Tavuk Nedir?

TAVUK a .
1. Eti ve yumurtası için yetiştirilen evcil kuş. (Erkeğine horoz, erkek ve dişi gençlerine piliç, yavrularına civciv de nir.) [Bil. a. Gallus gallus; tavukgiller familyası.] (Bk. ansikl. böl.) 2. Tavuk gibi, erken yatan kimseler için söylenir.

—Hayvanc. Tavuk gittiği, özellikle yumurta ya da et üretimi amacıyla çok sayıda tavuğun barındırıldığı ve yetiştirildiği yer ya da bina. (Bk. ansikl. böl.)

—Kuşbil. Tavukgillerden bazı kuş türlerinin dişisi. || Çeşitli kuş türlerine verilen ad. || Adi su tavuğu, esmer ve külrengi tüylü, kırmızı gagalı, gaga ucu sarı renkli beyaz ve siyah kuyruklu kuş. (Su kıyısındaki bitkiler arasında ya da suya yakın çayırlarda bulunur bitkilerin meyvelerini ve su bitkilerini, kabukluları, böcekleri, kuş yumurtalarını ve yersolucanlarını yiyerek beslenir. Çoğu zaman yere yaptığı yuvasına 5-10 yumurta koyar, 3 hafta dişili erkekli kuluçkaya yatar. Adi su tavuğu kışı şiddetli olmayan yerlerde genellikle yerleşik kuştur. Bil. a. Gallinula chloropus; sutavugiller familyası; boy 32 cm.) || Sultan su tavuğu, dünyanın bütün sıcak bölgelerinde, her yerde bulunan, adi su tavuğu biçiminde yaşayan su kuşu, (insana kolay alışır. Antikçağ’da tapınaklarda ve saraylarda beslenirdi. Bil. a. Porphiyrio porphyrio; sutavuğugiller familyası.)

—Takvim. Tavuk yılı, müslümanlıktan önce Türkler’deki on iki yıllık hayvan takviminin onuncu yılı.

—Tavukç. Çıplak boyunlu tavuk, boyun ve kursak bölgesi tüysüz olan tavuk tipi. (Bu genetik karakter tüylü boyunluluğa göre başattır.)

—Tip. Tavuk derisi, tüyleri yolunmuş tavuk derisi gibi küçük pürtüklerle kaplı insan derisine denir. (Bu görünüme özellikle süreğen pellagrada rastlanır.)

—ANSİKL. Tavuklar yumurtalarının yemeklik ya da yumurta ve et tavuğu üretmek üzere kuluçkalık olduğuna göre iki kategoriye ayrılır. Birinci kategoriden olanlara yumurta tavuğu, ikinci kategoriden olanlara damızlık tavuk denir.
Tavuk başına ortalama yumurta verimi yılda 250 ila 300 yumurtadır.
Damızlık tavukların yumurtlama performansı daha zayıftır (tavuk başına 150 ila 200 yumurta), bundan da tavuk başına yaklaşık 130 civciv elde edilir. Yumurtaların döllenmesini sağlamak için tavuklar ya horozlarla birlikte yetiştirilir (10 tavuk için 1 horoz), ya da yapay tohumlama yapılır Her iki durumda da tavuğun ömrü iki döneme ayrılır. Yetişme ya da büyüme dönemi denen 20 haftalık birinci dönemde yavrular gelişir. Bu sürede tavuklar protein ve enerji bakımından orta derecede zengin olan mineral maddeler ve vitaminler katılmış yemlerle beslenir. Kullanılan belli başlı yem hammaddeleri tahıllar (mısır, buğday) ve küspelerdir (ayçiçeği, soya, yerfıstığı vb.), ilerde yumurtlama için zararlı olabilecek ve aynı zamanda fazla masrafa yol açacak aşırı yağlanmayı önlemek için hayvanlar belli bir rasyonla beslenir. 16 haftalık oluncaya kadar günde aydınlatma süresi 8 saattir. Sonra gitgide artarak 24. haftada 14 ila 16 saate erişir. Aydınlatma döneminin uzatılması yumurta yapımını kamçılar ve cinsel olgunluğu çabuklaştırır.
Yumurtlama dönemi boyunca (yaklaşık bir yıl), kalsiyum oranı bakımından büyüme dönemindeki yemden farklı bir yem dağıtılır: % 1’den °/o 3,5’e çıkan kalsiyum, yumurta kabuğunun oluşmasını sağlar. Yemleme hayvanların genetik kökenine göre ya kısıtlı ya da isteğe bağlı olarak verilir. Ne olursa olsun günlük rasyonda yaklaşık 18 g protein ve 330 kcal’lik enerji besini bulunmalıdır. Bir yumurtlama yılından sonra, tavuğun yumurta verimi verimlilik eşiğinin altına düştüğünden kümesteki tavuklar toptan yenilenir.

—Hayvc. Tavuk çiftliklerinde kümesler yüksek ve büyüktür (ortalama 10 000 et tavuğu ya da 4 000 yumurta tavuğu), oysa ilkel bir barınak ile önündeki gezinti alanından ibaret geleneksel kümeste ancak elli kadar tavuk barınabilir. Aydınlatmanın cinsine (doğal ya da yapay ışık), yetiştirme tarzına (yerde ya da kafeslerde), havalandırmaya, ısıtma sistemine, besleme sistemine göre çeşitli kümes tipleri vardır.
Et tavuğu (piliç) üretimi için başvurulan yerde yetiştirme, hayvan sıklığının çok yüksek olduğu (m2’ye 15 ila 18 piliç) yapılarda gerçekleştirilir. Isıtma ve havalandırma için, sıcaklık kışın 15 ila 18 °C arasında ve yazın 25 °C’ın altında tutulur. Civcivler kuluçkalıklar sayesinde tamamlayıcı bir ısıtmadan yararlanırlar. Yem dağıtımı gerek yemliklere elle dökülerek, gerek otomatik besleme zincirleri sayesinde mekanik olarak yapılır.
Yumurta tavukları için kafeste yetiştirme yerde yetiştirmenin yerine geçmiştir. Tavuk çiftliğinde, tavukların tek tek yerleştirildikleri bitişik tel örgülü kafeslerin üst üstefetnduğu 3 ya da 4 batarya bulunur. Kafeslerin tabanı yumurtaların oluklara yuvarlanmasını sağlayacak biçimde eğik yapılmıştır; oluklara düşen yumurtalar ya. elle ya da hareketli bant ile otomatik olarak toplanır.
Karanlık denen kümeslerde aydınlatma yapay olduğundan pencere bulunmaz. Yumurta ve üretim tavuklarında ışık ritminin (gün boyunca aydınlık ve karanlık dönemlerin karşılıklı süreleri) kesin kontrolü gerektiğinden böyle bir sistem çok elverişlidir. Aydınlatmanın gün ışığı ile sağlandığı pencereli kümesler et hayvanı (piliç, hindi palazı, ördek palazı vb.) üretimi için daha elverişlidir.

—Mutf. Tavuğun haşlaması, kızartması, kebabı, yahnisi, köftesi yapılır Tavuk eti soğuk büfelerde, çerkez tavuğu, tavukgöğsü vb yiyeceklerde de kullanılır. Tavuk şiş, tavuk döneri, bu etten yapılan değişik yemeklerden birkaçıdır.