Kil nedir?
Ziyaretçi
Kil nedir? Kil nerelerden çıkarılır, nerelerde kullanılır? Kilin özellikleri nelerdir?
Kil Nedir?
Kil, doğada bol miktarda bulunan minerallerdendir.
Kil, ıslandığı zaman çeşitli şekiller alabilen, geçirimsiz yumuşak yağlı bir toprak. Yeryüzünde (havanın kayalara olan tesiriyle meydana gelen), yer kabuğunun az veya daha derin yerlerinde tabakalar halinde mineral yataklarında dağılmış kütleler halinde bulunur. Keza göl ve okyanusların dibinde, çöllerin altında ve nehir deltalarında rastlanır.Kil, yumuşak ve çok ince tanecikli (kumdan ince) bir materyaldir. Kil mineralindeki atomlar ya bir kafes veyahut bir zincir dizilişi şeklindedir. Kilin esas maddesi alüminyum silikat hidratı olup, türüne göre yanında sodyum, potasyum, kalsiyum, magnezyum ve demir gibi diğer elementlerin bileşikleri de mevcut olabilir.
Kullanım şekli
Kilin ticari kıymeti, plastik özelliğinden ileri gelmektedir. Çünkü nemli kil, istenilen şekil verildikten sonra kurutularak veya fırında pişirilerek, şeklini muhafaza edecek biçimde sertleştirilebilir. Kil, ihtiva ettiği materyale göre, dayanıklılık ve şekil verilebilirlik kazandırmak üzere bir dolgu maddesi olarak birçok üründe plastik, kauçuk, kağıt ve boya üretiminde kullanılır. Kilin kimyevi inertliği ve yüksek sıcaklığa dayanıklılığı uygulama alanını oldukça genişletmiştir.
Kil çeşitleri
Killer, saflık derecelerine ve fiziki durumlarına göre, çeşitli tipler arz eder. Kaolen, smektik killer, plastik killer, refrakter killer vs.
Kaolen, kilin en saf şeklidir. Rengi beyazdır ve piştikten sonra gene beyaz kalır. Su ile temizlendikten sonra, genellikle % 90 safiyetindedir. Memleketimizde önemli kaolen yatakları mevcuttur (Kütahya). Smektik killer, bazı yabancı maddeler, özellikle kireç, magnezyum ihtiva eder ve renk veyahut yağ giderici olarak kullanılır.
Plastik killer, yani tuğla killeri, bilhassa tuğla ve çanak, çömlek imaline yarar ve en çok kullanılan kil nev’ini teşkil eder. Bu tip killerin bileşiminde, silis ve alüminden başka, daima demir oksit ve bazen da kireç bulunur ve bu komponentlerin oranları, geniş limitler arasında değişir.
Haloysit, kaolinite benzer bir kil minerali olup özgül ağırlığı kaolinitten düşüktür. Yapıları genellikle litlidir. bazen borumsu prizma biçiminde de bulunurlar.
Marn adı verilen topraklar, az veya çok kil ihtiva eden kalkerlerden ibarettir. Renkleri çok defa beyaz olan bu karışımlar bazı çinilerin imalinde ve gübre olarak, toprağın ıslahında kullanılır.
Okr adı altında tanınan, demirce zengin killi kumlar da bir nevi madeni boya olarak oldukça önemli uygulanma alanları bulmuştur. Sarı renkte olan bu killi kumlar, kavruldukları zaman gene boya olarak kullanılan kırmızı okr’ları verir.
Refrakter killer de ayrı bir sınıf teşkil ederler. Tabiatı ile yüksek sıcaklıklara dayanması icab eden bu özel karışımların, demir ve kireç ihtiva etmesi tehlikelidir.
Bentonitler, montmorillonit tipinde, kompleks bir alüminyum, demir ve kalsiyum, bazen da sodyum silikattan meydana gelmiş olup, su içinde, bir jel meydana getirerek şişme özelliğine sahiptirler ve birçok alanlarda kullanılırlar.
