Barla Beldesi - Isparta
Ziyaretçi
Barla tarihi ile ilgili ayrıntılı bir sistemik araştırma hiçbir zaman yapılmamıştır. Bu nedenle elimizdeki bulgular bizi tatmin etmekten çok uzaktır. Aşağıda sıralanan devirler ve bu devirlerdeki Barla ile ilgili bulgular çok çeşitli kaynaklarda Barla ile ilgili geçen kısa cümlelerin karşılaştırılarak birleştirilmesi ile oluşturulmuştur. Tatminkarlıktan uzak olsa bile aşağıdaki Barla tarihi yayınlanmış en geniş ve düzenli Barla tarihidir.
TARİH ÖNCESİ DEVİRLERDE BARLA
Barla'nın tarih öncesi devirleri ile ilgili bir araştırma veya çalışma yapılmamıştır. Henüz Barla'nın bu devirlerde de bir yerleşim yeri olduğuna dair herhangi bir bulgu da yoktur. Fakat bir genelleme yapılacak olursa milattan 6000 sene evvel Orta Asya'dan batıya doğru bir takım muhaceretlerin vukua geldiği ve bu göçmen kitlelerden birisinin Etiler olduğu kazılar neticesinde tahakkuk etmiş bulunuyor. Bu akınlar Kafkasya üzerinden İran'a ve Anadolu'ya olmuştur. Bunlar Etiler, Sümerler ve Alanlar adlarında anılan kavimler olup dilleri Türkçe asıldandır. Hulasa olarak denilebilir ki Barla'yı içine alan Psidia bölgesinin ilk sakinleri Türk kavimleridir. Roma devri, ancak Milattan 189 yıl önce Psidia üzerinden geçmeleriyle başlar ki Türklerden çok sonradır. Unutulmamalıdır ki yukarıda da özetlendiği gibi Anadolu'nun bilinen ilk sakinleri Türkler'dir. Bu nedenle Türklerin, Roma hakimiyetini kırarak bölgeye yerleştikleri ve işgalci bir ırk oldukları yalanı bertaraf edilmelidir.
İLKÇAĞ'DA BARLA
Barla kasabası ve çevresinin araştırılması esnasında 1997 yılında göl sularının kısmen çekilmesi sonucu kasabanın 4 km kuzeydoğusunda Badırıklıaltı (Badırıklı) kesiminde iri bir küp içinde iskelet ve yiv-oluk bezekli testicik bulunmuştur. Bulunan testiciğin gaga ve burun kısmı kırıktır. Pisidia tipi olarak tanınan ilk tunç çağı 2. devre ( MÖ 2600-2300) ve ilk tunç çağı, 3. devre (MÖ 2300-1800) dönemlerine tarihlenen bu testilere Göndürle Höyüğü'nden çıkan kalıntılarda da rastlanmıştır.. Bahsedilen testi tahmini 2000 yılına kadar belediye binasında muhafaza edilmiştir fakat şu anda orada olmayan testinin akıbeti bilinmemektedir.
Yöre halkı tarafından eski mezarlık bölgesi olarak bilinen bu kesimde gölün sığ kısımlarında bu testi ve küplerden diğer bir çoğu su altında kuma gömülmüş vaziyette durmaktadır. Fakat dışarı çıkarılmaya çalışıldıklarında parçalanmaktadırlar. Buradaki bulgular gösteriyor ki ilk çağda da yöre yerleşim yeri olarak kullanılmıştır.
