SİS a
1 . Ortalama 20 ^m çapında içi dolu su damlacıklarından meydana gelen ve hemen her zaman sakin havada yerkürenin yüzeyini kaplayan katmanbulut (stratus). [Bk. ansikl. böl. Meteorol.]
2. Sis bombası, sis oluşturmak için kullanılan bomba. || Sis lambası, siste trafiğin akışını kolaylaştırmak için kullanılan sarı ışıklı lamba. || Sis perdesi, ordunun hareketini
düşmandan gizlemek için gerekli yerde oluşturulan perde görünümütıdeki sis; herhangi bir olayda açıklığa kavuşmayan, gizli ve karanlık bir yön bulunduğunu anlatmak için kullanılır.
—Çevrebil. Dünyanın bazı bölgelerinde denizden gelen sisler bitkilerin gelişmesi için küçümsenmeyecek miktarda su getirir (Amerika'nın batı kıyıları). Fakat kıyı çöllerinde bu olgu daha büyük çaptadır (Peru, Şili, Batı Sahra, Namibya kıyıları).
—Denize. Sis düdüğü, sisli havalarda, küçük teknelerde, kıyı istasyonlarında ve fener dubalarında kullanılan ve bir el pompasıyla çalışan düdük. || Sis gongu, denizde çatışmayı önleme kuralları gereğince, siste demirli, boyu 100 m'den fazla gemilerde, sis kampanasına ek olarak geminin kıç tarafından çalınan gong. |j Sis işareti, sisli havalarda seyreden gemilerin, birbirlerine yön ve konumlarını bildirmek için düdük ya da sirenle verdiği işaret. || Sis kampanası, sisli havalarda, demir üzerinde ya da şamandırada yatan gemilerin yerlerini belirtmek için belli aralıklarla çaldığı kampana. (5 saniye süreyle her dakika başında çalınır.) || Sis şamandırası, siste seyreten bir savaş filosuna ait gemilerin, alması gereken düzeni aldıktan sonra aralarındaki uzaklığı koruyabilmek için kıç taraflarından denize bıraktığı, 100- 150 m uzunluğunda bir halata bağlı, su üzerinde sürüklenen şamandıra.
—Foto. Bir duyarkatın bozularak az ya da çok kararması; bu kararma duyarlı yüzeyin yapısından, banyodan, havayla yük- seltgenmeden ya da eskimeden meydana gelmiş olabilir. || Banyo sisi, bazı gümüş halojenürleri tanelerinin, izhar banyosunun etkisiyle zamanından önce indirgenmesi. || Duyarkat sisi, gümüş tuzlarının, ışıklama olmadan kendiliğinden ortaya çıkmasıyla oluşan sis. || Eskime sisi, duyarlı yüzeylerin uzun süre ya da kötü koşullarda bekletildikten sonra kullanılmasıyla oluşan sis.
—Sil. Sis bombası, içindeki maddenin özelliği sayesinde duman çıkaran ve yayan silah. (Bk. ansikl. böl.)
—ANSİKL. Meteorol. Sisi oluşturan parçacıkların sayısı ne kadar çoksa sisin saydamlığı da o kadar azdır. Tanım gereği görüş uzaklığı 1 km’nin altında ise sis vardır. Uzaklık 1 km'yi geçerse pus sözkonusu olur. Yoğun sislerde görüş uzaklığı birkaç metreye düşer. Sisin oluşum süreçleri yoğunlaşma mekanizmasına bağlıdır. Işıma sisi, açık gecelerde havanın soğuması sonucunda oluşur (antisiklonik durum). Adveksiyon sisi, nemli havanın soğuk bir yüzey üzerinden geçmesiyle meydana gelir (kışın karalar üzerinden geçen ılık deniz havası). Buharlaşma sisi soğuk hava, nemli ve sıcak bir yüzey üzerinde dolaştığı zaman belirir (kışın göller ve nehirler). Karışım sisi, çok nemli ancak doymamış iki hava kütlesi birbirine karıştığı zaman ortaya çıkar. Fler iki kütlenin t ve t' sıcaklıklarında doymamış olan su buharı, karışımın sıcaklığında doymuş hale gelir, çünkü maksimum gerilim sıcaklıktan daha hızlı artar Sisler kışın nemli bölgelerde (denizler, ormanlar, çayırlar bataklıklar vadiler) daha sık görülür. Yoğunlaşma çekirdeklerinin bol olmasına rağmen şehirlerde sis ender görülür çünkü buraları kış boyunca sıcak merkezlerdir Sisli havalarda deniz seyri sırasında sesli aygıtlar ya da radar kullanılır. Uçaklar radyoelektrik güdümle yere iner. Hafif sisler çeşitli yöntemlerle dağıtılabilir.
—Sil. Duman çıkaran ve genellikle başka maddelere karışan en etkili maddeler titan klorür, kalay klorür ve arsenik klorürdür. Bu maddeler özellikle, düşman gözetleme yerlerinin görüşünü engellemeye yönelik sis bombalarında bulunur. Bu silahlar tankların, gemilerin ve askeri birliklerin hareketlerini ve bazı harekâtları (akarsu geçme) düşmandan gizlemeye yarayan yapay bulutlar oluştururlar.
SİS sıf. (fr. cis). Kim.
1. Benzer iki ornatanın karşı karşıya bulunduğu geometrik bir izomer ya da bir diastereoizomer için kullanılır.
2. Alttepken molekülü üzerine bağlanmış iki parçanın aynı yanda yer almasını sağlayan bir katılma tepkimesi için kullanılır. (Döteryumun [D2] asetilen [H—C =C—H] üzerine katalitik olarak katılması, bir sis katılmadır ve bu durumda döterioetilenin bir sis izomeri.
Kaynak: Büyük Larousse
Sis Nedir?
