Paye Nedir?

1 . Rütbe:
"Lalalık, kavaslık derecelerinden kalfalık payesine yükseldiği bir sırada yanımdan uzaklaştırıldı, gitti."- Y. K. Karaosmanoğlu.
2 . Derece, aşama.

PAYE a. (fars. paye). Esk.
1. Derece, rütbe, aşama.
2. Bilim adamlarına verilen unvan, rütbe
3. Merdivenin her bir basamağı.
4. (Birine) paye vermek, bir kimseye değer ve önem vermek.

—Kur. tar. OsmanlI devletinde görevsiz onur rütbesi. (Bu terim önce ’‘ilmiye''dekullanıldı ve mansıp [kadro ve görev] elde edemeyenlere "payeli” dendi. Tanzimat’tan sonra mülkiye sınıfından olanlara da görevleriyle ilgisi aranmaksızın sivil payeler verilmeye başlandı. Bu tür payeler yalnız protokolde bir değer taşırdı.) || Paye-i fetva, Osmanlı devletinde ulemadan bir kişiye şeyhülislamlığın paye olarak verilmesi. (Şeyhülislamlar fetva verdikleri için bu terim oluştu.) || Paye-i ilmiye, OsmanlI devletinde “ilmiye"den olanlara özgü kadrosuzluk rütbesi. (Bu payeyi alanlara en çok bir yıllık beklemeden sonra mansıp verilirdi.) || Paye-i mücerrede, OsmanlI devletinde İlmiyeden yetişip sınıflarının gerektirdiği çeşitli aşamalardan geçen ulema kadrolarının dışında kalarak sıralamaya girmeleri sözkonusu olmayan beşik ulemasına ve taşra müftülerine yerilen onur unvanı. (Tanzimat'tan sonra İzmir [1865] ve Edirne [1878] olmak üzere yalnızca 2 onur unvanıyla sınırlı kalmak koşuluyla oluşturuldu. Ancak, İzmir ya da Edirne payei mücerredesi alan kişinin bu iki kadılıkla hiçbir ilişkisi bulunmadığı gibi, daha üst bir payeye yükselmesi de olanaksızdı.) || Paye-i sadaret, Osmanlı devletinde Abdülmecit tarafından yalnız Mısır valisi Mehmet Ali Paşa’ya verilen onursal sadrazamlık unvanı. (Padişahın fermanıyla [1842] kendisine bu en yüksek osmanlı payesi verilen Mehmet Ali Paşa, protokolde sadrazamla eşit düzeye getirilmiş oldu.)