ROMA DEVRİNDE BARLA
Eski çağlarda Psidia bölgesi sınırları içinde kalan Isparta ve bazı ilçeleri ile köyleri Psidia'nın önemli şehirleri arasındadır. Bugün göller bölgesi olarak bilinen Pisidia Bölgesi, Toros Dağları ile güneyden, Tuz Gölü ve Burdur gölü arasından geçen Söğüt Dağları'nın uzantılarıyla dik birleşen Sultan Dağları ile ise kuzeyden çevrelenmiştir. Barla eski adı ile Parlais olan Psidia şehrinin yeri ve konumu, aynı şehir olup olmadığı bir çok seyyah ve araştırmacı tarafından tartışılmıştır. 1828-1833 yıllarında Anadolu'yu dolaşan F.V. Arundell tarafından Parlais'in yeri aranmaya başlanmış, W.M. Ramsay yerleşimi Beyşehir Gölü'nün güneybatı ve güneydoğusunda aramış, H. Kiepert "Barla" isminden yola çıkarak burasının Parlais olabileceğini düşünmüş, B. Pace ise Barla'ya uğrayarak Parlais olduğunu ileri sürmüştür. L. Robert Barla'da yaptığı yüzey araştırmalarında bulduğu yazıtlarda Parlais ismini okumuştur. Barla kasabasında bulunan Parlais antik kentinin yeri L. Robert'in Beydere köyü yakınında bulduğu sınır yazıtıyla kesin olarak tespit edilmiştir. Bu sınır yazıtı şimdiki adı Eğiridir olan Prostanna kenti ile Parlais'i ayırmaktadır. Böylece bilimsel bir yöntemle Barla'nın Parlais olduğu kesinleşmiştir. Parlais eski çağlarda küçük bir Roma kolonisidir Barla'nın bilinen en eski adının Parlais olduğu, Antik yazar Ptolrmoios tarafından belirtilmiştir. Parlais, bir Roma karakol kenti olarak kurulmuştur. Ordu üssü olarak kullanılan kent Pisidia ve komşu İsauria kenti (Konya-Bozkır) halklarını denetim altına almıştır. Parlais bölgede kurulan diğer koloni şehirlerinin en küçüğüdür. Parlais Şehrinin görünürde herhangi bir kalıntısı yoktur.
M.Ö. 1. yüzyılda sikke basan kentin ne zaman şehir hüviyetine kavuştuğu bilinmemektedir. M.Ö. 25 yılında İmparator Augustus tarafından Galatia eyaletine dahil edilen şehrin ismi "Colonia Julia Augusta Parlais" olarak değiştirilmiş ve kent bir Roma kolonisine dönüştürülmüştür. Şehir Roma İmparatorluk döneminde İmparator Marcus Aurelius'dan (MS 161-180) İmparator Caracalla (MS 198-217) dönemine kadar sikke basmıştır. Yüzeyde fazla bir kalıntı yoktur. Barla'nın 1.5 km kuzey batısındaki yamaçta ve tepede Akrapolis olduğu düşünülmektedir. Bunu doğrulayan üç kil ineli ve Semerdam'lı bir kaya mezarı bulunmaktadır. Barla ve çevresi ağır bir tarihi eser tahribatına uğraması sebebiyle kalıntıların taş yığınından öte bir bilgi vermesi imkansızdır. Genç devir kalıntıları günümüze kadar gelebilmiştir. Roma imparatorluğundan kalan tarihi eserler 1 adet roma köprüsünden ve 2 adet kaya mezarından ibarettir. Bu roma köprüsü Dereardı Deresi'nin üzerinde inşa edilmiştir. Çevremiz dahilinde bulunan antik Pisidia kentlerinin başlıcaları şunlardır: Agrai (Atabey), Antiocheia (Yalvaç) Apolloionia (Uluborlu), Baris (Isparta), Goanna (Gönen), Krezus (Eğirdir), Olbasa (Belenli), Amblada (Eğirdir Gölü doğusunda bir yerleşim), Anaburas (Şarkikaraağaç), Prostanna (Akpınar köyü civarı), Adada (Sütçüler yakınlarında), Sagalassos (Ağlasun). Yukarıda yazılanlar Barla adının Parlais'ten geldiğini düşündürebilir fakat diğer bir iddaya göre de Barla adının "barılı" kelimesinden geldiği sanılmaktadır. Barılı, etrafı çevrili, ağaçlık, balkan ve gizli anlamlarına gelmektedir. Kasabanın eski yerleşim yerinin aşağıdaki düzlükten bakıldığında görülmemesi kasaba isminin kökeninin doğruluğu hakkında fikir vermektedir.
