındaki gençlerdir. Çoğunluğunu Malaysia veEndonezyalılar meydana getirir. Çin, Arap ve Avrupalıların sayısı da kayda değerdir. Halkın % 68’i köylerde, genellikle bambudan yapılmış damları palmiye yapraklarıyla kaplı evlerde yaşarlar. Çiftçilik ve balıkçılık halkın çoğunluğunun uğraştığı mesleklerdir. Eğlenceyi seven halkın, pekçok bayram günleri vardır. Halkın temel besin maddeleri pirinç, mısır, balık, patates ve manyoktur. Ülkede en çok konuşulan dil togal denilen yerli dilidir ki, yaklaşık 80 farklı lehçe hâlinde kullanılır. Resmî dili Filipina lisanı olmakla birlikte, İspanyolca ve İngilizce de kullanılır. Nüfûsun % 2’si dinsiz, % 5’i Müslüman, % 93’ü Hıristiyandır. Roma Katoliği toplam nüfûsun % 84’ünü temsil eder.

Başşehri Manila, Lucon Adasındadır. Yine bu adadaki Metro Manila 7.211.753 nüfûsu ile en büyük şehirdir.

Parlamento ve ülkenin en büyük ticâret ve kültür merkezi Metro-Manila’dadır. Okuma-yazma bilenlerin oranı % 88,7 gibi çok yüksek bir rakama sâhiptir.

Filipinler bâzı yönleriyle komşularından farklıdır. Asya’daki yegâne Hıristiyan devlettir ve batı kültürünü kabul etmiştir. Politik kurumları ve yönetim biçimi Amerikan yönetimidir. Filipinliler, esâsında Batılılarca, Avrupalı kabul edilmemekte ve Asyalılarca da şüpheyle karşılanmaktadır. Bu durum bâzan iç huzursuzluğa sebeb olmaktadır.

Siyâsî Hayat

Filipinler 4 Temmuz 1946’da bağımsızlığını kazandıktan sonra, 1972’ye kadar sâkin yaşadı. Başkan Ferdinand Marcos 1972’de sıkıyönetim ilânıyla berâber anayasayı iptâl etti. 1973 Anayasası ile Marcos geniş yetkilere sâhip oldu. 1986 seçimlerine hîle karıştırdı ve sonra kaçtı. Aquino devlet başkanı oldu.

Filipinlerde başbakan güçlüdür. Kabînesini kendi arzusuna göre kurar. Meclis altı ayda bir seçilir. Başbakanın kararlarına 2/3 oy çoğunluğuyla karşı gelinebilir. Filipinler 70 idâre merkezine bölünmüştür. Yönetim sistemi ABD’ninkine benzer. 1000’den fazla Belediye, seçimle gelen başkan ve konsey tarafından idare edilir.

Birleşmiş Milletlerin kurucu unsurlarından olan Filipinler, Milletlerarası politikada aktiftir. 1954’de Güneydoğu Asya Paktı Antlaşması (SEATO) üyesi olmuştur. Çoğu dünyâ meselelerinde ABD yanında yer almaktadır. Asya ülkeleri ile bağlarını kuvvetlendirmek için Asya ve Pasifik Konseyi (ASPAC) ve Güneydoğu Asya Ülkeleri Cemiyeti (ASEAN)ne girmiştir.

Ekonomi

Tarım ve mâdenciliğe dayanan bir ekonomik yapısı vardır, halkın ekseriyeti tarımla uğraşır. Başlıca tarım ürünü pirinçtir. Manila çevresinde sebze ve tropikal meyveler yetişir. Ayrıca şekerkamışı, hindistancevizi yağı, tütün, Manila keneviri ürünleri arasındadır. Hayvancılık manda, inek ve öküze dayanır. Sığır besleyiciliği önemli ölçüde değildir. Buna karşılık domuz çoktur. Mâden kaynakları, altın, gümüş, krom, demir ve manganez ihraç ürünlerindedir.

