YENİ sıf.
1. Hiç kullanılmamış ya da kullanıldığını gösteren belirgin bir iz taşımayan, yıpranmamış, bozulmamış, eskimemiş bir şey için kullanılır (karşt. ESKİ): Aldığı araba yeni mİ? Buzddabımız hâlâ yeni, onu değiştirmemiz gereksiz
2. Nitelik ve işlev yönünden aynı olan bir başka kimseden, bir başka şeyden-sonra gelen, o kimsenin, o şeyin yerini alan bir kimse, bir şey için kullanılır: Yeni yıl. Yeni kocası, kansı Yeni müdür. Yazım kılavuzunun yeni baskısını esas almak. İşte yeni evimiz.
3. Uzun zamandan beri var olan bir şeye oranla, daha yakın bir zamanda ortaya çıkmış olan bir şey için kullanılır: Yeni yayınlar. Yeni rejim. Yeni bir sözcük. Yeni mahalleler
4. Daha önce var olan başka bir kimseye, başka bir şeye katılan bir kimse, eklenen bir şey için kullanılır: Artık yeni dostlar edinmelisin. Bu onun yeni zevki. Yeni bir takım elbise daha almak.
5. Bir işte bir meslekte bir etkinlikte eski olmayan, onda gerekli deneyimi kazanmamış kimse için kullanılır: Henüz meslekte çok yeni, bu tür hatalar yapmasını doğal karşılamak gerekir.
6. Özgün nitelikleri olan, daha önce eşine rastlanmamış bir şey için kullanılır: Reklamcılıkta yeni bir dil yaratmak. Yeni bir yaklaşım. Yerleşik düşünceleri sarsacak yeni kavramlar.
7. Eskiden var olan duruma göre bir değişim, bir farklılık gösteren şey için kullanılır: Yeni bir toplum mo deli. Yeni iktidar insan hakları konusunda daha duyarlı. Yeni bir yaşama başlamak.
8. Kendinden önce yaşamış bir kimseyle ortak nitelikleri bulunan bir kimse, bilinen eski bir kavram ya da düşünsel akımla aynı özellikleri taşıyan bir şey için kullanılır: Yeni bir Dostoyevskiy. Yeni bir hümanizma.
9. Yeni baştan, taştan başlayarak, yeniden, bir daha: Yazıyı yeni baştan yazman gerekecek. || Yeni yazı, eski yazıya karşıt olarak, 1928'de kullanılmaya başlanan ve latin kökenli abeceye dayanan yazı. | Yeni yeni, son zamanlarda, bugünlerde: Bu tür sorunlar yeni yeni ortaya ahlıyor. || fâniden yeniye çok yakın bir geçmişte; eskiden değil. || Yenilerde yakın geçmişte şu son zamanlarda. || Yeni zengin, türedi, sonradan görme
—Çağ. sant. Yeni gerçekçi, yeni gerçekçilik hareketine bağlı sanatçı. || Yeni figü- rasyon, Avrupa’da, 60Tı yılların başında ortaya çıkan figürasyon türü.
—Eğit. Yeni eğitim — EĞİTİM.
—Kur. tar. Yeni odalar, OsmanlIlar da yeniçeri kışlalarının bir bölümüne verilen ad (Bk. ansikl. böl.)
—Sey. oy. Yeni dünya, ortaoyununda çoğunlukla ev dekoru yerine kullanılan kafes biçimli paravan. (Genellikle izleyicilerin görüşünü kesmemesi için birkaç kenarlı, açık bir kafes biçimindedir. Kimi oyunlarda kâğıt ya da kumaşla kaplandığı da olur. Hemen her oyunda kullanılır. Kimi zaman başka mekânları da simgeler)
—Teknol. Yeni kuşak, piyasaya yeni çıkmış bir aygıt, bir model ya da çok yeni bir teknik için kullanılır: Fotoğraf makineleri ailesinde bir yeni kuşak
♦ be.
1. içinde bulunulan zamana çok yakın bir zamanda: Kaza yeni oldu. Daha yeni geldi.
