Karma tamlama nedir?
Ziyaretçi
Karma tamlama ile ilgili bilgi verir misiniz?
Karma isim tamlaması nedir?
Karma isim tamlaması nedir?
Ad Tamlamaları
Kategori: TURKCE_DERSi
Ad Tamlamaları :En az iki adın, aralarında anlam bağlantısı kurarak oluşturduğu, bir nesnenin parçası olduğunu ya da bir nesnenin başka bir nesneyle tamamlandığını gösteren ad takımıdır. Ad tamlamalarında kullanılan tamamlayıcı öğeye tamlayan, birinci nesnenin parçası durumunda olan ikinci öğeye ise tamlanan denir. Örnek :
Denizin sesi bir melodi gibi geliyordu kulağıma.
Kış ayları burada oldukça ılıman geçiyor.
Ona hediye olarak yün gömlek aldım.
Ad Tamlamasıyla İlgili Bilgiler :
üAd tamlamalarında birinci sözcük, tamlayan; ikinci sözcük tamlanan adını alır. Örnek :
Tamlayan Tamlanan
Çocuklar-ın ses-i
Küf koku-s-u
Ahşap ev
üTamlayanın kişi zamiri (ben, sen, o, biz, siz, onlar) olduğu tamlamalara “zamir tamlaması” da denir ve tamlama ekleri değişir. Örnek :
Tamlayan Tamlanan
Ben-im kitab-ım
Sen-in düşünce-n
Biz-im evi-miz
Siz-in fikri-niz
üÜnlüyle biten sözcüklere tamlayan eki getirildiğinde araya “n”; tamlanan eki getirildiğinde araya “s” kaynaştırma ünsüzü gelir. Örnek : elmanın yarısı
üAd tamlamalarında, asıl üzerinde durulan ve vurgulanan öğe tamlanandır. Sözgelimi; kapının kolu tamlamasında üzerinde durulan kavram koldur.
UYARI : “su ve ne” sözcüklerine “-ın, -in, -un, -ün” tamlayan eki getirildiğinde araya “n” değil “y” kaynaştırma ünsüzü girer. Örnek : suyun hızı neyin sesi
Ad Tamlaması Türleri
Belirtili Ad Tamlaması : Hem tamlayan hem de tamlanan eki almış olan ad tamlamalarıdır. Örnek :
Tamlayan Eki Tamlanan Eki
-ın, -in, -un, -ün -ı, -i, -u, -ü
Saat-in cam-ı
Su-y-un güc-ü
Felsefe-n-in sorunlar-ı
Belirtili Ad Tamlamasının Özellikleri :
üTamlayanla tamlanan arasına başka sözcük ya da sözcük grupları girebilir.
Örnek : Çocuğun sabaha kadar süren ağlaması.
üTamlayanla tamlananın yeri değişebilir.
Örnek : Vurur, deryalara ışığı adaların.
üTamlayan ya da tamlanan birden çok kullanılabilir.
Örnek : Çocukluğumun acıları, sevinçleri, umutları.
Annemin, babamın ve kardeşimin özlemi.
üTamlayan ya da tamlanana bağlı bir sıfat kullanılabilir.
Örnek : Yeşil gömleğin düğmeleri.
Çocuğun sarı saçları.
üKişi ve işaret zamirleri belirtili ad tamlamalarında yalnızca tamlayan sözcük olarak kullanılır. Örnek : Senin araban
Bunun cezası
üAd eylemler (mastarlar) hem tamlayan hem de tamlanan olur. Örnek :
Okumanın yararları
Çocuğun yürüyüşü
üKimi durumlarda tamlayan ekinin yerini “-den, (-dan)” durum eki tutar. Örnek :
Çocuklardan birkaçı
Aşağıdakilerden hangisi
üKimi durumlarda tamlayan ya da tamlanan sözcük düşer. Bu durumlarda ad tamlaması özelliği ortadan kalkar. Örnek :
Umutları suya düştü. Onun umutları
Ev, onlarınmış. Onların eviymiş.
