Florida

Florida

ABD’yi oluşturan eyaletlerden biri.

Ülkenin güneydoğu ucunda, güneydoğuya uzanan yarımada ile bitişiğindeki anakara bölgesini içine alır. Yüzölçümü 151.939 km2’dir. Kuzeyde Alabama ve Georgia eyaletleri, doğuda Atlas Okyanusu, güneyde Florida Boğazı, batıda Meksika Körfeziyle çevrilidir. Merkezi Tallahassee’dir.

Yöreye gelen ilk Avrupalı, İspanyol kâşif Juan Ponce de Leon oldu (1513). 1565’te, Fransız Huguenot’lara ait bir yerleşimi yerle bir eden Ispanyollar, burada ABD’nin en eski kenti olan St. Augustine’i kurdular. İngilizlerin Fransız ve Yerli Savaşı’nda (1754-63) kazandıkları zaferin ardından, Florida 1763’te İngiliz toprağı oldu. Amerikan Bağımsızlık Savaşı’ndan sonra 1783’te İspanyolların yönetimine geçti ve 1812 Savaşı sırasında ABD’ye karşı bir İngiliz üssü olarak kullanıldı. Bu savaş sırasında Andrew Jackson’ın Pensacola’yı ele geçirmesi sonucunda ABD’ye bırakıldı. Seminole Yerlileriyle yapılan savaştan (1835-42) sonra Seminolelerin çoğu Oklahoma’ya sürüldü. Florida 1845’te eyalet oldu.

Alçak bir ovada kurulu olan Florida’nın büyük bölümünde yükseklik 30 m’den azdır; en yüksek nokta ise ancak 100 m’dir. Eyalet topraklarının büyük bölümü kum ve kireçtaşı çökeltileriyle kaplıdır; turbaların ve bataklık çamurunun bulunduğu alanlar eskiden tatlı su kaynaklarıydı. Toprakların yüzde 60’tan fazlası ağaçlarla kaplıdır. 1.700’ü aşkın akarsuyla 30 bin kadar göl bulunan eyalette, son derece zengin bir yabanıl hayvan varlığı ve doğal bitki örtüsü vardır.
İklim açısından Florida tropik ve astropik olmak üzere iki bölgeye ayrılır. Kuzeydeki bölgede yıllık sıcaklık ortalaması 20°C, güneydeyse 25°C kadardır. En yağışlı mevsim yazdır. Yıllık yağış ortalaması Key West’te 1.000 mm’den West Palm Beach’te 1.575 mm’ye kadar değişir. Ortalama yılda bir kez, genellikle eylülde, kasırga görülür.

Florida ABD’nin ekonomik açıdan en hızlı gelişen eyaletlerinden biridir. 1970- 85 dönemindeki büyüme hızı ABD ortalamasının neredeyse dört katıydı. Eyalet olduğunda Florida’nın nüfusu çok seyrekti ve beyazlarla Siyahların sayısı hemen hemen eşitti. 19. yüzyıl sonunda Siyah nüfus düzenli olarak azalmaya başladı. 1980’de Siyahların toplam nüfus içindeki oranı yüzde 15’in altına inmişti. 20. yüzyıl boyunca Küba’dan çok sayıda göçmen geldi. Haitili mültecilerden başka önemli büyüklükte Yahudi toplulukları da ortaya çıktı.

ABD’nin toplam turunçgil üretiminin yüzde 75’i burada gerçekleştirilir; ayrıca sebze üretiminde Florida, California’nın ardından ikinci sıradadır. Hayvancılığın da önemli olduğu eyalette 3 milyon kadar sığır beslenir. En önemli maden fosfattır. Titanyum ve zirkonyumun yanı sıra petrol de çıkarılmaktadır.
Başta gelen ekonomik etkinlik turizmdir; 1970’lerin sonunda turizm geliri yılda 10 milyar dolan geçiyordu. İmalat sanayisindeyse gıda işleme ilk sırayı alır. Merkezi, Cape Canaveral kasabasındaki John F. Kennedy Uzay Üssü olan uzay sanayisinde yaklaşık 35 bin kişi çalışır.

