Arama

Çocuk Edebiyatı

Güncelleme: 7 Haziran 2011 Gösterim: 64.590 Cevap: 8
Misafir - avatarı
Misafir
Ziyaretçi
17 Ekim 2006       Mesaj #1
Misafir - avatarı
Ziyaretçi
Çocuk Edebiyatı
MsXLabs.org & Temel Britannica
Sponsorlu Bağlantılar
Çocuk edebiyatı, 15 yaş altı çocuklar için konuları, karakterleri ve kullanılan dil özelleştirilerek hazırlanan edebi eserlerin oluşturduğu edebiyat koludur.
Anton Çehov gibi edebiyat dünyasının önemli bazı isimleri bu kavramın bir edebiyat türü olarak ele alınamayacağını, yalnızca 'doz' olarak edebi vurgunun hafifletilerek sunulduğunu vurgulamakta ve bu tartışma sürmektedir. Edebiyatın dozunun hafifleştirilmesine Türk edebiyatından örnek olarak Ömer Seyfettin, Kemalettin Tuğcu eserleri ya da Yaşar Kemal, Aziz Nesin gibi yazarların çocuk öyküleri gösterilebilir.
Akademik olarak net bir tanım olmasa da, çocukları hedef alan ürünlerin tanım olarak yeni bir sektör yaratmasıyla bu tanıma uyan edebi eserler de kategorik olarak çocuk edebiyatı başlığına girmişlerdir.
Çocukları hedef alan edebi ürünler konusunda dünya çapında en önemli isimlerden biri olan Enid Blyton aynı zamanda yapıtları başka dillere en çok çevrilen İngiliz yazarlar arasında anılarak da alanın büyüklüğüne işaret etmektedir.
Bu alan Türkiye'de, özellikle Yalvaç Ural ile öne çıkan Çocuk dergiciliği ile doldurulmakta, bununla birlikte Gülten Dayıoğlu gibi roman ve öyküleriyle bu alanın en köklü yazarları arasında sayılmaktadır.
Masallar akademik edebiyat tanımı içinde kesinlikle ayrı bir türdür ve çocuk edebiyatı içinde değerlendirilmez.

Günümüzde, güzel bir kitapçı dükkânına giren bir çocuk büyük bir olasılıkla dilediği kitabı bulabilir. Resimli, resimsiz macera romanları, peri masalları ve efsaneler, bilimkurgu, özyaşamöyküleri, tarih kitapları, doğayla ilgili kitaplar, şiirler, kısaca yeryüzünde var olan hemen her şeyle ilgili düzinelerle kitap rafları doldurur.
Bugün kitap okuyan çocuk sayısı eskisine göre çok arttı. Kitap satın alamaya gücü yetmeyen çocuklar için Halk kütüphanelerinin çocuk kitapları bölümün­den süreli olarak ödünç kitap alınabilir. Bir­çok okulun da kendi özel kütüphanesi vardır.
Günümüzde çocuk kitaplarının hem öğreti­ci, hem de eğlendirici olmasına önem verilir. Ama eskiden böyle değildi, üstelik çocukların okuyacak kitap bulmaları kolay olmuyordu. 18. yüzyılın başında yaşamış bir çocukla bu konuda konuşabilseydiniz, okumuş olduğu kitapların azlığına ve bunların sadece birkaçı­nın çocuklar için yazılmış olmasına şaşardınız. Bundan 150 yıl öncesine kadar kitap denince, çocukların aklına, baştan sona iyi davranış kuralları ile dolu ders kitapları gelirdi. Öğre­tici kitapların yanı sıra çocuklar için ilginç, eğlendirici kitaplar yazılmaya başlanalı çok olmadı.

Tarihi
Çok eskiden öykü kitapları yokken, halk ozanlarının anlattığı destanlar, cin, peri ma­salları, yiğitlikleri dillere destan olmuş şöval­yelerin, eşkıyaların maceraları, sözde konu­şan hayvanların öyküleri dinlenir, bu öyküler anlatıla anlatıla ezberlenirdi.
Çocuk edebiyatı batı dünyasında ancak 18. yüzyılın ikinci yarısında bağımsız bir edebiyat kimliği kazandı. 18. yüzyıl başlarında Fransızca'ya, 19. yüzyılda İngilizce'ye çevrilen Binbir Gece Masalları da bütünüyle olmasa bile içinden seçilmiş bazı masallarla tüm dünya çocuklarının her dönemde vazgeçmeden oku­dukları yapıtlar olma özelliğini kazanmıştır. Alaeddinin Büyülü Lambası, Gemici Sinbad'ın Serüvenleri, Ali Baba ve Kırk Haramiler gibi Binbir Gece Masalları'ndan alınıp çeşitli dillere çevrilen ve resimlerle süslenen seçme masallar doğu toplumları kadar batı toplum­larında da benimsenmiş ve yaşamın her ala­nında etkileri görülmüş örnekler arasındadır (bak. Binbir Gece Masalları).
Gene 18. yüzyılın başlarında, bugün çocuk edebiyatı klasikleri arasına giren birkaç kitap yazıldı. Bunlardan ikisi, Daniel Defoe'nun Robinson Crusoe (1719-20) adlı romanı ile Jonathan Swift'in Güliver'in Gezilerindir (Gulliver's Travels; 1726). Bu yapıtlar son derece ilginç ve heyecan verici oldukları için hâlâ okunur. Oysa ikisi de özellikle çocuklar için yazılmamıştı. Güliver'in Gezileri zamanın düşünce ve adetlerinin saçmalığını göstermek amacını güdüyordu. Çünkü 18. yüzyılın orta­larına gelinceye kadar çocuklar büyüklerin küçük bir modeli sayılır, yetişmeleri için özel bir çaba gösterilmezdi. John Locke ve Jean-Jacques Rousseau gibi Aydınlanma Çağı dü­şünürlerinin öne sürdüğü tezler (bak. Aydınlanma Çağı), Sanayi Devrimi'nden sonra orta sınıfların güç kazanması ve kadınların eşit haklar mücadelesi gibi bir dizi tarihsel olay sonucu, çocuklar büyüklerden değişik varlık­lar olarak algılanmaya başlandı. Çocuk edebi­yatının gelişmesi de çocuğun kendine özgü bir varlık olarak kabulünden sonra gerçekleşti ve William Blake, Lewis Caroll, Louisa May Alcott, Mark Twain, Carlo Collodi, Hans Christian Andersen gibi yetenekli yazarların katkılarıyla güçlendi. Günümüzde ise çocu­ğun kitap yapraklarını karıştırmaya başladığı ilk aylardan, 14-15 yaşına kadar zevkle oku­yacağı çeşitli boylarda, konularda, dillerde ki­taplar var.

İngiltere
15. yüzyılda Avrupa'da Johannes Gutenberg'in bulduğu basım yöntemini İngiltere'de uygulayan William Caxton özellikle çocuklar için öykü kitapları basmayı düşünmemişti. Oysa yayımladığı kitapların çoğu aile büyükleri kadar çocukların da ilgisini çekti. Okuma yazma bilen yetişkinler bu öyküleri çocuklara yüksek sesle okurlardı. Caxton Ezop Masalları'nı İngilizce'ye çevirdi. Ayrıca kahramanlık öykülerinin yer aldığı birçok kitap yayımladı.
18. yüzyılın ikinci yarısında ise, Fransız düşünür Rousseau'nun görüşlerinin de etkisiyle İngiltere'de çocuk eğitiminde öğreticilik akımı önem kazandı. 19. yüzyılda, çocukların okuması için amaçlanan yeni bir öykü türü olan “peri masalları" ortaya çıktı. Bunlar Frans Charles Perrault'nun 1698'de yayımlanan Les Contes de ma mère l'Oye (1698; "Peri Masalları") adlı bu kitap "Külkedisi", "Kırmızı Şapkalı Kız", "Mavi Sakal", "Uyuyan Güzel" ve "Çizmeli Kedi" gibi hepinizin çok iyi bildiği ünlü çocuk öykü­lerini içeriyordu.