üBir belirtili ad tamlaması bir başka adı niteleyecek şekilde kullanılırsa, bir sıfat tamlamasının tamlayanı olur.
Örnek : Anasının gözü adam Gözümün bebeği oğlum
Sıfat Ad Sıfat Ad
Belirtisiz Ad Tamlaması : Tamlayan sözcüğün ek almadığı tamlamalardır. Tamlayan, ek almadığı için belirsizlik ve genelleme anlamı taşır. Örnek :
Tamlayan Eki Tamlanan Eki
¾-ı, -i, -u, -ü
Fındık kurt-u
Akrep yuva-s-ı
Fizik güc-ü
Belirtisiz Ad Tamlamasının Özellikleri :
üTamlayan, tamlananın niteliğini gösterir. Örnek: Anne sevgisi, kan kırmızısı
üTamlayan, tamlananın ne ile ilgili olduğunu gösterir.
Örnek : Sel felaketi, uçak bileti
üTamlayan, tamlananın neden yapıldığını gösterir.
Örnek : Portakal suyu, tütün kolonyası
üTamlayan tamlananın neye benzediğini gösterir.
Örnek :Parmak üzümü, sigara böreği
üTamlayan, tamlananın nedenini bildirir.
Örnek : Matematik korkusu, sınav stresi
üBir şeyin yapıldığını ya da bulunduğu yeri gösterir.
Örnek : Kıyı lokantası, uzay istasyonu
üTamlayan tamlananın yapıldığı aracı belirtir.
Örnek : Söz sanatı, makine örgüsü
üTamlayan, tamlananın ortaya çıktığı yeri belirtir.
Örnek : Amaysa elması, Maraş dondurması
üKişi adları tamlayan olduğunda o kişilere ilişkin yapıt, buluş gibi kavramları belirtir.
Örnek : Naima tarihi, Newton Kanunu
Takısız Ad Tamlaması : Hem tamlayanın hem de tamlananın takı almadığı bir ad tamlamasıdır.
Örnek : Tamlayan Tamlanan
Yün ceket
Taş duvar
Cam kavanoz
Altın bilezik
Takısız Ad Tamlamasının Özellikleri :
üTakısız ad tamlamasının kuruluşunda, en önemli özellik, birinci adın ikincisinin neyden yapıldığını göstermesidir. Örnek : Gümüş kolye, kot pantolon, deri mont...
üBirinci ad, mecaz anlamda kullanılıp, mecazlı bir biçimde ikincinin neye benzediğini gösteriyorsa, yine takısız ad tamlaması oluşur.
Örnek : Selvi boy, tunç bilek, taş kafa
üTakısız ad tamlamalarında tamlayana “-den / -dan” eki gelebilir.
Örnek : Tahtadan köprü, yünden yorgan...
Zincirleme Ad Tamlaması : İki ya da daha çok ad tamlamasının iç içe kullanıldığı bri tamlama çeşididir. Zincirleme ad tamlamasında, tamlayan ya da tamlanan kendi içinde bir ad tamlaması oluşturur.
Sözgelimi tamlayan bir ad tamlaması olabilir. Örnek :
A k ş a m s a a t l e r i n i n s e r i n l i ğ i
Belirtisiz Ad Tamlaması Belirtili Ad Tamlaması
Tamlanan bir ad tamlaması biçiminde olabilir. Örnek :
Ç o c u ğ u n d e r i ç a n t a s ı
Belirtili Ad Tamlaması Takısız Ad Tamlaması
Hem tamlayan hem de tamlanan ad tamlaması biçiminde olabilir : Örnek :
Belirtili Ad Tamlaması
İs t a n b u l t i y a t r o l a r ı n ı n b u n a l ı m y ı l l a r ı
Belirtisiz Ad Tamlaması Belirtisiz Ad Tamlaması
Karma Tamlama :Tamlayan ya da tamlananı niteleyen bir sıfat veya sıfat grubunun kullanıldığı bir tamlama türüdür. Örnek :
Belirtili Ad Tamlaması
A d a m ı n i r i , s a r ı , ç a r p ı k d i ş l e r i
Sıfat Grubu
Tamlayan (Belirtili Ad Tamlaması) Tamlanan
Sponsorlu Bağlantılar
Ad Tamlamaları :En az iki adın, aralarında anlam bağlantısı kurarak oluşturduğu, bir nesnenin parçası olduğunu ya da bir nesnenin başka bir nesneyle tamamlandığını gösteren ad takımıdır. Ad tamlamalarında kullanılan tamamlayıcı öğeye tamlayan, birinci nesnenin parçası durumunda olan ikinci öğeye ise tamlanan denir. Örnek :
Denizin sesi bir melodi gibi geliyordu kulağıma.
