Sinop - Sayfa 2

Sinop
MsXLabs.Org & Morpa Genel Kültür Ansiklopedisi

Batı Karadeniz bölgesinde il ve bu ilin merkezi olan kent. Kuzeyde Gerze, doğusunda Çatalzeytin ilçesine kadar oldukça geniş bir kıyıyla Karadeniz'e açılır. Bu kıyının ortasında, İnce ve Sinop burunlarının meydana getirdiği çıkıntı, Karadeniz kıyılarının en geniş yarımadası ve Türkiye'nin en kuzey yöresidir.

Batıda Kastamonu, güneyde Çorum ve doğuda Samsun illeriyle sınırlanır. Yerşekilleri, komşu Samsun ilinde de olduğu gibi, fazla engebeli değildir; dağlar orta yüksekliktedir. İsfendiyar-Küre sıradağlarının doğu uçları Sinop ili sınırları içinde kalır. Kıyının hemen güneyinde, doğu-batı yönünde uzanan bu sıranın en yüksek iki doruğu, Ayancık ilçesinin güneyindedir: Zindan (1.717 m.) ve Çengal (1.586 m.). Bu sıranın güneyinde, ilin en önemli akarsuyu olan Gökırmak'ın vadisine geçilir. Bu vadi yer yer genişleyerek ova düzlükleri halini alır (özellikle Boyabat dolaylarında). Kastamonu ilinden gelen Gökırmak, Durağan ilçesinin hemen doğusunda, Samsun ili sınırında Kızılırmak'a karışır. Sinop, Karadeniz ikliminin genel koşullarını taşır. En sıcak ve en soğuk ayların ortalamaları 22.9° ve 6.6° dir. Ancak yıllık yağış tutarı, Samsun ilinde de olduğu gibi, Karadeniz kıyılarının diğer illerine göre azdır: Sinop 622, Ayancık 1.020, Gerze 710 ve Boyabat 368 mm. Egemen doğal bitki örtüsü olan ormanlar bakımından oldukça zengindir. Ancak Gökırmak Vadisi'nde otsu bitkiler yaygındır. Sinop, nüfus bakımından nispeten az yoğun bir kıyı ilidir. Bunun başlıca nedeni, iki komşu il Samsun ve Zonguldak derecesinde ulaştırma olanağına ve bununla oranlı bir hinterlanda sahip olmamasıdır. Karadeniz kıyılarının tek doğal limanı olmasına karşın, Sinop bugünkü koşullarıyla az çok sapa yerde sayılacak bir yörede kalır. Her ne kadar Doğu Karadeniz bölümünden gelen kıyı şosesi, aynı mükemmel yol niteliğiyle Sinop'a ulaşırsa da, bu şosenin Sinop'tan batıya doğru uzanan kısmı oldukça bozuktur (Sinop-İnebolu arasındaki 158 km.lik yol). Zaten kıyı yolundaki eşya ve yolcu trafiği Samsun'dan sonra İç Anadolu'da akar. Sinop'u iç kesimlere bağlayan tek yol, Boyabat yakınında, Havza-Taşköprü-Kastamonu-Bolu şosesine bağlanırsa da, 80 km. kadar olan bu yol bugün de bozuktur. 1990'da ilin toplam nüfusu 221.236'dır. 5862 km2 olan yüzölçümüyle nispeten küçük bir il olmasına karşın, genel nüfus yoğunluğu 45'tir, kentleşme azdır. İl merkezi Sinop, batı-doğu yönünde uzanan bir yarımadanın dar kıstağı (300 m. kadar) üzerinde kurulmuştur. Bu yarımadanın güneyinde kalan iç liman, hemen bütün rüzgârlara kapalı mükemmel bir doğal limandır. Yarımadanın kuzeyinde kalan dış liman fırtınalara açıktır. Kentin büyük bölümü iç limanda, tarihî kale ve surların içinde kalır. Buradan dış limana, yarımadanın tatlı eğimli yamaçlarına doğru yayılır. Deniz ulaşımı önemli değildir. Ancak çok eski, tarihî bir kent olması, doğal güzelliği, Samsun'a mükemmel bir şoseyle bağlı bulunması nedenleriyle son yıllarda turizm canlanmaya başlamıştır. 1927'de nüfusu 23.148'di. Sinop kenti bugün de az nüfuslu bir il merkezidir. Endüstri bakımından en büyük kuruluş, Ayancık kereste fabrikalarıdır. Tesisleriyle modern bir işletme olan bu fabrika, gerideki geniş orman varlıklarından (Zindan ve Çangal dağları) yararlanır. En önemli ürün tahıldır. Genel üretim az olmasına karşın, tahılın her türü yetiştirilir (buğday, mısır, Boyabat dolayında pirinç). Baklagillerden başlıcası fasulyedir. Endüstri bitkileri üretimi azdır. Toplam meyve üretiminde baş yeri kestane alır. Karadeniz'in başlıca meyvesi olan fındık Sinop ilinde önemini yitirir, yerini cevize bırakır. 25-30 bin ton kadar olan toplam sebze üretiminde baş yeri yine lahana almaktadır. Sinop, hayvancılık bakımından önemli bir il değildir. İ.Ö. 8. yüzyılda Miletli tacirler tarafından kurulan Sinop (Sinope), önemli bir ticaret merkeziydi. Daha sonra Pontus Krallığı'na geçti. İ.Ö. 47'de Roma'nın egemenliği altına girdi. Bizans devrinde de önemli bir limandı. 1214'te Selçuklular tarafından alınan kent, 1253'te kısa bir süre Trabzon Komnenosları'nın egemenliği altında kaldıysa da Muinüddin Süleyman Pervane, Sinop'u yeniden Selçuklu topraklarına kattı. 1461'de Trabzon Seferi'ne çıkan Fatih (II. Mehmet), kenti İsfendiyaroğullarından aldı. 17. yüzyılda birkaç kez Don Kazaklarının saldırısına uğradı. 30 Kasım 1853'te Rus donanması, Sinop limanında bulunan Osmanlı donanmasını bozguna uğrattı. Önceleri yönetim bakımından Kastamonu'ya bağlı olan Sinop, 1924'te il hâline geldi.