Fransa
18. yüzyılda Jean-Jacques Rousseau Emil (1762) adlı yapıtında, çocuk eğitiminde öğreticiliğin ağırlık taşıması göm­ünü ileri sürerek, bu alandaki yayınları nemli ölçüde etkiledi. Bu eğilim 19. yüzyılın büyük bir bölümünde etkisini sürdürürken, me de Segur'un torunları için yazdığı Bir Eşeğin Hatıraları (les memoires d'une âne; 60) gibi romanlar çocuk edebiyatına duygusal bir boyut ve canlılık kazandırdı. Bu dönem en önemli yazarı ise "bilimkurgunun babası" sayılan Jules Verne'dir (bak. Jules Verne). Ayrıca George Sand, Alphonse Daudet, Alexandre Dumas gibi önemli yazarlar da ık edebiyatına katkıda bulundular, ansız çocuk edebiyatı 20. yüzyılda parlak bir döneme girdi. Andre Maurois'nın Şişko-Sıskalar'ı (Patapoufs et Filifiers) ile Antoine de Saint-Exupery'nin Küçük Prensi (le Petit Prince; 1943) bu dönemin sevilen çocuk kitapları arasındadır. 20. yüzyılda çocuk ya­yınları arasında çizgi romanlar da tartışmasız bir yer tutmaktadır. Örneğin Herge'nin 1929'da çıkmaya başlayan Tenten'i ile Goscinny' nin Asteriks'i (1959) ve Red Kit gibi diziler çocuklarca çok sevilen ve izlenen çizgi roman­lardır.

Almanya
16. yüzyılda gerçekleşen Reform hareketi, Almanya'da tüm alanları etkilediği gibi, ço­cuk edebiyatını da etkiledi. Böylece çocukla­ra yönelik yapıtlarda öğretici ve dinsel ilkeler öne çıktı. Daha sonra Aydınlanma Çağı'ndan başlayarak, çocuğun bağımsız bir kişiliği ol­ması gerektiği vurgulandı. İngiliz yazar Daniel Defoe'nun Robinson Crusoe adlı yapıtını Rousseau öğretisi paralelinde uyarlayan Joachim Heinrich Campe'nin Genç Robensonu (Robinson der Jüngere; 1779) bu yeni akımın en önemli ürünlerinden biriydi. 19. yüzyılın başlarında ise Romantizm Akımı'nın etkisine giren çocuk edebiyatın­da, giderek Almanya'nın zengin halk ede­biyatı kaynaklarına ilgi duyulmaya başlandı. Peri masalı alanında en önemli adlar olan ve Grimm Kardeşler (bak. Grimm Kardeşler) olarak tanınan Jacob Ludvvig Cari ve Wilhelm Carl'ın 1812-15 arasında derledikleri masallar arasında Türkçe'ye de çevrilen Hansel ve Gretel, Rapunzel, Pamuk Prenses ve Yedi Cüceler ve Parmak Çocuk gibi ünlü masallar vardır.
II. Dünya Savaşı öncesi ve sırasında durak­layan Alman çocuk edebiyatı, 1945'ten günü­müze kadar çok önemli bir gelişme göstermiş­tir. Bugün çocuğun bağımsız kişiliğine verilen önem ve çocuk kurumlarının vardığı ileri dü­zey bakımından Almanya dünyanın en önde gelen ülkelerinden biridir. Çağdaş Alman yazarlarından Erich Kâstner çocukların dünya­sını ciddiye alan, mizah yollu anlatımıyla çok sayıda çocuk kitabı yazmış bir yazardır. Toplu 'apıtları 1959'da Gesammelte Schriften adıyla ayımlandı. Bunların içinden Noktacık ile An­ton, Uçan Sınıf, Palavracı Baron gibi birçok öykü Türkçe'ye çevrildi.

İskandinav Ülkeleri
İsveç, Norveç ve Danimarka'da çocuk edebiya­tı zenginlik ve yaratıcılık bakımından dün­ya ülkeleri içinde ön sıralardadır. İsveç' te köklü bir çocuk tiyatrosu geleneği vardır. Gerçek bir İsveç ulusal çocuk edebiyatı, daha 1751-53 yıllarında Kont Cari Tessin'in yazdığı peri masallarıyla başladı. Ne var ki, Reform hareketinden beri sürmekte olan Alman etki­si 19. yüzyıla kadar çocuk edebiyatında da kendini gösterdi. Bu tarihlerden sonra İsveç' te peri masalı geleneği yeniden canlandı. Selma Lagerlöf'ün Nils Holgersson'un İsveç Ge­zisi (Nils Holgerssons underbara resa genom Sverige; 1906-07) adlı yapıtı, tüm öğretici içe­riğine karşın, çocuklar için bir düş dünyası ya­ratır. Gene bu tarihlerde Laura Fitinghoff'un 1860'larda yaşanan kıtlığı konu alan ve çocuk klasikleri arasında yer alan Barnen fran Frostmofjallet (1907; "Yayla Çocukları") adlı tarihi romanı yayımlandı. 1920'lere kadar öğretici akımın etkisinde kalan İsveç çocuk edebiyatı, 1940'tan sonra birçok yetenekli yazarın ro­manları ve ressam yazarların resimli romanlarıyla önemli bir gelişme gösterdi. Bu dönem yazarları arasında Pippi Uzunçoraplı (Pippi Lângstrump; 1945,) yazarı Astrid Lindgren ve Daniel Doppsko'nun (1959) yazarı şair Lennart Hellsing sayılabilir.
Norveç'te çocuk edebiyatı alanında ün kazan­mış bir yazar çıkmamış olmasına karşın, daha 1830'lardan başlayarak özellikle çocuklara yönelik yapıtlar yazıldı. Bunların en önemlile­ri P. C. AsbjOrnsen ve Jorgen Moe'nun halk masalları derlemeleridir.
Danimarka'da ise dilimize Andersen Masal­ları adıyla çevrilen ünlü masalların yazarı Hans Christian Andersen'den sonra (bak. Hans Christian An­dersen) aynı düzeyde çocuk edebiyatı ürünleri görülmedi ve çoğunlukla Alman yayınlarından çeviri ve uyarlamalarla yetinildi.

SSCB
Tarihsel olaylar, SSCB'de çocuk edebiyatını 1917 öncesi ve sonrası olmak üzere bıçakla kesilmiş gibi iki döneme ayırır. Devrim öncesi çocuk edebiyatı, büyük Rus edebiyatı ile karşılaştırılamayacak ölçüde zayıftı. İvan Krilov'un fablleri, halk edebiyatının zenginliği ya da Tolstoy'un çocuklar için yazmış olduğu öy­küler bu yoksulluğu gidermekten uzaktı. Rus­ya'da çocuk kimliği Avrupa'nın öteki ülkele­rinden de geç tanındığı için, çocuk edebiyatı­na yönelik çalışmalar ancak Ekim 1917 Devrimi'nden sonra, çocuğa verilen önemle birlikte gelişti. Güzel resimli çocuk kitapları çok ucuz fiyatlarla çocuklara ulaştı. Genç beyinlerin beslenmesi için konular özenle seçilerek işlen­di. Çocuk edebiyatının gelişmesinde dünyaca ünlü yazar Maksim Gorki'nin önemli etkisi oldu. Çocuk öykülerinin, yeni kültürü yarata­cak özgür düşünceli sanatçıların kaleminden çıkması gerektiğini vurgulayan Gorki, bu öy­külerin çocuğun düş gücünü kamçılayıcı ve düşündürücü olması gerektiği üzerinde dur­du. Çocuk kitaplarında eğlendiriciliğin yanı sıra, bilgilendirmeye de önem verildi. Çocuk­ların sevdiği yazarlar arasında Yuri Kazakov, Samuel Marşak, Sergey Mihalkov ve Lev Kassil'i sayabiliriz. 1920-30 arasında masalla­ra gerçekdışı olmaları nedeniyle savaş açılmış­tı. Bugün ise çağdaş çocuk edebiyatı çok çeşit­liliği ile dikkati çekmektedir.

Latin Amerika
Latin Amerika ülkelerinin çocuk edebiyatı öğretici niteliği ile dikkati çeker. Kilise ile ço­cuğun aile ve okul yaşamı arasındaki yakın ilişki dinsel eğitime öncelik tanınmasına yol açmıştır. Düşsellik ancak 1930'larda Brezilya ve Meksika çocuk edebiyatlarında belirmeye başlamış, gerçekçi bir yaklaşımla birlikte kah­ramanlık öğesi de çocuk edebiyatına girmiş­tir. Halk edebiyatı kaynakları çok önemli bir esin kaynağı oluştururken, daha çok İspanyol efsanelerinin etkisi görülmektedir. Küba'da ise devrimden sonra çocuklar için sömürge ve devrim tarihini konu alan öyküler yazılmış; sosyalist ahlak ve davranış örneklerinin be­nimsenmesini hedef alan bir yayın politikası izlenmiştir. Arjantin'de birtakım yerel halk öyküleri ve goşo adı verilen sığır çobanlarının yaşamlarına ilişkin öyküler çocuk edebiyatın­da önemli bir yer tutar.

