Örtü Nedir?

ÖRTÜ a.
1. Bir yerin, bir şeyin gizlenmesi ya da korunması için üzerine örtülen şey.
2. Çatı, dam.
3. Saklayan, gizleyen ya da daha bulanık gösteren her şey; perde: Sis örtüsü. Gecenin karanlık örtüsü Gizlilik örtüsü.

—Arıc. Örtü tahtası, kapağın altında kovan gövdesinin üzerine yerleştirilen tahta. (Yekpare bir tahta olabileceği gibi 5-10 parçadan da oluşabilir. Her nasıl olursa olsun genellikle orta kısımda 30 mm çapında bir delik bırakılır ve deliğin üzeri ince sinek teli ile kapatılarak arıların çıkışı ya da dışardan zararlıların girişi önlenir. Havalandırmaya yarayan bu delikten yemleme de yapılabilir.)

—Ask. Birliği, düşmanın görüşünden gizleyen doğal ya da yapay korunak. (Sığınak ise, birliği hem düşman görüşünden hem de ateşinden korur)

—Ask. havc. Fotoğraf örtüsü, hem havadan fotoğrafı çekilen bölgenin büyüklüğünü hem de çekilen fotoğrafın tipini belirten deyim. |j Hava örtüsü, komutanlık tarafından korunması istenen bir bölgeye düşman uçaklarının zarar vermesini önlemek için av uçaklarından oluşan birlikleri havada bulundurmak eylemi. (Hava örtüsünde, havadan yere atılan güdümlü mermiler gitgide daha önemli bir rol oynamaktadır.)

—Bılş. Başka herhangi bit bıçimlenimleriyle, bunları denemek ya da bunlardan birtakım altkümeler çıkarmak için, lojik olarak birleşebilen bit biçimlenimi. | Kesinti örtüsü, bir bilgisayarın yalnızca, örtüye ilişkin biti uygun olarak konumlanmış kesintileri hesaba katmasına olanak veren ikili konumlar (kesinti başına bir konum) kümesi.

—Bot. Çiçek örtüsü, çiçekte eşeysel organları (çanağı oluşturan çanakyapraklar ve tacı oluşturan taçyapraklar) saran ve koruyan organların tümü. Bunların hepsine birden çiçek kılıfı da denir, j Mum ör tüsü. bazı sapların ve yaprakların üzerini kaplayan mum tabakası. |j Tohum örtüsü, tohumu saran zar. || Yosun örtüsü, aynı sürüngen protonemanın dalları üzerinde oluşan yapraklı sapların tümü. (Her sap başlı başına beslendiği halde yosun örtüsü bir spordan doğmuşsa ancak o zaman tek bitki sayılır.)

—Bot. veÇevrebil. Bitki örtüsü, bir toprağı örten bitkilerin tümü. (Bk. ansikl. böl.)

—Denize. Gemi güvertesinde duran bir aygıtı, yağmurdan ya da deniz serpintisinden korumak için örtülen bez.

—Elektrotekn. ve Kaynakç. Bir ark kaynağı elektrotunun bir bağlayıcıyla (genellikle potasyum, ya da sodyum silikat) topak- laştırılmış. karmaşık bileşimli tozlardan oluşan. az ya oa çok kalın kaplaması.

- Ev eşy. Masa örtüsü, masayı korumak, süslemek ya oa üzerinde yemek yemek üzere masa üzerine örtülen kumaş. (Üzerinoe yemek yemek amacıyla yapılanlar- aa dana çok yıkanabilen kumaşlar yeğlenir Kumaşa benzetilerek naylondan yapı,mış olanları da vardır. Masayı süslemek ve korumak amacıyla yapılanlarsa genellikle dantelden ya da üzeri işlenmiş kumaşlardan olur.), Sofra örtüsü, yemek kırıntılarının yere düşmesini önlemek amacıyla sini ya da ayaklı sofra altına serilen genişçe örtü. (Sofraya oturanlar örtünün kenarların: peçete gibi dizlerine alır. Genellikle yıkanabilen kumaşlardan yapılır OsmanlIlar döneminde deriden olanları da kullanılıyordu. Topkapı sarayı müzesrinde bulunan, üzeri aplike tekniğiyle oezel, aerı sofra örtüsü ünlüdür)

—Hıdrol. Örtü halinde sellenme. çok yüklü ve Kurak bölgelerde bir boğazın çıkışınca geniş bir alana yayılan ince bir su katmanının türbülanslı akışı (W. J. Mc Gee'nin Yeni Meksika’daki gözlemleri sonucunda 1897'de betimlediği örtü halinde sellenme olayı, dağlık bir beslenme havzası gerektirir ve tümüyle rastlantısal özelliktedir Bu akış yamaçların ya da dağeteklerinin yüzeyini genellikle etkileyen dağınık akışlarla ["rill-wash” ya da "sheet -wash" tipi akışlar] karıştırılmamalıdır.)