SELÇUKLU DEVRİNDE BARLA
Anadolu'nun Bizans'tan kesin olarak temizlenmesi neticesi Eğirdir ve çevresi 1204 yılında 2. Kılıçarslan zamanında Selçuklu devleti idaresine geçmiştir. Fakat Selçuklu Devleti'ne ait belgelerin ve araştırmaların yetersiz olması sebebiyle Barla'nın Anadolu Selçuklu Devleti zamanındaki durumu hakkında bilgi ve bulgu yoktur.
ANADOLU BEYLİKLERİ DÖNEMİNDE BARLA
Türkmen boylarından silahşörlükte usta Hamid Bey, Selçuklu Devletinin Uluborlu'daki uç kumandanı ve aşiret reisi iken (Selçuklular'ın son kumandanı 2. Gıyaseddin Mes'ud zamanında) Selçuklular zaafa düşüp inhilal etmiş duruma geldikleri son günlerinde Konya ile alakasını keserek İstiklalini ilan, fetih hakkı olarak da mülkü kendine mal etmiştir. Böylece Hamidoğulları Beyliği kurulmuştur. Fakat bir süre sonra Moğollar beyliğe saldırmışlardır. Hamid Bey, Moğol saldırılarından kurtulmak için Davras Dağı'nın sarp yamaçlarında bir süre saklanmak zorunda kalmıştır. Daha sonra 1297 yılında Uluborlu'yu hükümet merkezi yaparak, Isparta, Burdur, Eğirdir, Atabey, Gönen, Barla ve Keçiborlu, yöresinde beyliği kurmuştur. Daha sonra Yalvaç, Şarkikaraağaç, Avşar, Sütçüler, İncirli ve Ağlasun gibi yerleşim merkezlerini de beyliğine katmıştır. Daha sonra Hamid Bey'in torunu Dündar Bey, beylik merkezini Uluborlu'dan Eğirdir'e nakletmiştir.
OSMANLI DÖNEMİNDE BARLA
Barla, 1376 yılında Osmanlı yönetimine geçmiştir. Osmanlı İmparatorluğu kayıtlarına göre Barla her zaman Eğirdir'in bir nahiyesi olmuştur. Eğirdir Tanzimattan sonra Konya'ya Cumhuriyetten sonra ise Isparta'ya bağlanmıştır. Eğirdir ve çevresi 1402'de Yıldırım Beyazıt ile Timur arasındaki savaştan sonra kısa süreliğine Osmanlı'nın elinden çıkmış ise de 1425'te tekrar Osmanlı egemenliğine girmiştir. Hicri 1285 yılı Konya Vilayet Salnamesi'ne (İl yıllığı) göre Eğirdir'e bağlı nahiyeler Barla, Bavlu (Pavlu=Sütçüler) ve Agros (Atabey) olarak üçtür. Hicri 1306 ve Rumi 1889 senesine ait Konya Vilayet Salnamesi'ne göre ise Eğirdir'in nahiyeleri Barla ve Bavlu'dur. 438 no'lu Anadolu Vilayeti Defterindeki kayıtlara göre 1530 yılında Barla'da iki mahalle, 304 nefer ve bir Pazar bulunmaktaydı.
Barla'nın geçmiş günlerine ait değişik anlatımlar mevcuttur. Bunlardan bir tanesine göre Barla'yı fethederek Osmanlı topraklarına katan kişi Çeşnigir Sinan Paşa'dır. Halkın anlatımına göre Çeşnigir Paşa, savaş sırasında bir gece boynuzlarına mum diktiği koyunları Paşakayası mevkiinden aşağı doğru sürmüş, düşman askerleri kasabaya doğru hareket eden bu ışıkları ordu zannederek kaçmışlar ve böylece Barla fethedilmiş olmuş. Kasabanın en eski camii adını Çeşnigir Sinan Paşa'dan almıştır.