Uzakdoğu
Batı ile Uzakdoğu arasında çocuk edebiyatı alanındaki gelişmelerde büyük bir fark vardır. Yeni Gine gibi bazı yerlerde henüz sözlü ede­biyat geleneği aşılamamıştır. Hindistan, Fili­pinler, Sri Lanka ve İran gibi başka ülkelerde ise dille ilgili sorunlar edebiyatı olumsuz yön­de etkilemiştir. Çocuk edebiyatı yazarları sayıca batıdakinden daha azdır. Çin'de, ço­cukları öykülerle ve şiirlerle eğitmek eğilimi 1950'lerden sonra ağırlık kazanmış, çok güzel resimlerle donatılmış kitapçıklar tüm çocukla­rın sahip olabileceği ucuzlukta, evlere, okul­lara, köylere kadar ulaştırılmıştır. Bunlar ge­nellikle çocukları özverili ve çalışkan olmaya özendirici niteliktedir. Japonya'da, özellikle II. Dünya Savaşı'ndan önce egemen olan aile ve atalara saygı gelenekleri edebiyatı engel­leyici rol oynamıştır. Uzakdoğu ülkelerinin birçoğunda, batıda yayımlanan çocuk kitaplarını taklit etme eğilimi görülürse de, özgün nitelikte yapıtlar da yayımlanmaktadır.
arwen - avatarı
arwen
Ziyaretçi
17 Ekim 2006       Mesaj #2
arwen - avatarı
Ziyaretçi
Batı dünyasında çocuk edebiyatı ninniler ve büyükler tarafından anlatılan masallarla başlar. Eski zamanlarda hiç kitap yoktu. Kabilelerdeki hikaye anlatıcıları kültürün, adetlerin, değerlerin ve tarihin birer koruyucusuydular. Hikaye anlatma asırlar boyunca bir nesilden diğerine bir toplumun geleneklerini ve inanışlarını aktarmanın temel yöntemi olmuştur. O devirlerde anlatılan hikayeler aslında büyükler içindi. Ama çocuklar da bunları dinleyip kendilerine uygun olanları benimserlerdi.
Daha sonraları halk ozanları bu hikayeleri derleyip, toplumdan topluma taşıdılar. Balat yani şarkıyla hikaye anlatma, destan, epik gibi halk masalı türleri de böyle oluşmuştur. 15. yüzyılda İngiliz matbacı Caxton ilk defa büyükler için küçük cep masalları basmıştır. Heyecan ve macera içeren bu kitapları İngiliz toplumunun halk tabakası okumaktaydı. Üst kesim ise Horn Book adı verilen ve boynuzdan yapılmış koruyucuların içine yerleştirilmiş bakır levhalardan oluşan kitapları okuyorlardı.
Sponsorlu Bağlantılar
18. yüzyıla gelinceye kadar İngiltere'de aşırı dinci bir akım olan Quakerizm vardı. Bu akım çocukların son derece sıkı bir disiplinle yetişmesini savunuyordu. Çocuklar için hazırlanmış kitaplar daha çok İncil'den kaynaklanan kitaplardı ve hikayelerin sonu hep ölümle bitiyordu. Bu çocuk kitapları karamsarlık ve dindarlık aşılıyordu.
Bu sıralarda Fransa'da Charles Pearault 14. Lui döneminde çocuk kitaplarının babası olarak anılmaktaydı. Halk ağzında dolaşan masalları toplayıp, kısaltarak çocuklar için 1697 yılında basmıştır. Bunların içinde "Kül Kedisi", "Parmak Çocuk", "Mavi Sakal", "Kırmızı Başlıklı Kız", "Çizmeli Kedi", Uyuyan Güzel" gibi eserler vardır. Böylece ilk kez Fransız çocukların kendilerine ait kitapları olmuştur.
Bu kitaplar önce İngiltere'de sonra da Almanya'da basıldılar. İngiltere'de bunları John Newberry İngilizce'ye çevirip , 1727 yılında "Tales of Matter Goose" adı altında yayınladı. Gerek İngiltere'de gerekse Fransa'da çocuklar için yazılan kitaplar bu dönemden sonra artış gösterdi.
Daha sonra kitaplar bildiğimiz gibi basılmaya ve ciltlenmeye başlamıştır. Çocuklar Daniel Defoe'nun Robinson Crusoe'su ve Jonathan Swift"in Gulliver'in Gezileri gibi yetişkin kitaplarını benimsemişlerdir. 1744 yılına kadar John Newbery"nin "A little Pretty Pocket book" isimli kitabı yayınlandı (Küçük Şirin Cep Kitabı). 18. yüzyılın ikinci yarısında Sarah Trimer ve diğer yazarlar başlamış olan bu öğretici, eğitici geleneği sürdürdüler.
Çocuk kitapları sözel geleneklerden beslenen ve derlenerek bir araya getirilen hikayelerdir. Ayrıca Joseph Jacobs tarafından kayda geçirilerek korunan İngiliz masallarının yanısıra Grimm Kardeşler tarafından derlenmiş olan Alman hikayeleri de mevcuttur. 19. yüzyılda İngiliz Edward Lear tekerleme türü şiirlerden oluşan "Book of Non Sense" isimli bir kitap yazdı. Çocuk edebiyatına neşe ve yaşama sevinci getiren bu kitap çok tutulmuştur.
Çocuk kitaplarındaki gelişme 19. yüzyıla kadar yavaş olmuştur. Bu dönemde düşünceleri yaygınlaşan J.J Rousseau'nun eğitim teorisi yanlış anlaşılmış ve pek çok didaktik içerikli eser ortaya çıkmıştır. 19 yüzyılda çocuk kitaplarının konuları genişletilmiştir. Loise May Alcott'un "Küçük Kadınlar"ı aile hikayelerini popüler hale getirmiştir. Robert Louisse Stevenson'un "Define Adası" da aynı etkiyi macera hikayeleri açısından yaratmıştır. 20 yüzyılın başlamasından hemen önceleri Anna Swell'in "Siyah İnci" gibi hayvan hikayeleri ve Lewis Carroll'un "Alice Harikalar Diyarında" gibi fantazileri o güne değin varolan kitap türlerini genişletmiştir.
19. yüzyıl sonlarına doğru özellikle küçük çocuklar için yazılan dergiler ortaya çıkmaya başladı. Çocuklar için yazılanların öğretici olmak zorunda olmadığına inanan Mary Mapes Dadge "St Nicholas" isimli derginin editörlüğünü yapmıştır. 20. yüzyıl başlarında Lucy Sprague Mitchell'in "The Here and Now Story Book" isimli kitabı ile yetişkinler ilk defa çocukların küçük yetişkinler değil başka varlıklar olduğu fikriyle karşılaştılar. Bu dönemde çocuk edebiyatındaki çeşitlilik genişlemeye devam etmistir. Bu yüzyılın başlarında C.B Falls'un ABC isimli kitabının resimleri kaliteli ağaç oyma tekniğinin örneklerini içeriyordu ve yeni gelişen teknoloji olanaklar resimli kitaplara yönelişi kolaylaştırıyordu.
Rudyard Kipling çocuklar için mizahın önemli olduğunu düşünüyordu. 1902'de yayınlanan "Just so Stories" adli kitabı bugün de popülerdir. Beatrice Potter aynı yıl "The Story of Petter Rabbit" isimli kitabıyla edebiyata hayvan öykülerini sokmuştur. O zamandan itibaren de hayvan hikayeleri çocuklarin en sevdigi tür olmuştur. Daha sonra dünyanın tüm ülkelerinde çocuk edebiyatı örnekleri her gün biraz daha gelişerek ve artarak yayınlanmaya başlamıştır.
BARIŞ - avatarı
BARIŞ
Ziyaretçi
21 Ekim 2006       Mesaj #3
BARIŞ - avatarı
Ziyaretçi
Çocuk Edebiyatı
Henüz yetişkin olmayan ve eğitilmesi gereken toplumumuzun en genç üyelerinin düşünce dünyasına seslenebilecek sözlü ve yazılı ürünlerin tümüne ‘çocuk edebiyatı’ adı verilir.
Çocuk Edebiyatı’nın amacı:
  • Bilgilendirme,
  • Zevk verme,
  • Çocuğa yaşamı tanıtmadır.
Önemi:
  • Eğlendirici bir öneme sahiptir.
  • Onlara yaşama sevinci aşılayacak bir değeri vardır.
  • Hayatı ve yakın çevrelerini tanımaya yöneltir, çocuk
    gelişiminde önemlidir.
  • Çocuğun diğer davranışlarını da etkiler.
  • Yaratıcı etkinliklerde bulunması için altyapı
    hazırlar.
  • Dil gelişimine yardımcı olur.
Niteliği:
  • Çocuğun düzeyine uygun olmalı,
  • Eğitici olmalı,
  • Çocuğu araştırmaya ve incelemeye yöneltmeli,
  • Yaşama sevincini ve iyimserliği işlemeli ama günün
    gerçeklerini de yansıtmalı.
1979 ‘un UNESCO tarafından Birleşmiş Milletler Dünya Çocuk Hakları Bildirgesi’nin yayımlanışının 20. yıldönümü dolayısıyla ‘Dünya Çocuk Yılı’ ilan edilmesi, bu alandaki yayın ve etkinliklerin kapsamını genişletir.
Toplumların temelini oluşturan çocukların eğitilmesi gereği açıktır. Bu gereklilik tüm dünya ülkelerinde kabul görmektedir. Çocuk, yaşadığı çağda ve içinde bulunduğu toplumda bir yere sahip olacağını bu eğitim ve uygulanacak edebiyat aracılığıyla anlayabilecektir. Ülkemiz, çocuk edebiyatı adına zengin bir mirasa sahiptir. Dede Korkut hikâyeleri, Nasreddin Hoca fıkraları, Karagöz-Hacivat. Ama hızla gelişen görsel medya karşısında olması gereken yerde değildir. Tanzimat’tan 2.Meşrutiyet’e, 2.Meşrutiyet’ten (Tevfik Fikret; Şermin...) Cumhuriyet’e kadar elbette gelişmeler olmuştur. Çocuk Edebiyatı’na emek veren pek çok nitelikli yazarımız da mevcut. Kitabevlerinde, kırtasiyelerde çocuk edebiyatı bölümüne geniş yer verildiğini görebiliriz. Elbette bunlar önemli adımlar; ancak yeterli mi? Bu eserler çocuklarımıza ne kadar hitap ediyor,ulaşabiliyor? Lütfen, kendinize sorar mısınız? Bugüne kadar kaç tane çocuk edebiyatı eseri okudunuz? Kaç tane çocuk edebiyatı yazarı biliyorsunuz? Hep ‘okuyan bir toplum’ olmadığımızdan yakınırız. Bunun temellerini çocukluğumuzda aramamızın pek de yanlış olmayacağını sanıyorum. Çocuğu önemseyen, yapıcı seneçekler sunarak üreticiliği hedef alan bir kültür oluşturma yolunda yazarlara, yayıncılara, anne-babalara görevler düşüyor. Unutmayalım onlar, bizim geleceğimiz...
Misafir - avatarı
Misafir
Ziyaretçi
13 Kasım 2006       Mesaj #4
Misafir - avatarı
Ziyaretçi
Çocuk edebiyatı, çocuklar için yazma düşünceleri XVIII. yy Avrupa'da çok ülkede birden yaygınlaşır. Önceki yüzyıllarda çocuk bir büyük adayı olarak düşünülür ve onun eksikliklerini tamamlamak amaçlanırdı. M.Ö VI. yy'da Atina ve Roma'da şiir, destan, fabl türleriyle bu doğrultuda çocuklar eğitilirdi. Aynı yy'da Hindistan'da hükümdarın çocuklarını eğiten kişinin yazdığı eğlenceli, öğretici bir çocuk kitabı yazdığı sanılır. Yine aynı çağda Çin'de Konfüçyus’un Çin Klasik edebiyatını öğreten bir kitabından söz edilir. Genellikle her ülkede çocuklar, geleneksel halk kültürleriyle yetişirler.
XIV. yy İngiltere'de William Caxston Grek, klasiklerini öyküleştirerek "Küçük Jonhn’un Yaşama Bilgisi" isimli eğlenceli ve öğretici bir kitap yazar. Bu çocuk edebiyatında yararlı ile eğlenceleri birleştiren bir anlayışın ilk örneğidir.
Matbaanın kullanımıyla, edebiyatın bütün alanlarında olduğu gibi, çocuk edebiyatında da yaygınlaşarak kitlelere ulaşır. Başlangıçta XVII. yy'da Fransa'da Fenelon'un soylu çocuklarını eğitmek için yazdığı "Telemek" ve La Fontaine’in aslında büyükler için yazdığı fabller, Perrault’un masalları öncü sayılan eserlerdir.
Bu çağdaş anlayış önce İngiltere'de benimsenir. Robin Hood ve benzeri halk kahramanlarının resimli kitapları, küçük cep kitapları, ezop fablleri, binbir gece masallarının çevirileri ilk çalışmalardır. John Newberry’nin çocuk dergiciliği çalışmaları yanı sıra ilk çocuk klasiği sayılabilecek kitablar yazılır. Daniel Defoe’nin Robinson Crusoe, Jonathan Swit’in Güliverin Seyahatleri, Oscar Wilde’nin Mutlu Prens, Lewis Carrol’un Alis Harikalar Diyarında, Charles Dickens’in David Coperfield, Charlotte Bronte’nin Jane Eyre…
Avrupa da çocuk edebiyatına gösterilen ilgi ABD’de etkisini göstermeye başlar.önceleri sadece eğitime, katı kurallara dönük olan çalışmalar yerini bizde de bilinen Louisa May Alcott’un Küçük Kadınlar, Mark Twain’in Tom Sawyer ve Huckleberyy Finn adlı kitabları ölçüsünde iyi eserler verilmeye başlanır.Önceleri öğreticiliğe karşı çıkan romantik bir anlayış etkin olur. Sonra fantezi, masal, ansiklopedik kitaplar, şiirler özellikle de resimli çocuk kitapları konusunda önemli gelişmeler görülür. Lura Ingall Wilder’in Büyük Ormandaki Küçük Ev romanı çok sevilen bir kitap olur. Son yıllarda ABD’de çocuk yayınlarında özellikle ticari amaçlar ön plandadır.
Fransanın en önemli çocuk kitapları;
La Fontain, Perrault, Fenelon, Emile- yazarı; Rousseu
Kimsesiz- Hector Malot
Küçük Prens-Antoine de Saint Exupery
George Sand, Alphonso Daudet, Alexsandra Duma Pere gibi bizde de tanınan yazarlar Fransız çocuk edebiyatının öncüleridir.
XX. yy'da başlatılan Tenten ve Asterix dizileri de güldürü, yergi, hareket içeren başarılı resimli öykülerdir.