Kış ayları burada oldukça ılıman geçiyor.
Ona hediye olarak yün gömlek aldım.
Ad Tamlamasıyla İlgili Bilgiler :
üAd tamlamalarında birinci sözcük, tamlayan; ikinci sözcük tamlanan adını alır. Örnek :
Tamlayan Tamlanan
Çocuklar-ın ses-i
Küf koku-s-u
Ahşap ev
üTamlayanın kişi zamiri (ben, sen, o, biz, siz, onlar) olduğu tamlamalara “zamir tamlaması” da denir ve tamlama ekleri değişir. Örnek :
Tamlayan Tamlanan
Ben-im kitab-ım
Sen-in düşünce-n
Biz-im evi-miz
Siz-in fikri-niz
üÜnlüyle biten sözcüklere tamlayan eki getirildiğinde araya “n”; tamlanan eki getirildiğinde araya “s” kaynaştırma ünsüzü gelir. Örnek : elmanın yarısı
üAd tamlamalarında, asıl üzerinde durulan ve vurgulanan öğe tamlanandır. Sözgelimi; kapının kolu tamlamasında üzerinde durulan kavram koldur.
UYARI : “su ve ne” sözcüklerine “-ın, -in, -un, -ün” tamlayan eki getirildiğinde araya “n” değil “y” kaynaştırma ünsüzü girer. Örnek : suyun hızı neyin sesi
Ad Tamlaması Türleri
Belirtili Ad Tamlaması : Hem tamlayan hem de tamlanan eki almış olan ad tamlamalarıdır. Örnek :
Tamlayan Eki Tamlanan Eki
-ın, -in, -un, -ün -ı, -i, -u, -ü
Saat-in cam-ı
Su-y-un güc-ü
Felsefe-n-in sorunlar-ı
Belirtili Ad Tamlamasının Özellikleri :
üTamlayanla tamlanan arasına başka sözcük ya da sözcük grupları girebilir.
Örnek : Çocuğun sabaha kadar süren ağlaması.
üTamlayanla tamlananın yeri değişebilir.
Örnek : Vurur, deryalara ışığı adaların.
üTamlayan ya da tamlanan birden çok kullanılabilir.
Örnek : Çocukluğumun acıları, sevinçleri, umutları.
Annemin, babamın ve kardeşimin özlemi.
üTamlayan ya da tamlanana bağlı bir sıfat kullanılabilir.
Örnek : Yeşil gömleğin düğmeleri.
Çocuğun sarı saçları.
üKişi ve işaret zamirleri belirtili ad tamlamalarında yalnızca tamlayan sözcük olarak kullanılır. Örnek : Senin araban
Bunun cezası
üAd eylemler (mastarlar) hem tamlayan hem de tamlanan olur. Örnek :
Okumanın yararları
Çocuğun yürüyüşü
üKimi durumlarda tamlayan ekinin yerini “-den, (-dan)” durum eki tutar. Örnek :
Çocuklardan birkaçı
Aşağıdakilerden hangisi
üKimi durumlarda tamlayan ya da tamlanan sözcük düşer. Bu durumlarda ad tamlaması özelliği ortadan kalkar. Örnek :
Umutları suya düştü. Onun umutları
Ev, onlarınmış. Onların eviymiş.
üBir belirtili ad tamlaması bir başka adı niteleyecek şekilde kullanılırsa, bir sıfat tamlamasının tamlayanı olur.
