Memur Nedir?

MEMUR a. (ar. mefimuf).
1. İda. huk. Kamu hizmetlerinin yerine getirilmesinde asli ve sürekli olarak görev yapan kişi: Devlet memuru. (Bk. ansikl. böl.)
2. Genel anlamda görevli.

—Ask. Askeri memur - ASKERİ.

—Dy. Hareket memuru, hareköt servisinde çalışan görevli.

♦ sıf.
1. Bir işle görevlendirilmiş olan kimse için kullanılır; yükümlü: Sen de bu belgeyi saklamaya, isteyenlere göstermeye memursun.
2. Bir kimseyi bir işe memur etmek, bir kimseyi bir işle görevlendirmek, bir göreve vermek: Erzak dağıtım işine beni memur ettiler.

—ANSİKL. ida. huk. Devlet memurları kanunu memuru, “devlet ve öteki kamu kişiliklerince genel idare esaslarına göre asli ve sürekli kamu hizmetlerini yerine getirmekle görevli kişiler” biçiminde tanımlar.
Bu tanıma göre, memurların temel özellikleri şunlardır:
1. memurlar devlet ve öteki kamu kurumlarında görev yaparlar;
2. genel idare ilkelerine göre kamu hizmetini yerine getirirler;
3. bu hizmeti asli ve sürekli olarak yürütürler. Türk cez. k.’nun memur tanımı daha geniş kapsamlıdır. Örneğin, memur statüsünde olmayan bir kamu görevlisi, bu yasaya göre memur sayılabilir ve memurlara ilişkin ceza kuralları bu kişilere de uygulanabilir. Türk kamu hukukunda memurluk, bir meslek olarak kabul edilir. Kişiler bilgi ve becerilerine göre belirli bir düzeydeki memurluk mesleğine girerler. Memurlar, kamu hizmetini sürekli çalışarak ve hizmet içinde yetişerek yürütürler. Hizmet süreleri ve becerilerine göre mesleklerinde yükselirler.
Memurların atanmaları, görev ve yetkileri, hak ve yükümlülükleri, aylık ve ödenekleriyle özlük işleri yasayla düzenlenir. Halen yürürlükte olan 14 temmuz 1965 tarih ve 657 sayılı Devlet memurları k., memur statüsünü “sınıflandırma" sistemine dayandırmıştır. Bu sisteme göre memurlar on sınıfa ayrılır. Memur maaşlarının tavan ve taban göstergeleri öğrenim sürelerine göre belirlenir Anayasa, hertürk vatandaşının memur olabileceğini öngörür. Ancak bu görev için özel bazı koşullar da gereklidir.
Devlet memurları yasası'nda öngörülen koşullar şunlardır:
1. türk vatandaşı olmak;
2. on sekiz yaşını bitirmiş olmak;
3. en az ortaokulu bitirmiş olmak (ortaokulu bitirenlerin bulunmaması halinde ilkokulu bitirenler de memur olabilirler. Kimi hizmetler için özel bir öğrenim koşulu aranır. Örneğin, kaymakam olmak için Siyasal bilgiler ya da Hukuk fakültesi'ni bitirmiş olmak gerekir.);
4. kamu haklarından yoksun bulunmamak, kimi suçları işlememiş olmak; altı aydan çok hapis cezasına mahkûm olmuş olmamak;
5. erkekler için askerlik hizmetini yapmış olmak;
6. görevini yapmasına engel olacak bir hastalık ya da sakatlığı bulunmamak. Bu koşulların dışında, belli bir görevin gereği olarak konmuş özel koşullar da vardır. Örneğin, avukatlık, hizmetinde çalışacak memurlar için avukatlık ruhsatına sahip olmak gerekir.
Yeni bir hizmetin kurulması ya da bir hizmetin genişletilmesiyle oluşan memur kadrolarına sınavla memur alınır. Hizmetin niteliği ve memurlar için aranan koşullar, başvurma süresi ve sınav günü ilanla kamuoyuna duyurulur. Sınavda başarı gösterenler önce aday memur olurlar. Adaylık süresini başarıyla geçirenler de asli memur olarak atanırlar. Devlet memurları kendilerine verilen kamu hizmetini kesintisiz bir biçimde ve hizmetin gereklerine uygun olarak yürütmek zorundadırlar. Görevlerini yaparken yasalara saygılı olma, tarafsız davranma, amirlerin emirlerine uyma ve görev başında bulunma gibi yükümlülükleri vardır.
Ayrıca, memurlar için kimi yasaklar da konmuştur:
1. memurluktan başka görev alamazlar;
2. toplu olarak işten ayrılamazlar;
3. grev yapamazlar;
4. ticaret ya da kazanç getirici işlerde çalışamazlar;
5. hediye alamazlar ve kendilerine çıkar sağlayamazlar;
6. dernek kuramaz ve derneklere üye olamazlar;
7. görevleri gereği öğrendikleri gizli bilgileri açıklayamazlar. Memurların bu yükümlülüklerine karşılık, yasalarla belirlenmiş mali ve sosyal hakları da vardır: maaş, izin, emeklilik ve öteki sosyal haklar, yakacak yardımı vb.
Memurlar, hizmet süreleri ve başarı derecelerine göre kademe ve derece ilerlemesine hak kazanırlar. Görevleriyle ilgili kurallara aykırı davranan memurlar için disiplin ve ceza koğuşturması yapılır. Memurların yetkilerini kötüye kullanmaları yasaktır. Memurların işledikleri suçların yargılama yöntemi, özel kurallara bağlanmıştır. Memurluk görevi emeklilik, istifa, çıkarılma gibi nedenlerle sona erer.

—Topbil. Memurlar, çağdaş toplumun önemli bir toplumsal kategorisi haline geldiler. iktisadi, teknik ve bilimsel gelişmeye bağlı olan artışları, yeni etkinlik kesimlerinin (bilişim, pazarlama) gelişmesiyle de körüklendi, işlerin rasyonelleşmesi, işçi ile kayıt memurunun çalışmaları arasında kalan etkinlikleri çoğalttığından, maddi ve mesleki durumları işçilerin durumuna çok benzeyen emekçilerle ortaya çıktı. Bu durum, memurların toplumsal durumu üzerine bitmek bilmez bir tartışmaya yol açtı: memurları işçi sınıfıyla bir mi tutmalı, yoksa tersine, "üst" sınıfın değerlerini benimseyerek onunla bütünleşmeye çalışan küçük burjuvalar olarak mı görmeli, ya da kendi özgünlüğüyle birlikte, yeni bir aracı orta sınıfın ortaya çıktığını mı kabul etmeliydi?
Büro ve satış işlerinde kadınların sayısının hızla artması, memurlar dünyasının çağdaş bir özelliğidir. Erkeklerden daha düşük ücretler alan ve erkeklerden daha düşük işlerde çalışan kadınların emeği, kocanın ücretine yardımcı bir ücret sağlayan bir emek olarak görüldüğü için, erkeklerinki kadar değer kazanmamadadır. Erkek emeğine eşit bir emek karşılığında daha düşük bir ücret alan ve üstelik ev ve aile işlerini de göğüslemek zorunda kalan (çifte mesai) kadının toplumsal durumu; böylece göz ardı edilmektedir.