Fotogrametri
VIP VIP Üye
Fotogrametri
Fotogrametri, eşyaların fotoğrafla maksada uygun bir şekilde resimlerinin alınması ve bu resimlere dayanılarak o eşyalara ait arzu edilen boyutların belirlenmesi ile uğraşan tatbiki bir bilimdir.
Uygulama alanları pek çoktur:
Fotogrametrinin Tarihsel Gelişimi
Fotogrametri farklı bilim dallarındaki gelişmenin bileşkesi olarak doğmuş ve her bilim dalında kendi payına düşeni alarak hızla gelişmiştir. Örneğin İtalyan bilim adamı Leonardo da Vinci’nin geometri ve optik konusunda özellikle, optik izdüşüm ilkeleri alanında yaptığı çalışmalar, fotogrametrinin gelişmesinde büyük payı olan ilk çalışmalardır (1492). Matematik alanındaki gelişmeler de fotogrametrinin çıkış noktalarını oluşturmuştur. Örneğin matematikçi Henry Lambert’in 1759 yılında yazdığı klasik serbest perspektif adlı kitabı ışınların uzay kestirmesi ve merkezsel perspektif (izdüşüm) teorisi uzun yıllar sonra fotogrametri sözcüğünün doğuşunu hazırlamıştır.
Fotoğrafın bulunuşu 1838-39 yıllarında Niepcee ve Dauguerre tarafından gerçekleştirilmiştir. Ancak fotoğrafın bulunuşu 1839 yılında Paris’li fizikçi Arago tarafından duyurulmuştur.
Optik ve matematik alanındaki gelişmeler sürerken havacılık konusundaki çalışmalarda ilerlemiş ve 1783 yılında Moatgolfier’ler Paris yakınlarında balonla uçmayı, uzaya yükselmeyi başarmışlardır. Böylece fotoğrafçılık, optik, uzay (havacılık) çalışmalarının bir sonucu olarak ilk hava fotoğrafının alımı gerçekleşmiştir. İlk hava fotoğrafı 1838 yılında Parisli fotoğrafçı Touenachon tarafından ve balondan gerçekleştirilmiştir. Söz konusu hava fotoğrafları harita üretimi için alınan ilk fotoğraflar olarak bilinmektedir. Ormancılık amaçlarına yönelik hava fotoğraflarının alımı yine aynı yıllara rastlamaktadır. 1900 ve 1910 yılları arasında uzay araçlarındaki gelişmeleri 1910 yılında zeplinden hava fotoğrafı alımları izlemiştir. 1914 yılında ilk stereoskopik resim (fotoğraf) çifti alımı Berlin üzerinde zeplinden gerçekleştirilmiştir.
19. yüzyılın ikinci yarısında endüstrideki gelişmeler sonucu fotogrametrik aletlerin üretimi için kuruluşlar oluşmaya başlamış ve 1846 yılında Zeiss fabrikası kurularak ileriki yıllarda fotogrametri aletleri üretimine geçilmiştir. Yine aynı yıllarda fotogrametri konusunda yayınlar başlamıştır. Coğrafyacı Kersten 1855, Meydenbauer 1867, Koppe 1889 yıllarında ilk yayınları oluşturmaktadır. Ayrıca Meydenbauer 1883 yılında Berlin’de mimarlık fotogrametrisinin temellerini atmıştır. Bütün dünyada fotogrametrinin n büyük gelişmesi, birinci Dünya Savaşından sonra ve İkinci Dünya Savaşı esnasında önemli faydalar sağlaması dolayısıyla olmuştur.
Fotogrametrinin hızla gelişmesi çalışanlarının bir araya gelmesini ulusal ve uluslar arası kuruluşların oluşmasını gündeme getirmiş ve 1907 yılında “Avusturya Fotogrametri Ulusal Birliği” hemen ardından 1909’da “Uluslararası Fotogrametri Birliği” kurulmuştur.