Kilin kullanma alanları
Kilin en mühim kullanılma sahası seramik endüstrisidir. Kil, su ile yumuşatılıp istenilen şekil verildikten sonra dayanıklılığını arttırmak için önce yavaş ısıtılarak kurutulur.
Daha sonra 2000°C’de fırında pişirilir. Sağlam, sabit bağlanmış porselen nesnesi teşekkül eder. Yüksek saflıktaki kaolen, Amerika’nın güney batısında, Corwall’de, İngiltere’de ve Çekoslavakya’da çıkarılır. Fırın duvarlarını yapmada kullanılan refrakter tuğlaların esas yapısı kaolen olup yanında kromit, mağnezit vs. gibi tabii materyaller de bulunur.
Kaolenin en mühim kullanma sahalarından biri de kağıt endüstrisidir. Bir dolgu maddesi olarak kullanılan kilin saflık derecesi ve tane büyüklüğü mühim olup, dikkatlice kontrol edilmelidir.
Kilin mühim bir kullanılma alanı da petrol kuyularıdır. Keza petrolün rafinasyonunda bir katalizör olarak kullanılır. Ayrıca kil, su geçirmeme özelliğine sahip olduğundan baraj ve göllerin dolgularında da kullanılır.
Vikipedi'den bilgi
Kil, doğada bol miktarda bulunan minerallerdendir. Fakat saf kil bulmak oldukça zordur. Kilin içerisinde en çok kalker, silis, mika, demir oksit bulunur. Genellikle 0,002 mm'den daha küçük taneli malzemeye kil adı verilmektedir. Kil sarımtırak, kırmızımtırak, esmer gibi renklerde bulunur. Bu özelliğini bileşiminde bulunan yanıcı maddeler verir. Kilin yapısı itibarıyla su çekme özelliği vardır. Bu nedenle kil daima nemlidir. Kili meydana getiren maddeler sulu alüminyum silikatlerdir. m Al2O3, n SiO2, p H2O genel kimyasal bileşim formülü ile ifade edilen kil, çok saf olduğu zaman hidrate Alümin Silikat (kaolinit) adını alır. Kaolinit'in kimyasal formülü, Al2O3.2SiO2.2H2O'dur.
Kilin Özellikleri
Kilin başlıca dört özelliği vardır. Plastisite, Kohezyon, Renk ve Rötre’dir.
Plastisite
Ezilmiş kile uygun miktarda su karıştırıldığı zaman işlenebilme ve şekillendirme özelliği kolaylaşır. Böylece kil kolayca şekil alır. Örneğin, un su ile karıştırıldığı zaman işlenebilir ve şekillendirilebilir. Buna karşılık kum, su ile karıştırıldığı zaman herhangi bir plastik özellik kazanamaz. Kilin plastisite özelliği kazanabilmesi için muhakkak surette su ile karıştırılması gereklidir. Su dışında hiçbir madde kile plastisite özelliği kazandırmaz. Bu konuda yapılmış deneylerde birçok sıvı (alkol, gaz, terebentin, amonyak, aseton vb.) kullanılmışsa da hiç birisi ile bu özellik elde edilmemiştir.
Kohezyon
Bu özellik kil hamuruna kuruduğu zaman kendisine verilmiş olan şekli muhafaza etme kabiliyeti sağlar. Örneğin kum bu özelliğe sahip olmadığı için su ile ıslandıktan sonra kurumaya terk edildiği zaman küçük bir darbe ile kendi kendine dağılır. Kilin kohezyona sahip olabilmesi için mutlaka su ile yoğurulması gereklidir. Su dışında kalan diğer sıvılarla kil kohezyon kazanmaz.
Renk
Killer metal oksitlerle karışık bir şekilde bulunduklarından doğal olarak renklenmiş durumdadırlar. Ayrıca organik maddeler de ihtiva eder. Kilin saf olması halinde rengi beyaz olur ve kaolen adını alır. Bunun ötesinde killerin renkleri sarı, pembe, kırmızımsı, mavimsi gri, yeşil ve siyahımsı olabilir. Kilin rengi içinde bulunan maddeler hakkında fikir vermektedir.
