NORMAL, -II sıt. (fr. normal; lat. norma- lis, norma, gönye, kural’dan).
1. Ölçü olarak kabul edilen bir ortalamaya uygun olan, kuraldışı hiçbir yönü bulunmayan bir şey için kullanılır: Yaşına göre boyu normal. Normal bir zekâsı var. Normal kiloya gelmek.
2. Hiçbir bozukluk, düzensizlik göstermeyen: bir şeyin, bir varlığın yapısına, düzenine, oluşumuna uygun olan şey için kullanılır: Kalp atışları normal değil. Bir aygıtın normal çalışması.
3. Alışkanlıklara uyan, hiçbir şaşırtıcı, yadırgatıcı yönü bulunmayan şey için kullanılır: Normal durumlarda böyle davranmaz. Normal zamanlarda böyle yapmaz.
4. Öngörülebilir, mantıklı, anlaşılır bir şey için kullanılır: Koşullar göz önüne alındığında, böyle davranması normaldir.
5. Uygun ve adaletli olana ters düşmeyen şey için kullanılır: Bu kalitede bir mat için normal bir fiyat.
6. Beklentileri, yaşama ve düşünme biçimi insanların genel doğasıyla çelişmeyen, ondan ayrılmayan, onunla orantısızlık göstermeyen bir kimse için kullanılır: O da normal bir insandır; herkes gibi yemesi, içmesi ve uyuması gerekiyor. Sen normal bir insan değilsin.
7. Tek başına kullanıldığında, söylenilenin şaşırtıcı, yadırgatıcı hiçbir yönünün bulunmadığını belirtir: —İşten atılmış. —Normal, bir gün işe vaktinde gittiğini görmedim.
8. Normal olmamak, zihinsel özürlü olmak. || Çok normal, anlaşılabilir, hoşgörülebilir (tkz.).
—Anal. kim. Normal çözelti, her litresinde bir mol etkin element bulunan ve kimyasal nicelik belirlemelerinde kullanılan ayarlanmış çözelti. (Normal çözeltiler, titre etme koşullarına göre daha derişik [2 normal, 5 normal vb.] ya da daha seyreltik [0,1 normal, 0,01 normal vb ] olarak hazırlanabilir.) [Bk. ansikl. böl.]
—Dağc. Normal yol, bir tırmanışta en kolay yol.
—Dy. Normal hat, hat genişliği 1,435 m olan ve dünya demiryolu ağlarının yaklaşık % 60'ı tarafından benimsenen hat.
—Eczc. Normal dozlu hap, östrojen ve progesteron içeren ve östrojen oranı 50 mikrogram olan doğum kontrol hapı.
—Fizs. kim. Normal durum, bir maddenin 0 °C sıcaklıkta ve 1 atmosfer basınç altında bulunması.
—Hidr. pnöm. Normal kapalı, normal açık, bir devrede, bir boruda, durma konumunda kapalı ya da açık olan bir kontak, bir bağlantı, bir geçit için kullanılır.
—ikt. Normal fiyat, bir malın arz ve talebinin denge halinde bulunduğu tam rekabet koşullarında oluşan uzun dönem fiyatı. (Klasik kurama göre, normal fiyat, normal kârı da içeren maliyete eşittir.)
—inş. Normal kat planı, çok katlı bir ticaret yapısında ya da bir konutta, birçok katta yinelenen plan (zemin katı, asma kat, teknik amaçlı ya da daha alçak üst katların tersine).
—Jeod. Bir noktanın normal yükseltisi, bir noktanın jeopotansiyel kotunun, seçilen karşılaştırma elipsoitiyle bu nokta arasındaki normal ortalama yerçekimi değerine bölümü.
—Mant. Önerme hesabında, birlikte:evet- lemeli normal biçim için kullanılır. [Önerme hesabının bir F formülünün birlikte -evetlemeli normal biçiminde, F ye ait önerme harflerinin ayrıklık eklemi ya da değillemesi olan terimlerin bir birlikte -evetleme biçimine sahip olan F* formülüne "normal" denir. Örneğin!((p V q) -* İP) formülünün birlikte-evetlemeli normal biçimi, (p V q) &lp dir. Önerme hesabının bir F formülünün ayrıklı normal biçimi, F ye ait önerme harflerinin birlikte-evet- leme ya da değillemesi olan terimlerin bir ayrıklık eklemi biçimine sahip ve F ye eşdeğerli olan bir F" formülüdür. Örneğin, önceki formülün ayrıklı normal biçimi, (p & q) V (p &lq) dür.
—Org. kim. Karbon zincirinde herhangi bir dallanma olmayan organik bileşikler için kullanılır. (Örneğin normal bütanın, yani n-bütanın formülü CH3—(CH2)2—CH3 tür.)
