RULMAN a. (fr. roulement). Mak. san. Döner mekanik sistemlerde, yataklarla milleParasına yerleştirilen ve bir kayma sürtünmesini, bir yuvarlanma sürtünmesine dönüştüren organ. (Eşanl. BİLYALI YATAK.) [Bk. ansikl. böl ]
—ANSİKL. Bir rulman şu öğelerden oluşur:
1. gerçek anlamıyla yuvarlanma parçaları (bilyalar, makaralar, iğneler);
2. yuvarlanma parçalarına, yuvarlanma yolu (pistler) oluşturan ve çalışma sırasında, biri dönerken öbürü sabit kalan burçlar;
3. yuvarlanma parçalarını uygun aralıkta tutan rulman kafesi. Bilyalar, makaralar ve burçlar, bir ayna parlaklığı ve büyük bir yüzeysel sertlik verilebilen karbonlu sert çelikten ya da kromlu (% 2) çelikten yapılır; kimi uygulamalarda, plastik maddeden yapılmış bilyalar kullanılır. Rulmanın taşıyacağı yük eksene dik olduğunda, “radyal” rulman, mile koşut olduğunda ise eksenel rulman ya da "büte" deyimi kullanılır. Eğik yükler durumunda, özel rulmanlar kullanılır; ama, çok büyük yükler sözkonusu olduğunda eksenel bir rulman, radyal bir rulmana bağlanabilir.
•
Bilyalı rulmanlar. Kökeni 1870’e uzanan bu rulmanlar, bir ya da iki bilya sırası içerir. Birçok uygulama için, milin statik ya da dinamik eğilmeleri, yatakların hizalanma hataları vb. nedeniyle, "küre mafsallı” de nen çözüm benimsenmiştir; bu durumda, iki bilya sırası ve içi oyuk küre biçiminde işlenmiş bir dış burç kullanılır; pistler, bu burç üzerinde, isteğe göre yönlendirilebilir.
•
Makaralı rulmanlar. Makaralar silindirsel, fıçı biçiminde ya da koniktir. Makaralı rulmanlar büyük yükler taşıyabilir; çünkü, makaraların pistlere teması, bilyalarda olduğu gibi noktasal değil, doğrusaldır. Bunlar otomotiv sanayisinde yaygın olarak kullanılır. Çok büyük eksenel ve radyal yükleri taşıyabilen bu rulmanlar, buna karşın yüksek hızlarda, ısınma sakıncası gösterir. Kullanım sırasında, aşınmanın neden olduğu boşluklar, koninin, bilya yuvası üzerinde görece yer değiştirmesi sağlanarak giderilir.
•
İğneli rulmanlar. Bu rulmanlar, çapı 3-4 mm ve uzunluğu yaklaşık 20-35 mm olan ince iğnelerden oluşur. Bunlar, davranışları açısından gerçek bir rulmanla kaymalı bir yatak arasında yer alır. Bu rulmanlar, 10 000 dev/dk ve hatta bunu da aşan çok büyük dönme hızlarında çalışabilir; montajları için az yer gerekir ve hatta iğneler, doğrudan mil çevresine yerleştirilebilir.
Kaynak: Büyük Larousse
Rulman Nedir?