Almanya'da çocuk edebiyatı;
Grimm kardeşlerin masalları bir çok dile çevrilir. Masallarıyla ünlü Hoffman, Brantano gibi yazarlardan söz edilebilir. XIX. yy ikinci yarısında Karl Mary’ın Kızılderililer ve Vahşi Batı adlı öyküleri büyük başarıya ulaşır. Sonra sanat gücü ağır basan eserler yazılması gereği benimsenir. Özellkikle II. Dünya Savaşı'ndan sonra Alman çocuk edebiyatında büyük gelişme görülür.
Sovyetler Birliğin de Maksim Gorki nin eserlerini görebiliriz.

İsveç; Selma Lagerlöf’ün Nils Holgerson’un Eşsiz İsveç Yolculuğu adlı kitabını başka bir çok dile çeviren çocuk klasiğidir.

Norveç'te çocuk edebiyatı halk masallarıyla başlar.Moe ‘nin Kuyuda ve Gülde adlı düşsel kitabı dile çocuk edebiyatı altın çağını yaşar.

Danimarka' da daha çok Almanca çevirilerin etkisi yaygındır.En önemli yazar Andersen’dir.Ocakbaşı Hikayeleri dünya çocuk klasiği olmuştur.

Fillandiya'da uzun yıllar aydınlar İsveçce konuştuğu için ilk eserler o dilde yazılır. En önemli çalışma Ellas Lönrot’un halk edebiyatından derleyerek düzenlediği Kalavela'dır.

Bu ülkemizde dünyadaki çocuk edebiyatının gelişimine ilişkin bilgilendirme sizler için ürkütücü gelmesin. Aslında bu yazımda ayrıntılara girmemeye özen gösterdim. Ülkemizde ve dünya da çocuk edebiyatına ilişkin ve çok bilinen sizlerinde tanıdığı yazar ve eserlerden örnekler verdim.Kuşkusuz ki ülkemizde ve dünya da çocuk edebiyatı ürünleri anlatılanlar ölçüsünde sınırlı değildir.