19. yüzyılın sonlarına doğru fotogrametri alanındaki gelişmeler bir ivme kazanmış ve o zamana kadar çözümlenemeyen teorik yaklaşımlar güncellik kazanmıştır. Yine 19. yüzyılın sonlarına doğru F. Stolze ölçme noktası (göstergesi) ilkesini ortaya atmış, Finsterwalder analitik fotogrametrinin temel ilkelerini oluşturmuştur. Finsterwalder aynı zamanda çift fotoğrafların oryantasyonundaki (yöneltilmesi) geometrik koşulları açıklamıştır. 1901 yılında C.Zeiss kuruluşu Zeiss-Pulfrich Stereo komparatörünü üretmiştir. Daha sonra 1919’da Nistri düşey alımlar için “Poppel Projektörler”i geliştirmişlerdir. 1920 yılında H. Wild düşey ve düşeye yakın fotoğrafların değerlendirilmesi için İsviçre’de bir değerlendirme aleti üretmiştir. Aynı yıllarda İsviçre Aarac da Kern fabrikası kurulmuştur. Fotogrametrinin hızla gelişmesi sonucunda, yeni teknolojik olanakların devreye sokulması ve uluslar arası çalışmalara ışık tutacak, aynı zamanda eğitim merkezi olarak kullanılacak bir merkez “international training centre for arial survey (ITC)” Delft Teknik Üniversitesi bilim adamlarından W. Schermerhorn tarafından kurulmuştur. Daha sonra bu merkez Delft’ten Entschede kasabasına kaldırılmıştır.
1903 yılında uçağın bulunması ile havadan fotogrametri yeni ve en önemli değerini kazandı. İlk fotoğraflar haritası yapmak amacıyla kağıt üzerine alınmıştır. 1913 senesinde Viyana’da uluslar arası fotogrametri kongresinde Captan Cesare Tardivo tarafından takdim edilmiştir. Tardivo İtalya’da Bingazi şehrinin 1/4000 ölçekli mozaiğini takdim etmiştir.
Uçakların ve fotoğraf malzemelerinin gelişmesi ile fotogrametri ilmi süratle ilerledi. Her ülkede çeşitli teoriler; yeni yöntemler ortaya atıldı ve fotogrametri tekniği gelişti. Avrupa ülkelerinde fotoğraf tekniği ile, ekonomik şekilde harita yapma usulleri bulundu ve hükümetin büyük harita projeleri için para ayırmaları istendi. 1922’de ABD’de hava fotoğrafları yardımıyla yapılmış ilk harita yayımlandı. Daha sonra bu yöntemin kullanılması çok arzu edildi. Çünkü zamandan ve paradan büyük miktarda iktisat yapılıyordu. 1929 senesinde fotogrametrinin seneler içerisinde gelişmesini izleyen kimseler tarafından 1934 senesinde fotoğraf bilimini geliştirmek ve yaymak amacıyla Amerikan Fotogrametri Derneği kuruldu.
İkinci dünya savaşı sırasında hava fotoğraflarından oldukça geniş ölçüde yararlanılmış, özellikle foto yorumlama uygulamaları oldukça önem kazanmıştır. Yöntem değişikliklerinde gündeme geldiği yıllarda analog değerlendirmelerin yanında analitik değerlendirmelerde uygulamaya konulmuş ve böylece analitik fotogrametri hayata geçirilmiştir. Son yıllardaki gelişmeleri incelendiğinde analog fotogrametri değerlendirmeleri yerini sayısal değerlendirmelere terk ettiği görülür. Elektronik donanımlı değerlendirme aletlerinin, bilgisayar destekli çalışmalar sonucu ulaşılan duyarlılığın, fotogrametrinin gelişmesi ve uygulama alanları bakımından giderek artan boyutlarda yer kazanacağı bir gerçektir.
İkinci dünya savaşı sırasında fotoğrafları kullanan yalnız devlet değildi. Petrol, Kereste ve Enerji kumpanyaları yeni alanları etüt etmek ve eski sahaların haiz olduğu kıymeti anlamak için sürekli ve pahalı olmayan metotları arzu ediyorlardı. Şose ve demiryolu kumpanyaları yeni yolların ilk planını yapmak ve inşasını karşılaştırmak için hava fotoğraflarını kullanıyorlardı.