—inş. Örtü kiremidi, bir çatı örtüsünde, bitişik iki alt kiremidin kenarları üzerine, dışbükey yüzü yukarı bakacak biçimde yerleştirilen ve yağmur suyuna karşı sızdı r- mazlık sağlamaya yarayan oluklu kiremitlerden her biri. (ALT- KİREMİT’in tersidir.) || Birleşim örtüsü, bir sundurma çatıyla bunun dayandığı duvarın birleşme yerine konulan alçı. || Yan dere örtüsü, yan dere üzerine yapılan harç ya da alçı örtü.

—Kasapl. Örtü yağı, kasaplık hayvanların gövdesini kaplayan yağ.

—Kuşç. Örtü tüylen, kuşlarda kanat teleklerini ve tüylü kuyrukların dibini kaplayan tüyler.

—Mad. oc. Örtü kaldırma, az derinlikteki bir yatağı açık havada işletebilmek için üzerindeki kısır malzemeyi kaldırmaya dayanan işlem. |ı Örtü kaldırma oranı, işletilecek bir ton cevher ya da kömür için kaldırılması gereken kısır malzeme ağırlığı ya da hacmi. (Örtü kaldırma oranı çok yüksekse, yeraltı işletmesine geçmek gerekir Kömür ya da yüksek değerli cevherlerde kabul edilebilir örtü kaldırma oranı 30'a varabilir; buna karşılık düşük değerli cevherlerde kabul edilebilir oran 1 'in altına düşer.) |j Örtü tabakası, bir yatağın üzerinde bulunup onu örten verimsiz arazı.

—Mim. ve inş. Bir sütun arasını, bir açıtı, bir odayı, herhangi bir mekânı üstten sınırlayan organ, yapı,

—Nükı müh. Kim, nükleer reaktörlerde, kalp çevresine ya da içine yerleştirilen ve ışınlanacak bir madde, örneğin parçalanabilir bir maddeye dönüştürülmek istenen verimli bir madde içeren öğe.

—Ormanc. Ölü örtü, ormanda her yıl yere dökülen bitki parçalarından oluşan örtü.

—Pedol. ve Jeomorfol. Yamaç örtüsü, bir le birkaç metre kadınlığında kireçli bölgeler yamaçların bazı bölümlerini kaplayan köşeli ya da yuvarlak çakıllardan oluşan çok az kireçli malzeme ya oa toprak. (Bunlar, buzulçevresi kökenli döküntüler ya da akma örtüleridir.)

—Petr san. Geçirimsiz örtü, petrolün ya oa doğal gazın yüzeye doğru göç etmesini önleyen geçirimsiz Kayaç; bu örtünün altında, bir "hazne kayaç' içinde binken petroı ya da doğal gaz bir yatak oluşturur,

—Saraçl. Eyer örtüsü, hayvanın sırtını rahatsız etmemesi için eyerin altına konan örtü.

—Boyunluğun baş kısmını örten geniş deri parçası

— Kaba koşumlarda kullanılan pösteki

—Tarım. Topraktaki ısıyı ve nemi korumak amacıyla, ekinlerin üzerine ağaçların dip- örtü altı tarım lerine serilen, saman, kuru yaprak, güb plastik tüneller içinde çilek tarlası re. ziftli kâğıt ya da ince plastik tabaka.
Örtü altı tarım, plastik maddeden örtüler kullanılarak yapılan tarım. (Korunakların [seralar] kurulması, çilek, kavun, mısır gibi bitkilerin malçlanmasında plastik maddelerin kullanılması 1960 yıllarında başlamıştır.) || Örtü aşınması, geniş bir yüzeyde, çok ince bir toprak tabakasının oldukça düzgün bir şekilde suyla sürüklenip taşınması. |j Örtü ekimi, daha önce ekilmiş bir bitkiden sonra toprağın üzerine başka bitki ekilmesi. |j Örtü gübresi, sürülerek toprağa gömülmesi gerekmeyen, toprağın yüzeyine serpilmesi yeterli olan eriyebilir gübre (nitratlar, sülfatlar).