Ülkemizde Çocuk Edebiyatı Gelişimi

edebiyatımızın gelişim bölümünde çocuklar için ayrılan yer ne yazık ki sınırlıdır.uzun yıllar sözlü halk geleneğinden yararlanılır. Masal, tekerleme, bilmece, mani, söylence, destan, vb. türler çocuklar için yaratılmamıştı,r ama çocuklarda yararlanırlar.
Divan Edebiyatı kaynaklarına bakıldığında çocuklar için yazılmamış ama çocukların eğitimine yönelik çağın ahlak kurallarını yansıtan iki örnekle karşılaşırız: Nabi’nin Hayriyye’si (XVII. yy) ile Sünbülzade Vehbini’nin Lütfiye-i Vehbi’si (XIX. yy)
İlk Türkçe alfabe Kayserili Dr. Rüştü tarafından 1859’da yazılır. Nuhbet’ül Etfal adlı bu alfabenin en önemli yönü, içinde didaktik öyküler ve fabler olmasıdır.
Tanzimat döneminde, Batı Edebiyatından dünya çocuk klasikleri dilimize çevrilir: Fenelon Terceme-i Telemak, Daniel Defoe Terceme-i Hikaye-i Robinson, Jonathan Swift Güliveri’in Seyahatnamesi, Jules Verne Gizli Ada-80 Günde Devrialem-Merkez-i Arza Seyahat-Beş Hafta Balonla Seyahat gibi.
Bu çevirilerin daha çok büyüklere seslendiklerini biliyoruz. Sizce nedeni ne olabilir?
Sorunun karşılığını Tanzimat Edebiyatı döneminde kullanılan dilin çocukların anlamasına uygun olmadığında bulabiliriz.
Bu dönemde sözü edilebilecek başarılı çalışmalar Şinasi’nin La Fontaine’den manzum fabl çevirileri ile Recaizade Ekrem ve Ahmet Mithat Efendi’nin manzum çevirileridir. Tanzimat döneminde çocuk gazete ve dergileri de yayımlanmaya başlar. 2. Meşrutiyet'ten sonra Darülmuallimin (yüksek öğretmen okulu) müdürü Satı Bey çocuklar için edebiyatın gereğini ve çocukların yaşlarına uygun şiir ve şarkılardan yoksun olduklarını vurgular. Aynı düşünceler Ahmet Cevat’ın Çocuklara Hikaye Anlatma Sanatı(1910) kitabında da belirtilir. Zamanın sanatçıları bu etkilerle çocuklara yönelirler.
İbrahim Alaattin Gövsa Çocuk şiirleri, Ali Ulvi Elöve Çocuklarımıza Naşideler, Tevfik Fikret Şermin isimli şiir kitaplarını yayımlarlar . Bunlar da dönemin edebiyat anlayışına aykırı, oldukça sade, çocuklara yaklaşan bir anlatım vardır.
Hece ölçüsü ile yazılmışlardır. Daha sonra yazılanlar ise bu konulara örnek olmuşlardır.
Milli edebiyat dönemi sanatçıları da didaktik şiirleriyle bu anlayışı sürdürürler. Ziya Gökalp Kızıl Elma, Yeni Hayat, Altın ışık; Ali Ekrem Bolayır Çocuk Şiirleri, Şiir Demeti; M.Fuat Köprülü Mektep Şiirleri ni yazarlar. Mehmet Emin Yurdakul,Enis Behiç Koryürek,Yusuf Ziya Ortaç, Halit Fahri Ozansoy da bu didaktik şiirlerin sürdürücüsü olurlar.
Aynı yıllarda Ömer Seyfettin, Hüseyin Rahmi Gürpınar Çocuklarca en sevilen ve okunan yazarlardır.
Ömer Seyfettin denilince çocuklar için yazdığı öyküleri aklımıza gelir: Ant, Diyet, Kaşağı, Forsa, Pembe İncili Kaftan…
Cumhuriyet döneminde de çocuklar için manzume yazma geleneği sürer. Daha çok Anadolu’yu ve insanı anlatan, Kurtuluş Savaşını, Atatürk’ü yücelten, ulusal duyguları pekiştiren örneklerdir bunlar. Ahmet Kutsi TECER, Necmettin ONAN, Ömer Bedrettin UŞAKLI, Kemalettin KAMU, Vasfi Mahir KOCATÜRK, Hasan Ali YÜCEL bu dönem sanatçılardandır. Bu ürünler içinde çocuğun düşünme, yaratma yeteneklerini geliştirmeye yönelik olanlar çok azdır. Bu dönem çocukları için henüz öykü ve roman türünde başarılı örneklere rastlanmaz. Reşat Nuri GÜNTEKİN, Yakup Kadri KARAOSMANOĞLU, Halide Edip ADIVAR, Mahmut YESARİ, Aka GÜNDÜZ, kişileri konusu çocuklar olan ama çocuklar için yazmayan dönem yazarlarındandır.
1928 de başlayan okuma-yazma seferberliği ile ülkemizde çocuk edebiyatı alanına duyulan ilgi artmış, çocuklara yönelik yayımların sayısında ve niteliklerinde olumlu gelişmeler gözlemlenmiştir.
1936 yılında M.E.B talim ve terbiye kurulu çabalarıyla çoğu çeviri olan pek çok kitabı yayımlanır.
Naki TEZEL’in halk kaynaklarına yönelerek Çocuk Masalları derlemesiyle başlayan çalışmalar Eflatun Cem GÜNEY’in bu konudaki başarıları ve başka yazarların da katılmasıyla günümüze dek sürer. E. C. GÜNEY’in Dertli Kaval, Nar Tanesi ile 1956 Dede Korkut Masalları eserleride anılmaya değer.
Rakım ÇALAPALA’nın Mustafa Ataürk’ün Romanı ile Falih Rıfkı ATAY’ın Babanız Atatürk adlı biyografik romanları, türlerinin ilk abaşarılı örnekleridir.
Halide Nusret ZORLUTUNA’nın Benim Küçük Dostlarım eseri ile Nahit Nafiz EDGÜER’in Atatürk’ten Anılar isimli kitapları da anı türünün ilk başarılı çalışmalarıdır.
Orhan Veli KANIK’ın şiir biçimine dönüştürdüğü La Fontaine Masalları Nasrettin Hoca hikayeleri çocuk edebiyatımız için olumlu çalışmalardandır.
Genellikle öğretmen kökenli yazarların başarılı çalışmalarıyla çocuk edebiyatımız zenginleşir.
Şiir dalında da başta Fazıl Hüsnü DAĞLARCA Kuş Ayak, Balina ile Mandalina, Açıl Susam Açıl eserleriyle pek çok yeni sanatçıyı tanırız.
Çocukların olumlu olumsuz tüm etkilere açık oldukları düşünülürse, belli ideolojik kaygılardan uzak, ucuz ve kaliteli yayınlarla çocuklara seslenilmelidir.
Yanı sıra radyo, televizyon ve basın gibi iletişim araçları da bu konuda bu çabayı desteklemelidir.
Son düzenleyen ThinkerBeLL; 17 Ekim 2011 09:51
Misafir - avatarı
Misafir
Ziyaretçi
29 Mayıs 2008       Mesaj #5
Misafir - avatarı
Ziyaretçi
Alm. Kinderliteratur (f), Fr. Littérature (f) infantile, İng. Children literature.
Çocukların okumaları, öğrenmeleri ve eğlenmeleri için edebî türlerin hemen hepsinde yazılmış eserler. Bunlar arasında çocuk şiirleri, hikâyeleri, masalları, romanları, tiyatroları sayılabilir.
Çocukların bilgi seviyeleri, psikolojik özellikleri, yetişkinlerden ayrı kitaplar okumalarını gerektirir. Bu kitaplar, dil, üslup, konu, fikir ve tez bakımından çocuğun okuma, anlama, kavrama, zevk alma derecesine uygun olmalıdır. Daha çok basit bir konu, açık ve anlaşılır bir dil, akıcı bir üslup ve çocuğun yaşına uygun bir fikir örgüsü, bu eserlerin belli başlı özelliklerindendir. Her yaşta olağanüstü konular, anlatımda hareket çocuklar tarafından sevilir. Manzûmelerin verimli ve kâfiyeli olması onlar için çok mühimdir. Bilhassa küçük yaşlarda mânâyı hiç düşünmeden tamâmen uydurma, anlamsız kelimelerden meydana gelen, fakat kâfiye ve ses benzeşmeleri yönüyle tekerlemeleri zevkle dinleyip söylerler.
Meselâ; çocuklar 10 yaşlarına kadar masal dinlemek ve okumaktan çok hoşlanırlar. Çünkü eşyâları canlandırmaya ve olmayacak işlere meraklıdırlar. Bu yaştan îtibâren mâcerâlı, esrârengiz ve sürükleyici hikâyeler, romanlar, bilgi verecek kitaplar, teknik eserler dikkatlerini çekmeye başlar. Kız çocukları ev, çocuk bakımı, mutfak, örgü gibi yayınlara da ilgi göstermeye başlarlar.
Eskiden yalnız çocuklar için bir edebiyât yapılması düşünülmezdi. Büyükler için yazılan kitapları çocuklar da okurdu. Hattâ dünyâda çocuk edebiyâtının malı olan; Robinson Cruose, Gulliver’in Gezileri, Alis Hârikalar Diyârında gibi eserler bile aslında çocuklar için yazılmış değildi. Halk arasında anlatılan masallar da yalnız çocuklar düşünülerek ortaya konmamıştır.
Dünyâ edebiyâtında çocuklar için yazılmış eserlerde eskiden yalnız öğretici ve yetiştirici olması düşünülürdü. Bunların yanısıra eğlendiricilik18. yüzyıldan sonra dikkate alınmaya başlandı ve bu husûsa çocuk eserlerinde yer verildi.Tertiplenişi, resimleri ve eğlendiriciliği çocuklara göre olan ilk kitap John Newbery (1713-1767) tarafından yayınlandı.
Dünyâ edebiyâtında çocuklar için yazılmış meşhur kitaplar arasında Charles Perrault’un Geçmiş Günlerin Masalları, La Fontaine’nin Fablleri, Fénelon’un Telemak’ı, Grimm Kardeşlerin Çocuk ve Âile Masalları, Andersen’in Çocuklara Masallar’ı, Collodi’nin Pinokyo’su, Arapların Binbir Gece Masalları hatırlanabilir. Bunlara yukarıda sayılan ve çocuklar tarafından olağanüstü bir ilgi gösterilen Robinson Cruose, Gulliver’in Gezileri, Alis Hârikalar Diyârında eserlerini de ilâve etmek gerekir.
Dünyâ çocuk edebiyâtı yazarları arasında da yukarıdaki isimlerden başka; Charles Dickens, Charles Camb, Christoph Sehmid, Jules Verne, D. Defoe, J.Swift, L.Carroll, Rudvard Kipling, Comtesse de Ségur Mark Twain, Louisa May Alcott, Marcel Aymé’yi hatırlamak yerinde olur.