Hindistancevizi yağı, şeker, tekstil, puro sigara fabrikaları, kimyâ sanâyii, istiklâlini kazanmasından sonra gelişti. Balıkçılık kıyı bölgelerde yapılmaktadır. Tamamı iç tüketime harcandığı gibi, ithal de edilmektedir. Kopra denen hindistancevizi yağı ülke ihrâcâtında önemli bir yer tutar. Bunun yanında şeker, tütün, narenciye ve abaka denilen Manila keneviri ihracatta önemli tarım ürünleridir. Orman ürünlerinden istifâde oldukça fazladır. Dünyâ kereste ihrâcâtçıları arasında ilk altı sıraya giren Filipinlerin en çok ihraç ettiği maun kerestesidir. Kahve, ananas ve kauçuk üretimi de her geçen gün artmaktadır. İhraç ettiği diğer bir bölüm ise mâden ürünleridir. Altın üretiminde dünyâ sekizincisidir. Mâdenleri genellikle işleyerek ihraç eder. İthal ürünleri arasında elektronik âletler, motor, besin maddeleri sırasıyla önem arz eder. Ülkenin fizikî yapısı îcâbı deniz ve hava ulaşımı gelişmiştir. Karayolları ve demiryolları büyük adalarda ihtiyaca yetecek kadardır.

FİLİPİNLER
Güneydoğu Asya' da adalar üstünde bulunan devlet;
300.000 km kare; 62.354.000 nüfuslu (1991)
Başkent: Manila
Resmi Dil: Tagalogca (filipino)
Para Birimi: Filipin Pesosu

COĞRAFYA
Çinhindi Yarımadası' nın doğusunda yer alan takımada, toplam yüzölçümünün 2/3 ünü kaplayan en büyük iki adası Luzon ve Mindano' nun yanı sıra 7.000' i aşkın adadan oluşur. Çok derin deniz gibi çukurlarıyla çevrili olan adalar, günümüzde de süren tektonik hareketler (bu özellik, yörede sık sık yanardağ püskürmeleri ve depremler olmasını açıklar.) sonucu oluşmuş dağlarla kaplıdır; dar ve kesintili ovalar çok az bir alan kaplar. Takımadanın her yanında kışları kurak geçen yağışlı tropikal bir iklim egemendir. (Manila' da ortalama sıcaklık ocak ayında 27 derece, temmuzda 28 derece, yıllık ortalama yağış 2.167 mm); ama, yüzey şekillerinin konumu, iklimde yer yer değişikliklere yol açar. Nüfusu oluşturan çeşitli etnik gruplar içinde Deutero - Malezyalılar çoğunluktadır. Avrupalı sayısı çok az olmakla birlikte, uzun süreli İspanyol işgalinin sonucu, Katolik mezhebi yaygındır. Oldukça yüksek nüfus yoğunluğu (km kareye 140 kişi), yer yer aşırı nüfus eşiğine ulaşır. Özellikle Mindanao Adası' na doğru gerçekleştirilmiş iç göçler, bu durumu biraz düzeltmişse de, doğal nüfus artışının yüksekliği önemli bir sorundur. Nüfusun büyük bi bölümünün kırsal kesimde yaşamasına karşılık, 20ye yakın kentin (başlıcaları Cebu, Davao, Quezon City ve ülkenin iktisat merkezi Manila) nüfusları 100.000' in üstündedir. Etkin nüfusun 2/3 ü tarım kesiminde çalışır. Başlıca tarım ürünü pirinç, mısırın yanı sıra beslenmenin temelini oluşturur. Şeker kamışı, tütün, abaka (Manila keneviri bu bitkiden elde edilir.) ve hindistancevizi içi üretimi ise dışsatıma yöneliktir. Yeraltı gelir kaynaklarının (altın, gümüş, manganez, bakır, demir, krom vb...) bolluğuna karşın sanayi gelişmemiş olduğundan (Manila' da birkaç hafif sanayi, özellikle de dokuma kuruluşu yer alır.), üretim işlenmeden yurt dışına satılır. Özellikle ABD ve Japonya' yla yapılan dış ticaretin büyük bölümü Manila Limanı' ndan gerçekleştirilir.