Fotogrametri diğer ülkelerde hızla gelişmesine karşın, ülkemize ancak 1925 yılında girmiş ve 1929 yılında yasal fotogrametri uygulamalarıyla hayata geçirilmiştir. Ancak uygulamada karşılaşılan bazı engeller nedeniyle havasal fotogrametriye geçilerek (1937) yersel fotogrametri terkedilmiştir. 1937 yılından sonra sürdürülen hava fotogrametrilerinin değerlendirilmesi ile 1968 yılında tüm ülkenin 1/25000 ölçekli topografik haritaları tamamlanmıştır. Harita genel komutanlığı çalışmaları yanı sıra Tapu Kadastro Genel Müdürlüğü de standart Topografik kadastral haritaların üretimini yine fotogrametrik yöntemle sürdürmektedir.
Harita Genel Komutanlığı son yıllarda ortofoto-harita üretimi ve sayısal değerlendirmelere geçmiştir. Analog aletlerin, analitik aletlere dönüştürülmesi veya yeni analitik stereo değerlendirme aletlerinin devreye sokulmasıyla sayısal harita üretimi tüm kuruluşların gereksinimlerini karşılayacak niteliktedir. Aynı şekilde bu tür çalışmaların Tapu Kadastro Genel Müdürlüğünce de sürdürüldüğü bilinmektedir.
Son yıllarda 203 sayılı yasada yapılan değişiklik sonucu 1/5000 ve daha büyük ölçekli haritaların üretimi belirli koşullarda diğer kamu kuruluşlarına ve özel kuruluşlara bırakılmıştır. Bu değişiklikle özel kuruluşların yanı sıra bazı kamu kuruluşları da kendi gereksinmelerini karşılamak amacıyla analitik stereo aletleri alarak çalışmalarına başlamıştır. Analitik değerlendirme sistemlerinin devreye sokulduğu kuruluşlardan biri de Orman Genel Müdürlüğü'dür (OGM). Ülkemiz fotogrametri konusunda çalışanlar arasında iletişimi sağlamak amacıyla 1974 yılında “Türkiye Ulusal Fotogrametri Birliği” kurulmuş ve daha sonra birliğin adı 1980 yılında “Türkiye Ulusal Fotogrametri ve Uzaktan Algılanma Birliği” (TUFUAP) olarak değiştirilmiştir.
Sponsorlu Bağlantılar
Uygulama alanları pek çoktur:
- Astronomi, tıp (X ışınları ile resim alınması),
- Mimarlık,
- Arkeoloji,
- Kriminalistik,
- Biyoloji,
- Meteoroloji,
- Balistik,
- Aaeroteknik,
- Şehircilik ve kadastro,
- Topoğrafya
- vd.
Fotogrametrinin Tarihsel Gelişimi
Fotogrametri farklı bilim dallarındaki gelişmenin bileşkesi olarak doğmuş ve her bilim dalında kendi payına düşeni alarak hızla gelişmiştir. Örneğin İtalyan bilim adamı Leonardo da Vinci’nin geometri ve optik konusunda özellikle, optik izdüşüm ilkeleri alanında yaptığı çalışmalar, fotogrametrinin gelişmesinde büyük payı olan ilk çalışmalardır (1492). Matematik alanındaki gelişmeler de fotogrametrinin çıkış noktalarını oluşturmuştur. Örneğin matematikçi Henry Lambert’in 1759 yılında yazdığı klasik serbest perspektif adlı kitabı ışınların uzay kestirmesi ve merkezsel perspektif (izdüşüm) teorisi uzun yıllar sonra fotogrametri sözcüğünün doğuşunu hazırlamıştır.
Fotoğrafın bulunuşu 1838-39 yıllarında Niepcee ve Dauguerre tarafından gerçekleştirilmiştir. Ancak fotoğrafın bulunuşu 1839 yılında Paris’li fizikçi Arago tarafından duyurulmuştur.
Optik ve matematik alanındaki gelişmeler sürerken havacılık konusundaki çalışmalarda ilerlemiş ve 1783 yılında Moatgolfier’ler Paris yakınlarında balonla uçmayı, uzaya yükselmeyi başarmışlardır. Böylece fotoğrafçılık, optik, uzay (havacılık) çalışmalarının bir sonucu olarak ilk hava fotoğrafının alımı gerçekleşmiştir. İlk hava fotoğrafı 1838 yılında Parisli fotoğrafçı Touenachon tarafından ve balondan gerçekleştirilmiştir. Söz konusu hava fotoğrafları harita üretimi için alınan ilk fotoğraflar olarak bilinmektedir. Ormancılık amaçlarına yönelik hava fotoğraflarının alımı yine aynı yıllara rastlamaktadır. 1900 ve 1910 yılları arasında uzay araçlarındaki gelişmeleri 1910 yılında zeplinden hava fotoğrafı alımları izlemiştir. 1914 yılında ilk stereoskopik resim (fotoğraf) çifti alımı Berlin üzerinde zeplinden gerçekleştirilmiştir.
