Temyiz Nedir?
SMD MiSiM
TEMYİZ a. (ar. meyz’den temyiz). Esk.
1. Ayırma, seçme.
2. iyiyi kötüden ayırt etme.
3. Temyiz etmek, ayırmak, seçmek.
4. Temyiz erbabı, iyi ile kötüyü aklıyla ayırt edebilecek yaşta olan kimse.
—Esk. dilbilg Sayıları ve belirsiz isimleri belirten sözcük.
—Huk. ilk derece mahkemelerince verilen bir kararın, hukuka aykırı olduğu iddiasıyla, bozulması ya da düzeltilmesi için taraflardan birinin üst mahkemeye yaptığı başvuru. (Bk. ansikl. böl.)|| Temyiz mahkemesi, ilk derece mahkemelerince verilen kararları hukuka uygunluk yönünden inceleyen üst mahkeme (Türk hukuk sisteminde temyiz görevi yapan mahkemeler şunlardır: Yargıtay, Danıştay, Askeri yargıtay.)
—Med. huk. Temyiz yeteneği ya da temyiz kudreti, iyiyi kötüden ayırma yeteneği. (Yaş küçüklüğü, akıl hastalığı veya akıl zayıflığı, sarhoşluk ya da benzer nedenlerden biriyle aklı başında davranış yeteneğinden yoksun olmayan herkes, temyiz yeteneğine sahip sayılır. Temyiz yeteneği olmayan kişi, medeni hakları kullanma ehliyetine sahip olamaz. Bunun sonucu olarak da kendi eylem ve davranışlarıyla hak edinemez, borç altına giremez.)
—ANSİKL. Huk. Adli yargı alanındaki hukuk ve ceza davalarının temyiz incelemesi Yargıtay tarafından yapılır, idari mahkeme kararlarına karşı yapılacak temyiz başvurusu Danıştay, askeri mahkeme kararlarına karşı yapılacak başvuru da Askeri yargıtay tarafından incelenir.
Temyiz, ilk derece mahkemelerinin vermiş oldukları kararların hukuka uygunluğunun incelenmesidir. Temyiz mahkemesi, ilk derece mahkemesinin hukuk kurallarını doğru uygulayıp uygulamadığına bakar. Temyiz mahkemesinde yeni olaylar ileri sürülmez. Kural olarak, son kararlara karşı temyiz yoluna başvurulur. Ara kararları için temyiz yoluna başvurulmaz. Bu kararlar ancak son kararlarla birlikte temyiz edilebilir.
Temyiz nedenleri yasaca belirlenir. Hukuk davalarına ilişkin temyiz nedenleri şunlardır:
1. yasanın ya da iki taraf arasındaki sözleşmenin yanlış uygulanması;
2. mahkemenin görevsiz olması;
3. bir dava hakkında farklı kararlar verilmesi;
4. yargılama usulüne uyulmaması;
5. maddi olayların değerlendirilmesinde hata yapılması;
6. taraflardan birinin gösterdiği kanıtların yasal neden olmaksızın reddedilmesi. Temyiz yoluna başvurma yetkisi taraflara aittir. Başvurma belirli bir süreye bağlıdır. Asliye hukuk mahkesi kararları için bu süre on beş gün, sulh hukuk mahkemeleri kararları içinse sekiz gündür. Temyiz başvurusu, kararı veren mahkemeye verilen dilekçeyle yapılır. Harç ve posta giderleri temyiz eden tarafından ödenen dosya, kararı veren mahkeme tarafından Yargıtay'a gönderilir. Yargıtay, temyiz incelemesini dosya üzerinde yapar Ancak yasada öngörülen kimi durumlarda duruşma yapılır (Huk. us. muh. k. md. 438). Ceza mahkemelerince verilen kararlar da temyiz denetimine bağlıdır. Temyiz isteği, kararın bildiriminden başlayarak bir hafta içinde, kararı veren mahkemeye dilekçe verilmesi ya da zabıt kâtibine yapılacak bildirimle olur; bildirim tutanağa geçirilir ve yargıç tarafından onaylanır. Temyiz başvurusu, kararın kesinleşmesini önler. On beş yıl ve ondan yukarı özgürlüğü bağlayıcı cezalarla ölüm cezaları tarafların isteğine bağlı olmaksızın, temyiz incelemesinden geçer. Ağır cezalara ilişkin temyiz incelemesi duruşmalı olarak yapılır. Yargıtay’da yapılan temyiz incelemesi sonucunda şu kararlardan biri verilir: onaylama, bozma, düzeltme, ilk derece mahkemesi Yargıtay'ın bozma kararına karşı iki şekilde davranır: ya bu karara uyar ya da eski kararında direnir. Direnme kararı temyiz edilince inceleme Yargıtay'ın hukuk ya da ceza genel kurulunda yapılır. Genel kurul, direnme kararını yerinde bulursa bunu onaylar, Yargıtay özel dairesinin bozma kararını yerinde bulursa direnme kararını bozar, ilk derece mahkemesi hukuk ya da ceza genel kurulunun verdiği karara uymak zorundadır.