TARİH
Çin' i Hint Okyanusu' na bağlayan büyük denizyolunun yakınında bulunan Filipin Adaları, çok eski dönemlerden başlayarak önemli bir geçit ve çeşitli etkilerin (Çin, Hindistan) karşılaştığı bir kavşak noktası oldu. Özellikle, XV. yüzyılda, Sumatra ve Malezya üzerinde güneydeki adalara yayılan İslam dininin etkisinde kaldı: Magellan, adaları bulduğunda (1521) birçok İslam sultanlığı kurulmuştu. XVI. yüzyılda birçok sefer düzenlenen Manila, İspanyol egemenliğinin Filipinler' deki merkezi oldu (1571). Ne var ki, Luzon Adası' nın çok çbuk ele geçirilmesine karşılık, güney adalarındaki direnme XIX. yüzyıla kadar sürdü. XVI. yüzyılın sonundan başlayarak Meksika' yla düzenli bir bağlantı kuran İspanyollar, Filipinler' e Amerika' dan insan gücü ve gümüş getirip, Uzakdoğu ürünleri (ipekli kumaş) satın almaya başladı. Bu ticaret etkinliğine paralel olarak, İspanyol misyonerler de takımadada Katolikliği yaydı. Ama İspanyol egemenliğinin yanı sıra, Çinliler adalarda birçok ticaret acentası kurdu; Japonlar 1605' e kadar Luzon Adası' nın bir bölümünü ellerinde tuttu; Hollandalılar da XVII. yüzyılda birkaç kez Manila' yı ele geçirmeyi denediyse de, başarısızlığa uğradı. Öte yandan, Filipinliler, İspanyol egemenliğine sık sık ayaklandı; hatta çok sayıda küçük İslam sultanlığı, bağımsızlığını korumayı başardı. 1819' da Singapur' un kurulması, sonra Çin' in ve Japonya' nın dışarı açılmaları üzerine, İspanyollar, adalarda tropikal ürünler (şeker, tütün) yetiştirmeye yönelik büyük tarım işletmeleri kurmaya girişti. Bunun sonucunda, Avrupa' dan gelen liberal fikirlere açık bir orta sınıf (ilustrados) oluştu ve 1871' de Filipinli askerlerin başlattıkları ayaklanma kanlı biçimde bastırıldıysa da, bu baskı, bağımsızlık hareketinin gelişmesini engelleyemedi. Hareket, özellikle ünlü romancı Jose Rizal (1891' de Singapur' da Liga Filipina' yı [Filipin Birliği] kurdu; 1896' da kurşuna dizildi) ve 1892' de Andres Bonifacio' nun kurduğu gizli Katipunan Derneği' nin etkinlikleriyle gelişti. Bonifacio cumhuriyet ilan ederek dağa çıkıp, direnme hareketine katıldıysa da, milliyetçiler aralarında anlaşamadı: Emilio Aguinaldo, Bonifacio' yu idam ettirerek hareketin başına geçti ve 1898 haziranında ülkenin bağımsızlığını ilan ederek geçici cumhurbaşkanlığına seçildi. 1898' de İspanyolları yenilgiye uğrattıktan sonra (Paris Antlaşması, 1898 Aralık) takımadayı satın almış olan ABD, cumhuriyetçi rejimi silahlı çatışmayla ezerek (1901), askeri bir rejim (1904' te sivil rejime dönüştü.) kurduysa da, Manuel Quezon çevresinde toplanan milliyetçiler bağımsızlıktan yana çabalarını sürdürdü ve 1929' daki büyük iktisadi bunalım, ABD' yi Filipinler Ulusal Topluluğu' nu (1935) kurmak zorunda bıraktı; Manuel Quezon, devlet başkanlığına seçildi. 1942 ocağında takımadayı bütünüyle ele geçiren Japonya, 1943' te Filipinler' in bağımsızlığını ilan ettiyse de, direnmecilerin büyük çoğunluğu Japonya' nın karşısında yer aldı; Qezon, Washington' da bir sürgün hükümeti kurdu. 1945 şubatında Mac Arthur' un birliklerinin Manila' ya girmesinden sonra, ABD' yle ilişkiler hızla yeniden kuruldu. 