Arteryografi Nedir?

ARTERYOGRAFİ

a (fr artĞriographie; yun. arteria, atardamar, ve graphein, yaz- mak'tan). Atardamarların ve dallarının, kana karışabilen ve X ışınlarını geçirmeyen bir madde şırınga edildikten sonra radyolojik muayenesi.

—ANSİKL. Hazırlık amacıyla hastaya gerekli ilaçlar, özellikle kontrast maddeye karşı alerji varsa bir antihistaminik (triiyot- lu) verildikten sonra yeterince büyük ve hızlı bir şırınga yapılır. Resimler saniyede birçok görüntüyü saptayabilen bir seri- yograf üzerine alınır, böylece atardamarların, hatta toplardamarların çeşitli zamanlardaki durumu saptanmış olur. Görüntüler doğrudan doğruya büyütülerek de elde edilebilir. Şırınga noktası incelenecek damara göre değişir. Bacaklar için, kasık kıvrımından uyluk atardamarına şırınga yapılır. Arteritler, trombozlar, stenozlar, damar bozuklukları, atardamar ve atar -toplardamar anevrizmaları böyle araştırılıp saptanır. Atardamar lezyonlarının seyrek görüldüğü kollar için şırınga koltuk atardamarından ya da kol atardamarından yapılır. Karın atardamarlarının radyografisi için eskiden doğrudan doğruya belden aorta iğne yapılırdı (Dos Santos yöntemi); bu yöntem tehlikeli olduğundan terk edildi, onun yerine kasık kıvrımındaki uyluk atardamarından sonda sokularak gerisin geri atardamara girilme yolu tutuldu (Seldinger yöntemi). Bu yöntemde şırınga trokarına madeni bir kılavuz takılır. Kılavuz, kontrast maddeyi kana şırınga edecek olan polietilen sondayı gideceği yere kadar ulaştırmaya yarar. Kalça atardamarları, sonra karın aortu böyle incelenir. Böbrek arteryografisi için de başlıca yol olan bu yöntem, böbrek bozukluklarını (aplaziler, atrofiler, kistler, urlar [nef- rografi evresi]) ortaya çıkardığı gibi damar bozukluklarını da (stenozlar, trombozlar, anevrizmalar) belirleme olanağı sağlar. Damarca çok zengin olan feokromosi- tomlar, hatta tehlikeli urlar varsa bunların metastazları görünür hale gelir. Destekli bir sonda kullanılarak seçici böbrek arter- yografileri de yapılabilir. Arteryografi, bazı atardamar hipertansiyonlarının teşhis ve tedavisi için vazgeçilmez bir yöntemdir denebilir.

Daha başka seçici arteryografilere aor- tografi için de başvurulabilir (örneğin çöl- yak atardamarı ve dallarının, karaciğer ve mezenter atardamarlarının arteryografile- ri). Böbrek arteryografisi bir yana bırakılacak olursa, karın arteryografisi asıl aort lezyonların, (stenoz, anevrizmalar, trombozlar) inceleme olanağı sağlar. Arter- yografiler, bunlardan başka, mide, pankreas, karaciğer ve incebağırsaktaki damar bozukluklarını ve ur oluşumlarını ortaya çıkarır. Sonda göğüs aortunda, yeterince yukarıya, sigmamsı kapakçıklara, hatta sol karıncığa kadar itilebilir. Böylece bir sol anjiyokardiyografi yapılmış olur. Hızlı seçiciyle çekilen resimlerle ya da bir radyosinema filmiyle kalbin boşlukları, akciğer atardamarları, göğüs aortu ve dalları incelenebilir. Miyokart enfarktüsünde ve onun tedavisi için alınacak kararlarda koroner atardamarların incelenmesi (ko- ronografi) önemli rol oynar.

Boyundan karotis atardamarına yapılacak bir şırıngayla beyin arteryografisi yapılır; bu sayede beyin travmaları, urlar ve damar bozuklukları ortaya çıkarılabilir. Skanner’in (tomodensitometre) kullanılması arteryografilere başvurma gereksinimini bir parça azaltmıştır ve bu azalma özellikle beyin arteryografisi bakımından, bazen çok ağır sakatlıklara yol açtığı için önem taşımaktadır. Çok hafif ışın yayan ve tam zararsız olan skanner, doğrudan doğruya ve çoğu zaman eksiksiz ve daha geniş çerçevede sonuçlar sağlar.