—Örm. san. Normal kesim, orman ame- na[manı için öngörülen kesim.
—Ölçbil. Değeri bir deneyden diğerine hafifçe değişebilen doğal bir fiziksel büyüklüğün kabul edilmiş referans değerine ilişkin deyim. (Normal atmosfer basıncı, yani normal basınç, 101 325 Pa’ya ya da g„ = 9,80665 m/sn2'lik normal yerçekimi ivmesinin etkisi altında kalan ve özgül kütlesi pn = 13,595 g/cm3 olan normal cıvanın 760 mm yüksekliğindeki barometrik sütununa karşılık gelir.)
—Psik. Normallik durumunda olduğu düşünülen kimseye denir.
—Topol. Herhangi iki kapalı kümesi ayrık olduğunda, her biri ayrık iki dolaya sahip olan bir ayrık uzay için kullanılır. || A ya xte normal olan koni, A sonlu boyutlu bir afin uzayın kapalı bir dışbükeyi olduğuna göre, A ya x te dayanan aşırıdüzlemlere dikgen olan ve A ya ait olmayan bir aşırı- düzlem tarafından bulunan, x başlangıçlı bütün yarıdoğruların birleşimi. (Şekilde, bu koni CNX ile gösterilmiştir ve uzayın boyutu 2 dir.) || Normal Montel ailesi, özel Montel uzayı.
—Verg. huk. Normal fiyat, birbirinden bağımsız bir alıcı ile bir satıcının tam ve serbest rekabet koşulları içinde uyuştuğu varsayılan fiyat. (Bk. ansikl. böl.)
—Yerbil. Bir genişleme sonucu açılmış kırık için kullanılır. || Başlangıçtaki kutupsallığını koruyan bir kıvrım dizisi ya da kanadı için kullanılır.
♦ a.
1. Ortalamalara, kurallara uyan; bir şeyin, bir varlığın yapısına, alışkanlıklara uygun olan şey: Normalden farklı davran mak. Hava sıcaklıkları mevsim normalle rinin altında. Durum normale dönüyor.
2. Normalde, genel olarak; normal olarak: Normalde bu kadar erken kalkmaz. Normalde bir saat önce orada olmalıydık.
—Meteorol. Bir meteoroloji öğesinin (sıcaklık, yağışlılık, bulutluluk vb.) en az otuz yıllık bir dönem üzerinden alınan ortalaması.
♦ be.
1. Normal, alışılmış, olağan biçimde: Toplantıda hiç de normal davranmadın. Felaket günü herşey normal görünüyordu.
2. Normal olarak, normalin dışında bir olay olmadığı takdirde, normalde: Normal olarak iki saat sonra İzmir'de olmamız gerekir.
—ANSİKL. Anal. kim. Normal çözeltiler. Normal çözeltilerin her santimetre küpünde eşdeğer etkin element bulunur. Bir normal çözeltinin her santimetre küpü, diğer bir normal çözeltinin her santimetre küpünü yansızlaştırır, yükseltger ya da indirger. Bu da genel çözümleme hesaplarının yapılmasını kolaylaştırır. Asitölçüm ile alkaliölçümde kullanılan normal çözeltilerin her litresinde 1 mol asit H+ ya da 1 moi bazik OH" elementleri yer alır; bu da örneğin litre başına 1 mol hidroklorik aside ya da yarım mol sülfürik aside denk düşer. Normal yükseltgen çözeltiler, litre başına 1 mol yükseltgen element içerir, yani normal permanganat asidi çözeltisinde litre başına 1/5 mol yükseltgen element vardır (2 KMnÖ4, 5 O açığa çıkarır). Normal indirgen çözeltilerdeyse litre başına 1 mol indirgen element bulunur; buna göre normal arsenit asidi çözeltisinin her litresinde 1/4 mol arsenik III oksit vardır (AS203, 2 O bağlar).
—Verg. huk. Dışalım eşyasının gümrük vergisine esas olan değeri, gümrük vergisi ödeme yükümlülüğünün başladığı tarihteki normal fiyatıdır. Bu fiyat saptanırken, eşyanın alıcıya, Türkiye'de giriş liman ya da yerinde teslim edildiği; eşyanın satışına ve Türkiye'de giriş liman ya da yerinde teslimine ilişkin bütün giderlerin (nakliye ve sigorta, yurtdışında ödenmesi gereken vergi ve resimler, ambalaj bedelleri, yükleme giderleri vb.) satıcıya ait bulunduğu, dolayısıyla normal fiyatın içinde olduğu; Türkiye’de ödenmesi gereken vergi ve resimlerin alıcıya ait olduğu, dolayısıyla eşyanın normal fiyatı içinde bulunmadığı varsayılır (Gümrük k. md. 65).
Kaynak: Büyük Larousse
Normal Nedir?