1946' da ABD, ülke iktisadına müdahele hakkı ve askeri üsler (20yi aşkın deniz, havva üssü) karşılığında, Filipinler' in bağımsızlığını tanıdı. 1945' te SEATO (Güneydoğu Asya Antlaşması Örgütü) kuruluş antlaşmasının Manila' da imzalanmasıyla ABD etkisi daha da belirginleşti. 1946 - 1961 yılları arasında, Filipinler' de,işsizliğin artması ve Çin yanlısı komünistlerin etkinlikleri sonucunda, ABD karşıtı bir akım gelişti. 1961' de cumhurbaşkanlığına seçilen Liberal Parti başkanı Macapagal, Kuzey Borneo üstünde hak iddalarıyla beslenen ABD karşıtı yeni milliyetçiliğin önüne geçemedi ve 1965' te yerini, Milliyetçi Parti başkanı Ferdinand Marcos' a bırakmak zorunda kaldı. ABD' nin para yardımlarından vazgeçemeyen Marcos, iktisadi yardımın artırılması(1966) karşılığında Vietnam Savaşı' nda ABD' ye yardım kararı aldı. Bu yönelime, özellikle Çin yanlılarının kalabalık olduğu Luzon Adası' nda, solcu örgütler şiddetle karşı çıktı. Marcos, 1972 eylülünde, uzun yıllar sürecek bir sıkıyönetim ilan etti. 1972 ocağında devlet başkanlığı ve hükümet başkanlığı görevlerini elinde topladı, yasama organının çalışmasını engelledi. O tarihten sonra, takımadanın güneyinde gelişen özerklik yanlısı Müslüman ayaklanmalarına karşı koyabilmek için sürekli olarak orduya başvuruldu. 1976' da Müslümanlara genel bağımsızlık verilmesi amacıyla bir halk oylaması hazırlamak için düzenlenen konferansta görüşmelerin kesilmesi, çarpışmaları yeniden başlattı. Belirli ve biçimsel bir ' yumuşama' amacıyla, 1980 mayısında, Liberal Parti' den muhalefet önderi senatör Benigno Aquino serbest bırakıldı ve ertesi yıl sıkıyönetim kaldırıldı. Ama, 1982 martında başlayarak, komünistlerin denetimindeki Ulusal Halk Ordusu Filipinler' de etkinliğini yeniden duyurmaya başladı; ABD' nin Manila konsolosu, hazırladığı resmi raporda, 'ülke geleceğinin ağır tehditlerle dolu' olduğunu belirtiyordu (nisan 1982 ). 1983 ağustosunda Benigno Aquino' nun orduya bağlı güçler tarafından öldürülmesi, halk kitlelerinde Marcos' un baskıcı yönetimine karşı, özellikle son on yıldır birikmiş olan öfkeyi patlama noktasına getirdi.1984 mayısında yapılan seçimlerde muhalefet koalisyonunun 62, bağımsızların 11 milletvekiline karşılık, Marcos ve yandaşları 110 milletvekili çıkarmayı başardıysa da, 1986 ocağında yapılan başkanlık seçimlerinde, muhalefetin Benigno Aquino' nun eşi Corazon Aquino' yu ortak aday ilan etmesini, seçimler sonunda muhalefetin hileye başvurulduğunu ileri sürerek yeniden oy sayımı istemesi ve önce direnen Marcos' un, genelkurmay başkanı ile savunma bakanının destekledikler Aquino' yu ABD' nin de başkan tanımsı üzerine eşi ve yakınlarıyla yurt dışına kaçması izledi. Aquino' nun hazırlattığı anayasa halk oylamasıyla (2 şubat 1987) kabul edildikten sonra, hükümetle komünist gerillalar arasında bir ateşkes imzalandıysa da, Mindanoa' daki ayrılıkçı Müslüman gerillalar savaşımlarını sürdürdü. Cumhurbaşkanı Corazon Aquino birkaç kez askeri darbeyle karşılaştı ve hepsinin üstesinden geldi. Eski başkan Marcus' un eşi yurda dönerek 1992 başkanlık seçimlerine aday olarak katıldı ancak seçilemedi. C. Aquino' jun katılmadığı seçimi yandaşlarından general Fidel Ramos kazanarak cumhurbaşkanı oldu.

