Bahar Hastalıkları

Ağaçların genellikle ilkbahar başlangıcında, çayırların ilkbahar ve yaz başlangıcında, otların ise yaz sonbaharda polenlerini atmosferde yaydığını belirterek, "Hastaların çoğunda belirtiler 1 metreküp havada polen sayışı 25-50'ye ulaşınca görülmeye başlıyor. Alerjenler vücuda solunum yoluyla, mide - barsak sistemiyle veya deri teması ile girebiliyor. Bu aşırı duyarlılığın asıl nedeni çevrede alerjen maddelerin bulunuşu değil kişinin alerjik bünyeli oluşudur" diyor. Op. Dr. Leyla Çelikkol, polenler gibi mantar sporlarınin ve ev tozlarının da atmosferde bulunup alerjik reaksiyonlara yol açtığım belirterek şunları söyledi: "Ilık ve nemli iklim, mantarların lehinedir. Kesin mevsimsel ayırım göstermese de havada ilk görülmeleri ilkbaharın ilk günlerinde başlar ve ilk don olayı ile son bulur. Kapalı mekanlarda ise yıl boyunca mevcutlular.

Clodosporium, Alter-naria, Aspergillus, Pemcilim ve Mucor gibi mantarlar mantar alerjisinin en önemli nedenleridir. Yıl boyu süren alerjik rahatsızlıkların en önemli nedeni ev tozu akarlarıdır. Ev tozu akarları evlerde yatak, döşeme ve halılarda bulunan ve gözle görülmeyecek kadar küçük, haşereye benzeyen yaratıklardır. Bu yaratıkların dışkılarının içinde uçuştuğu odanın havasım soluyan kişinin solunum yollarına ulaşabilir ve kişi alerjik bünyeliyse alerjik reaksiyonlara yol açabilir. Bahar mevsiminde göz polikliniklerine başvuran hastaların önemli bir kısmının alerji problemi olanlar oluşturuyor. Gözün alerejik hastalıklarının başlıca üç ana grupta toplandığını belirten Op. Dr. Leyla Çelikkol, “Bunlar alerjik konjuktivitler, vernal konjuktivitler ve atopik konjuktivitlerdir. Konjunktivita, gözün konjunktiva adı verilen zarının iltihaplanmasıdır. Konjunktiva ise göz kapağının içini ve göz küresinin ön yüzünün beyaz görünen kısmınmı kaplayan koruyucu bir tabakadır. Burun iç yüzeyini ve solunum yolunu örten zar gibi konjuktiva alerjenlerden etkilenebilir. Dışa'rar gelen alerjenler göz kapağının içinde bulunan mast hücrelerini uyararak alerjik reaksiyona sebep olurlar" diye konuştu.

Hastaların mümkün olduğunca kendilerine ahatsızlık veren alerjenlerden uzak durmaları gerektiğini vurgulayan Op. Dr. Leyla Çelikkol, şunları kaydetti: "Ağır vernal konjuktivitlilerin soğuk iklimlere taşınmaları tavsiye edilir. Güneş gözlüğü, hatta kenarları da kapalı gözlükler kullanılmalıdır. İlaç tedavisinde kısa süreli kortizonlu damlalar ve alerjiye karşı çeşitli damlalar kullanılır. Ağır durumlarda sistemik etkili ilaçlar ağızdan veya damar yolundan verilir. Atopik konjuktivitte soğuk pansuman faydalıdır. Uzun süreli alerji tedavisi görenler ilaçların yan etkileri yönünden devamlı doktor kontrolünde olmalıdır.”

Daha çok çocuk ve gençlerde rastlanan bu göz hastalığı çift taraflı bir konjuktivitis şeklidir. Her ne kadar adını bahar mevsiminden alsa da yaz mevsiminde ortaya çıkar. Erkeklerde ve sıcak iklimlerde yaşayanlarda daha çok görülür. Semptomlar; Kaşıntı, ışıktan rahatsız olma, sulanma ve göz kapaklarında şişlik hissidir.

Klinik: Vernal konjuktivitis iki şekilde ortaya çıkar. Palpebral form ve bulbar form. Bazen iki şeklin de kombine olduğu olgular olabilir.

1. Palpebral form'da üst kapak konjuktivasında daha bariz olmak üzere bütün konjuktivanın kırmızı renkte olduğu görülür. Papiller dediğimiz konjuktivada hipertrofik ve poliglonal şekil gösteren sert kabarık üstleri düz olan ve mavi beyaz renkte süt görünümünde kabartılar mevcuttur.

