Dünya Kentleri: Ancona

Ancona
Vikipedi, özgür ansiklopedi




Ancona (İtalyanca: Ancona), İtalya'nin merkezi Marche bölgesinin ve ayni adli Ancona ili merkezi olan Adriyatik Denizi kıyısında (28.2.2010 itibariyla) 102.477 nüfuslu bir liman kentidir. Ancona, Adriyatik Denizi'nin en büyük ticaret limanıdır ve gemi yapim tersaneleri bulunur.






Ancona İ.O. 4. yüzyılda Siracusa Yunan sömürgesi olarak kuruldu. Ancona'yı İ.O. 268'de antik Romalılar aldı. Şehir uzun süre Roma İmparatorluğu'nun egemenliğinde kaldı. Batı Roma İmparatorluğu zayıflayıp barbar kavimler istilasına maruz kaldığı dönemde Ancona Gotlar ve Lombardlar hücumlarına uğradı ama bunları püskürttü.
Bizans Impartorluğu'nun İtalya'da bulunan arazilerinin idarecisi olan Ravenna Ekşarjliği idaresinde bulunan "Pentopolis" adı verilen büyük şehirlerinden biri oldu. Emeviler ve Abbasiler dönemlerine Arapların Akdeniz'de filoları bulunduğu dönemde denizden Arap hücumlarına karşı koydu.
Kuzey İtalya'nın Karölenj İmparatorluğu Franklarınca istilasından (Marche isminin geldiği) Ancona Marklığı merkezi oldu.

MS 1000 civarında Ancona gittikçe serbestlik kazanmaya başlayıp çok geçmeden (Gaeta, Tranı ve Raguşa ile aynı zamanda) denizcilikle uğraşan bir İtalyan şehir Cumhuriyeti - Ancona Cumhuriyeti hüviyetini aldı. Ancona Cumhuriyeti şehrin üç mahallesinden terzieri) seçilen altı kişiden oluşan "İhtiyar Heyeti" tarafından idare edilen oligarşi idi. Cumhuriyet Akdeniz bölgesinde çok geçerli "agontano" adlı bir para bastırmaktaydı. Ancona Cumhuriyeti çok kere Ragusa Cumhuriyeti ile müttefik olarak, çok kere Venedik'e karşı, hareket etti. Ancona Cumhuriyeti gemi filoları Haçlı Seferlerine büyük destek sağladı. 12. yüzyılda Ancona Papa ve Kutsal-Roma Germen İmparatorluğu mücadelelerine çok defa "Guelfolar (Papalar Yanlısı)" olarak katıldı. "Ancona'lı Cyriacus" 15. yüzyılda Akdeniz bölgesi üzerinde ve özellikle Osmanlı İmparatorluğu arazileri üzerinde yazdığı 6 cilt kitap o yüzyılın en önemli birincil kaynakları arasındadır.

1532 yılında Ancona Cumhuriyeti istiklalini kaybetti ve Papa VII. Clement tarafından Papalık Devleti'ne dahil edildi. Bu dönemdeki tek-erklı idarenin gücü Ancona'nın güçlü kalesinden anlaşılır. Papalık idaresi limanı genişletti ve 18. yüzyılda ünlü karantina istasyonu olan Ancona "Lazaretto" binasını inşa ettirdi.
Ancona 1797 Napolyon Fransa'sı tarafından işgal edilip "Ancona Cumhuriyeti" tekrar kurulduğu ilan edildiyse de 1798de "Roma Cumhuriyeti"ne bağlanıp "Metauro Departmanı" merkezi oldu. Fransız idaresi 1814e kadar devam etti.
1815 Viyana Kongresi tarafından Papalık Devleti'ne geri verildi. 1830 devrimleri sırasında Papalık Devleti'nde de ortaya karşıklıkları bastırmak için Fransız desteği istendi ve şehir 1832-1838 arasında Fransız birlikleri işgali altında kaldı. 1849daki Birinci İtalyan İstiklal Savaşı sırasında Ancona, "Papalık Devleti"'nden ayrıldığı ve "Roma Cumhuriyeti"ne katıldığını ilan etti. Papa topraklarını geri almak Avusturya ordusundan yardım istedi. Venedik ve Roma şehirleri gibi, Ancona Avusturya ordularının kuşatma hücumlarına birkaç hafta mukavamet ettiyse de sonunda Avusturyalılar tarafından işgal edildi.

