Bitki Biyokimyası
Ziyaretçi
Gossypol (C3OH30O8), pamuk bitkisinin tohum, yaprak, dal ve köklerinde bulunan polifenolik bir pigment.
Toksik bir bileşik olup, kalp, solunum, üreme sistemiyle karaciğerde lezyonlara yol açar.Serbest gossypol toksik] olduğu halde, bağlı formda olanı değildir. Pamuk tohumunun ısıl işleme tabi tutulması gossypol'ün bağlı forma geçirilmesi içindir.Bu esnada gossypol'ün form grubu ile lisin ve arginin'in serbest amino grubu veya sistein'in tiyol grubu etkileşerek gossypol'ü bağlamaktadır. Böylece serbest gossypolün düzeyi % 0.04 altına düşmekte ve oluşan konjüge bileşikler çözünmez, sindirilemez, polimerize ürünlere dönüşür. Proteinler bağlanır, lisin ve arginin gibi amino asidlerin yarayışlığı düşer.
Tavuklarda yem tüketimi ve yumurta veriminde düşmeye ve yumurta sarısı'ında renk bozukluğuna neden olur. Yumurta akında da pembeleşme görülür.
Önlemler olarak, pamuk tohumu ısıl işleme tabi tutulurken aşırı ısıdan kaçınmalıdır.Gossypolü bağlamak için 2: l oranında yeme demir sülfat (Fe2SO4) katılır.
Yeme metal tuzlarının (demir sülfat) ilavesi gossypol'ün bu olumsuz etkisini giderebilir. Yeme gossypol ile orantılı olarak 2:1 veya 3:1 oranlarında demir katılması karaciğer gossypol düzeyini düşürmekte ve yumurta sarışındaki renk bozukluğu giderilerek, gossypol toksisitesinin önemli ölçüde önüne geçilebilmektedir.
Hayvan beslemede anti besleme faktörleri
Bitkiler aleminde çoğu bitki, besin madde depolarını dış zararlılara karşı korumaya yarayan kimyasal bileşikleri sentezleyebilme yeteneğine sahiptir. Bu bileşikler, hayvanlar veya insanlar tarafından tüketildikleri zaman oldukça zararlı veya ölümcül sonuçlar doğurabilir. Bunlar arasında proteaz inhibitörleri, goitrojenler, alkaloidler, okzalatlar ve fitatlar sayılabilir. Bu bileşikler bunları tüketen hayvanlarda büyümede gerilemeye yol açtıkları gibi, sindirim sistemi başta olmak üzere çeşitli vücut fonksiyonlarında da ciddi aksamalara yol açabilirler.
Tanenler genellikle bitkilerin kök, odun, kabuk, yaprak ve meyvelerinde bulunur; tanik asit olarak da bilinir. Tanenler polifenolik bileşikler olup, kolza, bakla ve sorgum gibi bitkilerden elde edilen, açık sarı-kahverengi toz, pul ya da süngersi bir kütle halindeki biçimsiz (amorf) maddelere verilen addır.
Saponinler, baklagiller ile fasulye ve kimi baharat tohumlarındaki şekerli steroidal veya triterpen bileşiklerdir. Bunların bitkileri fungal, bakteriyel ve böcek saldırılarına karşı korudukları sanılmaktadır. Saponinler sindirim ve metabolizmada rol alan enzimleri inhibe ederler, Zn ile çözünmez formda kompleks meydana getirerek sindirimi olumsuz yönde etkilerler.
Gossypol, pamuk bitkisinin tohum, yaprak, dal ve köklerinde bulunan polifenolik bir pigmenttir. Toksik bir bileşik olup, kalp, solunum, üreme sistemiyle karaciğerde lezyonlara yol açar. Serbest gossypol toksik olduğu halde, bağlı formda olanı değildir. Pamuk tohumunun ısıl işleme tabi tutulması gossypol'ün bağlı forma geçirilmesi içindir.
Matein
Matein, Kafein'in yakın akrabasıdır. Sinir sistemi üzerinde etkilidir. Yerba mate adlı bitkide bolca bulunur.