MANİLA, Filipinler Cumhuriyeti'nin başken­ti ve en önemli liman kentidir. Luzon Adası' nın batısında Manila Körfezi'nde yer alan kent ülkenin en önemli sanayi merkezidir.

Pasig Irmağı'nın oluşturduğu dar delta ova­sında kuruludur. 1571'de İspanyol general Miguel López De Legazpi tarafından kurulan eski kent Intramuros adıyla bilinir. Intramu-ros'un kıyısında körfezin temizlenmesi sonu­cu gemilerin sığınabileceği korunaklı bir liman oluşturulmuştur. II. Dünya Savaşı'nda Intramuros büyük bir yıkıma uğradığı için geriye az sayıda tarihsel yapı kalmıştır.

Kent halkı Filipinler'de yaşayan Malay-lar'ın bir kolu olan Tagaloklar ile Çinli esnaf ve tüccarlardan oluşur. Kentte İspanyol, Amerikan, Çin ve Malaya etkileri taşıyan yapılar vardır. Yoksullar ise derme çatma kulübelerde yaşar.

Manila, 1898'de başlayan İspanya-Amerika Savaşı'na kadar İspanyollar'ın yönetiminde kaldı. ABD'nin savaşı kazanmasıyla bu ülke¬nin egemenliği altına girdi. II. Dünya Sava¬şı'nda hava saldırılarından büyük zarar gördü. 1942-45 arasında Japonlar tarafından işgal edildi.
Savaştan sonra Filipinler bağımsızlığını ilan etti. Başkent önce Manila'nın kuzeydoğusun¬da yer alan Ouezon'a, 1976'da, yeniden Ma¬nila'ya taşındı (bak. FİLİPİNLER).

Manila'nın nüfusu yaklaşık 1.987.055, Que-zon'un nüfusu ise 1.322.907'dir (1986).

Güneydoğu Asya kıyılarına 800 km uzaklıkta, Tayvan ile Endonezya arasın­da, yaklaşık 7.000 adadan oluşan bir ülkedir. Resmi adı Filipinler Cumhuriyeti'dir. 1946' dan beri bağımsız bir ülke olan Filipinler Cumhuriyeti 1898'e kadar İspanya'nın, daha sonra da ABD'nin yönetimi altında kaldı. Başkenti Manila'dır.
YÜZÖLÇÜMÜ: 300.000 km2.
NÜFUS: 57.357.000 (1987).
YÖNETİM BİÇİMİ: Cumhuriyet.
BAŞKENT: Manila.
DOĞAL YAPI: Adalar dağlıktır. En yüksek tepeler Luzon ve Mindanao'dadır. Toprakların yarısından çoğu ormanlarla kaplıdır.
BAŞLICA ÜRÜNLER: Kopra, şeker, abaka, pirinç, tütün, kereste; altın, gümüş, demir, bakır ve manganez cevheri, kurşun, uranyum, kromit.
ÖNEMLİ KENTLER: Ouezon, Manila, Cebu, iloilo, Da-vao, Basilan.
EĞİTİM: Yaşları 7-11 arasındaki çocuklar için ilköğrenim zorunluluğu vardır.

Adalar, kuzeyden güneye 1.770 km; doğu­dan batıya ise 1.050 kilometrelik bir alana yayılır. En büyük adalar kuzeyde Luzon ve güneyde Mindanao'dur. Öteki büyük adalar Şamar, Negros, Palavvan, Panay, Mindoro, Leyte, Cebu, Bohol ve Masbate'dir. Birçok küçük adadan oluşan Sulu Takımadaları ülke­nin güney kesimindedir.

Adaların büyük bir bölümü dağlıktır. Büyük dağ sıraları ve vadiler kuzey-güney doğrultusunda uzanır. Mindanao Adası'ndaki Apo Yanardağı 2.953 metreyle ülkenin en yüksek dağıdır. Filipinler'deki başka birçok dağ gibi etkin bir yanardağdır. Geceleri kızıl bir parıl­tıyla taçlanan Luzon Adası'ndaki Mayon Ya­nardağı 2.410 metre yüksekliğindedir.
Adalarda bol yağışlı tropik iklim egemen­dir. Yıl boyunca sıcaklıkta önemli bir değişim olmaz. Haziran-aralık ayları arasında sık sık tayfun adı verilen şiddetli fırtınalar baş göste­rir. Daha çok kuzeydeki adaları etkileyen tayfunlar, seller yüzünden önemli ölçüde can ve mal kaybına yol açar. Ülkenin yaklaşık üçte ikisini kaplayan yağmur ormanlarında maun gibi çok değerli ağaçlar yetişir. Ayrıca 800 kadar orkide türüne rastlanır.
Adalarda yaşayan başlıca hayvanlar tim­sah, piton yılanı, geyik, kuyruksüren, susa-muru, yabankedisi, maymun ve mandadır.

