Dünya Kentleri: Bakü
VIP "Ipıslak Balık"
Bakü (Azerice: Bakı), Azerbaycan Cumhuriyeti'nin, Hazar Denizi'nin batı kıyısında yer alan başkentidir ve Kafkasın en büyük şehridir. Ülkenin en doğusundaki ve en önemli sanayi, ticaret ve kültür merkezi olmanın yanı sıra bir liman kenti olarak da önemlidir.
Nüfusu 2005 verilerine göre 2.036.000'dur. Ancak Dağlık Karabağ'dan ve Ermenistan'dan kaçan mültecilerle birlikte 3.000.000'a yükselmiştir. Halkın ezici çoğunluğu Azeridir. 2006 yılında faaliyete geçen Bakü Tiflis Ceyhan Petrol Boru Hattı'nın (BTC) çıkış noktasıdır. BTC den sonra en büyük proje BTAKdir.
TARİH
Bakü'nün tarihi eski devirlere uzanır. Abşeron arazisinde bulunmuş arkeolojik buluntular buranın eski yaşama yeri olduğunu ispatlar. Artyom, Zığ gölü etrafı, Şüvelan, Merdakan, Binegedi, Emircan ve benzeri yerlerde milattan önce 3-1 nci bin yıllara ait arkeolojik malzemeler bulunmuştur.
Bakü şehrinin ne zaman kurulduğu tam olarak bilinmemektedir. Bazı araştırıcılar Bakü'yü Kaytara (Kankara), Albana, Baruka v.b. ile özdeşleştirirler. Bakü'de bulunmuş 5-7. yüzyıllara ait Sasani hazinesi o devirde buranın yaşama yeri olduğunu gösterir. 5-6. yüzyıllarda Bakü, Bağavan ve Ateş-i Bakvan diye adlandırılır. Arap kaynaklarında (10. yüzyıl) "Bakuye", "Bakuh", "Baku", Rus kaynaklarında (15.yy.) "Baka", Safeviler devri Farsça kaynaklarda "Badkube" olarak geçiyor.
Bakü şehri, Orta Doğunun büyük şehirlerinden biridir. Ekonomisinde petrol ve tuz esas yer tutardı. Arap seyyahı Ebu Dülefin'in (10. asır) bildirdiğine göre, Bakü'deki iki petrol kaynağından yılda takriben 720 bin dirhem gelir elde ediliyordu. Feodal ilişkilerinin, ticaret ve sanatkârlığın gelişimi şehrin ilerlemesine imkân veriyordu. Uluslararası ticaret yolları sınırında olan Bakü Doğu ve Batı ülkeleri arasındaki ticarette başlıca öneme sahipti. Bakü'ye hazar, slav, Bizans, Çin, Irak, Suriye, Cenova, Venedik, İran, Hindistan tacirleri geliyordu. Bakü'den İran, Irak ve sair ülkelere petrol ihraç ediliyordu.
9. asrın 2'nci yarısında Abbasiler hilafetinin zayıflaması ve merkezi hakimiyetten uzaklaşma meyillerinin kuvvetlenmesi hilafete tabi ülkelerde bağımsız devletlerin kurulmasına sebep oldu. Bu devletlerden biri de Şirvanşahlar devletiydi.
NÜFUS
Resmi Nüfus 2.075.000 (2007) Bakü nüfusun % 91 Azeriler oluşturur. Diğer milletler ise Ruslar % 6 (140.000), Gürcüler %1.5 (31.250), ve Ukraynalılar %1.5 (29.000). Dilde nüfusun %90-94 arası Azeri Türkçesini konuşur. Rusçayı yalnızca Ruslar ve Azerilerin, Gürcülerin ve Ukraynalıların küçük bir bölümü ikinci dil olarak konuşur.
Bakü'de halkın %94'ü Müslümandır (çoğunluğu Şii Caferi). Halkın geri kalanı ise (yaklaşık %4'ü) Hıristiyandır (çoğunluğu Rus Ortodoks Kilisesi, Gürcü Ortodoks Kilisesi ve Malakan). Çok küçük bir bölümü ise Yahudidir.