Scoville Acılık Ölçeği
Scoville, biberlerin acılık birimidir. Scoville ölçüm sistemi, 1912 yılında Wilbur Scoville isimli farmakolog tarafından geliştirilmiştir. Test, bir miktar biber ekstresinin tadı denekler tarafından hissedilmeyecek hale gelene kadar şekerli su ile seyreltilmesi ve acının hissedilmediği anda şekerli su ile biberin oranlarının ölçülmesiyle yapılır.
Acı tat, kapsaisin adlı maddenin termoreseptör (ısıya duyarlı) sinir uçlarını (nöron uçlarındaki dentritler) uyarması sonucu hissedilir. Acı, deride de hissedilmekle beraber goblet hücrelerinin yoğun olduğu ve mukus zarıyla kaplı dokularda daha iyi hissedilir. Kapsaisin içeren meyveler acı biber olarak ifade edilir ve Scoville ölçümü de kapsaisin oranının hesaplanması esasına dayanır.
Scoville derecesi Biber türü 15,000,000–16,000,000 Saf Kapsaisin (n-vanillil-8-metil-6-(e)-noneamid) 9,100,000 Nordihidrokapsaisin 2,000,000–5,300,000 Birleşik Devletler standartlarına uygun biber gazı 855,000–1,041,427 Naga Jolokia - Capsicum chinense (Dünyanın en acı biber meyvesi) 876,000–970,000 Dorset Naga - Capsicum chinense 350,000–577,000 Red Savina™ - Capsicum chinense 100,000–350,000 Habanero biberi - Capsicum chinense 100,000–350,000 Scotch Bonnet - Capsicum chinense 100,000–200,000 Jamaika Acı Biberi 50,000–100,000 Thai biberi, Malagueta biberi - Capsicum frutescens, Chiltepin biberi - Capsicum annuum 30,000–50,000 Cayenne biberi - Capsicum annuum, Ají Peru biberi - Capsicum baccatum, Tabasco biberi - Capsicum frutescens 10,000–23,000 Serrano biberi 7,000–8,000 Tabasco sosu (Habanerolu) 5,000–10,000 Wax biberi 2,500–8,000 Jalapeño biberi - Capsicum annuum 2,500–5,000 Tabasco sosu (Tabascolu) 1,500–2,500 Rocotillo biberi 1,000–1,500 Poblano biberi - Capsicum annuum 600–800 Tabasco sosu (Yeşil biberli) 500–1000 New Mexico Anaheim biberi 100–500 Pimento biberi (Tatlı kırmızı biber) - Capsicum annuum, Pepperoncini - Capsicum annuum 0 Acısız, Dolmalık biber - Capsicum annuum.
Selüloz
Selüloz (C6H10O5), bitkilerde hücre yapısının büyük bir bölümünü oluşturan kâğıt, yapay ipek ve patlayıcı maddelerin yapımında kullanılan bir karbonhidrat.
Selüloz bitkinin sert ve kuvvetli olmasını sağlar, otçul hayvanlar selülozu sindirebilirler bunun nedeni ise bağırsaklarında yaşayan simbiyot bakterileri, protozoa türleri ve odun yiyen bazı böcek türlerinin salgıladıkları selülaz enzimidir. Selüloz sanayide cmc adıyla seramik yapımında, boya üretiminde üstün filim yapıcılıgı sayesinde ekonomik oluşuylada tercihen kullanılmaktadır.
Tanen
Tanen, tannik asit (Fransızca: tanin - sepi maddesi) olarak da bilinir. Tanenler polifenolik bileşikler olup, kolza, bakla, çay ve sorgumda gibi bitkilerden elde edilen, açık sarı-kahverengi toz, pul ya da süngersi bir kütle halindeki biçimsiz (|amorf) maddelere verilen addır.