Türk çocuk edebiyâtı
Bizde çocuk edebiyâtının sınırları içine giren gerek halk, gerekse dîvân edebiyâtında eserler ve sayısız halk masalları vardır. Bunlar, Türk cemiyetinin çeşitli konulardaki anlayışlarını, değer hükümlerini ifâde eden eserlerdir. Meselâ, Karacaoğlan’ın “Dinle sana bir nasîhat edeyim” mısraı ile başlayan koşması, Nâbî’ Efendinin Hayriyye-i Nâbî’si, Vehbi’nin Lütfiye’si bunlardandır. Ayrıca Arapça ve Farsçadan çevrilmiş içlerinde bâzı didaktik (öğretici) hikâyeler ve fıkralar yer alan kitaplar (Tûtînâme, Kâbusnâme, Gülistân ve Bostan)uzun zaman okunmuştur.
Tanzimâttan sonraki yıllarda batı dünyâsından çocuk edebiyâtı eserleri tercüme edilmeye başlanmıştır. İlk defâ La Fontaine’den, Jules Verne’den kitaplar, Gulliver’in Gezileri gibi kitaplar çocuk edebiyâtımıza girmiştir. Daha sonraları telif çocuk eserleri de verilmeye başlanmıştır. Tevfik Fikret Şermin, İbrâhim Alâeddîn Gövse Çocuk Şiirleri, Fâruk Nâfız Çamlıbel Numaralar, Bir Demette Beş Çiçek, Yusuf Ziyâ Ortaç Kuş Cıvıltıları adlı şiir ve tiyatro kitapları yazmışlardır. Masal dalında ise Eflâtun Cem Güney Dertli Kaval, En Güzel Türk Masalları, Bir Varmış Bir Yokmuş, Evvel Zaman İçinde, Gökten Üç Elma Düştü gibi eserleriyle büyük bir başarı sağlamıştır. Ziyâ Gökalp, Ahmed Cevad Emre, Ömer Seyfeddin, Aka Gündüz, M. Fuad Köprülü gibi şâir ve yazarların yanısıra Orhan Seyfi Orhun, Enis Behiç Koryürek, Nihal Atsız, Enver Nâci Gökşen, Ceyhun Âtıf Kansu gibi edebiyâtçı ve yazarlar da çocuk edebiyâtı sâhasında çeşitli türlerde çalışmalar yaptılar ve eserler verdiler. Bu arada Kemâleddin Tuğcu, Abdullah Ziyâ Kozanoğlu, Yavuz Bahadıroğlu gibi yazarlar da çocuk romanları sâhasında son yıllarda başarılı oldular.
Çocuklar için ilk devamlı yayın İngiltere’de (1788) çıkarılmış, bunu Fransa ve diğer ülkelerdeki örnekleri tâkib etmiştir. Türkiye’de ilk çocuk yayını olarak Mümeyyiz Gazetesi’nin aynı adla yayınladığı haftalık nüshası gösterilir (1870). 1875’te Sadâkat Gazetesi, 1878-1922 arası Tercümân-ı Ahvâl Gazetesi çocuklar için haftalık ekler çıkardılar. 1880’de çocuklar için Bahçe Gazetesi çıkarıldı. Aynı yıllarda on beş günlük; Çocuklara Kırâat, Vâsıta-i Terakkî, Çocuklara Arkadaş dergileri yayınlandı.
İkinci Meşrûtiyete kadar İstanbul’da Çocuklara Tâlim, Çocuklara Mahsus Gazete, Çocuklara Rehber gibi gazeteler ve daha sonra da Tedrisât-ı İbtidâiye Mecmûası, Çocuk Bahçesi, Çocuk Duygusu, Çocuk Yurdu, Çocuk Dünyâsı, Çocuk Dostu gibi haftalık, on beş günlük, aylık dergiler çıkarıldı. 1923-43 arası yirmi yıl boyunca Türkiye’de çıkıp kapanmış olan çocuk-öğrenci-gençlik dergi ve gazetelerinin sayısı 90’a yakındır. Doğan Kardeş dergisi 1945 yılından îtibâren yayınlanmaya başlanmış, önce aylıkken 15 günlük ve sonra haftalık olmuş, günümüzde aylık olarak çıkmaktadır.
Çocuk yayınları, çocukların beden, zihin ve ruh sağlıkları bakımından çok çok önemlidir. Bu yayınların denetlenmesi gâyesiyle 1927 yılında “Küçükleri Muzır Neşriyâttan Koruma Kânunu” adıyla 1117 sayılı kânun çıkarılmıştır.
15 Kasım 1981 târihinde yayına başlayan Türkiye Gazetesi Çocuk Dergisi millî düşünce, ahlâk, örf ve âdetlere değer veren, taklitten, yapmacılıktan uzak, çağın yeniliklerine ve gelişmelere açık yayın politikası ile sâhasında büyük başarı sağlamıştır. Ülkemizin en çok satılan çocuk dergisi olan Türkiye Gazetesi Çocuk Dergisi de dâhil olmak üzere İstanbul’da bugün 30’dan fazla çocuk dergisi yayınlanmaktadır. Çeşitli gazeteler, bankalar, yayınevleri, kişiler ve kuruluşlar bu sâhada neşriyât yapmaktadırlar.
Breath - avatarı
Breath
Ziyaretçi
19 Mayıs 2009       Mesaj #6
Breath - avatarı
Ziyaretçi
Çocuk Edebiyatı
Vikipedi, özgür ansiklopedi

Çocuk edebiyatı, 15 yaş altı çocuklar için konuları, karakterleri ve kullanılan dil özelleştirilerek hazırlanan edebi eserlerin oluşturduğu edebiyat koludur.
Anton Çehov gibi edebiyat dünyasının önemli bazı isimleri bu kavramın bir edebiyat türü olarak ele alınamayacağını, yalnızca 'doz' olarak edebi vurgunun hafifletilerek sunulduğunu vurgulamakta ve bu tartışma sürmektedir. Edebiyatın dozunun hafifleştirilmesine Türk edebiyatından örnek olarak Ömer Seyfettin, Kemalettin Tuğcu eserleri ya da Yaşar Kemal, Aziz Nesin gibi yazarların çocuk öyküleri gösterilebilir.

Akademik olarak net bir tanımı olmasa da, çocuklara yönelik edebi ürünler yeni bir sektör yaratmış; böylece, çocuk edebiyatı, bir edebiyat türü olarak kabul edilmeye başlanmıştır.
Çocuklara yönelik edebi eserleriyle dünya çapında en önemli isimlerden biri olan Enid Blyton, aynı zamanda yapıtları başka dillere en çok çevrilen İngiliz yazarlardan biridir. Bu durum da, çocuk edebiyatına dünya çapında gösterilen büyük ilginin bir kanıtıdır.
Türkiye'de, özellikle Yalvaç Ural ile öne çıkan çocuk dergiciliği ve Gülten Dayıoğlu gibi kimi yazarların roman ve öyküleri, bu alanın önemli eserlerinden sayılır.
Çoğu zaman bu edebiyat türü içinde değerlendirilen masallar ise, akademik edebiyat tanımı içinde kesinlikle ayrı bir türdür ve çocuk edebiyatı içinde değerlendirilmez.