Bakünün 12 ilçesi vardır:
EĞİTİM
Bakü, ülkenin başkenti olması dışında aynı zamanda ülkenin eğitim merkezidir. Eylül 2008'den itibaren Bakü'de 15 tane ilkokul (əsas məktəb) ve 297 tane ortaokul (orta məktəb) bulunmaktadır; bunlar hepsi Azerbaycan'ın Millî Eğitim Bakanlığı (Milli Təhsil Nazirliyi) tarafından idare edilmektedir. Ayrıca arasında üniversiteler (universitet) ve akademilerin (akademiya) bulunduğu 38 tane yükseköğretim mekânı bulunmaktadır.
Devlet üniversiteleri
Azerbaycan'da eğitimin tüm diğer Türk devlet ve topluluklarına göre çok ileri düzeyde olduğu görülür. 1991 istatistiksel verilere göre 4.775 okulda 1.503.000 öğrenci okumaktadır. Bugün okul sayısı 5.000'e, öğrenci sayısı 1.600.000'e ulaşmıştır.
Azerbaycan'da 6.500 kültür tesisi, 4.605 kütüphane, 125 müze, 125 müzik okulu, 43 halk tiyatro salonu, 3.680 kültür evi bulunmaktadır. Okuma yazma oranı %99,5'tir
Bakü-Azerbaycan Devlet Üniversitesi ve bağlı enstitüleri bütün Uygulamalı Matematik ve Ekonomik Sibernetik, Kimya, Jeoloji, Biyoloji, Tarih, Filoloji, İlahiyat, Coğrafya, Gazetecilik, Hukuk, Mekanik ve Matematik, Fizik,Felsefe, Sosyal Bilimler ve Psikoloji, Kütüphane Çalışmaları, Uygulamalı Matematik Bilimsel Araştırma Enstitüsü, Doğu Çalışmaları, kollarında eğitim-öğretim yapmaktadır.
Özel ve devlet olmak üzere toplam 49 tane kanuni üniversite mevcuttur ve bu üniversiteler de birçok türk ve yabancı öğrenciye eğitim vermekle birlikte doğu bloğu ülkeler arasında kaliteli eğitim veren ülkeler arasında sayılmaktadır.
bakü türk öğrencileri birliği başkanı metehan mollamehmetoğlu Azerbaycandaki üniversitelerde Türkiyeden öğrencilerin eğitim görmesi ve üniversitelere girmesi için ÖSS den minimum 120 puan alması gerekmekte. Azerbaycandaki üniversitelerden mezun olunduğunda türkiye için sosyal bölümlerde denlik problemi yok fakat tıp ve mühendislik bölümleri için denklik sınavına girmesi gerektiğini bunların dikkate alınması ve daha sonra mağdur olunmaması için bu bilgilerin hafızalarda bulunmasını ayrıca
Azerbaycan üniversiteleri iyi eğitim vermesinin yanı sıra yabancı öğrenciler tarafından maddi anlamda tercih sebebi olabiliyor.
Nüfusu 2005 verilerine göre 2.036.000'dur. Ancak Dağlık Karabağ'dan ve Ermenistan'dan kaçan mültecilerle birlikte 3.000.000'a yükselmiştir. Halkın ezici çoğunluğu Azeridir. 2006 yılında faaliyete geçen Bakü Tiflis Ceyhan Petrol Boru Hattı'nın (BTC) çıkış noktasıdır. BTC den sonra en büyük proje BTAKdir.
Sponsorlu Bağlantılar
TARİH
Bakü'nün tarihi eski devirlere uzanır. Abşeron arazisinde bulunmuş arkeolojik buluntular buranın eski yaşama yeri olduğunu ispatlar. Artyom, Zığ gölü etrafı, Şüvelan, Merdakan, Binegedi, Emircan ve benzeri yerlerde milattan önce 3-1 nci bin yıllara ait arkeolojik malzemeler bulunmuştur.