Tanenler genellikle bitkilerin kök, odun, kabuk, yaprak ve meyvelerinde bulunur. Başlıca kullanım alanı olan dericilik ve boyacılık dışında tanenler şarap ve biranın berraklaştırılmasında, petrol kuyularındaki sondaj çamurunun akışkanlığının artırılmasında ve buhar kazanlarının çeperlerinde birikinti oluşumunun engellenmesinde kullanılır. Tıpta damarları ve mukozayı büzücü etkilerinden ötürü bademcik, farenjit, basur ve bazı deri hastalıkları ilaçlarının bileşimine girer.
Tanenler kimyasal açıdan, hidroliz olabilenler tanenler ve kondanse tanenler olmak üzere iki ana grupta incelenir. Birinci grupta yer alan tanenler bir asit ya da enzim eşliğinde hidroliz olarak gallik asit, pirokateşik asit ve şeker gibi, suda çözünebilen bileşikler verir. Suda az, alkolle asetonda iyi çözünür. Hidroliz olabilen tanenlerin en iyi bilinen örneklerinden biri gallotanenlerdir. Çok daha geniş bir grup olan kondanse tanenler ise hidroliz olamazlar. Bunlar ısı karşısında kuvvetli asitlerle ya da bazı yükseltgeyici maddelerle flobafen denen koyu kırmızı renkli çözünmez bileşikler oluşturur.
Tanenler, aynca tripsin ile a-amilazların sindirimdeki aktivitesini, substratlarla kompleks teşkil ederek önlerler veya onlara bağlanarak protein ve nişasta sindiriminin aksamasına yol açarlar. Tanenler vitamin BU ile de kompleks oluşturarak emilimini önlerler.
Tannik asit çayda vardır. Ticari ölçüde elde edildiği en mühim kaynak mazı meşesidir. Meşe palamudunda da bol miktarda bulunan tanenler aynı zamanda; antiseptik bileşiklerdir. Tannik asit, bitkinin sıcak suyla ekstrakte edilmesiyle (çayın demlenmesi gibi) suya çekilir. Bundan sonra çözelti buharlaştırmaya tabii tutulur ve katı halde tanen (veya tannik asit) elde edilir.
Sentetik tannik asitler egzema tedavisi kapsamında çeşitli preparatlar içinde bulunurlar.
Toksik bir bileşik olup, kalp, solunum, üreme sistemiyle karaciğerde lezyonlara yol açar.Serbest gossypol toksik] olduğu halde, bağlı formda olanı değildir. Pamuk tohumunun ısıl işleme tabi tutulması gossypol'ün bağlı forma geçirilmesi içindir.Bu esnada gossypol'ün form grubu ile lisin ve arginin'in serbest amino grubu veya sistein'in tiyol grubu etkileşerek gossypol'ü bağlamaktadır. Böylece serbest gossypolün düzeyi % 0.04 altına düşmekte ve oluşan konjüge bileşikler çözünmez, sindirilemez, polimerize ürünlere dönüşür. Proteinler bağlanır, lisin ve arginin gibi amino asidlerin yarayışlığı düşer.
Sponsorlu Bağlantılar
Önlemler olarak, pamuk tohumu ısıl işleme tabi tutulurken aşırı ısıdan kaçınmalıdır.Gossypolü bağlamak için 2: l oranında yeme demir sülfat (Fe2SO4) katılır.
Yeme metal tuzlarının (demir sülfat) ilavesi gossypol'ün bu olumsuz etkisini giderebilir. Yeme gossypol ile orantılı olarak 2:1 veya 3:1 oranlarında demir katılması karaciğer gossypol düzeyini düşürmekte ve yumurta sarışındaki renk bozukluğu giderilerek, gossypol toksisitesinin önemli ölçüde önüne geçilebilmektedir.