Örnek : Anasının gözü adam Gözümün bebeği oğlum
Sıfat Ad Sıfat Ad
Belirtisiz Ad Tamlaması : Tamlayan sözcüğün ek almadığı tamlamalardır. Tamlayan, ek almadığı için belirsizlik ve genelleme anlamı taşır. Örnek :
Tamlayan Eki Tamlanan Eki
¾-ı, -i, -u, -ü
Fındık kurt-u
Akrep yuva-s-ı
Fizik güc-ü
Belirtisiz Ad Tamlamasının Özellikleri :
üTamlayan, tamlananın niteliğini gösterir. Örnek: Anne sevgisi, kan kırmızısı
üTamlayan, tamlananın ne ile ilgili olduğunu gösterir.
Örnek : Sel felaketi, uçak bileti
üTamlayan, tamlananın neden yapıldığını gösterir.
Örnek : Portakal suyu, tütün kolonyası
üTamlayan tamlananın neye benzediğini gösterir.
Örnek :Parmak üzümü, sigara böreği
üTamlayan, tamlananın nedenini bildirir.
Örnek : Matematik korkusu, sınav stresi
üBir şeyin yapıldığını ya da bulunduğu yeri gösterir.
Örnek : Kıyı lokantası, uzay istasyonu
üTamlayan tamlananın yapıldığı aracı belirtir.
Örnek : Söz sanatı, makine örgüsü
üTamlayan, tamlananın ortaya çıktığı yeri belirtir.
Örnek : Amaysa elması, Maraş dondurması
üKişi adları tamlayan olduğunda o kişilere ilişkin yapıt, buluş gibi kavramları belirtir.
Örnek : Naima tarihi, Newton Kanunu
Takısız Ad Tamlaması : Hem tamlayanın hem de tamlananın takı almadığı bir ad tamlamasıdır.
Örnek : Tamlayan Tamlanan
Yün ceket
Taş duvar
Cam kavanoz
Altın bilezik
Takısız Ad Tamlamasının Özellikleri :
üTakısız ad tamlamasının kuruluşunda, en önemli özellik, birinci adın ikincisinin neyden yapıldığını göstermesidir. Örnek : Gümüş kolye, kot pantolon, deri mont...
üBirinci ad, mecaz anlamda kullanılıp, mecazlı bir biçimde ikincinin neye benzediğini gösteriyorsa, yine takısız ad tamlaması oluşur.
Örnek : Selvi boy, tunç bilek, taş kafa
üTakısız ad tamlamalarında tamlayana “-den / -dan” eki gelebilir.
Örnek : Tahtadan köprü, yünden yorgan...
Zincirleme Ad Tamlaması : İki ya da daha çok ad tamlamasının iç içe kullanıldığı bri tamlama çeşididir. Zincirleme ad tamlamasında, tamlayan ya da tamlanan kendi içinde bir ad tamlaması oluşturur.
Sözgelimi tamlayan bir ad tamlaması olabilir. Örnek :
A k ş a m s a a t l e r i n i n s e r i n l i ğ i
Belirtisiz Ad Tamlaması Belirtili Ad Tamlaması
Tamlanan bir ad tamlaması biçiminde olabilir. Örnek :
Ç o c u ğ u n d e r i ç a n t a s ı
Belirtili Ad Tamlaması Takısız Ad Tamlaması
Hem tamlayan hem de tamlanan ad tamlaması biçiminde olabilir : Örnek :
Belirtili Ad Tamlaması
İs t a n b u l t i y a t r o l a r ı n ı n b u n a l ı m y ı l l a r ı
Belirtisiz Ad Tamlaması Belirtisiz Ad Tamlaması
Karma Tamlama :Tamlayan ya da tamlananı niteleyen bir sıfat veya sıfat grubunun kullanıldığı bir tamlama türüdür. Örnek :
Belirtili Ad Tamlaması
A d a m ı n i r i , s a r ı , ç a r p ı k d i ş l e r i
Sıfat Grubu
Tamlayan (Belirtili Ad Tamlaması) Tamlanan
Son düzenleyen Efulim; 22 Ekim 2013 19:37
