Azerbaycan Türkçesi (Azerice)

Azerbaycan Türkçesi

Azerbaycan'da 8 milyon, İran'da ise 32 milyon kişi tarafından konuşulan Türkçenin Oğuz (Batı) lehçelerinden biri olan Azerice, Azerbaycan'ın resmi dilidir. Iraklı Türkmenler'in ve Kars ve çevresinde yaşayan Terekeme ve Karapapak adıyla bilinen grupların dili de Azerbaycan Türkçesine benzer.

Azerbaycan Türkçesinde Günlük Konuşmalar

Selamlaşma
-Salam
Selam/Merhaba/Günaydın
-Sabahın xeyir/Sabahınız xeyir
İyi sabahlar/Günaydın
-Gecən xeyir/Gecəniz xeyir/Gecəniz xeyrə qalsın(giderken)
İyi geceler
-Necəsən?
Nasılsın?
-Necəsiniz?
Nasılsınız?
-Yaxşıyam.
İyiyim.

Tanışma
-Adın nədir?
Adın ne?
-Adınız nədir?
Adınız nedir?
-Adım Ulduzdur.
Adım Yıldız.
-Məmnun oldum./Çox şadam.
Memnun oldum.
-Neçə yaşın var?
Kaç yaşındasın?
-Neçə yaşınız var?
Kaç yaşındasınız?
-Yirmi üç yaşım var.
Yirmi üç yaşındayım.
-Evlisiniz?
Evli misiniz?
-Evliyəm.
Evliyim
-Subayam.
Bekârım.

Türkiye Türkçesinden Farklı Bazı Kelimeler

• axı: ?

Axı belə də olmur. - Ama böyle de olmuyor.
Sən nə deyirsən axı? Sen ne diyorsun.
Sən tapşırıqları həll eləmisən? Yox. Axı sabah dərs yoxdu(r). Sen ödevleri yaptın mı? Hayır. Yarın ders yok ki.

• axtarmaq: aramak

Axtardığımı tapa bilmirəm. Aradığımı bulamıyorum.

• bacarmaq: becermek, yapabilmek

Bunu istəsəm də bacarmaram. Bunu istesem de yapamam.

• balaca: küçük; az

Balaca qız küçədə anası ilə gedir. Küçük kız sokakta annesiyle gidiyor.
Bir balaca sus. Biraz sus.

• başa düşmək: anlamak

Mən səni başa düşmürəm. Ben seni anlamıyorum.

• başa salmaq: anlatmak

Mənə hər şeyi başa sal. Bana herşeyi anlat.

• biabır: rezil, aşağılık

Məni biabır elədin. Beni rezil ettin.

• biabırçılıq: rezillik, rezalet

Bu biabırçılığa son verin.Bu rezilliğe son verin.

• çaşmaq: şaşmak, şaşırmak

Mənim ağlım çaşıb. Benim aklım şaştı.

• çaşdırmaq: şaşırtmak

Məni çaşdırırsan. Beni şaşırtıyorsun.

• çörək: ekmek

Çörək itirən çörək tapmaz. Ekmek yitiren ekmek bulmaz. (Atasözü)

• dal/dalı: arka; geri

Dalımızca danışırlar. Arkamızdan konuşuyorlar.
Dala qayıtdım. Geriye döndüm.

• danışmaq: konuşmak

Siz nə danışırsınız? Siz ne konuşuyorsunuz?

• dayanmaq: durmak

Vitrinin qabağında dayandım. Vitrinin önünde durdum.

• dayandırmaq: durdurmak

Fəaliyətimi dayandırmışam. Faaliyetimi durdurdum.

• dözmək: dayanmak, tahammül etmek

Sən gedib qayıdana qədər dözə bilmərəm. Sen gidip dönene kadar dayanamam.

• elə bil: sanki

Elə bil yuxudayam. Sanki rüyadayım.

• eləmək: eylemek, yapmak, etmek

Naz eləmə. Naz eyleme.
Niyə elə elədin? Niye öyle yaptın?

• fikirləşmək: düşünmek

Siz bu barədə necə fikirləşirsiniz? Siz bu konuda nasıl düşünüyorsunuz?

• gic: aptal, budala

Gic gic danışma. Aptal aptal konuşma.

• harada: nerede

Harada yaşayırsan? Nerede yaşıyorsun?

• haradan: nereden

Haradan bilirsən? Nereden biliyorsun?

• həmişə: hep, her zaman

Həmişə belə olur. Hep böyle oluyor.

• indi: şimdi

Mən indi səni başa düşdüm. Ben şimdi seni anladım.

• isti: sıcak

Yayda isti, qışda da soyuq. Yazın sıcak kışın da soğuk.

• iy: koku

Sarımsağın iyi ətdə qalmır. Sarımsağın kokusu ette kalmıyor.

• iylənmək: kokmak

Balıq başdan iylənər. Balık baştan kokar.

• kar: sağır

Kar yoxdur, eşidirik. Sağır yok, duyuyoruz.

