Sömürü Nedir?

SÖMÜRÜ a. Birisinden ya da bir şeyden haksız olarak bir kâr sağlama: Emeğin, toprağın sömürüsü. Sömürü düzeni.

—Fels. Proudhon'a göre, üreticilerin mal sahipleri tarafından kullanılması ve dışlanması; marxçılara göre, ödenmemiş emek fazlasının gaspedilmesi. (Bk. ansikl. böl.)

—ANSİKL. Fels. Proudhon şöyle yazar: “Bu üretici güç, yaşamın bu ölümsüz tohumu, üretimi hazırlayan bu kaynak ve araçlar, kapitalistin üreticiye borçlu olduğu ve hiçbir zaman vermediği şeydir: emekçinin yoksulluğuna, çalışmayanın lüksüne ve koşulların eşitsizliğine neden olan da bu hileli inkârdır. Çok haklı olarak, insanın insanı sömürmesi diye adlandırılan şey özellikle buradan kaynaklanır” (ıMülkiyet nedir? [Qu'estce que la propri-âtö ?], 3). Marx aynı çözümlemeyi daha derinleştirerek ele alır: "Gerekli çalışma sınırlarını aşan faaliyet süresi, işçi açısından belli bir emek, belli bir güç harcamayı gerektirir, ama onun için herhangi bir değer yaratmaz. Oysa bu sûre kapitalist açısından ex-nihilo yaratılmış bir ürünün tüm çekiciliğine sahip bir artıdeğer meydana getirir Çalışma gününün bu bölümüne ekstra zaman, bunun için harcanan emeğe de emek fazlası diyorum. [...] Toplumun dayandığı çeşitli iktisadi biçimler, sözgelimi kölelik ya da ücretlilik, birbirlerinden ancak bu emek fazlasının asıl üreticiye ya da işçiye dayatılma ve onlardan gaspedilme tarzıyla ayırt edilirler [...] Demek ki artıdeğer oranı, tam tamına, emek gücünün kapital, emelinin de kapitalist tarafından sömürülme derecesinin ifadesidir” (Kapital, 1,1, 9).