Büzüşme (Rötre)
Kil su ile yoğrulup şekillendikten sonra kurumaya terk edilirse şekillendirme sırasında verilmiş olan ölçüleri küçülür. Diğer bir değişle kil hamurunun kuruma sırasında hacmi küçülür. Bu olaya kilin rötre yapması denir. Rötre, kilin kuruması sırasında olduğu gibi pişmesi sırasında da devam eder. Kilin kurumasından meydana gelen rötre, kilin plastisite özelliğine bağlıdır.
Her ne kadar akıcı kil, pişmiş toprak malzeme üretiminde kullanılmasa da, porselen, fayans ve vitrifiye seramik üretiminde döküm yolu ile şekillendirilerek kullanılır. Rötre, plastisiteden sonra en önemli özelliktir. Rutubetli bir kil hamuru kurumaya terk edildiği zaman hacmi küçülür. Belli bir zaman süresi sonucunda kil hamuru katılaşır ve mutlak kuruma haline kadar su kaybı ve hacim küçülmesi devam eder. Bu şekilde kurutulmuş kil hamuru gittikçe yükselen ısıda pişirildiği taktirde, kurutmada olduğu gibi yine hacmini küçültür. Kilin gerek kuruma ve gerekse pişme sırasında yapılmış olduğu rötre, toplam rötredir.
Kilin pişme teorisi
Kil, düşük ısı derecesinde bir etüve konulursa sertleşir; önce serbest haldeki suyunu, daha sonra da emdiği suyun önemli bir kısmını kaybederek gittikçe artan bir rötre yapmaya başlar. Etüvün ısı derecesi 200 ºC'yi geçmezse bu olay geriye dönüşebilir. Bu durumda kil soğuduğu zaman öğütülerek pudra haline getirilerek su ile yoğurulursa plastisite gösterebilir.
Kil, doğada bol miktarda bulunan minerallerdendir.
Sponsorlu Bağlantılar
Sözlük anlamı
Kil, ıslandığı zaman kolayca biçimlendirilebilen yumuşak ve yağlı toprak.
Kil, ıslandığı zaman çeşitli şekiller alabilen, geçirimsiz yumuşak yağlı bir toprak. Yeryüzünde (havanın kayalara olan tesiriyle meydana gelen), yer kabuğunun az veya daha derin yerlerinde tabakalar halinde mineral yataklarında dağılmış kütleler halinde bulunur. Keza göl ve okyanusların dibinde, çöllerin altında ve nehir deltalarında rastlanır.Kil, yumuşak ve çok ince tanecikli (kumdan ince) bir materyaldir. Kil mineralindeki atomlar ya bir kafes veyahut bir zincir dizilişi şeklindedir. Kilin esas maddesi alüminyum silikat hidratı olup, türüne göre yanında sodyum, potasyum, kalsiyum, magnezyum ve demir gibi diğer elementlerin bileşikleri de mevcut olabilir.
Kullanım şekli
Kilin ticari kıymeti, plastik özelliğinden ileri gelmektedir. Çünkü nemli kil, istenilen şekil verildikten sonra kurutularak veya fırında pişirilerek, şeklini muhafaza edecek biçimde sertleştirilebilir. Kil, ihtiva ettiği materyale göre, dayanıklılık ve şekil verilebilirlik kazandırmak üzere bir dolgu maddesi olarak birçok üründe plastik, kauçuk, kağıt ve boya üretiminde kullanılır. Kilin kimyevi inertliği ve yüksek sıcaklığa dayanıklılığı uygulama alanını oldukça genişletmiştir.
Kil çeşitleri
Killer, saflık derecelerine ve fiziki durumlarına göre, çeşitli tipler arz eder. Kaolen, smektik killer, plastik killer, refrakter killer vs.
Kaolen, kilin en saf şeklidir. Rengi beyazdır ve piştikten sonra gene beyaz kalır. Su ile temizlendikten sonra, genellikle % 90 safiyetindedir. Memleketimizde önemli kaolen yatakları mevcuttur (Kütahya). Smektik killer, bazı yabancı maddeler, özellikle kireç, magnezyum ihtiva eder ve renk veyahut yağ giderici olarak kullanılır.