CUMHURİYET DEVRİ'NDE BARLA
Osmanlı İmparatorluğu zamanında Konya'ya bağlı bulunan Eğirdir (Hamid Sancağı) cumhuriyetin ilanını takiben Isparta iline bağlanmıştır. Fakat Barla yine Eğirdir ilçesine bağlı bir belde olmaya devam etmiştir. Belde, 1953 yılında belediye başkanlığı ile yönetilmeye başlamıştır.
Sponsorlu Bağlantılar
Barla'nın tarih öncesi devirleri ile ilgili bir araştırma veya çalışma yapılmamıştır. Henüz Barla'nın bu devirlerde de bir yerleşim yeri olduğuna dair herhangi bir bulgu da yoktur. Fakat bir genelleme yapılacak olursa milattan 6000 sene evvel Orta Asya'dan batıya doğru bir takım muhaceretlerin vukua geldiği ve bu göçmen kitlelerden birisinin Etiler olduğu kazılar neticesinde tahakkuk etmiş bulunuyor. Bu akınlar Kafkasya üzerinden İran'a ve Anadolu'ya olmuştur. Bunlar Etiler, Sümerler ve Alanlar adlarında anılan kavimler olup dilleri Türkçe asıldandır. Hulasa olarak denilebilir ki Barla'yı içine alan Psidia bölgesinin ilk sakinleri Türk kavimleridir. Roma devri, ancak Milattan 189 yıl önce Psidia üzerinden geçmeleriyle başlar ki Türklerden çok sonradır. Unutulmamalıdır ki yukarıda da özetlendiği gibi Anadolu'nun bilinen ilk sakinleri Türkler'dir. Bu nedenle Türklerin, Roma hakimiyetini kırarak bölgeye yerleştikleri ve işgalci bir ırk oldukları yalanı bertaraf edilmelidir.
İLKÇAĞ'DA BARLA
Barla kasabası ve çevresinin araştırılması esnasında 1997 yılında göl sularının kısmen çekilmesi sonucu kasabanın 4 km kuzeydoğusunda Badırıklıaltı (Badırıklı) kesiminde iri bir küp içinde iskelet ve yiv-oluk bezekli testicik bulunmuştur. Bulunan testiciğin gaga ve burun kısmı kırıktır. Pisidia tipi olarak tanınan ilk tunç çağı 2. devre ( MÖ 2600-2300) ve ilk tunç çağı, 3. devre (MÖ 2300-1800) dönemlerine tarihlenen bu testilere Göndürle Höyüğü'nden çıkan kalıntılarda da rastlanmıştır.. Bahsedilen testi tahmini 2000 yılına kadar belediye binasında muhafaza edilmiştir fakat şu anda orada olmayan testinin akıbeti bilinmemektedir.
Yöre halkı tarafından eski mezarlık bölgesi olarak bilinen bu kesimde gölün sığ kısımlarında bu testi ve küplerden diğer bir çoğu su altında kuma gömülmüş vaziyette durmaktadır. Fakat dışarı çıkarılmaya çalışıldıklarında parçalanmaktadırlar. Buradaki bulgular gösteriyor ki ilk çağda da yöre yerleşim yeri olarak kullanılmıştır.