Bunlardan başka meyve yiyen büyük yarasa­lar ve 750'nin üstünde kuş türü vardır. Filipin­leri çevreleyen denizlerde yaşam zengindir. Sulu Takımadaları dolaylarında zengin inci yataklarından çıkartılan inciler dünyaca ünlü­dür. Ayrıca bu sularda kabukları eşsiz güzel­likte deniz hayvanları ve siyah mercan bu­lunur.

Filipinliler, Güneydoğu Asya'dan ve öteki Pasifik Adaları'ndan gelen Malay ırkıyla Çinli ya da İspanyol karışımı melez bir halktır. Ayrıca Çinliler, İspanyollar ve Hint kökenli­lerden oluşan azınlıklar da vardır. Nüfusun yüzde 90'ı Katolik'tir. Güneydeki adalarda yaşayan Müslümanlar yüzde 4'le en büyük dinsel azınlık grubudur. Protestanlar, Budacı­lar ve yerel dinlere bağlı gruplarsa azınlıkta kalır. Filipinler'de Malay dili Tagalok başta
Luzon'un kuzeyinde, dağ yamaçlarında pirinç teraslanarak ekilir.
olmak üzere, 100 kadar dil ve lehçe vardır. İspanyol etkisinin hâlâ sürmesine karşın resmi dil İngilizce'dir ve halk arasında yaygındır. Kırsal kesimde halk, hasır kepenkleri ve sazlarla örtülü çatıları olan bambu ya da ağaçtan yapılma, sırıklar üzerine oturtulmuş evlerde yaşar. Sığır ve domuzlar bu evlerin altında barınır. Filipinliler batılılar gibi giyi­nir, hafif pamuklu giysileri yeğlerler.
Filipinler'deki tipik köy ve kasabalar, bir kilisenin bulunduğu alanın çevresinde kurul­muştur. Halk İspanyol ezgilerinin etkisindeki yerel müziğe düşkündür. Hemen hemen her köyün geleneksel bir bandosu vardır. Beyzbol ve basketbol sevilen sporlardır.
Filipinler'in en büyük kenti, Luzon Ada­sı'nda, aynı zamanda başkent olan Manila' dır. Öbür kentler Manila'dan çok küçüktür. Bunlardan en önemlileri Cebu Adası'nda Cebu, Panay Adası'nda İloilo, Mindanao Adası'nda Davao ve Basilan Adası'nda Basilan'dır.

Filipinliler'in çoğu köylerde yaşar, çiftçilik ya da balıkçılıkla uğraşır. Dağlık bölgelerde ürün yetiştirmek kolay değildir. Pirinç, tütün, mısır ve sebzelerin yanı sıra muz, mango,papaya (kavunağacı), avokado ve hindistan­cevizi gibi tropik meyveler yetiştirilir. Dışarı­ya şeker, hindistancevizi, kopra (kurutulmuş hindistancevizi içi), kereste ve halat yapımın­da kullanılan abaka satılır. Zengin balık çeşitlerine sahip Filipinler'de ayrıca göletler­de de balık yetiştirilir. Güneyde Sulu'dan çıkarılan inci ve sedeften başka, su kaplumba­ğası kabuğu ve deniz kabukları da dışarıya satılır.
Filipinler maden bakımından zengindir; al­tın, bakır, manganez, krom ve demir çıkarılır.
Başlıca sanayi kolları çimento, demir-çelik, kimya, dokuma, kauçuk ve orman ürünlerin­den oluşur. Sanayi işletmelerinin çoğu Manila çevresinde yoğunlaşmıştır. Ayrıca evlerde şapka, hasır işi ve dokuma yapılır.
Luzon'da demiryolu, Panay ve Cebu'da kısa karayolları vardır. Yolculuklar genellikle karayoluyla yapılır. Adalar havayoluyla birbi­rine bağlıysa da, ulaşım daha çok küçük teknelerle sağlanır.