Bakü şehrinin ne zaman kurulduğu tam olarak bilinmemektedir. Bazı araştırıcılar Bakü'yü Kaytara (Kankara), Albana, Baruka v.b. ile özdeşleştirirler. Bakü'de bulunmuş 5-7. yüzyıllara ait Sasani hazinesi o devirde buranın yaşama yeri olduğunu gösterir. 5-6. yüzyıllarda Bakü, Bağavan ve Ateş-i Bakvan diye adlandırılır. Arap kaynaklarında (10. yüzyıl) "Bakuye", "Bakuh", "Baku", Rus kaynaklarında (15.yy.) "Baka", Safeviler devri Farsça kaynaklarda "Badkube" olarak geçiyor.
Bakü şehri, Orta Doğunun büyük şehirlerinden biridir. Ekonomisinde petrol ve tuz esas yer tutardı. Arap seyyahı Ebu Dülefin'in (10. asır) bildirdiğine göre, Bakü'deki iki petrol kaynağından yılda takriben 720 bin dirhem gelir elde ediliyordu. Feodal ilişkilerinin, ticaret ve sanatkârlığın gelişimi şehrin ilerlemesine imkân veriyordu. Uluslararası ticaret yolları sınırında olan Bakü Doğu ve Batı ülkeleri arasındaki ticarette başlıca öneme sahipti. Bakü'ye hazar, slav, Bizans, Çin, Irak, Suriye, Cenova, Venedik, İran, Hindistan tacirleri geliyordu. Bakü'den İran, Irak ve sair ülkelere petrol ihraç ediliyordu.
9. asrın 2'nci yarısında Abbasiler hilafetinin zayıflaması ve merkezi hakimiyetten uzaklaşma meyillerinin kuvvetlenmesi hilafete tabi ülkelerde bağımsız devletlerin kurulmasına sebep oldu. Bu devletlerden biri de Şirvanşahlar devletiydi.
NÜFUS
Resmi Nüfus 2.075.000 (2007) Bakü nüfusun % 91 Azeriler oluşturur. Diğer milletler ise Ruslar % 6 (140.000), Gürcüler %1.5 (31.250), ve Ukraynalılar %1.5 (29.000). Dilde nüfusun %90-94 arası Azeri Türkçesini konuşur. Rusçayı yalnızca Ruslar ve Azerilerin, Gürcülerin ve Ukraynalıların küçük bir bölümü ikinci dil olarak konuşur.
Bakü'de halkın %94'ü Müslümandır (çoğunluğu Şii Caferi). Halkın geri kalanı ise (yaklaşık %4'ü) Hıristiyandır (çoğunluğu Rus Ortodoks Kilisesi, Gürcü Ortodoks Kilisesi ve Malakan). Çok küçük bir bölümü ise Yahudidir.
Bakünün 12 ilçesi vardır:
- 1. "Merkez ilçe" nüfüsun %47 bu ilçede yaşar (975.250 kişi)
- 2. "Hatai ilçesi nüfusun %12 bu ilçede yaşar (225.900 kişi)
- 3. "Yasamal ilçesi" nüfusun %11 bu ilçede yaşar (225.600 kişi)
- 4. "Bineqedi ilçesi" nüfusun %10 bu ilçede yaşar (218.863 kişi)
- 5. "Nesimi ilçesi" nüfusun %9.6 bu ilçede yaşar (200.067 kişi)
- 6. "Sabunçu ilçesi" nüfusun %9 bu ilçede yaşar (195.808 kişi)
- 7. "Surahanı ilçesi" nüfusun %8 bu ilçede yaşar (173.145 kişi)
- 8. "Nizami ilçesi" nüfusun %7.5 bu ilçede yaşar (165.545 kişi)
- 9. "Nerimanov ilçesi" nüfusun %7.3 bu ilçede yaşar (152.359 kişi)
- 10."Azizbeyov ilçesi" nüfusun %5 bu ilçede yaşar (120.995 kişi)
- 11."Karadağ ilçesi" nüfusun %4.8 bu ilçede yaşar (99.808 kişi)
- 12."Sebail ilçesi" nüfusun %4 bu ilçede yaşar (77.174 kişi)
EĞİTİM
Bakü, ülkenin başkenti olması dışında aynı zamanda ülkenin eğitim merkezidir. Eylül 2008'den itibaren Bakü'de 15 tane ilkokul (əsas məktəb) ve 297 tane ortaokul (orta məktəb) bulunmaktadır; bunlar hepsi Azerbaycan'ın Millî Eğitim Bakanlığı (Milli Təhsil Nazirliyi) tarafından idare edilmektedir. Ayrıca arasında üniversiteler (universitet) ve akademilerin (akademiya) bulunduğu 38 tane yükseköğretim mekânı bulunmaktadır.