Hayvan beslemede anti besleme faktörleri
Bitkiler aleminde çoğu bitki, besin madde depolarını dış zararlılara karşı korumaya yarayan kimyasal bileşikleri sentezleyebilme yeteneğine sahiptir. Bu bileşikler, hayvanlar veya insanlar tarafından tüketildikleri zaman oldukça zararlı veya ölümcül sonuçlar doğurabilir. Bunlar arasında proteaz inhibitörleri, goitrojenler, alkaloidler, okzalatlar ve fitatlar sayılabilir. Bu bileşikler bunları tüketen hayvanlarda büyümede gerilemeye yol açtıkları gibi, sindirim sistemi başta olmak üzere çeşitli vücut fonksiyonlarında da ciddi aksamalara yol açabilirler.
Tanenler genellikle bitkilerin kök, odun, kabuk, yaprak ve meyvelerinde bulunur; tanik asit olarak da bilinir. Tanenler polifenolik bileşikler olup, kolza, bakla ve sorgum gibi bitkilerden elde edilen, açık sarı-kahverengi toz, pul ya da süngersi bir kütle halindeki biçimsiz (amorf) maddelere verilen addır.
Saponinler, baklagiller ile fasulye ve kimi baharat tohumlarındaki şekerli steroidal veya triterpen bileşiklerdir. Bunların bitkileri fungal, bakteriyel ve böcek saldırılarına karşı korudukları sanılmaktadır. Saponinler sindirim ve metabolizmada rol alan enzimleri inhibe ederler, Zn ile çözünmez formda kompleks meydana getirerek sindirimi olumsuz yönde etkilerler.
Gossypol, pamuk bitkisinin tohum, yaprak, dal ve köklerinde bulunan polifenolik bir pigmenttir. Toksik bir bileşik olup, kalp, solunum, üreme sistemiyle karaciğerde lezyonlara yol açar. Serbest gossypol toksik olduğu halde, bağlı formda olanı değildir. Pamuk tohumunun ısıl işleme tabi tutulması gossypol'ün bağlı forma geçirilmesi içindir.
Matein
Matein, Kafein'in yakın akrabasıdır. Sinir sistemi üzerinde etkilidir. Yerba mate adlı bitkide bolca bulunur.
Scoville Acılık Ölçeği
Scoville, biberlerin acılık birimidir. Scoville ölçüm sistemi, 1912 yılında Wilbur Scoville isimli farmakolog tarafından geliştirilmiştir. Test, bir miktar biber ekstresinin tadı denekler tarafından hissedilmeyecek hale gelene kadar şekerli su ile seyreltilmesi ve acının hissedilmediği anda şekerli su ile biberin oranlarının ölçülmesiyle yapılır.
Acı tat, kapsaisin adlı maddenin termoreseptör (ısıya duyarlı) sinir uçlarını (nöron uçlarındaki dentritler) uyarması sonucu hissedilir. Acı, deride de hissedilmekle beraber goblet hücrelerinin yoğun olduğu ve mukus zarıyla kaplı dokularda daha iyi hissedilir. Kapsaisin içeren meyveler acı biber olarak ifade edilir ve Scoville ölçümü de kapsaisin oranının hesaplanması esasına dayanır.
Scoville derecesi Biber türü 15,000,000–16,000,000 Saf Kapsaisin (n-vanillil-8-metil-6-(e)-noneamid) 9,100,000 Nordihidrokapsaisin 2,000,000–5,300,000 Birleşik Devletler standartlarına uygun biber gazı 855,000–1,041,427 Naga Jolokia - Capsicum chinense (Dünyanın en acı biber meyvesi) 876,000–970,000 Dorset Naga - Capsicum chinense 350,000–577,000 Red Savina™ - Capsicum chinense 100,000–350,000 Habanero biberi - Capsicum chinense 100,000–350,000 Scotch Bonnet - Capsicum chinense 100,000–200,000 Jamaika Acı Biberi 50,000–100,000 Thai biberi, Malagueta biberi - Capsicum frutescens, Chiltepin biberi - Capsicum annuum 30,000–50,000 Cayenne biberi - Capsicum annuum, Ají Peru biberi - Capsicum baccatum, Tabasco biberi - Capsicum frutescens 10,000–23,000 Serrano biberi 7,000–8,000 Tabasco sosu (Habanerolu) 5,000–10,000 Wax biberi 2,500–8,000 Jalapeño biberi - Capsicum annuum 2,500–5,000 Tabasco sosu (Tabascolu) 1,500–2,500 Rocotillo biberi 1,000–1,500 Poblano biberi - Capsicum annuum 600–800 Tabasco sosu (Yeşil biberli) 500–1000 New Mexico Anaheim biberi 100–500 Pimento biberi (Tatlı kırmızı biber) - Capsicum annuum, Pepperoncini - Capsicum annuum 0 Acısız, Dolmalık biber - Capsicum annuum.
