Teslis Nedir?

—Hırist. Hıristiyan tanrıbılımınde, Tanrı’nın tek ve bölünmez bir doğada, ayrı, eşit ve tek özlü üç kişi (Baba, Oğul ve Ruhülku- düs) olarak tanımlanması. Teslis dogmasının belirlenmesi Kilise'nin ilk yüzyıllarında uzun ve zorlu tartışmalara yol açtı. (Bk. ansikl. böl.) || Bu dogma anısına kutlanan yortu. (Kutsal Teslis yortusu. Hamsin'i izleyen ilk pazara rastlar. Roma'nın kararsızlığına karşın manastırlarda [Cluny, XI. yy., C1teaux, XIII. yy.) kutlanmaya başlandı. Johannes XXII, 1334'te latin kilisesi tarafından kutlanmasını zorunlu kıldı.

—isi. Gerçek halifelerin Ebubekir, Ömer ve Osman olduğunu kabul etme || Erbabı teslis ya da eshabı teslis ya da teslis ehli, hıristiyanlar, Tanrı, Oğul ve Ruhülku- düs'e inananlar || Kutsal teslis tarikatı, üyeleri "teslisçiler" diye anılan tarikat.

—ANSİKL. Ikonogr. Teslis, eşkenar bir üçgen (klasik dönemin duvarcı loncaları bu üçgenin ortasına tek bir göz yerleştirdiler, bu motif daha sonra masonlar tarafından benimsendi), iç içe üç çember, yunan abecesinin harfleri (alfa ve omega ile birlikte delta; upsilon), haç işareti ve genellikle her türlü üçlü motif (yonca, üç açıtlı pencere üç başlı aslan...) ile simgelendi. Doğu da bizans sanatında, bu üç kişi çoğu zaman üç meleğin İbrahim'e gelişi sahnesiyle canlandırıldı (Ravenna'daki S. Vitale mozaikleri). Batılı sanatçılar insan figürlü şemalardan yararlandılar: üç başlı Tanrı (roman sütun başlıkları), aynı tahta oturmuş birbirine benzeyen üç kişi (Augustinusçular'ın ayin kitabı, Toulouse; Fouquet’nin süslediği Etienne Chevalier'nin dua kitabı). XV, yy.'da genel olarak kişileri birbirinden farklılaştırma eğilimi baş gösterdi: kimi zaman Baba ile Oğul birbirine benzer figürlerle, Ruhülkudüs de bir güvercinle (Meryem'in taç giyişi, E. Ûuarton) simgelendi, kimi zaman da Ruhülkudüs genç bir delikanlı olarak canlandırıldı (Troyes'daki St-Urbain kılisesi'nden gelen ağaç heykel grubu). XII. yy.'dan başlayarak Fransa'da, dâhş sağlam bir yapıda ve Ortaçağda iyice yaygınlaşacak olan başka bir tema gelişmişti: bu, pietâ şemasına göre oluşturulmuş "hidayet tahtı''dır; çoğunlukla Baba, papalık simgelerini kuşanmış yaşlı bir adam olarak tahtta oturur ve kucağında Oğul'un çarmıha gerilmiş ya da çarmıhtan indirilmiş vücudunu tutar; güvercin ise ikisinin başı arasında uçmaktadır (Perpignan evangeliariumunu süsleyen minyatür; Malouel'e mal edilen yuvarlak Pietâ (Louvre); Flâmallelı Usta [Frankfurt], Raftaello [Dısputa del Sacrarrento, Vatikan salonları], Dürer [Viyana], el Greco [Prado], Ribera [ay. y.) ya da Rubens'in [Anvers] resimleri)