Devlet üniversiteleri
- Azerbaycan Tıp Üniversitesi (kuruluş 1930)
- Azerbaycan Devlet İktisat Üniversitesi (1930)
- Azerbaycan Devlet Petrol Akademisi (1920)
- Azerbaycan Teknik Üniversitesi (1950)
- Azerbaycan Diller Üniversitesi (1973)
- Azerbaycan Mimarlık ve İnşaat Üniversitesi (1975)
- Bakü Müzik Akademisi (1920)
- Bakü Slav Üniversitesi (1946)
- Bakü Devlet Üniversitesi (1919)
- Haydar Aliyev adina Azerbaycan Ali Herbi Mektebi (1971)
- Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Uluslararası Azerbaycan Üniversitesi (1997)
- Hazar Üniversitesi (1991)
- Odlar Yurdu Üniversitesi (1995)
- Qafqaz Üniversitesi (1993)
Azerbaycan'da eğitimin tüm diğer Türk devlet ve topluluklarına göre çok ileri düzeyde olduğu görülür. 1991 istatistiksel verilere göre 4.775 okulda 1.503.000 öğrenci okumaktadır. Bugün okul sayısı 5.000'e, öğrenci sayısı 1.600.000'e ulaşmıştır.
Azerbaycan'da 6.500 kültür tesisi, 4.605 kütüphane, 125 müze, 125 müzik okulu, 43 halk tiyatro salonu, 3.680 kültür evi bulunmaktadır. Okuma yazma oranı %99,5'tir
Bakü-Azerbaycan Devlet Üniversitesi ve bağlı enstitüleri bütün Uygulamalı Matematik ve Ekonomik Sibernetik, Kimya, Jeoloji, Biyoloji, Tarih, Filoloji, İlahiyat, Coğrafya, Gazetecilik, Hukuk, Mekanik ve Matematik, Fizik,Felsefe, Sosyal Bilimler ve Psikoloji, Kütüphane Çalışmaları, Uygulamalı Matematik Bilimsel Araştırma Enstitüsü, Doğu Çalışmaları, kollarında eğitim-öğretim yapmaktadır.
Özel ve devlet olmak üzere toplam 49 tane kanuni üniversite mevcuttur ve bu üniversiteler de birçok türk ve yabancı öğrenciye eğitim vermekle birlikte doğu bloğu ülkeler arasında kaliteli eğitim veren ülkeler arasında sayılmaktadır.
bakü türk öğrencileri birliği başkanı metehan mollamehmetoğlu Azerbaycandaki üniversitelerde Türkiyeden öğrencilerin eğitim görmesi ve üniversitelere girmesi için ÖSS den minimum 120 puan alması gerekmekte. Azerbaycandaki üniversitelerden mezun olunduğunda türkiye için sosyal bölümlerde denlik problemi yok fakat tıp ve mühendislik bölümleri için denklik sınavına girmesi gerektiğini bunların dikkate alınması ve daha sonra mağdur olunmaması için bu bilgilerin hafızalarda bulunmasını ayrıca
Azerbaycan üniversiteleri iyi eğitim vermesinin yanı sıra yabancı öğrenciler tarafından maddi anlamda tercih sebebi olabiliyor.
- Garp Üniversitesi (1991)
(Vikipedi)
