Vejetatif Üreme

Vejetatif Üreme (Vegetativ):

Yüksek yapılı çiçekli bitkilerin genel olarak sahip olduğu üreme şeklidir. Bu üreme şeklinde de üreyen ana canlı ile oluşan yeni canlının kalıtsal özellikleri birebir aynıdır. Örnek vermek gerekirse, tohumsuz meyvelerden olan, muz, çekirdeksiz üzüm gibi meyveler vejetatif üreme yöntemi ile çoğalırlar. Tarımda yaygın bir biçimde kullanılan vejetatif üreme şeklinde yerel tarımda aşılama, kalem aşısı, göz aşısı, ya da budak yama isimleri verilmektedir. Kalıtsal olarak özelliklerinin birebir olarak yeni bitkiye taşınmasının istendiği durumlarda kullanılan yöntem bu yöntemdir.

Göz yaşı bitkisinde (Latince: Kalanchoe) yaprağın kenarlarında meydana gelen tomurcuklar yeni bitkicikler oluştururlar. Daha sonra ise dış etkenler ile bu bitkicikler ana bitkiden koparak toprağa düşerler. Toprağa düşen bu bitkiler ana bitkinin kalıtsal olarak bütün özelliklerini aynı şekilde taşıdığı yeni gözyaşı bitkileri meydana getirirler.
Aynı şekilde asma ve aşmaya benzer şekilde oluşan bahçe bitkilerinde de vejetatif bölünme görülür.

Vejetatif üreme de kendi içinde dörde ayrılır.

1. Çelikle Üreme: Kavak, çilek, söğüt, gül, üzüm vb. bitkilerden alınan çubukların (gövde ya da dallar) nemli bir ortamda (nemli bir toprak ya da özel bileşimli şu olabilir) köklendirilerek bir bitkiden bir çok sayıda yeni bitkinin üretilmesi olayıdır.
2. Yumru ile Üreme: En çok bilinen örneği patates olan ve gövde yumruları ile üreme şeklinde açıklanabilen üreme çeşididir. Göz bulunan yumru kısımların toprağın altına gömülmesi ile eşeysiz şekilde yeni bitkiler oluşur.
3. Sürünücü Gövde ile Üreme: En büyük örneği çileklerdir. Toprağın üstünde ya da altında sürünerek, sürünücü gövde ismi verilen bölgeleri ile üreyen bitkilerin üreme çeşitleridir.
4. Soğan ile Üreme: Zambak, lale ya da soğan gibi bitkilerde üremenin gövdenin en alt ucunda başladığı üreme şeklidir. Gövdenin en alt kısmında bulunan rizomlar yer altında uzamaya devam eder ve uygun koşullarda yeni bir bitki oluştururlar. Muzlar da bu şekilde üreyen bitkilere örnek verilebilir.

Vejetatif Üreme
Üremeden sorumlu olmayan vücut organlarının çeşitli yöntemlerle yeni bireyler oluşturmasıdır. Özellikle kültür bitkilerinde uygulanır. Temelinde mitoz bölünme bulunduğundan bir tek ana bireyden birbirinin genetik kopyası olan çok sayıda bitki elde edilir.

Vejetatif üreme çeşitleri:

Sürünücü Gövde (Stolon) ile Üreme:
Sürünücü gövdenin toprağa değdiği yerlerden yeni kökler çıkarak yeni birey gelişir. Örnek; Çilek

Yumru Gövde ile Üreme:
Patates, yer elması gibi bitkilerin yumru gövdeleri üzerindeki gözlerde (nodyum) gelişen sürgünler yeni bitkileri oluşturur.

Yassı Gövde ile Üreme:
Soğan, sarımsak, lale gibi bitkilerin gövdelerindeki gözler gelişerek yavru bitkileri oluşturur.

Rizom (Toprak Altı) Gövde ile Üreme:
Ayrık otu, zencefil gibi bitkilerin rizomları üzerindeki gözlerden gelişen yeni sürgünler yavru bitkileri oluşturur.

Çelik ile Üreme:
Bitkinin kesilen veya kopan dal, yaprak, gövde gibi kısımları köklendirilerek, yeni bir bitki üretilir. Örnek; Meyve ağaçları, bazı saksı bitkileri, Afrika Menekşesi.

Aşılama ile Üreme:
Bitkiden alınan özel bir kısım, aynı türün farklı çeşitlerine veya akraba türleri üzerine birleştirilerek geliştirilir. Böylece farklı türlerin ya da çeşitlerin en iyi özellikleri bir bitkide birleştirilmiş olur. Örnek; Şeftali, erik, kayısı ağaçları aşılanabilir.

Daldırma Yöntemi ile Üreme:
Ana bitkinin bir dalı, ana bitkiden ayrılmadan yalnız uçları hava ve ışık alacak şekilde bükülüp toprağa gömülür. Gömülen kısım köklenince ana bitkiden ayrılarak yeni bir bitki elde edilir. Örnek; Portakal, fındık, böğürtlen.

Doku Kültürü ile Üreme:
Steril şartlarda yapay bir besin ortamında bitkinin hücre, doku veya organ gibi kısımlarından yeni doku, bitki ya da bitkisel ürünlerin üretilmesidir. Örnek; Orkide, zambak, manolya, bitkilerinin çoğaltılması.

Vejetatif üreme tohumla üremeye göre daha kısa sürede gerçekleşen üretim şeklidir. Tohumla Üretilmesi çok güç veya tohum oluşum süresi çok uzun olan bitkilerde üretim bu yolla yapılır.