Filipinliler'in atalannın binlerce yıl süren göç dalgalarıyla Asya'dan geldikleri sanılmakta­dır. Müslümanlık 15. yüzyılda Borneo'dan başlayarak güneydeki adalarda yaygınlık ka­zanmış, Hıristiyanlık ise 16. yüzyılda, İspan­yollar aracılığıyla yayılmaya başlamıştır.
Dünya'nın çevresindeki ilk yolculuğu ger­çekleştiren Portekizli kâşif Ferdinand Macel-lan'ın 1521'de Cebu Adası'na ayak basmasıy­la Avrupalılar Filipinler'i keşfetti. Macellan öldürüldükten sonra birçok keşif grubu gön­deren İspanya, adaları egemenliği altına aldı ve onlara, İspanya Kralı II. Felipe'nin onuru­na Filipinler adını verdi. Ne var ki, 1565'e kadar Filipinler'de sürekli bir İspanyol yerle­şimi gerçekleşmedi. Bu tarihte General Migu-el Löpez De Legazpi, Cebu'da bir yerleşim merkezi kurdu. Birkaç yıl sonra da Manila'yı başkent yaptı.
1600'lere kadar adaların büyük bir bölümü İspanyol yönetiminde kaldı ve halk Katolik oldu. Sulu Takımadaları, Palavran ve Minda-nao'daki Müslümanlar ise İspanyol egemenli­ğine, karşı direndi.
Filipinler uzun süre, adaların zenginlik kaynaklarından yararlanmak isteyen İspan­yollar ile Çinliler, Japonlar, Portekizliler, Hollandalılar ve İngilizler arasındaki payla­şım savaşlarına sahne oldu.
1851'de İspanyollar üstünlük sağlayarak tüm adaların denetimini ele geçirdiler. Re­formlar yapılmasını isteyen Müslümanlar'ın başkaldırısı şiddetle bastırıldı. Eylemin önde­ri Jose Rizal idam edildi. Rizal'in idamı halk arasında büyük bir tepki yarattı.
1896-97 yıllarında, ulusal bağımsızlığa yö­nelik ilk ayaklanma Luzon'da gerçekleşti. İspanyollar bu ayaklanmayı ancak ordu gü­cüyle bastırabildiler. Ulusal direnişin önderi Emilio Aguinaldo 1898'de çıkan İspanya-Amerika Savaşı'ndan yararlanarak, Luzon'un büyük bölümünü denetimi altına aldı. Aynı tarihte bağımsızlığını ilan eden Filipinler, Asya'daki Avrupalı sömürgecilere başkaldı-ran ilk ülke oldu. Ne var ki, savaştan sonraki barış antlaşması uyarınca Filipinler, ABD egemenliğine bırakıldı. 1899'da yeniden baş-kaldıran Filipinliler, üç yıl savaştıktan sonra ABD birliklerine yenildiler. Böylece 1901'de ülke yeniden ABD egemenliğini tanımak zorunda kaldı.
Filipinliler'in bağımsızlık ve toplumsal re­form istekleri askıya alındı. 1934'te ABD'nin denetimi altında bir parlamento kuruldu. Manuel Quezon devlet başkanı oldu. II. Dünya Savaşı sırasında Japonlar'ca işgal edi­len Filipinler'de, işbirlikçilere ve düşmana karşı direniş örgütleri oluştu. Savaştan sonra 1946'da bağımsızlık ilan edildi. Manuel Roxas bağımsız cumhuriyetin ilk devlet başkanı ol­du. Ne var ki, savaştan eskisinden daha yoksul çıkan ülke. ABD ile 99 yıllık askeri üs anlaşmalarına girdi.
Cumhuriyet döneminde, yıkıntıya uğramış olan ülke ekonomisinin onarılmasına ve yurt­taşların haklarını gözeten bazı yasaların çıkarıl­masına karşın, toplumsal eşitsizlikler yeni baş­kaldırılara yol açtı. 1949'daki Hukbalahap Ayaklanması ABD desteği ve ordu gücüyle bastırıldı.
1965'te devlet başkanı seçilen Ferdinand Marcos, 1972'de Anayasal Meclis'i dağıtarak sıkıyönetim ilan etti. Marcos ülkede giderek artan huzursuzluklar sonucunda 1986'da seçi­me gitmek zorunda kaldı. Hileli yollara baş­vurarak yeniden başkan seçilmesine karşın, toplumsal direnişler sonunda ABD'nin de desteğini çekmesi üzerine, ülkeden kaçmak­tan başka çare bulamadı. Yerine 1983'te öldürülen muhalefet önderi Aquino'nun eşi Corazon Aquino başkan oldu.