idare ve vergi mahkemelerinin son kararlarına karşı, tebliğ tarihini izleyen altmış gün içinde temyiz yoluna başvurulabilir. Bu mahkemelerin kararlarına karşı yapılacak temyiz istekleri Danıştay'da incelenir. Danıştay, temyiz incelemesi sonunda görev ve yetkisizlik, hukuk ve usul kurallarına aykırılık nedenleriyle incelenen kararları bozabilir (idari yargılama usulü k. md. 49).
Askeri mahkemelerin kararları da temyiz incelemesine tabidir. Bu mahkemeler tarafından verilen kararların temyiz incelemesi Askeri yargıtay'da yapılır. Temyiz başvurusu kararın tefhiminden (tefhim sanığın yokluğunda yapılmışsa tebliğinden) başlayarak bir hafta içinde yapılmalıdır (Askeri mahkemeler kuruluşu ve yargılama usulü k. md. 209).
1. Ayırma, seçme.
Sponsorlu Bağlantılar
3. Temyiz etmek, ayırmak, seçmek.
4. Temyiz erbabı, iyi ile kötüyü aklıyla ayırt edebilecek yaşta olan kimse.
—Esk. dilbilg Sayıları ve belirsiz isimleri belirten sözcük.
—Huk. ilk derece mahkemelerince verilen bir kararın, hukuka aykırı olduğu iddiasıyla, bozulması ya da düzeltilmesi için taraflardan birinin üst mahkemeye yaptığı başvuru. (Bk. ansikl. böl.)|| Temyiz mahkemesi, ilk derece mahkemelerince verilen kararları hukuka uygunluk yönünden inceleyen üst mahkeme (Türk hukuk sisteminde temyiz görevi yapan mahkemeler şunlardır: Yargıtay, Danıştay, Askeri yargıtay.)
—Med. huk. Temyiz yeteneği ya da temyiz kudreti, iyiyi kötüden ayırma yeteneği. (Yaş küçüklüğü, akıl hastalığı veya akıl zayıflığı, sarhoşluk ya da benzer nedenlerden biriyle aklı başında davranış yeteneğinden yoksun olmayan herkes, temyiz yeteneğine sahip sayılır. Temyiz yeteneği olmayan kişi, medeni hakları kullanma ehliyetine sahip olamaz. Bunun sonucu olarak da kendi eylem ve davranışlarıyla hak edinemez, borç altına giremez.)
—ANSİKL. Huk. Adli yargı alanındaki hukuk ve ceza davalarının temyiz incelemesi Yargıtay tarafından yapılır, idari mahkeme kararlarına karşı yapılacak temyiz başvurusu Danıştay, askeri mahkeme kararlarına karşı yapılacak başvuru da Askeri yargıtay tarafından incelenir.