• kimi: gibi; olarak; kadar

Oxucularımızdan bizə bunun kimi maraqlı suallar gəlib. Okuyucularımızdan bize bunun gibi ilginç sorular geliyor.
Bir kafedə ofisiant kimi işləyir. Bir kafede garson olarak çalışıyor.
İndiyə kimi nəyi düz deyib ki? Şimdiye kadar neyi doğru söylemiş ki?

• kişi: erkek, adam

Atan yaşında kişiyəm, məni ələ salırsan? Baban yaşında adamım, beni alaya mı alıyorsun?

• kömək: yardım

Mənə kömək edin. Bana yardım edin.

• küçə: sokak

Küçə uşaqlarına yardım edilir. Sokak çocuklarına yardım ediliyor.

• laylay: ninni

Anam körpəyə laylay dedi. Annem bebeğe ninni söyledi.

• maraq: ilgi, merak

Ədəbiyyata olan marağım daha da artdı. Edebiyata olan ilgim daha da arttı.

• maşın: araba

Bir köhnə maşınım var, onu sürürəm. Bir eski arabam var, onu sürüyorum.

• mat qalmaq: şaşırıp kalmak

Bu sözləri eşidəndə mat qaldım. Bu sözleri duyunca şaşırıp kaldım.

• nəfər: kişi

Ailədə səkkiz nəfərik. Ailede sekiz kişiyiz.

• oxşamaq: benzemek

Sən yaxşı birinə oxşayırsan. Sen iyi birine benziyorsun.

• ötmək: geçmek

Günlər, aylar ötdü. Günler, aylar geçti.

• öyrəşmək: alışmak

Bakıya öyrəşə bilmisənmi? Bakü'ye alışabildin mi?

• öz: kendi

Özümü itirdim. Kendimi kaybettim.

• pis: kötü, fena

Vəziyyət o qədər də pis deyil. Vaziyet o kadar da kötü değil.

• pişik: kedi

Pişiyin ağzı ətə çatmayanda deyər iy verir. Kedi erişemediği ciğere mundar der. (Atasözü)

• pul: para

Ona 20 min manat pul veriblər. Ona 20 bin manat para vermişler.

• qabaq: ön, önce

Papağını qabağına qoyub fikirləş. Şapkanı önüne koyup düşün.

• qayıtmaq: dönmek

Tez evə qayıtdım. Hemen eve döndüm.

• qulaq asmaq: dinlemek

Radioya qulaq asırdı. Radyo dinliyordu.

• qurtarmaq: bitmek; kurtarmak

Mən dedim, qurtardı! Ben dedim, bitti!
Bizi qurtar. Bizi kurtar.

• soruşmaq: sormak

Məndən heç nə soruşma. Bana hiçbir şey sorma.

• tapmaq: bulmak

Səni harada olsan taparam. Seni nerde olsan bulurum.

• tələ: tuzak, kapan

Bizə tələ qururlar. Bize tuzak kuruyorlar.

• televizora baxmaq: televizyon seyretmek

Bir az televizora baxıram. Biraz televizyon seyrediyorum.

• tor: ağ

hörümçək toru örümcek ağı
Tora bir balıq düşüb. Ağa bir balık düştü.

• uşaq: çocuk

Hirsindən uşaq kimi ağlayırdı. Sinirinden çocuk gibi ağlıyordu.

• yadına salmaq: hatırlamak

Ötən günləri yadına salır. Geçmiş günleri hatırlıyor.

• yadına düşmek: hatırlamak, hatırına gelmek

Bu gecə birdən yadıma düşdün. Bu gece birden hatırıma geldin.

• yadına gəlmək: hatırlamak

Elə belə yadıma gəlirsən. Seni şöyle böyle hatırlıyorum.

• yaxşı: iyi; peki

Yaxşı dostu yaman gündə sına. İyi dostu kötü günde sına.

• yay: yaz

Qışa hazırlıq yayda başlayıb. Kışa hazırlık yazdan başlamış.

• yekə: büyük

Nənə sənin gözlərin niyə belə yekədi? Büyükanne senin gözlerin neden bu kadar büyük?

• yuxu: uyku; rüya

Yuxum gəlib. Uykum geldi.
Xəyal kimi hər gün girdin yuxuma. Hayal gibi hergün girdin rüyama.

Tatar dilinde azerice gibi Ə, E, İ harfları ve sesleri var. Burada Tatar dilini bilmeyen filologlar yazmış. Sadece kullanım yerleri biraz farklıdır.
Tatar türkçesinden misallar:
Et - köpek
Eş - iş.
İş - eş.
Əkiyət - masal.
Sadece latin ile yazılmadığı ve Rusya içinde olduğu için, Tatar diline itibar yok. Doğrudur, dilimizde sadece yaklaşık 5 milyon kişi konuşur. Bizi unutmayın! Biz de sizin gibi Türk!

Kazan, Tatarstan, Rusya Federasyonu.