Arama

Baskı Teknikleri - Litografi (Taş Baskı)

Güncelleme: 27 Nisan 2009 Gösterim: 21.468 Cevap: 3
Misafir - avatarı
Misafir
Ziyaretçi
25 Mart 2008       Mesaj #1
Misafir - avatarı
Ziyaretçi
Litografi - Taş Baskı
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Sponsorlu Bağlantılar
Ad:  Litography_press_with_map_of_Moosburg_02.jpg
Gösterim: 1647
Boyut:  50.7 KB
Taş baskı

Taş baskı ya da Litografi / Litografya, kireç taşı üzerine yağlı mürekkeple çizilmiş şekil ve yazıların basım sanatı. Taşbaskıya el litografyası da denir. Taşbaskı, modern ofset litografyanın başlangıcıdır. Taşbaskı tekniğinin esası, yağın suyu itmesi özelliğine dayanır.
Kireçtaşı, kalsiyum karbonat olup gözeneklidir. Baskı kalıbı olarak kullanılacak kireç taşı 6-8 cm kalınlığında levha şeklinde hazırlanır. Yüzeyi pürüzsüz hale gelinceye kadar tesviye edilir. Bu düzgün yüzeye yazı veya resim özel bir mürekkeple nakşedilir. Mürekkebin özelliği yağlı olmasıdır. Yağlı mürekkep, arapsakızı eriyiğinin bir iki damla nitrik asitle karışımından yapılır. Baskı kalıbı, yazı işleri tamamlandıktan sonra yazıların ve resmin net bir görünüm alması için terebentinle silinir. Baskı kalıbı daha sonra su içine sokulup çıkarılır. Kireçtaşı gözenekli olduğu için yazılar ve resim çizgileri haricindeki sathın tamamındaki gözenekler suyla dolar. Baskı taşına bu durumda baskı mürekkebi sürülür. Mürekkep yazıların bulunduğu susuz yüzeylerden gözeneklere emilirken boş kısımlardaki sulu yüzeylerden itilir. Baskı kalıbı bir kağıda bastırılmak suretiyle istenilen baskı elde edilir. Gözeneklere emilen mürekkep bitinceye kadar baskı yapılabilir.
Kalıplar saklanarak ilerde tekrar baskıda kullanılabilir. Tekrar baskı yapmak için baskı kalıbının terebentinle silinip suya sokulması yeterlidir. Bazan taş kalıp yerine kağıt ıslatılır. Kağıt bilahare kurutulur.
Mürekkep rengi değiştirilerek, değişik renklerde baskı da yapılabilir. Renk ayrımına göre şekil ve yazıları ayrı ayrı hazırlanan taşlar, sırayla aynı kağıt üzerine basıldığında ofset renkli taşbaskı elde edilmiş olur. Modern ofset litoğrafyanın esasını taşbaskı usulleri teşkil eder. Modern litografi, fotokimyasal metodlarla hazırlanmış çinko ve alüminyum levhaları kalıp (matris) olarak kullanır.
Taşbaskılarda taşın yazı ve resim çizgilerinin geldiği yerler hafif oyuk veya hafif kabarık olan türleri de vardır. Bu türe, taşbaskılarda taş üzerine gravürleme denir. Gravür şekli ile hazırlanacak ve kazılacak kelimeler hafif asitlerle ve özel gravür makinalarıyla hazırlanır.
Taş baskı tekniği 1831 yılında Türkiye'ye girmiştir. İlk taş baskı atölyesi bugünkü İstanbul Üniversitesi (Eski Harbiye Nezareti)nde kuruldu. İlk basılan kitaplar askeri eğitim gayeliydi. Daha sonra Anadolu'nun bazı büyük şehirlerinde de taş baskı atölyeleri kuruldu. Baskıda tipografinin gelişmesi üzerine, 20. yüzyılın başlarında yavaş yavaş taş baskıcılık yerini, bugünkü modern teknik baskıcılığa terk etti.

