Labirent Nedir?

Labirent
MsXLabs.org & MORPA Genel Kültür Ansiklopedisi

Geçitlerinin çokluğu ve karmaşıklığı yüzünden içinden kolay çıkılamayan yerlere verilen ad. Yunan mitolojisine göre Girit Kralı Minos için Mimar Daedalus tarafından yapılan saraya da labirent adı verilmiştir. Girit, Mısır gibi ülkelerde yapılan arkeolojik kazılarda labirent biçiminde yapılmış bina kalıntılarına rastlanmaktadır.

Bir ara İngiltere'deki bahçeleri labirent biçiminde düzenlemek moda hâline gelmişti. Bu bahçe labirentlerin en ünlüsü, Londra yakınlarındaki Hampton Court'tadır. Lunaparklarda insanlara hoşça vakit geçirtmek için labirentler yapılmaktadır. Deneysel psikolojide, hayvanların davranışlarını ölçmek için labirentlerden yararlanılır. Fareler, labirent biçimindeki yollardan geçmesini öğrenerek yiyeceğe ulaşırlar. İnsanlarda zekâ yaşının saptanmasında ve bulmacalarda kâğıt üzerine çizilmiş labirentlerden yararlanılır.

LABİRENT, -ti (fr. labyrirıthe; lat. laby- rinthus; yun. labyrinthos'tan).
1. Çıkış yolu çok zor bulunabilecek biçimde düzenlenmiş birçok odadan meydana gelen geniş yapı. (Bk. ansikl. böl. Arkeol.)
2. içinden çıkılamayacak kadar karmaşık, çözümlenmesi çok güç durum, sorun.

—Anat. içkulağı oluşturan bölümlerin tümü (koklea [işitme organı], dalız ve yarım daire kanalları [denge organları]). [Bk. ansikl. böl/Karş. anat.] || Kemik labirent, kulak davulunun içinde, şakak kemiğinin kaya parçasındaki oyuk boşlukların tümü. Tıkız kemikten bir kabukla sınırlıdır, içinde zar labirent yer alır. Zar labirent ile kemik labirent birbirinden perilenf denen bir sıvıyla ayrılır. || Zar labirent, içkulakta kemik labirent içinde yer alan duyu organlarının (işitme ve denge) tümü. (Zar labirent, duyu1 hücrelerini taşıyan bağdokusu -epitelyum çeperli boşluklardan oluşur, içi endolenf denen bir sıvıyla doludur.)

—Mim. Döşeme kaplamaları ya da mozaikle uygulanan, ya da bir bahçede bitkilerle oluşturulan, çoğunlukla girit labirentinden esinlenilerek merkezi planlı yapılan, meanderlerden oluşmuş bölmeli motif. (Bk. ansikl. böl.) || Bir döşeme kaplamasında, birbiriyle kesişen ve tamamlanmamış kareler oluşturan bezeme çizgileri.

—Nörol. Labirent sendromu - DALIZ SENDROMU.

—Oy. Çok yollu bir plan üzerinde, başlangıç ve bitiş noktalarını birbirine bağlayan yolu bulmaya dayanan oyun. .

—Ruhbil. Hayvanların (genellikle farelerin) öğrenme ve eğitilme yeteneklerini incelemekte kullanılan, bir sıra geçit ve çıkmazlardan oluşan küçük boyutlu cihaz. (En basit ve en çok kullanılan labirent T biçiminde olanıdır.)

—ANSİKL. Arkeol. Mitolojiye göre labirent, Minotauros'un sarayıydı; Ariadne ile Theseus burada karşılaşmışlardı. Bu efsane Minos krallarının saraylarını, hatta dinsel mağaraları akla getirir. Sözcüğün kökeni büyük olasılıkla Mykenai dilinden gelir; bir Knossos tabletinde "labirentin sahibesi” sözcüklerinin yazılı olduğu sanılmaktadır, ikiyüzlü baltanın Lydia'daki adı olduğu sanılan labrys sözcüğüyle ve ikiyüzlü battalı bir tanrının tapınağının bulunduğu Karia’daki Labranda kentinin adıyla koşutluk kurulmuştur.
Eski Yunanlılar, Amenemhat lll’ün el -Fayyuırf'daki piramidinin yanında bulunan mezar kompleksine, labirent adını vermişlerdi. Herodotos'un yazdığına göre, çok sayıda odadan oluşan bu yapı, Roma döneminden başlayarak taşocağı olarak kullanıldığından bugün harabe durumundadır.

—Mim. Yapımcı ve heykelci bir kahraman sayılan Daidalos’un Labyrinthos'tan kaçışını anlatan efsane, Roma imparatorluğu’nda birçok labirent figürü yapılmasına yol açmıştır. Ortaçağ’da ustaların yeniden ele aldıkları ve çeşitli kiliselerin döşeme kaplamalarında yer verdikleri bu motif, Kutsal Topraklar’a yapılan hac ziyaretiyle özdeşleştirilmiştir: inananlar bu meanderleri diz çökerek izler, böylece suçlarının bağışlandığına inanırlardı. Aynı gelenek doğrultusunda, Ortaçağ ve Rönesans bahçelerinde merkezi labirentler yapılmıştır. Buna karşılık Le Nötre’un Versailles'da yaptığı ve sonraları yıkılan labirent, heykellerle bezenmiş dolambaçlı yollarıyla ilk efsaneden uzaklaşmıştır.

Labirent

• Fr. Bir defa içine girildiğinde çıkış yolu çok güçlükle bulunabilen bina.
• Çok karışık ve birbirini kesen yol.