Plastik killer, yani tuğla killeri, bilhassa tuğla ve çanak, çömlek imaline yarar ve en çok kullanılan kil nev’ini teşkil eder. Bu tip killerin bileşiminde, silis ve alüminden başka, daima demir oksit ve bazen da kireç bulunur ve bu komponentlerin oranları, geniş limitler arasında değişir.
Haloysit, kaolinite benzer bir kil minerali olup özgül ağırlığı kaolinitten düşüktür. Yapıları genellikle litlidir. bazen borumsu prizma biçiminde de bulunurlar.
Marn adı verilen topraklar, az veya çok kil ihtiva eden kalkerlerden ibarettir. Renkleri çok defa beyaz olan bu karışımlar bazı çinilerin imalinde ve gübre olarak, toprağın ıslahında kullanılır.
Okr adı altında tanınan, demirce zengin killi kumlar da bir nevi madeni boya olarak oldukça önemli uygulanma alanları bulmuştur. Sarı renkte olan bu killi kumlar, kavruldukları zaman gene boya olarak kullanılan kırmızı okr’ları verir.
Refrakter killer de ayrı bir sınıf teşkil ederler. Tabiatı ile yüksek sıcaklıklara dayanması icab eden bu özel karışımların, demir ve kireç ihtiva etmesi tehlikelidir.
Bentonitler, montmorillonit tipinde, kompleks bir alüminyum, demir ve kalsiyum, bazen da sodyum silikattan meydana gelmiş olup, su içinde, bir jel meydana getirerek şişme özelliğine sahiptirler ve birçok alanlarda kullanılırlar.
Kilin kullanma alanları
Kilin en mühim kullanılma sahası seramik endüstrisidir. Kil, su ile yumuşatılıp istenilen şekil verildikten sonra dayanıklılığını arttırmak için önce yavaş ısıtılarak kurutulur.
Daha sonra 2000°C’de fırında pişirilir. Sağlam, sabit bağlanmış porselen nesnesi teşekkül eder. Yüksek saflıktaki kaolen, Amerika’nın güney batısında, Corwall’de, İngiltere’de ve Çekoslavakya’da çıkarılır. Fırın duvarlarını yapmada kullanılan refrakter tuğlaların esas yapısı kaolen olup yanında kromit, mağnezit vs. gibi tabii materyaller de bulunur.
Kaolenin en mühim kullanma sahalarından biri de kağıt endüstrisidir. Bir dolgu maddesi olarak kullanılan kilin saflık derecesi ve tane büyüklüğü mühim olup, dikkatlice kontrol edilmelidir.
Kilin mühim bir kullanılma alanı da petrol kuyularıdır. Keza petrolün rafinasyonunda bir katalizör olarak kullanılır. Ayrıca kil, su geçirmeme özelliğine sahip olduğundan baraj ve göllerin dolgularında da kullanılır.
Vikipedi'den bilgi
Kil, doğada bol miktarda bulunan minerallerdendir. Fakat saf kil bulmak oldukça zordur. Kilin içerisinde en çok kalker, silis, mika, demir oksit bulunur. Genellikle 0,002 mm'den daha küçük taneli malzemeye kil adı verilmektedir. Kil sarımtırak, kırmızımtırak, esmer gibi renklerde bulunur. Bu özelliğini bileşiminde bulunan yanıcı maddeler verir. Kilin yapısı itibarıyla su çekme özelliği vardır. Bu nedenle kil daima nemlidir. Kili meydana getiren maddeler sulu alüminyum silikatlerdir. m Al2O3, n SiO2, p H2O genel kimyasal bileşim formülü ile ifade edilen kil, çok saf olduğu zaman hidrate Alümin Silikat (kaolinit) adını alır. Kaolinit'in kimyasal formülü, Al2O3.2SiO2.2H2O'dur.