Türk Çocuk Edebiyatı Yazarları
  • Ataol Berahramoğlu
  • Aysel Gürmen
  • Aytül Akal
  • Betül Avunç
  • Bilgin Adalı
  • Cahit Zarifoğlu
  • Çetin Öner
  • Eflâtun Cem Güney
  • Fatih Erdoğan
  • Fazıl Hüsnü Dağlarca
  • Gülten Dayıoğlu
  • İpek Ongun
  • İsmet Bertan
  • Kemalettin Tuğcu
  • Mavisel Yener
  • Mevlâna İdris Zengin
  • Mustafa Balel
  • Mustafa Ruhi Şirin
  • Muzaffer İzgü
  • Nur İçözü
  • Ömer Seyfettin
  • Pakize Özcan
  • Rıfat Ilgaz
  • Serpil Ural
  • Sevim AK
  • Seza Kutlar Aksoy
  • Süleyman Bulut
  • Tarık Dursun K.
  • Ümit Öğmel
  • Üzeyir Gündüz
  • Yalvaç Ural
  • Yeşim Saygın Armutak
Misafir - avatarı
Misafir
Ziyaretçi
8 Ağustos 2009       Mesaj #7
Misafir - avatarı
Ziyaretçi
Bizim için önemi, "geleceğimizin teminatı" olmalarıyla bir kat daha artan gözbebeğimiz yavrularımıza "oyunlar içinde kaybolan haylaz" yaklaşımı,onlara ne kadar dar ve haksız bir açıdan bakıştır; bunu anlamış olmalıyız.
Durum böyle olunca; "Neyi bulursa giysin, neyi bulursa yesin!" der gibi, "Neyi bulursa, okusun!" denmeyeceği; böyle bir aymazlık içinde olmanın tehlikesi, apaçık ortadadır. Bebeklik çağından itibaren, okul öncesi ve okul çağı eğitim-öğretim sürecinde devam edecek bilimsel bilgiye ve seçici-özel ilgiye dayalı tüm çabalarda, onun mutlu, başarılı, uyumlu ve üretken bir rol modeline ihtiyacı olacaktır.
İyi ama nereden, nasıl, neler çocuğun zihinsel ve ruhsal gelişimine katılmalıdır? Üzerinde durduğumuz alan çocuk edebiyatı olduğuna göre, biz de bu alanın temel niteliklerini sıralayalım şimdi:
  • Çocuğu ruhsal ve zihinsel yönden geleceğe hazırlamalıdır. İçinde yaşadığı toplumun ortak değerlerine saygılı ve onları gözeten; inançlı ama bilimsel düşünce sistemlerine açık; kendi ne ve mensubu bulunduğu topluma yabancılaşmadan tüm insanlığın hizmetine hazır; sevgiyi, saygıyı ve adaleti baştacı eden, özgüveni tam bir kimlikte yetiştirilmesine hizmet etmelidir.
  • Çocuk, genellikle hayali, abartılı, gerçeküstü bir dünyadan hoşlanır. Ancak bunları somutlaştırırsanız anlar ve zevk alır. Bu yüzden anlatıcı; hayalin içinde hayatın bir gerçeğini, abartılı duygu hallerinin içinde barışçı, mütevazı, uzlaşmacı ve iyilikse ver tutumu, gerçeküstü olayların kıvrımları arasında, gerçek hayat sahneleri karşısında uyanık ve dirençli kalmanın bilincini, erdemini öne çıkarmalıdır.
  • Çocuk yayınlarında çocuğun yaşı ve eğitim durumu, bir yapıtın önerilmesinde belirleyici öğedir. Ayrıca çocuğun cinsi yeti, özel hayatı ve eğilimleri dikkate alınmalıdır.
  • Çocuk yayınlarının eğitici, öğretici yanı ağır basmalı; bu etkinin çocuğun ve toplumun yararına olmasına özen gösterilmelidir.
  • Anadili (ulus dili veya resmi dil de olabilir) bilincini pekiştiren, dil beğenisini geliştiren olgunluktaki eserler seçilmelidir.
  • Çocukların dünyaya umutla ve gerçekçi bir gözle bakabilmelerini sağlayan sosyal ve doğal çevre değerlerini önemsemeyi ana eksen alan edebiyat ürünleri önerilmelidir. Konu ve resim seçiminde çocuğu gerçek hayattan koparacak, düşsel ve fantastik olanı gerçekleştirmeye yöneltecek etkiler taşı mamalıdır. Ayrıca insan, hayat ve toplum hakkında kötü, zararlı, olumsuz telkinler içeren yoz yapıtlar dikkatle ayıklanmalı ve çocuktan uzak tutulmalıdır.

Çocuklar için söylenmiş birkaç özlü sözle bitirelim yazımızı:
"Kitapsız büyüyen çocuk, susuz yetişen ağaca benzer." (Çin atasözü)
"Çocuk, doldurulacak bir kap değil, ısıtılacak bir ocaktır." (Danner)
"Kim demiş ki çocuk, küçük bir şeydir?
Bir çocuk belki, en büyük şeydir!" (Abdülhak Hamid Tarhan)

"Her doğan çocuk,Tanrı´nın insanlardan hâlâ ümidini kesmediğine bir işarettir." (Tagore)

Alıntı

Misafir - avatarı
Misafir
Ziyaretçi
16 Mayıs 2011       Mesaj #8
Misafir - avatarı
Ziyaretçi
Çocuk Edebiyatı
2-14 yaş çocuklarının hayali duygu ve düşüncelerine yönelik sözlü ve yazılı tüm eserleri içine alır.


Okul öncesi dönem çocuk edebiyatının genel hedefleri:
1. çocukların ruhsal ihtiyaçlarını karşılamak, boşanma, güven, sevgi, sevilme, sevme, öğrenme, bir gruba ait olma, oyun, değişiklik ve estetiklik gibi ruhsal ihtiyaçlar
2. çocukların değişik yaşlarda ilgi duydukları konuları göz önüne almak
3. çocukların alıcı ve ifade edici dil gelişimlerine katkıda bulunmak
4. çocuğun algı gelişimini desteklemek (görsel,işitsel ,dokunsal algı )
5. sosyal ve duygusal gelişimlerini desteklemek
6. çocuğun zihinsel gelişimini katkıda bulunurken kavram gelişimini desteklemek
7.
çocuğa ilk kitap sevgisini aşılamak
8. çocuğa ilk edebi ve estetik değerleri vermek
9. çocukların gelişmekte olan iç ve dış dünyalarına katkıda bulunmak
10. çocukları yaşam gerçeklerine hazırlamak
11. çocukların yaratıcı güçlerini ,harekete geçirmek
12. dinleme yeteneğini geliştirmek
13. eleştiri yeteneğini geliştirmek
14. kitabın eğlence ve bilgi kaynağı olduğunu öğretebilmek
15. iyi çocuk kitabı kavramını verilen uygun örneklerle kazandırmak
16. çocuk kitaplarının türlerini tanıtmak
17. çocuklara uygun fiziksel özelliklerde kitaplar sunmak
18. hikaye ve masalları, kitap,renkli resimler,kukla gölge oyunu,pandomim, çubuk figürler sembolleri gibi yöntemlerle anlatabilmek
19. çocuklara uygulanan eğitim programlarını destekleyici özelliklere sahip kitaplar verebilmek


Çocuk Edebiyatının Çocuğa Kazandırdıkları:
1. basit eğlence için,
2. mevcut durumlardan kaçmak için,
3. hayal gücünü harekete geçirmek için,
4. kendilerini anlamalarını sağlamak için,
5. diğerlerini anlamalarını sağlamak için,
6. dilinin doğasını anlamalarını sağlamak için, - dil gelişimini 2'ye ayırıyoruz. alıcı ve ifade edici dil gelişimi .çocuğun alıcı ve ifade edici dil gelişimi desteklenir,kelime haznesi zenginleşir.-
7. diğer zamanları ve yerleri öğrenmek,
8. bilgiyi araştırmak için,


Çocuk Edebiyatı hakkındaki yanlış düşünceler:
1. çocukluk döneminin insan yaşamında kısa bir yer tuttuğu bu nedenle de çocukluk tecrübelerinin önemsiz olduğu düşünülmüştür. oysa bugün çeşitli etki ve biçimlendirmelere en yatkın olan bu devrenin kısalığından ötürü kötü eserlerle kaydedilmemesi gereken bir dönem olduğu bilinmektedir.
2. bazı yetişkinler çocuk kitabını yetişkinlere hitap eden temanın basit biçimde ele alınmış baskısı olması gerektiğine inanırlar. bu görüş çocuğu kendine özgü dünyası olan bir varlıktan çok minik bir yetişkin olarak kabul eder.
3. çocuk edebiyatının yetişkin edebiyatından farklı olduğu düşünülmektedir. onlara göre kitabın edebi yanından çok ahlaki ve eğitici yönü önemlidir. halbuki çocuk edebiyatı diğer edebiyat türlerinden ayrılamaz . aynı değer yargılarından geçer. iyi bir çocuk kitabının sadece eğitici ve ahlaki değerler vermesi yeterli değildir. edebi temelleri oluşturması da beklenir.

