PROPAGANDA a. (fr. propagande; lat. yaymak anlamına gelen propagare'den [congregatio de] propaganda, inanç yayma [topluluğu]).
1. Bazı siyasal ve toplumsal düşünce ya da öğretileri kabul ettirmek, şu ya da bu tavrı veya şu ya da bu kişinin desteklenmesini sağlamak için kamuoyunun sistemli bir biçimde işlenmesi: Seçim propagandası. Televizyon bir propaganda aleti, bir propaganda aracıdır. (Bk. ansikl. böl. Topbil.)
2. (Tamlayan olarak) belli düşünceleri savunmak ve benimsetmek amacında olan şeyi belirtir Propaganda filmi. Propaganda konuşması.
3. Bir şeyin, bir kimsenin propagandasını yapmak, onları övmek, beğendirmeye çalışmak: Bir filmin propagandasını yapmak.
—Huk. Radyo ve televizyonla propaganda, seçimlere katılan siyasi partilerin program ve görüşlerini radyo ve televizyon aracılığıyla halka duyurmalan. (Bk. ansikl. böl.)
—ANSİKL. Huk. Siyasi partilerin milletvekili genel ve ara seçimleri sırasında radyo ve televizyondan yararlanma koşulları seçim yasalarında belirtilen ilkelere bağlıdır. (Seçimlerin temel hükümleri ve seçmen kütükleri hakkında kanunun, 10 haziran 1983 tarih ve 2839 sayılı yasa'yla değiştirilmiş 52. maddesine göre seçime katılan siyasi partiler; oy verme gününden önceki yedinci günden başlayarak oy verme gününden önceki gün saat on sekize kadar radyo ve televizyonda propaganda yapabilirler Siyasi partiler radyo ve televizyonla ilk konuşmalannda seçim bildirilerini açıklarlar Radyo ve televizyon konuşmaları Türkiye'deki bütün radyo ve televizyon postaları ile aynı zamanda yayınlanır. Radyo ve televizyondaki propaganda yayınlarının tam bir tarafsızlık ve eşitlik içinde yapılması, Yüksek seçim kurulu ve Türkiye Radyo ve televizyon kurumu tarafından sağlanır.
—Topbil. Propagandanın anlamı, hükümetler ya da devlet tarafından iletişimler üzerinde uygulanan denetimin genişliğine bağlıdır. Aynı biçimde, hükümetin bürüneceği otoriter ya da liberal, totaliter ya da demokratik biçim de bu denetimin genişliğine bağlıdır.
Otoriter ya da totaliter bir hükümet ya da bir devlet, tüm anlatım araçlarını denetlemeye yönelir. Bu durumda kitle iletişim araçlarının, dönemin egemen anlayışını bıkıp usanmadan yayarak, ilkin gündelik konuşmaları etkilemeleri gerekir Nitekim bu araçlar toplumsal bağıntıların tümünü aynı beylik düşünceler çevresinde düzenleyerek, tam anlaşmış bir kamuoyu görünüşü ya da yanılsaması yaratırlar. Aynı zamanda bu araçların, kültür modelleri ve zamanı, mekânı ve nesneleri özel kullanma biçimleri önerdikleri ve bu biçimlerin üretim ya da kamu yaşamı alanıyla olduğu kadar, özel alanla da ilgili oldukları kabul edilir Son olarak, kitle iletişim araçları devleti, devleti simgeleyen kimseleri ve bunların günlük etkinliklerini de yüceltirler; çeşitli bildiriler, açış konuşmaları ve madalya törenleri, kurulu düzeni savunmak ve incelemek için bahanelerdir.
Demokratik toplumlarda propaganda, hiçbir zaman hükümetlerin toplumdaki bölünmeleri yadsımak, düşünce birliğini toplumsal tekdüzelik aracı durumuna getirmek isteklerinin ifadesi değildir Bu toplumlarda "propaganda” sözcüğü, polemik söz dağarcığının malıdır; bir şeye inandırmayı ya da bir şey yaptırmayı belirtmekten çok, savunucuları kınanmak istenen bir dava ya da ideolojiyi gözden düşürmeye yarar.
Kaynak: Büyük Larousse
Propaganda Nedir?