nünü - avatarı
nünü
Ziyaretçi
25 Mart 2008       Mesaj #2
nünü - avatarı
Ziyaretçi
Taş baskı sistemi yağ ve suyun birbirlerine karışmamaları olayı esas alınarak, aynı yüzey üzerinde baskı yapan ve yapmayan alanlar elde edebilme esasına dayanır. Hazırlanan baskı yüzeyinin, baskı yapılacak kısmı mürekkebi çeker, diğer kısmı ise suyu çeker. Bu tür baskıyı bulan Aloıs Senefelder'in ana prensibi su idi; gözenekli bir kireçtaşı üzerine yağlı mürekkeple bir şey yazıldığı zaman, suda eritilmiş arap zamkı tatbiki ile yağlı mürekkebin yayılması önlenir. Zamk ve mürekkep çözeltisinin bir miktarı taşa nüfuz ediyordu. Kuruduktan sonra taşın yüzeyi temizlenip daha sonra bir sünger ile ıslatılıp ve üzerine mürekkepleşmiş bir merdane geçilirse, merdanedeki yağlı mürekkep taşın yüzeyinin birinci işlemde mürekkeple işaretlenmiş ve emilmiş kısmı tarafından kabul edilir. Taşın ıslak olan diğer kısımları mürekkebi reddeder, Bu suretle taşın üzerinde yapılmış olan şekil tekrar meydana gelir. Bu şekil baskı yolu ile bir kağıda nakledilir. Taş üzerinde hazırlanmış litografik kalıplar ancak düz lito makinesinde kullanılır. Bu baskı sisteminde resim ve yazıların taş üzerine TERS tespit edilmesi bunların okunması ve yazılması için özel bir alışkanlığın olmasıdır.

Sponsorlu Bağlantılar

Taş ağırdır. Bir nevi kalsiyum karbonattır. En büyük özelliği, suyu ve yağı emme özelliği bulunmasıdır. Taş baskı makineleri çok ağır çalışır. Kalıpları ağır olduğu için temizlenmesi ve tekrar baskıya hazırlanması uzun sürmektedir
Misafir - avatarı
Misafir
Ziyaretçi
8 Nisan 2009       Mesaj #3
Misafir - avatarı
Ziyaretçi


Litografi (Taşbasması)

Alman Senefelder (1771-1834) tarafından bulunan litografi yöntemi, resmin kabartısız ve oyuksuz bir yüzey aracılığıyla basılmasını sağlar. Bunun için çok ince dokulu bir kalker kullanılır; sanatçı koyu ve yumuşak bir kursun kalemle ya da fırçayla mürekkep kullanarak resmi bu taşın üstüne çizer. Renkli olarak da yapılabilen litografi gravürcülük gibi özel bir öğrenim de gerektirmez.

gravur1 gravur2

(Solda) «Kadın» Japon estamp ustası Utamaro'nun (1753-1806) bir eseri. Guimet Müzesi, Paris.

(Sağda) İtalyan gravürcüsü Piranesi'nin (1720-1778), 14 parçadan oluşan «Hapishaneler» adlı ünlü gravür dizisinden bir örnek. Tiyatro dekorlarından esinlenen bu gravürlerde gem tanımaz bir hayal gücünün izleri görünür.

gravur3 gravur4
ThinkerBeLL - avatarı
ThinkerBeLL
VIP VIP Üye
27 Nisan 2009       Mesaj #4
ThinkerBeLL - avatarı
VIP VIP Üye
Litografi (Taş Baskı)
MsXLabs.org & Temel Britannica

Taş Baskı
veya Litografi, 1798'de Çek asıllı Alman oyun yazarı Aloys Senefelder'in buluşu olan bir basım yöntemidir. Tipo ve tifdruk basım yöntemlerinden 400 yıl sonra geliştirilen taşbaskı, günümüzde en çok kulla­nılan basım yöntemlerindendir.
Taşbaskı yöntemi su ile yağın birbirine karışmaması ilkesine dayanan, düzbaskı (planografik baskı) işlemidir. Bir başka deyişle, bu işlemde, basımı yapılacak resim taslağı tif­druk basımda ya da tipo basımda olduğu gibi bir kalıbın içine oyulmaz ya da kabartması çı­karılmaz, doğrudan baskı levhasına (klişe) çi­zilir. Tifdruk ya da tipo basımda kalıbın üzeri­ne uygulanan işlemler, taşbaskı işleminde yal­nızca desenin mürekkebi tutmasını sağlamak için uygulanır.
Kendi yazdığı oyunları yayımlamak isteyen oyun yazarı Senefelder, o dönemde çok paha­lı olan oymabaskı (gravür) yönteminden daha ucuz bir yol arayışındaydı. Bir rastlantı sonu­cu. Bavyera kireçtaşından bir levha üzerine yağlı kalemle yazı yazıldıktan sonra asitle dağlandığında, yazıların bu işlemden etkilen­mediğim keşfetti. Birkaç yıl sonra modern taşbaskı yöntemini geliştiren Senefelder, bu­luşunu 1818'de yayımladığı Vollständiges Lehrbuch der Steindruckerev ("Kapsamlı Taş­baskı Ders Kitabı") adlı kitabında anlattı. 1834'te taş verme çinko levhalar kullanılmaya haşlamlı. Günümüzde de en çok taş kullanıl­makla birlikte, bazen de çinko ya da alümin­yum lev ha kullanılır.