2. Bir kimsenin, bir şeyin kısa bir süreden beri öyle olduğunu belirtir: Yeni evli. Yeni zengin.
—ANSİKL. Kur. tar Şehzade camisi'nin bulunduğu yerdeki yeniçeri kışlaları zamanla gereksinmeyi karşılamayınca yeni kışlalar inşa edildi ve bunlar yeni odalar adıyla anıldı. Vfeni odalar Aksaray’ın Et meydanı denilen yerinde olduklarından bunlara Et mey dam odaları da denildi. Bu yeni kışlanın cümle kapısı Tekke meydanı denilen büyük bir alana açılırdı. Yeniçerilerden her orta ve bölüğün ayrı bir odası vardı. Odaların zemini sırlı tuğla ile döşeli, içerisi sedir ya da peykeliydi; kapıları ise mermer direklerle süslüydü. Her kapıda o orta ya da bölüğün nişan denilen özel bayrağı asılı bulunurdu. Meydanın ortasında, orta camisinin çevresinde yer alan 368 ocaklı odada şunlar vardı: 90 talimhane; 130 çardak, 69 ocaklı kerevet, 20 köşk, 4 tekke, 158 ahır Yeniçeriliğin kaldınlışı (1826) sırasında topa tutulan yeni odalar baştan sona yandı.
TM dam, Ismayıl Hakkı (Baltacıoğlu) tarafından 1 ocak 1934'ten başlayarak Ankara’da yayımlanan siyasal dergi Genel yayın politikası içinde ırkçılığa karşı çıkan, sayfalarında felsefe bilim, teknik, ekonominin yanı sıra edebiyata da yer veren derginin başlıca yazarları arasında Ahmet Hamdi Tanpınar, Yaşar Nabi Nayır Sabiha Sertel, Sabahattin Ali, Cavit Yamaç, Abidin Dino, Zahir Güvemlı, Sefer Aytekin vb bulunuyordu. 1939’da çıkan bir sayısında Nâzım Hikmetin "Yeni adam’da Şüpheyle inancın yan yana, hatta diz dize bulunması, bugünün şartlarında onun kuvveti olmuştur. Faşizme varıncaya kadar bütün irtica ve Ortaçağ artıkları, istismar zihniyetiyle mücadelesi Yeni adam'ı türk neşriyat dünyasında namusuna güvenilecek bayraklardan biri yapmıştır” diye tanıttığı dergi, yeni edebiyata ve çeşitli düşünce akımlarına açık bir tutumu benimsemesine karşın, ikinci Dünya savaşı sonrasının koşullarına ayak uyduramayarak önemini yitirdi, Baltacıoğ lu'nun ölümüyle de (1978) kapandı.
Yeni Adana, kuruluş tarihi olan 1918' den bu yana Adana'da yayımlanan günlük siyasal gazete. Ahmet Remzi (Yüre- gir) ve Avni (Doğan) beylerin Adana adıyla çıkardıkları gazete, üçüncü sayısından sonra vilayet yönetimince kapatılınca, bundan böyle Yeni Adana adını alarak çıkmaya başladı. Kurtuluş* savaşı döneminde Anadolu'nun en etkin ve etkili yayın organlarından biri durumuna geldi; transız işgal kuvvetlerinin baskısından kaçmak zorunda kalarak bir süre Ka raisalı ve Pozantı’da yayımlandı, Ankara* itilafnamesi (20 ekim 1921) hükümleri uya rınca işgal kuvvetleri kentten çekildikten (5 ocak 1922) sonra yeniden Adana'ya ta şındı (27 şubat 1922). Ûte yandan, baş langıçta sadece Ahmet Remzi ile Avnı beylerden oluşan gazetenin kadrosuna Ferit Celal (Güven) ve birkaç yedek subay da katıldı (1919-1923). Adana’ya taşındıktan sonra günaşırı çıkmaya başlayan gazete, Cumhuriyet'in ilanından beri yayımını günlük olarak sürdürmektedir.
Kaynak: Büyük Larousse
Yeni Nedir?