Temyiz, ilk derece mahkemelerinin vermiş oldukları kararların hukuka uygunluğunun incelenmesidir. Temyiz mahkemesi, ilk derece mahkemesinin hukuk kurallarını doğru uygulayıp uygulamadığına bakar. Temyiz mahkemesinde yeni olaylar ileri sürülmez. Kural olarak, son kararlara karşı temyiz yoluna başvurulur. Ara kararları için temyiz yoluna başvurulmaz. Bu kararlar ancak son kararlarla birlikte temyiz edilebilir.
Temyiz nedenleri yasaca belirlenir. Hukuk davalarına ilişkin temyiz nedenleri şunlardır:
1. yasanın ya da iki taraf arasındaki sözleşmenin yanlış uygulanması;
2. mahkemenin görevsiz olması;
3. bir dava hakkında farklı kararlar verilmesi;
4. yargılama usulüne uyulmaması;
5. maddi olayların değerlendirilmesinde hata yapılması;
6. taraflardan birinin gösterdiği kanıtların yasal neden olmaksızın reddedilmesi. Temyiz yoluna başvurma yetkisi taraflara aittir. Başvurma belirli bir süreye bağlıdır. Asliye hukuk mahkesi kararları için bu süre on beş gün, sulh hukuk mahkemeleri kararları içinse sekiz gündür. Temyiz başvurusu, kararı veren mahkemeye verilen dilekçeyle yapılır. Harç ve posta giderleri temyiz eden tarafından ödenen dosya, kararı veren mahkeme tarafından Yargıtay'a gönderilir. Yargıtay, temyiz incelemesini dosya üzerinde yapar Ancak yasada öngörülen kimi durumlarda duruşma yapılır (Huk. us. muh. k. md. 438). Ceza mahkemelerince verilen kararlar da temyiz denetimine bağlıdır. Temyiz isteği, kararın bildiriminden başlayarak bir hafta içinde, kararı veren mahkemeye dilekçe verilmesi ya da zabıt kâtibine yapılacak bildirimle olur; bildirim tutanağa geçirilir ve yargıç tarafından onaylanır. Temyiz başvurusu, kararın kesinleşmesini önler. On beş yıl ve ondan yukarı özgürlüğü bağlayıcı cezalarla ölüm cezaları tarafların isteğine bağlı olmaksızın, temyiz incelemesinden geçer. Ağır cezalara ilişkin temyiz incelemesi duruşmalı olarak yapılır. Yargıtay’da yapılan temyiz incelemesi sonucunda şu kararlardan biri verilir: onaylama, bozma, düzeltme, ilk derece mahkemesi Yargıtay'ın bozma kararına karşı iki şekilde davranır: ya bu karara uyar ya da eski kararında direnir. Direnme kararı temyiz edilince inceleme Yargıtay'ın hukuk ya da ceza genel kurulunda yapılır. Genel kurul, direnme kararını yerinde bulursa bunu onaylar, Yargıtay özel dairesinin bozma kararını yerinde bulursa direnme kararını bozar, ilk derece mahkemesi hukuk ya da ceza genel kurulunun verdiği karara uymak zorundadır.
idare ve vergi mahkemelerinin son kararlarına karşı, tebliğ tarihini izleyen altmış gün içinde temyiz yoluna başvurulabilir. Bu mahkemelerin kararlarına karşı yapılacak temyiz istekleri Danıştay'da incelenir. Danıştay, temyiz incelemesi sonunda görev ve yetkisizlik, hukuk ve usul kurallarına aykırılık nedenleriyle incelenen kararları bozabilir (idari yargılama usulü k. md. 49).
Askeri mahkemelerin kararları da temyiz incelemesine tabidir. Bu mahkemeler tarafından verilen kararların temyiz incelemesi Askeri yargıtay'da yapılır. Temyiz başvurusu kararın tefhiminden (tefhim sanığın yokluğunda yapılmışsa tebliğinden) başlayarak bir hafta içinde yapılmalıdır (Askeri mahkemeler kuruluşu ve yargılama usulü k. md. 209).
Kaynak: Büyük Larousse
X-Sözlük Konusu: ne demek anlamı tanımı.
