İspanya - Amerika Savaşı

İspanya - Amerika Savaşı

25 Nisan 1898 - 12 Ağustos 1898

Sponsorlu Bağlantılar

İspanyol-Amerikan Savaşı, ABD ile İspanya arasında 1898’de başlayan savaş.

İspanya’nın Amerika kıtasındaki kolonilerini yitirmesi, ABD’nin de Büyük Okyanusun batısında ve Latin Amerika’da yeni bölgeler elde etmesiyle sonuçlanmıştır.

Küba’nın Şubat 1895’te başlayan bağımsızlık mücadelesi İspanyol-Amerikan Savaşı’ nın çıkmasında önemli rol oynadı. İspanya’ nın ayaklanmayı bastırmak için uyguladığı acımasız yöntemlerin basın aracılığıyla ABD kamuoyuna ayrıntılı biçimde yansıtılması, ABD halkının isyancılara yakınlık duymasını sağlamıştı. Ayaklanmanın başlamasının ardından Küba’daki ABD vatandaşlarını ve mülklerini korumak için Havana’ya gönderilen savaş gemisi “Maine” 15 Şubat 1898’de Havana limanında belirlenemeyen bir nedenden dolayı battı. Böylece, ABD kamuoyunun Küba’ya müdahale edilmesi yolundaki istekleri daha da güç kazandı. İspanya 9 Nisan’da ateşkes ilan etti ve Küba’ya sınırlı biçimde kendi kendini yönetme hakkı tanıyan yeni programın uygulanmasını hızlandırdı. Bunun hemen ardından ABD Kongresi, Küba’nın bağımsızlık hakkını tanıyan, İspanyol askerlerinin adadan çekilmesi isteğini dile getiren ve ABD’ nin Küba’yı ilhak etmek gibi bir niyeti olmadığını belirtmekle birlikte, İspanya’nın adadan çekilmesini sağlamada başkana kuvvet kullanma yetkisi tanıyan karar tasarılarını onayladı.

İspanya, 24 Nisan’da ABD’ye savaş ilan etti; 25 Nisan’da da ABD savaş ilan ettiğini açıkladı. Ama İspanya, kendi topraklarından çok uzaktaki büyük bir güçle mücadele etmeye hazırlıklı olmadığından savaşta başarı gösteremedi. Tuğamiral George Dewey komutasındaki bir ABD filosu 1 Mayıs 1898’de, Filipinler’in Manila Körfezinde demirli bulunan İspanyol filosunu tümüyle imha etti. Manila kenti de ağustosta ABD birlikleri tarafından işgal edildi.

İspanya’nın, Küba’nın Santiago limanında bulunan Antiller filosu da, 3 Temmuz’da General William Shafter komutasındaki ABD
birliklerinin açtığı ateş sonucunda imha edildi. Santiago kentinin 17 Temmuz’da General Shafter’a teslim olmasıyla savaş sona erdi.
10 Aralık 1898’de imzalanan Paris Antlaşmasıyla İspanya, Küba üzerindeki bütün haklarından vazgeçti; Guam ve Porto Riko’yu ABD’ye bıraktı ve Filipinler üzerindeki egemenlik hakkını 20 milyon dolar karşılığında ABD’ye devretti. İspanyol-Amerikan Savaşı, her iki ülkenin tarihinde de önemli bir dönüm noktası oldu. İspanya uğradığı bu yenilgiden sonra yeni sömürge arayışlarından vazgeçerek kendi iç sorunları üzerinde yoğunlaştı.

Bu süreç içinde ülkede kültür ve edebiyat ortamı yeniden canlandığı gibi 20 yıl süren bir ekonomik gelişme dönemi yaşandı. Öte yandan, önemli bir zafer elde eden ABD geniş bir alana yayılmış denizaşırı topraklan olan büyük bir güç haline geldi. Uluslararası siyaset sahnesindeki bu yeni konumu ABD’ye Avrupa’da belirleyici bir rol oynama olanağı verdi.

ispanyol-amerikan savaşı
1898'de Karayibler'de, Amerika Birleşik Devletleri ile ispanya arasında çıkan savaş.

Yeni vergiler salınmasına karşı olan ve özellikle de metropol İspanyolları tarafından sömürüldüklerini düşünen Kübalılar, Cisneros Betancourt’un yönetiminde ayaklandılar (şubat 1895). New York’ta don Tomâs Estrada Palma başkanlığında oluşan isyancı cunta, ABD'den 30 000 kişilik bir ordunun kurulması için gerekli para ve silahları sağladı ve general Mâximo Gömez komutasındaki bu ordu Küba'ya çıktı. General Arsenio Martlnez Campos'un barış misyonunun başarısızlığa uğraması üzerine (1895), 1896 başında adaya vali atanan general Weyler, bir yıldırma siyaseti uyguladı (ekili topraklar yakıldı, asilerin kadın ve çocukları toplama kamplarına konuldu vb.), bu da kıtlığın artmasına yol açtı (1896'da Havana'da 50 000 kişi öldü).

Bunun üzerine başkan Cleveland, Madrid'deki hükümeti ayaklananlarla anlaşmaya çağırdı (aralık 1896). General Ramön Blanco y Erenas yeni vali olarak atandı ve Küba'ya özerklik verildi (1847), ama düzen sağlanamadı. Başkan McKinley, amerikan vatandaşlarının yaşamını ve mal varlıklannı (260'ın üstünde ABD vatandaşı ölmüştü) korumakla görevli Maine kruvazörünün Havana körfezi’nde batırılması üzerine (15 şubat 1898) olaya müdahale kararı aldı. Kongre tarafından adadan çekilmesi ihtar edilen Ispanya, Amerika Birleşik Devletlerine savaş ilan etti (25 nisan), ispanyollar'ın pasifik filosunu Cavite'de (Manila körfezi) [komodor George Dewey'in 1 mayıs harekâtı], amiral Pascual Cervera komutasındaki Karayibler filosunu da Küba’nın Santiago körfezi'nde uzun bir kuşatmadan sonra (29 mayıs-3 temmuz) tümüyle yok eden Amerikalılar'ın, karada üstün gelmeleri daha zor oldu.

Bununla birlikte, Theodore Roosevelt'i ünlü kılan El Caney ve San Juan Hill zaferlerinden sonra ABD kuvvetleri nihayet Küba'nın Santiago kentini ele geçirdiler (17 temmuz). Öte yandan, Porto Riko'da ve haziranda bağımsızlığını ilan etmiş olan Filipinler'de (Manila 13 ağustosta düştü) duruma egemen olan Kuzey Amerikalılar, ispanyollar'ı, Washington’daki Fransa büyükelçisi Jules Cambon aracılığıyla, barış istemek zorunda bıraktılar (26 temmuz). Washington'da imzalanan protokolden (12 ağustos) sonra, Paris antlaşması (10 aralık) ile Küba'nın bağımsızlığı tanındı ve Porto Riko, Mariana takımadalarındaki Guam adası ve özellikle Filipinler, 20 milyon dolar tutarında bir tazminat karşılığında, ABD'ye bırakıldı.