ROMA DEVRİNDE BARLA
Eski çağlarda Psidia bölgesi sınırları içinde kalan Isparta ve bazı ilçeleri ile köyleri Psidia'nın önemli şehirleri arasındadır. Bugün göller bölgesi olarak bilinen Pisidia Bölgesi, Toros Dağları ile güneyden, Tuz Gölü ve Burdur gölü arasından geçen Söğüt Dağları'nın uzantılarıyla dik birleşen Sultan Dağları ile ise kuzeyden çevrelenmiştir. Barla eski adı ile Parlais olan Psidia şehrinin yeri ve konumu, aynı şehir olup olmadığı bir çok seyyah ve araştırmacı tarafından tartışılmıştır. 1828-1833 yıllarında Anadolu'yu dolaşan F.V. Arundell tarafından Parlais'in yeri aranmaya başlanmış, W.M. Ramsay yerleşimi Beyşehir Gölü'nün güneybatı ve güneydoğusunda aramış, H. Kiepert "Barla" isminden yola çıkarak burasının Parlais olabileceğini düşünmüş, B. Pace ise Barla'ya uğrayarak Parlais olduğunu ileri sürmüştür. L. Robert Barla'da yaptığı yüzey araştırmalarında bulduğu yazıtlarda Parlais ismini okumuştur. Barla kasabasında bulunan Parlais antik kentinin yeri L. Robert'in Beydere köyü yakınında bulduğu sınır yazıtıyla kesin olarak tespit edilmiştir. Bu sınır yazıtı şimdiki adı Eğiridir olan Prostanna kenti ile Parlais'i ayırmaktadır. Böylece bilimsel bir yöntemle Barla'nın Parlais olduğu kesinleşmiştir. Parlais eski çağlarda küçük bir Roma kolonisidir Barla'nın bilinen en eski adının Parlais olduğu, Antik yazar Ptolrmoios tarafından belirtilmiştir. Parlais, bir Roma karakol kenti olarak kurulmuştur. Ordu üssü olarak kullanılan kent Pisidia ve komşu İsauria kenti (Konya-Bozkır) halklarını denetim altına almıştır. Parlais bölgede kurulan diğer koloni şehirlerinin en küçüğüdür. Parlais Şehrinin görünürde herhangi bir kalıntısı yoktur.
M.Ö. 1. yüzyılda sikke basan kentin ne zaman şehir hüviyetine kavuştuğu bilinmemektedir. M.Ö. 25 yılında İmparator Augustus tarafından Galatia eyaletine dahil edilen şehrin ismi "Colonia Julia Augusta Parlais" olarak değiştirilmiş ve kent bir Roma kolonisine dönüştürülmüştür. Şehir Roma İmparatorluk döneminde İmparator Marcus Aurelius'dan (MS 161-180) İmparator Caracalla (MS 198-217) dönemine kadar sikke basmıştır. Yüzeyde fazla bir kalıntı yoktur. Barla'nın 1.5 km kuzey batısındaki yamaçta ve tepede Akrapolis olduğu düşünülmektedir. Bunu doğrulayan üç kil ineli ve Semerdam'lı bir kaya mezarı bulunmaktadır. Barla ve çevresi ağır bir tarihi eser tahribatına uğraması sebebiyle kalıntıların taş yığınından öte bir bilgi vermesi imkansızdır. Genç devir kalıntıları günümüze kadar gelebilmiştir. Roma imparatorluğundan kalan tarihi eserler 1 adet roma köprüsünden ve 2 adet kaya mezarından ibarettir. Bu roma köprüsü Dereardı Deresi'nin üzerinde inşa edilmiştir. Çevremiz dahilinde bulunan antik Pisidia kentlerinin başlıcaları şunlardır: Agrai (Atabey), Antiocheia (Yalvaç) Apolloionia (Uluborlu), Baris (Isparta), Goanna (Gönen), Krezus (Eğirdir), Olbasa (Belenli), Amblada (Eğirdir Gölü doğusunda bir yerleşim), Anaburas (Şarkikaraağaç), Prostanna (Akpınar köyü civarı), Adada (Sütçüler yakınlarında), Sagalassos (Ağlasun). Yukarıda yazılanlar Barla adının Parlais'ten geldiğini düşündürebilir fakat diğer bir iddaya göre de Barla adının "barılı" kelimesinden geldiği sanılmaktadır. Barılı, etrafı çevrili, ağaçlık, balkan ve gizli anlamlarına gelmektedir. Kasabanın eski yerleşim yerinin aşağıdaki düzlükten bakıldığında görülmemesi kasaba isminin kökeninin doğruluğu hakkında fikir vermektedir.
SELÇUKLU DEVRİNDE BARLA
Anadolu'nun Bizans'tan kesin olarak temizlenmesi neticesi Eğirdir ve çevresi 1204 yılında 2. Kılıçarslan zamanında Selçuklu devleti idaresine geçmiştir. Fakat Selçuklu Devleti'ne ait belgelerin ve araştırmaların yetersiz olması sebebiyle Barla'nın Anadolu Selçuklu Devleti zamanındaki durumu hakkında bilgi ve bulgu yoktur.