2. Bulbar form ise palpebral kadar karakteristik değildir. Kızarıklık hafiftir ve jelatinöz kabarık kalınlaşmalar limbusta nodül veya halka şeklinde ortaya çıkar. Bazen interpalpebral veya subtarsal sahaları tutar veya komşu kornea kenarına doğru ilerler ve Bowman zarını bozabilir.

Ayırıcı tanı: Bahar nezlesi; folikül, papil, marjinal infiltrat gösteren trahom, inklüzyon konjuktivitisi, limbal granüloma, phylicten veya episkleritisden ayırt edilmesi gerekir. Kaşıntı, eozinofil hakimiyeti ve inklüzyon yokluğu karakteristik olup ayırıcı tanıda önemlidir.

Patoloji: epitel proliferasyonu eozinofil artışı, stroma kalınlaşması, konjuktiva bağ dokusunun artması söz konusudur. Hyalin dejenerasyonu ve epitel kalınlaşması süt gibi beyazımsı görüntüyü sağlamaktadır.

Etyoloji: Mevsim insidansı göstermesi kaşıntı mevcudiyeti ve eozinofil invasyonu allerjik olduğunun göstergesidir ancak spesifik bir allerjen tesbit edilememiştir.

Bahar yorgunluğu nedir? Belirtileri nelerdir?

Bahar yorgunluğu, hemen herkesin mevsim dönüşlerinde hissedebildiği bir takım ruhsal ve bedensel belirtilere verilen genel isim olarak ele alınıyor.

Havaların ısınmasıyla birlikte birçoğumuz için yataktan kalkmak çok daha zor bir hal alırken gündelik işleri yaparken daha isteksiz olabiliyoruz. Bu durumu genellikle değişen hava koşullarına bağlasak da, uzun süren yorgunlukların ciddiye alınması, altta yatan başka bir sorunun da geçiştirilmesini engellemiş oluyor.

Bazı dönemlerde yeterli besin alınmaması, vitamin ve minerallerin eksik kalması, tiroit bezinin çalışma düzensizlikleri, tansiyon - kalp - enfeksiyon hastalıkları, sigaranın fazla kullanılması yorgunluk belirtilerini artıran unsurlar olarak sıralanıyor.

Bahar aylarında yorgunluk neden artıyor?

Bahar aylarında havadaki elektrik yükü artıyor. Pozitif ve negatif yüklü iyonların artması da insan biyoritminde olumlu ya da olumsuz etkiler yaratıyor.

Pozitif iyonlar insanı daha zinde hissettirirken, negatif iyonların artması insanın kendini daha halsiz hissetmesine ve yorgunluk belirtilerinin ortaya çıkmasında etkili oluyor. Ayrıca bahar aylarında, aslında vücudumuz daha aktif olmamızı sağlayacak hormonlar salgılanmasına karşın eğer ortada vitamin eksikliği, beslenme bozukluğu varsa, vücut buna aynı uyumu gösteremiyor ve yorgunluk hissi artıyor.

Ayrıca bu aylarda neşeli ve enerjik olunmasının da temel nedenlerinden biri yine hormonlar. Bazı hormonlar karanlık ortamlarda daha fazla salgılanırken, bazı hormonlar ise insan metabolizması gereği güneş ışığı gördüğünde daha fazla salgılanıyor.

Yazın güneşin fazla görüldüğü dönemlerde ise depresyondan çıkışı kolaylaştıracak, daha neşeli hale getirecek hormonlar salgılanıyor.

Ancak kişinin ruhsal yapısı da bu durumdan ne kadar etkileneceğinde belirleyici oluyor. Örneğin eğer kişi depresif bir yapıya sahipse herkesin neşelendiği bir ortamda kendini daha depresif hissedebiliyor.

Yorgunluktan korunmak için neler yapılabilir?

Yorgunluğu gidermek için vitamin ve besin destek ürünlerinin alımı büyük önem taşıyor. Mümkün olduğu kadar sadece bahar aylarında değil, kış aylarında da eksik olan vitaminlerin alınması bahar yorgunluğunu fazla hissetmeden o dönemin geçirilmesini sağlar. Özellikle B ve C vitaminleri, potasyum ve çinko içeren besinler önemlidir. Yeterli düzeyde karbonhidrat alımı yorgunluktan korunmada önemlidir. Vücut enerjisinin yüzde 50-60’ı karbonhidratlardan sağlanmaktadır.

