Pastel Nedir?

PASTEL a. (fr. söze.; ital. pastello; "küçük topak, tablet" anlamında geç lat. pastellum"'dari).
1. Genellikle çeşitli boyalarla renklendirilmiş sulu kalsiyum karbonat hamurundan yapılan küçük çubuk biçiminde bir tür renkli kalem. (Bk. ansikl. böl.)
2. Pastelle yapılan resim.

♦ sıf. Hafif ve soluk renk, ton için kullanılır: Pastel renkler. Pastel pembe.

—ANSİKL. Ufalanabilir olduğu için çabuk bozulabilen (XVIII. yy.'da fiksatif kullanımı yaygınlaştı) pastel, renklerinin canlılığı ve yumuşaklığıyla tanınır; hızlı bir çalışmaya ve her türlü kullanıma (ince ya da bastırılmış taramalar, estampla kısmen ya da tümüyle yayılmış çizgiler, renklerin üst üste kullanılması) olanak verir. Sözcüğün kökeni İtalyanca olmasına karşın pastel büyük bir olasılıkla bir fransız buluşudur; Leonardo da Vinci, Codex atlanticusla ressam J. Perröal tarafından (1499’da Milano'da) aktarılan “bir kuru boyama yöntemi"nden söz eder. Günümüze ulaşabilen en eski örnekler (çoğu kez çizilmiş portrelerin gölgelemelerinde), Fouquet (Juvdnal des Ursins, Berlin Estamp müzesi), Leonardo da Vinci (Este ailesinden isabella, Louvre), J. ve F. Clouet, Holbein, F. ûuesnel, D. Dumonstier, J. Bassano, il Baroccio, Goltzius vb.'nin yapıtlarında görülür. Genellikle maviye ya da beje çalan gri renkte kâğıt ya da karton üzerine pastel boyama, XVII. yy.’da portre tekniği olarak yaygınlaştı (Carracciler, Nanteuil, Le Brun vb); XVIII. yy.’da da gösterişli (Vivien, Lundberg, La Tour, Perronneau, A. Labille-Guiard) ya da Italyan R. Carriera'nın etkisiyle daha ince (Nattier, Boucher, Vigöe) ya da içtenci (Chardin) portrelerle çok tutuldu. XIX. yy.'da pastelcıler, portrenin yanı sıra manzara resimleri de gerçekleştirmeye başladılar (Delacroix, Millet); özellikle ışık ve atmosfer oyunları peşinde koşan izlenimcilerle (Boudin, Manet, Degas, Monet, Re- noir) düşsel, olağandışı imgeler elde etmek isteyen simgeciler (Redon), pastelden yararlandılar. XX. yy.’da pastel birçok ressam tarafından kullanıldı (Picasso, Har- tung, Atlan vb.); bunlardan bazıları yapıtlarının önemli bir bölümünü pastelle gerçekleştirdi (Szafran)

PASTEL

, renk verici toz pigmentin bağlayıcı maddelerle karıştırılarak kalıba dökülmesiyle yapılan çubuk biçimindeki boyama maddesine ve bu boyayla yapılan resimlere denir.
Pastel yapımında bağlayıcı madde olarak arapzamkı, kitre ya da metil selüloz kullanılır. Karışıma beyaz katkı maddeleri eklenerek istenen renk tonları elde edilir. Kurşunkalem kalınlığında ve 8-10 cm boyunda olan pastel çubuklar kâğıda sürülünce, kâğıdın yüzeyinde parlak, canlı renkler oluşur; ama bunlar kâğıdın dokusuna işlemediği için kolayca silinip bozulabilir. Bunun için pastel resimler ya bir camın arkasına konarak ya da üzerine bir sabitleştirici sürülerek korunur.

Kuzey İtalya'da 16. yüzyılda ortaya çıkan pastel 18. yüzyılda yaygınlaştı. Jean-Baptiste-Simeon Chardin ve Maurice-Ouentin de la Tour gibi 18. yüzyıl Fransız pastel ustaları yaptıkları portrelerde yumuşak pastel kullandılar. Sert pastelle yapılan resimler ise daha çok tebeşirle çizilmiş izlenimi verir. 19. yüzyılın sonunda pastel kullanımını canlandıran Fransız ressam Edgar Degas'nın balerinlerle ilgili çalışmalarının birçoğu pastel boyayla yapılmıştır. Pierre-Auguste Renoir, Henri de Toulouse-Lautrec ve Pierre Bonnard gibi Fransız ressamların yanı sıra, ABD'li Mary Cassatt ve İsviçreli ressam Paul Klee de pastel tablolar yapan ünlü ressamlardır.

Pastel

, 8-10 cm boyunda çubuklar haline getirilmiş kuru resim boyama malzemesi ve bu boyalarla yapılan resimlere verilen ad.
Pastel kalemler, toz pigment ile az miktarda yağsız bağlayıcı malzemenin (çoğunlukla kitre, 20. yy’ın ortalarından sonra da metil selüloz) karıştırılmasıyla yapılır. En koyu tonları saf pigment ve bağlayıcıdan oluşur; daha açık tonlar için karışımın içine değişen oranlarda beyaz katkılar eklenir.
Pastelde renkler kâğıda uygulandığında canlı ve parlak görünür; renk değerleri zamanla değişmez. Pastel boya kâğıdın dokusuna işlemeyip yüzeyinde kaldığı için kolayca bozulabilir. Bu nedenle resmi ya bir cam arkasına koyarak ya da üstüne bir sabitleştirici (fiksatif) sürerek korumak gerekir. Ama sabitleştiricilerin renk tonunu değiştirme ve kâğıt üstündeki boya taneciklerini düzleştirme gibi özellikleri resmin etkisini bir ölçüde bozar. Pastel çizgi halinde ya da kâğıda sürüldükten sonra parmak ucuyla ya da bir tamponla yayılarak uygulanır.

Pastel 16. yüzyılda Kuzey İtalya’da ortaya çıktı ve Jacopo Bassano ile Federico Baroc- ci tarafından kullanıldı. Aynı dönemde Hans Holbein (Genç) ve François Clouet de pastelle portreler yaptılar. 18. yüzyılda portre yapmakta pastel iyice yaygınlaştı. Rosalba Carriera gibi İtalyan, Jean-Baptiste Chardin, François Boucher, Maurice-Quentin de La Tour, Jean-Baptiste Perronneau gibi Fransız, Jean-Gtienne Liotard gibi İsviçreli ve Anton Raphael Mengs gibi Alman ressamlar en önemli pastel ustalarıydı. 19. yüzyılın son 30 yılında E. Degas’nın yeniden canlandırdığı bu tekniği A. Renoir, H.de Toulouse-Lautrec, O. Redon, G. Moreau E. Vuillard, P. Bonnard, M. Cassatt ve P. Klee de kullandılar.