19. yüzyılın ikinci yarısında endüstrideki gelişmeler sonucu fotogrametrik aletlerin üretimi için kuruluşlar oluşmaya başlamış ve 1846 yılında Zeiss fabrikası kurularak ileriki yıllarda fotogrametri aletleri üretimine geçilmiştir. Yine aynı yıllarda fotogrametri konusunda yayınlar başlamıştır. Coğrafyacı Kersten 1855, Meydenbauer 1867, Koppe 1889 yıllarında ilk yayınları oluşturmaktadır. Ayrıca Meydenbauer 1883 yılında Berlin’de mimarlık fotogrametrisinin temellerini atmıştır. Bütün dünyada fotogrametrinin n büyük gelişmesi, birinci Dünya Savaşından sonra ve İkinci Dünya Savaşı esnasında önemli faydalar sağlaması dolayısıyla olmuştur.
Fotogrametrinin hızla gelişmesi çalışanlarının bir araya gelmesini ulusal ve uluslar arası kuruluşların oluşmasını gündeme getirmiş ve 1907 yılında “Avusturya Fotogrametri Ulusal Birliği” hemen ardından 1909’da “Uluslararası Fotogrametri Birliği” kurulmuştur.
19. yüzyılın sonlarına doğru fotogrametri alanındaki gelişmeler bir ivme kazanmış ve o zamana kadar çözümlenemeyen teorik yaklaşımlar güncellik kazanmıştır. Yine 19. yüzyılın sonlarına doğru F. Stolze ölçme noktası (göstergesi) ilkesini ortaya atmış, Finsterwalder analitik fotogrametrinin temel ilkelerini oluşturmuştur. Finsterwalder aynı zamanda çift fotoğrafların oryantasyonundaki (yöneltilmesi) geometrik koşulları açıklamıştır. 1901 yılında C.Zeiss kuruluşu Zeiss-Pulfrich Stereo komparatörünü üretmiştir. Daha sonra 1919’da Nistri düşey alımlar için “Poppel Projektörler”i geliştirmişlerdir. 1920 yılında H. Wild düşey ve düşeye yakın fotoğrafların değerlendirilmesi için İsviçre’de bir değerlendirme aleti üretmiştir. Aynı yıllarda İsviçre Aarac da Kern fabrikası kurulmuştur. Fotogrametrinin hızla gelişmesi sonucunda, yeni teknolojik olanakların devreye sokulması ve uluslar arası çalışmalara ışık tutacak, aynı zamanda eğitim merkezi olarak kullanılacak bir merkez “international training centre for arial survey (ITC)” Delft Teknik Üniversitesi bilim adamlarından W. Schermerhorn tarafından kurulmuştur. Daha sonra bu merkez Delft’ten Entschede kasabasına kaldırılmıştır.
1903 yılında uçağın bulunması ile havadan fotogrametri yeni ve en önemli değerini kazandı. İlk fotoğraflar haritası yapmak amacıyla kağıt üzerine alınmıştır. 1913 senesinde Viyana’da uluslar arası fotogrametri kongresinde Captan Cesare Tardivo tarafından takdim edilmiştir. Tardivo İtalya’da Bingazi şehrinin 1/4000 ölçekli mozaiğini takdim etmiştir.