ANADOLU BEYLİKLERİ DÖNEMİNDE BARLA
Türkmen boylarından silahşörlükte usta Hamid Bey, Selçuklu Devletinin Uluborlu'daki uç kumandanı ve aşiret reisi iken (Selçuklular'ın son kumandanı 2. Gıyaseddin Mes'ud zamanında) Selçuklular zaafa düşüp inhilal etmiş duruma geldikleri son günlerinde Konya ile alakasını keserek İstiklalini ilan, fetih hakkı olarak da mülkü kendine mal etmiştir. Böylece Hamidoğulları Beyliği kurulmuştur. Fakat bir süre sonra Moğollar beyliğe saldırmışlardır. Hamid Bey, Moğol saldırılarından kurtulmak için Davras Dağı'nın sarp yamaçlarında bir süre saklanmak zorunda kalmıştır. Daha sonra 1297 yılında Uluborlu'yu hükümet merkezi yaparak, Isparta, Burdur, Eğirdir, Atabey, Gönen, Barla ve Keçiborlu, yöresinde beyliği kurmuştur. Daha sonra Yalvaç, Şarkikaraağaç, Avşar, Sütçüler, İncirli ve Ağlasun gibi yerleşim merkezlerini de beyliğine katmıştır. Daha sonra Hamid Bey'in torunu Dündar Bey, beylik merkezini Uluborlu'dan Eğirdir'e nakletmiştir.
OSMANLI DÖNEMİNDE BARLA
Barla, 1376 yılında Osmanlı yönetimine geçmiştir. Osmanlı İmparatorluğu kayıtlarına göre Barla her zaman Eğirdir'in bir nahiyesi olmuştur. Eğirdir Tanzimattan sonra Konya'ya Cumhuriyetten sonra ise Isparta'ya bağlanmıştır. Eğirdir ve çevresi 1402'de Yıldırım Beyazıt ile Timur arasındaki savaştan sonra kısa süreliğine Osmanlı'nın elinden çıkmış ise de 1425'te tekrar Osmanlı egemenliğine girmiştir. Hicri 1285 yılı Konya Vilayet Salnamesi'ne (İl yıllığı) göre Eğirdir'e bağlı nahiyeler Barla, Bavlu (Pavlu=Sütçüler) ve Agros (Atabey) olarak üçtür. Hicri 1306 ve Rumi 1889 senesine ait Konya Vilayet Salnamesi'ne göre ise Eğirdir'in nahiyeleri Barla ve Bavlu'dur. 438 no'lu Anadolu Vilayeti Defterindeki kayıtlara göre 1530 yılında Barla'da iki mahalle, 304 nefer ve bir Pazar bulunmaktaydı.
Barla'nın geçmiş günlerine ait değişik anlatımlar mevcuttur. Bunlardan bir tanesine göre Barla'yı fethederek Osmanlı topraklarına katan kişi Çeşnigir Sinan Paşa'dır. Halkın anlatımına göre Çeşnigir Paşa, savaş sırasında bir gece boynuzlarına mum diktiği koyunları Paşakayası mevkiinden aşağı doğru sürmüş, düşman askerleri kasabaya doğru hareket eden bu ışıkları ordu zannederek kaçmışlar ve böylece Barla fethedilmiş olmuş. Kasabanın en eski camii adını Çeşnigir Sinan Paşa'dan almıştır.
CUMHURİYET DEVRİ'NDE BARLA
Osmanlı İmparatorluğu zamanında Konya'ya bağlı bulunan Eğirdir (Hamid Sancağı) cumhuriyetin ilanını takiben Isparta iline bağlanmıştır. Fakat Barla yine Eğirdir ilçesine bağlı bir belde olmaya devam etmiştir. Belde, 1953 yılında belediye başkanlığı ile yönetilmeye başlamıştır.