Taşbaskı Nasıl Yapılır?
Basımı yapılacak desen önce yağlı mürekkep ya da mumboyayla taşa çizilir. Sonra taşın yüzeyi ıslatılarak su ve mürekkep çok ince taneli kireçtaşının gözeneklerine emdirilir. Suyun ve mürekkebin çabuk kurumasını önle­mek için taş levhanın yüzeyine asitli bir karışım sürülür. Daha sonra kalın, yağlı mürekkeple kaplı bir silindir, levhanın üzerin­de gezdirilir. Levhanın üzerindeki ıslak bölümler sürülen mürekkebi emmediğinden, baskıda buralar çıkmaz. Desen yağlı mumboyayla çizildiğin­den mürekkebi emet ve baskıda yalnızca bu bölüm çıkar Kalıp baskıya hazır olduğunda, bir tabaka kâüıt taşa dikkatle bastırılır. Kalı­bın üzerindeki mürekkep kağıda geçer. Boş ve temiz çıkması istenen ıslak bölüm mürek­kebi emmediğinden, görüntünün dağılması ya da bulaşması önlenmiş olur.
Geleneksel taşbaskı uygulanması güç bir yöntem değildir. Yalnızca birkaç araç yeterli­dir: Bir taş levha, yağlı mürekkep ya da mumboya, taşı ıslatmak için bir sünger ve mürekkepleme işlemi için kauçuk kaplı bir silindir. Güzel sanatlarda taşbaskı sık kullanı­lan bir yöntemdir. Basılacak resimdeki her renk için ayrı bir kalıp hazırlamak gerekir. Baskı sırasında levhanın yüzeyinde bir aşınma ya da bozulma olmadığından, tek bir levhayla birden çok baskı yapılabilir. Bununla birlikte, sanatsal amaçla numaralı ve imzalı olarak belli sayıda basılan resimlerin levhası, işlem bittikten sonra yok edilir.

Modern Taşbaskı
Modern taşbaskı yöntemine ofset ya da foto-ofset basım da denir. İlk kez 20. yüzyılın başlarında geliştirilmiştir. Basılacak görüntü ışığa duyarlı hale getirilmiş çinko levhaya fotoğrafik yöntemle aktarılır. Levha banyo edildikten sonra üzerindeki kimyasal kaplama yalnızca mürekkep alması istenen alanlarda kalır. Pozitif-ofset kalıbı denen levhanın kap­lamalı bölümleri yalnızca mürekkebi emer ve su tutmaz. Bu kalıpların hazırlanması oldukça karmaşık bir işlemdir. Bu konu BASIM maddesinde ayrıntılı olarak anlatılmıştır. Ofset basım günümüzde uygulanan en yaygın basım yöntemlerinden biridir. Maliyeti düşük, baskı niteliği yüksektir. Ayrıca öbür yöntemlere göre daha hızlı ve basit bir yön­temdir. Hemen hemen tüm gazeteler, dergi­ler ve kitaplar bu yöntemle basılır.

Sanatta Taşbaskı
Taşbaskı ilk kez 19. yüzyılın başlarında Fran­sa'da Francisco José de Goya ve Eugène De­lacroix gibi sanatçılar tarafından kullanıldı. Asitli oymabaskıdan daha basit bir yöntem ol­makla birlikte baskı niteliği çok yüksekti.
Aynı zamanda ucuz bir yöntem olduğu için gazete ve dergi basımında da kullanılmaya başlandı. 19. yüzyılda özellikle toplumsal ve siyasal yaşamı yeren çizimlerin, çeşitli gazete ve dergilerde yayımlanan karikatürleriyle ge­niş bir izleyici kitlesine ulaşan Honoré Dau-mier, aynı zamanda dönemin önde gelen taşbaskı ustalarından biriydi.
19. yüzyılın sonlarında gene Fransa'da, taşbaskı yöntemine ilgi duyan Edouard Manet, Edgar Degas ve Henri de Toulouse-Lautrec gibi ressamlar birbirinden güzel taşbaskılar yaptılar. Toulouse-Lautrec özellikle afişleriyle taşbaskı sanatının sevilmesine ve yaygınlaşmasına katkıda bulundu. 20. yüzyılda Avrupa'da Marc Chagall, Joan Mirò ve Pablo Picasso, ABD'de Jasper Johns, Roy Lichtenstein ve Robert Rauschenberg taşbaskı sanatının önde gelen adlarıdır.
Tanrı varsa eğer, ruhumu kutsasın... Ruhum varsa eğer!

Benzer Konular

28 Kasım 2009 / nünü Sanat
5 Şubat 2017 / Misafir Sanat
8 Nisan 2009 / KisukE UraharA Sanat
2 Ekim 2012 / nünü Sanat
29 Kasım 2012 / _Yağmur_ Sanat