Rafine edilmemiş karbonhidratların tüketimine ağırlık vermeliyiz. Bunlar taze meyve ve sebzelerde, tam buğday ekmeği ve tahıllarda bulunan karbonhidratlardır. Protein, dokularımızın temel taşı olduğundan diyetimizde yeterli düzeyde proteine yer verilmeli.

Mevsim meyve ve sebzeleri de daha az kimyasal maddeye maruz kaldığı için daha sağlıklıdırlar. Bu nedenle sebze ve meyvelerin mevsiminde tüketilmesi önem taşıyor.

Enerjimizi doğru kullanmanın da yorgunluk giderilmesinde faydası var mıdır?

Yorgunlukla baş edebilmek için öncelikle enerjinin doğru kullanılmasının öğrenilmesi gereklidir. Çalışma ve dinlenme periyotlarımızı ayarlamalıyız. Kısa ve sık dinlenme aralıkları yorgunluğun ortaya çıkmasını önleyebilir.

Çalışırken vücut mekaniklerini doğru kullanarak kas ağrılarını engelleyebiliriz. Çalışma ortamının iyi havalandığından emin olmalıyız. Çok sıcak veya çok soğuk ortamlar vücudumuzda ekstra bir stres yaratır.

Vücudun susuz kalması yorgunluğu artırır mı?

Vücudun çok hafif düzeyde susuz kalmasının dahi metabolizmayı yavaşlattığını hatırlatılırken, günde en az 8-10 bardak su içilmesi ve kahve ile çayın mümkün olduğunca az tüketilmesi gerekiyor.

Düzenli egzersiz olarak neler yapılabilir?

Düzenli egzersiz ile metabolizma hızlanır ve dinlenmiş duruma göre daha fazla enerji oluşumu sağlanır. Kalp damar sisteminin ve solunumun düzenlenmesini, dokulara yeterli düzeyle oksijen taşınımını sağlar. Özellikle aerobik tipte olan yürüyüş, koşu, bisiklet, yüzme, dans gibi egzersizler tercih edilmelidir.

Sürekli yorgunluk hissi ne gibi hastalıkların belirtisi olabilir?

Yorgunluk, vücudumuzun fiziksel çalışmaya, psikolojik strese, uykusuzluğa verdiği fizyolojik bir cevap olarak tanımlanıyor. Yorgunluk fizyolojik bir cevap olabildiği gibi bazı hastalıkların ön belirtisi olarak da ortaya çıkabiliyor. Bu nedenle yorgunluk uzun sürdüğünde mutlaka altta yatan nedenlerin araştırılması gerekiyor.

Kansızlık, enfeksiyonlar, bağışıklık sistemi hastalıkları, tümörler, yeme bozuklukları, tiroit hastalıkları, kronik yorgunluk sendromu, fibromiyalji, uyku bozuklukları, stres, depresyon gibi sebepler yorgunluk için araştırılması gereken sorunlar arasında geliyor.

Ne zaman doktora başvurmak gerekir?

Yorgunluk uzuyor ve kişinin gündelik işlevlerini bozuyorsa, ya da okul veya işyerindeki performansını engelliyorsa artık onu bahar yorgunluğu diye geçiştirmemek gerekiyor.

Elbette bu durumun ortaya çıkmasında mevsimlerin, ışığın, ısının rolü var. Ama bahar yorgunluğu diye geçiştirildiği takdirde tedavisi gecikebilecek bazı psikiyatrik durumlar da var. Sadece psikiyatrik değil, hem bedensel hem ruhsal belirtilerle giden başka durumları da unutmamak gerekli.

Uzun süren yorgunluklarda, en başta depresyon, daha sonra, kaygı bozuklukları, demans, eşzamanlı alkol ve/veya madde kullanımı, birincil uyku bozuklukları, yeme bozuklukları, hatta şizofreninin bile tanılar arasında düşünülüp dışlanması gerekiyor.

Bir de, toplumda daha az bilinen, esas olarak fonksiyonel bedensel belirtilerle giden, eskiden “nevrasteni” tanısı altında ele alınan bazı rahatsızlıklar var. Bunların başında da fibromiyalji ve kronik yorgunluk sendromu geliyor.