1850li yıllarda Ancona şehri gelişti ve balıkçılık ve gemi yapımcıliğı önem kazandı. Yeni yapılan demiryolu ve karayolu kavşağı oldu.
Avusturyalılara karşı Sardınya Krallığı ve Fransa tarafından yapılan İkinci İtalyan İstiklal Savaşı sonunda, 1860da Sardınya Krallığı ordusuna karşı Castelfidardo'da yenilen Papalık Devleti ordusu General Lamoriciere komutasında Ancona şehrine sığındı. Şehir Sardınya-Piyemont Krallığı ordu ve donanma birlikleri tarafından kuşatıldı ve 29 Eylül'da Papalık Ordusu teslim oldu. Yapılan bir plebisitle Ancona'nın bulunduğu Papalık Devleti (Parma Dükalığı, Modena Dükalığı ve Toskana Gran-Dükalığı ile birlikte) Sardınya-Piyemonte Krallığı'na katıldı.

Ancona Kraliyet İtalyan donanmasının bir üssü olarak 1914de kızıl isyan haftasında, Birinci Dünya Savaşı sırasında Adriyatik Denizi'nde İtalyan donanmasının hücumları ve harp sonrası 1919-1920de solcu kızılların çıkardığı karışıklıklar, 1920de bir donanma isyanı haberleri dolayısıyla İtalya'da ilgi çekti.
İtalya'nın Mussolini Faşist diktatörlüğü ile idaresi sırasında Ancona önemli şehir imar hareketlerine sahne oldu ve Adriyatik kıyısı geliştirilip "Vittoria (Zafer) Bulvarı" açıldı. İkinci Dünya Savaşı sırasında Ancona'nın donanma ussu olması ve stratejik önemi yüzünde müttefik hava kuvvetlerinin bombardıman hücumlarına sahne oldu ve tarihi liman bölgesi tümüyle tahrip edildi. Temmuz 1944de müttefiklere birlikte savaşan serbest Polonya orduları Ancona'yı girip şehri Faşist idaresinden kurtardılar.
Ancona savaşın büyük tahribinden nisbeten çabuk kendini kurtardı. 20. yüzyıl ikinci yarısında şehir üç önemli doğal afetten (1959 seli, 1972 depremi ve 1982 toprak kayması) zarar gördü. Şehir 1950li ve 1960li yıllarda kırsal alanlardan göçler dolayısiyla büyümesini korudu. Ama 1980lı yılların başlarında İtalya tarımınının, özellikle Marche'de tarla, sebzecilik, bağcılık ve hayvancılık sektörlerinin büyük düşüs göstermesi dolayısyla şehir ekonomisi durgunlaştı ve hatta geriledi.

Demografi



Çok sayıda ve kayda değer Roma Dönemi kalıntıları ve Bizans öğelerinin karıştığı Romanesk Mimarı tarzı Ancona'da yaygındır. Gezilecek yerler arasında şunlar sıralanabilir

• Trajan'ın Zafer Taki;
• Yunan hac planlı ön ikigen kubbeli S. Çıriaco katedrali (11.-13. yüzyıllar arasında daha eski yapıların kalıntıları üzerine kuruldu);
• Ortaçağ'dan kalma kiliseler;
• 15. yüzyılda inşa edilmiş Tüccarlar Loncası;
• Mimar Luigi Vanvitelli'nin yaptığı 18. yüzyıldan kalma Lazaretto;
• İlginç bir arkeolojik kolleksiyon ile Marche Ulusal Müzesi;
• Şehir Güzel Sanatlar Galerisi'sınde bulunan önemli resim sanatı eserleri (Tiziano, Lotto)
• Katedral Dıocesan Müzesi .

Kardeş şehirler
Ancona şu kentlerle kardeş şehir bağlantısı kurmuştur:

• İzmir, Türkiye
• Galaţi, Romanya
• Split, Hırvatistan
• Ribnica, Slovenya
• Svolvær, Norveç
• Castlebar, İrlanda

Konsolosluklar
Ancona'da şu ülkelerin konsoloslukları bulunmaktadır:

• Bulgaristan
• Fransa
• Hollanda
• Mexico
• Romanya
• Yunanistan

Resimler