Kilin Özellikleri
Kilin başlıca dört özelliği vardır. Plastisite, Kohezyon, Renk ve Rötre’dir.
Plastisite
Ezilmiş kile uygun miktarda su karıştırıldığı zaman işlenebilme ve şekillendirme özelliği kolaylaşır. Böylece kil kolayca şekil alır. Örneğin, un su ile karıştırıldığı zaman işlenebilir ve şekillendirilebilir. Buna karşılık kum, su ile karıştırıldığı zaman herhangi bir plastik özellik kazanamaz. Kilin plastisite özelliği kazanabilmesi için muhakkak surette su ile karıştırılması gereklidir. Su dışında hiçbir madde kile plastisite özelliği kazandırmaz. Bu konuda yapılmış deneylerde birçok sıvı (alkol, gaz, terebentin, amonyak, aseton vb.) kullanılmışsa da hiç birisi ile bu özellik elde edilmemiştir.
Kohezyon
Bu özellik kil hamuruna kuruduğu zaman kendisine verilmiş olan şekli muhafaza etme kabiliyeti sağlar. Örneğin kum bu özelliğe sahip olmadığı için su ile ıslandıktan sonra kurumaya terk edildiği zaman küçük bir darbe ile kendi kendine dağılır. Kilin kohezyona sahip olabilmesi için mutlaka su ile yoğurulması gereklidir. Su dışında kalan diğer sıvılarla kil kohezyon kazanmaz.
Renk
Killer metal oksitlerle karışık bir şekilde bulunduklarından doğal olarak renklenmiş durumdadırlar. Ayrıca organik maddeler de ihtiva eder. Kilin saf olması halinde rengi beyaz olur ve kaolen adını alır. Bunun ötesinde killerin renkleri sarı, pembe, kırmızımsı, mavimsi gri, yeşil ve siyahımsı olabilir. Kilin rengi içinde bulunan maddeler hakkında fikir vermektedir.
- Kilde limonit bulunması halinde rengi esmerdir.
- Kilde demir peroksit bulunması halinde rengi kırmızıdır.
- Kilde manganez bioksit bulunması halinde rengi siyahtır.
- Kilde organik maddeler bulunması halinde menekşe rengindedir.
Büzüşme (Rötre)
Kil su ile yoğrulup şekillendikten sonra kurumaya terk edilirse şekillendirme sırasında verilmiş olan ölçüleri küçülür. Diğer bir değişle kil hamurunun kuruma sırasında hacmi küçülür. Bu olaya kilin rötre yapması denir. Rötre, kilin kuruması sırasında olduğu gibi pişmesi sırasında da devam eder. Kilin kurumasından meydana gelen rötre, kilin plastisite özelliğine bağlıdır.
Her ne kadar akıcı kil, pişmiş toprak malzeme üretiminde kullanılmasa da, porselen, fayans ve vitrifiye seramik üretiminde döküm yolu ile şekillendirilerek kullanılır. Rötre, plastisiteden sonra en önemli özelliktir. Rutubetli bir kil hamuru kurumaya terk edildiği zaman hacmi küçülür. Belli bir zaman süresi sonucunda kil hamuru katılaşır ve mutlak kuruma haline kadar su kaybı ve hacim küçülmesi devam eder. Bu şekilde kurutulmuş kil hamuru gittikçe yükselen ısıda pişirildiği taktirde, kurutmada olduğu gibi yine hacmini küçültür. Kilin gerek kuruma ve gerekse pişme sırasında yapılmış olduğu rötre, toplam rötredir.
Kilin pişme teorisi
Kil, düşük ısı derecesinde bir etüve konulursa sertleşir; önce serbest haldeki suyunu, daha sonra da emdiği suyun önemli bir kısmını kaybederek gittikçe artan bir rötre yapmaya başlar. Etüvün ısı derecesi 200 ºC'yi geçmezse bu olay geriye dönüşebilir. Bu durumda kil soğuduğu zaman öğütülerek pudra haline getirilerek su ile yoğurulursa plastisite gösterebilir.