Uçakların ve fotoğraf malzemelerinin gelişmesi ile fotogrametri ilmi süratle ilerledi. Her ülkede çeşitli teoriler; yeni yöntemler ortaya atıldı ve fotogrametri tekniği gelişti. Avrupa ülkelerinde fotoğraf tekniği ile, ekonomik şekilde harita yapma usulleri bulundu ve hükümetin büyük harita projeleri için para ayırmaları istendi. 1922’de ABD’de hava fotoğrafları yardımıyla yapılmış ilk harita yayımlandı. Daha sonra bu yöntemin kullanılması çok arzu edildi. Çünkü zamandan ve paradan büyük miktarda iktisat yapılıyordu. 1929 senesinde fotogrametrinin seneler içerisinde gelişmesini izleyen kimseler tarafından 1934 senesinde fotoğraf bilimini geliştirmek ve yaymak amacıyla Amerikan Fotogrametri Derneği kuruldu.
İkinci dünya savaşı sırasında hava fotoğraflarından oldukça geniş ölçüde yararlanılmış, özellikle foto yorumlama uygulamaları oldukça önem kazanmıştır. Yöntem değişikliklerinde gündeme geldiği yıllarda analog değerlendirmelerin yanında analitik değerlendirmelerde uygulamaya konulmuş ve böylece analitik fotogrametri hayata geçirilmiştir. Son yıllardaki gelişmeleri incelendiğinde analog fotogrametri değerlendirmeleri yerini sayısal değerlendirmelere terk ettiği görülür. Elektronik donanımlı değerlendirme aletlerinin, bilgisayar destekli çalışmalar sonucu ulaşılan duyarlılığın, fotogrametrinin gelişmesi ve uygulama alanları bakımından giderek artan boyutlarda yer kazanacağı bir gerçektir.
İkinci dünya savaşı sırasında fotoğrafları kullanan yalnız devlet değildi. Petrol, Kereste ve Enerji kumpanyaları yeni alanları etüt etmek ve eski sahaların haiz olduğu kıymeti anlamak için sürekli ve pahalı olmayan metotları arzu ediyorlardı. Şose ve demiryolu kumpanyaları yeni yolların ilk planını yapmak ve inşasını karşılaştırmak için hava fotoğraflarını kullanıyorlardı.
Fotogrametri diğer ülkelerde hızla gelişmesine karşın, ülkemize ancak 1925 yılında girmiş ve 1929 yılında yasal fotogrametri uygulamalarıyla hayata geçirilmiştir. Ancak uygulamada karşılaşılan bazı engeller nedeniyle havasal fotogrametriye geçilerek (1937) yersel fotogrametri terkedilmiştir. 1937 yılından sonra sürdürülen hava fotogrametrilerinin değerlendirilmesi ile 1968 yılında tüm ülkenin 1/25000 ölçekli topografik haritaları tamamlanmıştır. Harita genel komutanlığı çalışmaları yanı sıra Tapu Kadastro Genel Müdürlüğü de standart Topografik kadastral haritaların üretimini yine fotogrametrik yöntemle sürdürmektedir.
Harita Genel Komutanlığı son yıllarda ortofoto-harita üretimi ve sayısal değerlendirmelere geçmiştir. Analog aletlerin, analitik aletlere dönüştürülmesi veya yeni analitik stereo değerlendirme aletlerinin devreye sokulmasıyla sayısal harita üretimi tüm kuruluşların gereksinimlerini karşılayacak niteliktedir. Aynı şekilde bu tür çalışmaların Tapu Kadastro Genel Müdürlüğünce de sürdürüldüğü bilinmektedir.
Son yıllarda 203 sayılı yasada yapılan değişiklik sonucu 1/5000 ve daha büyük ölçekli haritaların üretimi belirli koşullarda diğer kamu kuruluşlarına ve özel kuruluşlara bırakılmıştır. Bu değişiklikle özel kuruluşların yanı sıra bazı kamu kuruluşları da kendi gereksinmelerini karşılamak amacıyla analitik stereo aletleri alarak çalışmalarına başlamıştır. Analitik değerlendirme sistemlerinin devreye sokulduğu kuruluşlardan biri de Orman Genel Müdürlüğü'dür (OGM). Ülkemiz fotogrametri konusunda çalışanlar arasında iletişimi sağlamak amacıyla 1974 yılında “Türkiye Ulusal Fotogrametri Birliği” kurulmuş ve daha sonra birliğin adı 1980 yılında “Türkiye Ulusal Fotogrametri ve Uzaktan Algılanma Birliği” (TUFUAP) olarak değiştirilmiştir.
Tanrı varsa eğer, ruhumu kutsasın... Ruhum varsa eğer!