Florida’da üç uluslararası havalimanı ve sekiz büyük derinsu limanı vardır. Eyalete ait 800, il ve belediyelere ait 1.300 park ve tatil merkezi vardır. Bunlardan Everglades Ulusal Parkı 567 bin hektarlık bir alanı kaplar. Gözde spor olayları arasında da Orange Bowl ve Gator Bowl gibi Amerikan futbolu kupaları sayılabilir. Walt Disney Dünyası ve Geleceğin Örnek Topluluğu Deneysel Merkezi (EPCOT) eyalete çok sayıda turist çeken kuruluşlardır. Görsel sanatların merkezi olan Sarasota’daki John ve Mable Ringling Sanat Müzesi’nde uluslararası düzeyde bir güzel sanatlar koleksiyonu vardır. Sarasota’da ayrıca bir sirk müzesiyle ünlüler evi de bulunmaktadır. Nüfus (1990) 12.937.926.

Florida Akıntısı

Atlas Okyanusunda, Florida Boğazı ile Hatteras Burnu arasındaki sığ kara yamacını izleyerek kuzeye doğru akan hızlı yüzey akıntısı. Antil Denizinden kaynaklanır. Saniyede yaklaşık 25 milyon m3 su sürükleyen Florida Akıntısı saniyede yaklaşık 12 milyon m3 su taşıyan Antiller Akıntısıyla birleşir. Florida Akıntısının suyu, düşük tuz oranı ve 6,5°C’nin üzerindeki sıcaklığıyla ayırt edilir. Ortalama debisi: 25 milyon m3/sn; hızı: 1,20 m/sn; sıcaklığı 25-28°C.

Florida Boğazı

Meksika Körfezini Atlas Okyanusuna bağlayan geçit. Kuzeyde Florida Keylerinden (ABD) güney ve güneydoğuda Küba ve Bahama Adalarına uzanır. Üzunluğu 180 km’dir. Boğaz, Gulf Stream’ in ilk bölümü olan Florida Akıntısının Meksika Körfezinden saatte ortalama 4-6 mil yüzey hızıyla çıkarak doğuya doğru aktığı bölgedir; akıntının genişliği burada 95 mildir. İspanyol kâşif Ponce de Leön, 1513’te boğazdan geçtiğini kaydetmiştir.

Florida Keys (Keyleri)

ABD’nin Florida eyaletinin güneyinde, çoğu Monroe ili (county) sınırlan içinde bulunan adalar zinciri. Meksika Körfezinin içine kadar 240 km boyunca uzanır. Mercan ve kireçtaşından oluşan adalar, Miami Beach’in hemen güneyindeki Virginia Keyinden başlar ve Key West’e kadar uzanır. Florida Yarımadasının ucunda güneybatıya doğru bir yay çizerek Florida Koyunun sınırını oluşturur. Zincirin batısında Marquesas Keyleri ve Dry Tortugas bulunur. Florida Keyleri Denizaşırı Karayolu’yla birbirine bağlanmıştır; karayolu biri 11 km uzunluğunda olan 42 köprüsüyle dünyada su üstünde giden en uzun yoldur. 1938’de bitirilen yol, 1912’de Henry M. Flagler’in başlattığı ve 1935 harikanıyla yıkılan Florida Doğu Kıyısı Demiryolu’nun güzergâhı üzerinde inşa edilmiştir.

Keylerin en büyüğü Largo Keyidir; uzunluğu 50 km’yi bulan bu key limon plantasyonlarıyla ünlüdür. ABD’deki ilk denizaltı parkı olan John Pennekamp Mercan Resifleri Eyalet Parkı, Largo’nun doğu kıyısı boyunca uzanır; parkın uzunluğu 37 km, genişliği 10 km’dir. Kuzey Amerika’daki en geniş canlı mercan oluşumları buradadır. Yukarı Matecumbe Keyindeki Islamorada’da, I. Dünya Savaşı’ndan dönen askerler ile 1935 harikanı kurbanları onuruna dikilmiş bir anıt vardır. Orta kesimlerdeki keylerin en büyük kenti Marathon, geniş olanakları olan bir dinlence merkezidir. Kentin yakınlarında, Kuzey Amerika Yerlileri Güneydoğu Müzesi ile bir yunus eğitim okulu vardır. Bahia Honda Keyindeki Bahia Honda Eyalet Parkı tropik palmiyelerle kaplı 31 hektarlık bir alana yayılmıştır. Kumsalı boyunca çeşitli eğlence tesisleri vardır. Aşağı adaların kuzey kıyıları, balıkçıllar için koruma bölgesi olarak ayrılmıştır. Aşağı adaların en büyüğü olan, 3.116 hektarlık Big Pine Keyi, küçük key geyiği için bir koruma bölgesidir. Bu adada olağandışı kaktüs türlerine rastlanır. Keylerin sularında 600’ü aşkın balık türü bulunur.