—Teknol. Yüzeyin, bitişik bölümlere uygulanan bir işlemden etkilenmemesi için koruyucu bir madde ile örtülen bölümü.

—Tekst. Göğüs örtüsü, bir kumaşın dokunan bölümünü korumak için tezgâh üzerine örtülen beyazlatılmamış meşin.

—Tip. Koruyucu örtü, alttaki çarşafı korumak için dörde katlanarak yatan hastaların altına yerleştirilen ve her kirlendiğinde değiştirilen bez parçası.

—Şilteyi korumak için çocuk ve bebek yataklarında çarşafin altına yerleştirilen kauçuk ya da kauçukla desteklenmiş kumaş parçası.

—Topol. Özel bir özelliği gerçekleyen, bir analitik uzay üzerinde dallanmamış Riemann yüzeyi.

—Yerbıl. Lotolojik ve mekanik bir süreksizlik düzeyinde (ayrılma düzeyi) bir substratumdan ayrılmaya yatkın olan ve kıvrılma tektoniği gösteren arazilerin tümü. |j Örtü tektoniği, örtünün bir bölümünün alttaki sert tabana bağlı kaldığı ve onunla birlikte biçim değiştirdiği tektonik türü. |j Buzul örtü taşı, buzul öncesi bölgelerde kimi düz alanların biçimlenmesini belirleyen taş örtü. (Bu örtü taşının kar basıncı altında kalması, pipkrakelerin etkisinden kaynaklandığı sanılan böyle bir örtünün farkına varılmasını zorlaştırır.) |ı Sürüklenme örtüsü, büyük ölçüde yer değiştirmiş (yüz Kilometreye kadar) ve kökeninden kopmuş (kök ya da kök alanı) allokton yapısal birim. (Bu örtü anormal bir dokanak boyunca yerli tabanı örter; yerli taban sürüklenme alnının gerisinde bulunan bir pencerede görülebilir [tektonik pencere]. Örtü istiflen de oluşabilir.) [Bk. ansikl. böl.]

♦ s,f. Radyotekn. Örtü anten, yüksek bir yatay düzlemde yer alan ve terminal kapasitesi görevi yapan bir teller kümesine bağlı düşey bir tel ya da hemen hemen düşey tellerden oluşan anten. (Birkaç yüz metre boyundaki oüyük antenler bu tiptendir ve mıryametrelik ya da kilometrelik oalgaların yayımında kullanılır.)

—ANSİKL Bot. ve Çevrebıl. Bir toprağın bitki örtüsünde. bitKilerin köklen toprak içine girer havada kalan kısımları da toprağın yüzeyinde bir örtü oluşturur. Burada üst üste birçok tabaka vardır; yosunlar, otar çalılar ağaççıklar ve çeşitli boyda ağaçıar ve toprağın altında da bunların Köklen az çok sırayla yerleşmişlerdir. Bütün toprak örtülü olduğu zaman bitkisel oluşum kapalı adım alır, yer yer çıplak toprak parçaları (kıraç ya da yarı-kıraç bölgeler) bulunduğunda ise açık denir Denge hanndeki kapalı bir oluşumdaki toprak, ç.plak bir topraktan aşağıdaki özelliklerle ayrılışık almaz, hava az tazelenir, yüzey buharlaşması yavaştır bayırlarda aşınma az ya da hiç yoktur, humus oran; daha yüksektir, sıcaklık daha yavaş değişir, altta bulunan kayanın etkisi daha zayıftır. Demek kı, toprak vardır diyebilmek için üzerinde eskiden beri ya da yem bir bitki örtüsünün varlığı gereklidir
Bir orman toprağında, kısa boylu ağaçların tümü canlı örtü yü. kuru yapraKiarın ve Dıtk.sel kalıntıların tümü de cansız örtüyü Oluşturur. Toprağ a Korunması ve humusun oluşumu için cansız örtünün yerinde oırakıiması ve korunması zorunludur.
Yeroıi. Sürüklenme örtülen Bu örtüler üç baKımoan ı.nceleneoılırler; iıtolojık bileşim,erine göre (flysch örtüsü, ofıyolitik örtü). yapılarına göre (Doğu Alplen Avusturya örtüleri gibi temel örtüsü ya oa Chablais Önalpleri gibi tortul arazilerden oluşan örtme örtüsü), oluşumlarına göre (çekim süreçleriyle oluşmuş yüzeysel kayma örtüsü, pennik tipte derin örtü).