Selüloz
Selüloz (C6H10O5), bitkilerde hücre yapısının büyük bir bölümünü oluşturan kâğıt, yapay ipek ve patlayıcı maddelerin yapımında kullanılan bir karbonhidrat.
Selüloz bitkinin sert ve kuvvetli olmasını sağlar, otçul hayvanlar selülozu sindirebilirler bunun nedeni ise bağırsaklarında yaşayan simbiyot bakterileri, protozoa türleri ve odun yiyen bazı böcek türlerinin salgıladıkları selülaz enzimidir. Selüloz sanayide cmc adıyla seramik yapımında, boya üretiminde üstün filim yapıcılıgı sayesinde ekonomik oluşuylada tercihen kullanılmaktadır.
Tanen
Tanen, tannik asit (Fransızca: tanin - sepi maddesi) olarak da bilinir. Tanenler polifenolik bileşikler olup, kolza, bakla, çay ve sorgumda gibi bitkilerden elde edilen, açık sarı-kahverengi toz, pul ya da süngersi bir kütle halindeki biçimsiz (|amorf) maddelere verilen addır.
Tanenler genellikle bitkilerin kök, odun, kabuk, yaprak ve meyvelerinde bulunur. Başlıca kullanım alanı olan dericilik ve boyacılık dışında tanenler şarap ve biranın berraklaştırılmasında, petrol kuyularındaki sondaj çamurunun akışkanlığının artırılmasında ve buhar kazanlarının çeperlerinde birikinti oluşumunun engellenmesinde kullanılır. Tıpta damarları ve mukozayı büzücü etkilerinden ötürü bademcik, farenjit, basur ve bazı deri hastalıkları ilaçlarının bileşimine girer.
Tanenler kimyasal açıdan, hidroliz olabilenler tanenler ve kondanse tanenler olmak üzere iki ana grupta incelenir. Birinci grupta yer alan tanenler bir asit ya da enzim eşliğinde hidroliz olarak gallik asit, pirokateşik asit ve şeker gibi, suda çözünebilen bileşikler verir. Suda az, alkolle asetonda iyi çözünür. Hidroliz olabilen tanenlerin en iyi bilinen örneklerinden biri gallotanenlerdir. Çok daha geniş bir grup olan kondanse tanenler ise hidroliz olamazlar. Bunlar ısı karşısında kuvvetli asitlerle ya da bazı yükseltgeyici maddelerle flobafen denen koyu kırmızı renkli çözünmez bileşikler oluşturur.
Tanenler, aynca tripsin ile a-amilazların sindirimdeki aktivitesini, substratlarla kompleks teşkil ederek önlerler veya onlara bağlanarak protein ve nişasta sindiriminin aksamasına yol açarlar. Tanenler vitamin BU ile de kompleks oluşturarak emilimini önlerler.
Tannik asit çayda vardır. Ticari ölçüde elde edildiği en mühim kaynak mazı meşesidir. Meşe palamudunda da bol miktarda bulunan tanenler aynı zamanda; antiseptik bileşiklerdir. Tannik asit, bitkinin sıcak suyla ekstrakte edilmesiyle (çayın demlenmesi gibi) suya çekilir. Bundan sonra çözelti buharlaştırmaya tabii tutulur ve katı halde tanen (veya tannik asit) elde edilir.
Sentetik tannik asitler egzema tedavisi kapsamında çeşitli preparatlar içinde bulunurlar.