Demek ki iyi bir çocuk kitabı çocuğun ilgi ve ruhsal ihtiyaçlarını karşılayan fakat her şeyden önce çocuğun zevkle okuduğu eserdir.


1932 yılında PAUL HAZARD iyi bir çocuk kitabının nasıl olacağı hakkında bazı prensipler ileri sürmüştür.
1. iyi bir eser sanatını ruhuna sadık kalmalı bilgileri doğru vermeli ,sade olmalıdır. çocuklarda hayat boyu sürecek okuma arzusu uyandırmalıdır.
2. iyi bir kitabın çocukların seveceği biçimde resimleri bulunmalı, resimler çocuklara huzur ve mutluluk vermelidir.
3. iyi eserler çocuklara aşırı duyarlı değil ,hassas ve uyanık yapmalıdır. iyi eserler çocuklara doğada ve insanlarda var olan hiçbir şeyi küçümsememeyi öğretir.
4. iyi eserler oyununun yüksek değerine saygı gösteren eserlerdir. bilgi veren kitaplar örtbas edilmeye çalışılmış ,gramer ya da fen kitapları olmamalıdır. tersine bu bilgileri açıkça çocuğun ruhuna akıtacak , ileride gelişecek tohumu ekecek eserler olmalıdır.
5. iyi eserler gerçek ahlak kurallarını taşırlar. fedakarlık, sadakat dolu bir sevginin sonunda ödülünü aldığı kıskançlık, çekememezlik ve aç gözlülüğün ne kadar çirkin ve değersiz olduğunu gösterirler.


Çocuk Edebiyatında Çeşitlilik:
1. tür bakımından
2. biçim bakımından
3. konu bakımından
4. okuyucu bakımından


Tür bakımından;
a)masallar
b biyografiler
c)müracaat eserleri
d)şiirler ve fen kitapları
e)roman ve hikayeler
f)tiyatro eserleri
g)çizgi romanlar
h)resimli kitaplar

Biçim Bakımından;
her kitabın kendine özgü bir biçimi vardır. her kitap türünün özelliğine, okuyucunun düzeyine göre farklılık gösterebilir. kitaplardaki biçim yönünden farklılıklar boy ,şekil ve resimlendirme özellikleridir. kitaplar dikdörtgen, küçük,kare,minyatür,iki kucak boyunda olurlar. resimleri renkli veya siyah beyazdır. bazıları fotoğraflıdır.

Konu Bakımından:
Çocuğun doğumundan ölümüne kadar her türlü konuyu kapsıyor. sevgi,ölüm,doğum , fedakarlık gibi.
BEĞEN Paylaş Paylaş
Bu mesajı 1 üye beğendi.
ener - avatarı
ener
Ziyaretçi
7 Haziran 2011       Mesaj #9
ener - avatarı
Ziyaretçi
Morpa Genel Kültür Ansiklopedisi & MsXLabs

Çocuk Edebiyatı

Çocukların okuyup zevk alabileceği, eğitsel amaçlar da taşıyan edebiyat yapıtlarının tümüne verilen ad. Çocuklar için yazılmış yapıtları kapsayan bu terim yaygın olarak kullanılmakla birlikte, çocuklar için bir edebiyatın olup olmadığı konusu öteden beri tartışılan sorunlardan biridir. Nitekim çocuklar için hazırlanan kitapların ilk kez 17. yüzyıl sonunda görüldüğü İngiltere'de çocukların doğal meraklarından yararlanıp onları eğlendirerek eğitmek gerektiğini öne süren John Locke, çocuklara Aisopos (Ezop) masallarının okutulmasını salık vermiştir. 18. yüzyılda yaygınlaşan ve ABD'ye götürülerek orada da basılan "chapbook"adlı çocuk kitaplarıysa eski çağlara ilişkin destanlardan, Orta Çağ hikâyelerinden ve peri masallarından oluşmaktaydı. "Binbir Gece Masalları"ndan seçilen "Alaattin'in Lambası", "Gemici Sinbad" gibi masallar da İngilizce'ye çevrilip yayımlanmıştı. Bu yapıtlar başlangıçta çocuklar için yazılmış değillerdi. Bugün de kimilerince çocuk klasikleri arasında sayılan Daniel Defoe'nun "Robinson Crusoe", Jonathan Swift'in "Gülliver'in Gezileri", L. Carrol'un "Alis Harikalar Ülkesinde" adlı yapıtları çocuklar için yazılmamışlardı. Ama çocukların düş gücünü etkileyen bu ve benzeri yapıtlar, çocuklara yazıldıkları biçimiyle değil, yalın bir anlatımla, olaydışı ayrıntılar en aza indirilerek sunulmuşlardı. Benzeri oluşum başlangıçta bütün Batı ülkelerinde görülmüştür. Çocuğa okutulacak kitabın eğitici olmasının yanı sıra, eğlendirici bir nitelik de taşıması gerektiği düşüncesi, büyükleri, Fransa'da La Fontaine'in fablları gibi, belli örneklere itmiştir. Bu olgu, çocuğun gelişim evreleri de göz önüne alındığında edebiyat ürünlerinde çocuğa uygunluk ölçüsünün aranması gerektiğinin de kanıtıdır. Sözcük dağarcığından kavrama yetisine, fizyolojik ve biyolojik özelliklerden psikolojik özelliklere değin, çocukla yetişkin arasındaki farklılıklar çocukların okuyabileceği edebiyat ürünlerinin niteliğini de belirlemektedir. Eğitimciler, yazılan ya da sahnelenen yapıtların çocuk için değil, çocuğa göre olmasını öne sürmektedirler. Buna göre okul öncesinde bol resimli,yazısız kitaplarla annenin ya da babanın çocuklara okuması için düzenlenmiş resimli kısa öyküler öne alınmalıdır. Bunlar, insanı ve doğayı yalın biçimde işleyen resimli öyküler olmalıdır. İlkokulun ilk sınıflarında yazı oranı gittikçe artan resimlenmiş dergiler ve öyküler, çocukların ilgisini çekmektedir. Masallar, hayvanlarla ilgili öyküler çocuğun hayal dünyasına uygun düşmektedir. On iki yaşını geçmiş çocuklarda okuma isteğinin arttığı ve çeşitlilik kazandığı görülür. Okuma alışkanlığı edinmiş bir çocuk, ortaokul yıllarında yetişkinler için yazılmış kitapları okuyacak duruma gelmiştir. Yalnız, okunacak kitaplar okuma zevki ve anlama kolaylığı bakımından bir sıraya konulmalıdır. Türk edebiyatında çocuklara yönelik ürünler başlangıçta tekerleme, bilmece, halk hikâyeleri, destan ve masal gibi ürünlerle sınırlı kalmıştır. Çocukların okuma zevkleri ve özel ilgileri göz önünde tutularak onlar için kitaplar hazırlanması konusu Tanzimat yazarlarından Şinasi, Recaizade ve Ahmet Mithat'ın Fransızca'dan çevirdikleri kısa manzumeler, fabllar bu yolda verilmiş ilk ürünlerdir. Çocuklar için çıkarılan ilk haftalık gazete ise Çocuklar İçin Mümeyyiz (1869) adını taşımaktadır. Daha sonra Tercüman-ı Hakikat gazetesi rüştiye öğrencileri için haftada bir ek vermiştir. Çocuğa göre bir edebiyatın oluşturulması yolunda ilk bilinçli adımlarsa II. Meşrutiyet döneminde eğitimci Sâtı Bey'in çağrısıyla atılmıştır. Ama gerek bu dönemde, gerekse Cumhuriyet döneminde daha çok şiir alanında kalınmıştır. 1928 Harf Devrimi'nden sonra özellikle çocuk dergi ve gazetelerinde artış görülmektedir. Günümüzde çocuklara yönelik zengin bir edebiyat oluşmuştur. 1970'lerde yayınevlerinin çocuk kitapları dizilerine başlamaları,yetişkinler için yazan Türk öykü ve romancılarını, çocuklar için ürün vermeye itmiştir. Bu gelişime bağlı olarak kitap resimleme alanında da büyük gelişme görülmüştür.

Benzer Konular

26 Eylül 2014 / Misafir Cevaplanmış
20 Mart 2009 / ThinkerBeLL Taslak Konular
22 Şubat 2012 / Ziyaretçi Soru-Cevap
3 Şubat 2016 / Misafir Cevaplanmış