UYANMAK gçz. f.
1. Uyku durumundan çıkmak: Sabah erken uyanmak. Geç uyanmak. Gece sık sık uyanıyorum.
2. Bir kimse ya da bir topluluktan söz ederken, gerçekleri anlar, kavrar duruma gelmek, gözü açılmak, bilinçlenmek; gevşeklikten kurtulup etkin duruma geçmek: Yıllar süren bir gaflet uykusundan sonra uyanmaya başlayan bir ülke: bilgisizlikten, cahillikten kurtulmak: Okul sayısındaki yetersizlik, halkın uyanmasını geciktiren en büyük etmen.
3. Bir duygudan söz ederken, ortaya çıkmak, doğmak; yeniden kendini göstermeye başlamak, depreşmek: İçimde ona karşı bir kuşku uyandı. fâniden uyanan eski bir kin.
4. Doğadaki bitki örtüsü, ağaçlar, çiçekler vb sözkonusuysa, yeniden canlanıp sürmeye başlamak: Nisan yağmurlarıyla birlikte meyve ağaçlan ve çiçekler uyanmaya başladı.
♦ uyandırmak ettirg. f.
1. Bir kimseyi, bir hayvanı uyandırmak, onu uyku durumundan çıkarmak, uyanmasını sağlamak ya da buna yol açmak; Okula gitmeleri için çocuklannı uyandırdı. Otelin kapıcısına beni sabah beşte uyandırmasını söyledim En küçük bir gürültü köpeği uyandırır.
2. Bir kimseyi, bir topluluğu uyandırmak, onları gerçekleri kavrar duruma getirmek, gözünü açmak, bilinçlendirmek; gevşeklikten kurtulmasını sağlamak. Ezilen bir halkı uyandırmak; onu cahillikten, bilgisizlikten kurtarmak: Okullar açarak halkı uyandırmak.
3. (Bir kimsede) bir duygu uyandırmak, bu duyguyu doğurmak, ona yol açmak: Bu olay herkeste merak uyandırdı. Kuşku uyandımnamaya dikkat edin.
4. Bitkilerden söz ederken, onların canlanarak sürmelerine neden olmak: Sıcak hava ve yağışlar çayırları erkenden uyandırdı.
5. Tkz. Bir şeyi uyandırmak, sobayı, ocağı, lambayı vb yakmak, tutuşturmak.
Kaynak: Büyük Larousse
Uyanmak Nedir?
