Hacı Bektaş-ı Veli

Hacı Bektaş Veli

XIII. yy.da yetişmiş ünlü bir düşünür ve gönül adamıdır.

Horasan'ın Nişabur kentinde doğmuştur. Annesi Hatem Hatun, babası Seyyit İbrahim Sani'dir. Ve her ikisi de Türk soyundandır. Hacı Bektaş Veli'nin çeşitli kaynaklarda doğum ve ölüm tarihleri değişik gösterilmektedir.. Bazı kaynaklarda doğumu 1248, Anadolu'ya gelişi 1270-1280 yıllan arası, ölümü ise 1337 olarak, bazı kaynaklarda ise doğumu 1209, ölümü 1271 olarak yazılmaktadır.

Akılcılığa ve bilime inanan Hacı Bektaş Veli dürüst kişiliğe sahiptir. İlk eğitim ve öğrenimini Türkistan Piri Hoca Ahmet Yesevi kültür ocağından alarak, çok sayıda bilim adamının yetiştiği Horasan'da engin bir bilgi birikimine ve geniş bir dünya görüşüne sahip olmuştur.

Hacı Bektaş Veli'nin Anadolu'ya gelişi, Anadolu Selçuklu Devleti'nin siyasi, ekonomik ve kültürel düzenin bozulduğu, yönetimde bölünmelerin ortaya çıktığı bir devreye rastlamaktadır. Hacı Bektaş Veli Kırşehir yöresindeki Suluca Karahöyük'e (Hacımköy) yerleşm iş, Orta Anadolu'yu dolaştıktan sonra Anadolu kültürünü, Anadolu insanının gelenek ve göreneklerini özümseyerek yeni bir bilim ve öğreti merkezi kurmuştur.

Burada çok sayıda öğrenci de yetiştiren ve yeniçeri ocağının da piri olarak bilinen Hacı Bektaş Veli Anadolu birliğinin sağlanmasına yardımcı olmuştur . Hacı Bektaş Veli, Türk dili ve kültürünün yabancı etkilerden ve her türlü yozlaşmalardan korunması çabalarını ömrü boyunca sürdürmüştür. Ortaya koymuş olduğu birleştirici ve yükseltici öğreti her türlü bağnazlıktan uzak, çağa uyan ilkeler haline gelmiştir. Hacı Bektaş Veli ibadet ve günlük yaşamda kadını erkeğin yanına almıştır. Güzel sanatlara sevecenlikle bakmış, Dergah'ta öğretisini yaşama geçirmiştir.

Makalat, Kitabu'l-Fevaid, Hacı Bektaş'ın Şathiyyesi ve Besmele Tesviri isimli eserlerinin olduğu bilinmektedir. Hacı Bektaş Veli'nin hayatı ve kerametlerini anlatan "Velâyetname" önemli bir eserdir.

Hacı Bektaş Veli'den Altın Sözler

• Ara. bul.
• İncinsen de, incitme.
• Kadınları okutunuz.
• Murada ermek sabır iledir
• Araştırma açık bir sınavdır.
• Eline, diline, beline sahip ol.
• Her ne araran, kendinde ara.
• Arifler hem arıdır, hem arıtıcı.
• Bir olalım, iri olalım, diri olalım.
• Marifet ehlinin ilk makamı edeptir.
• İnsanın cemali, sözünün güzelliğidir.
• Hiçbir milleti ve insanı ayıplamayınız.
• Nefsine ağır geleni kimseye tatbik etme.
• İlimden gidilmeyen yolun sonu karanlıktır.
• Düsünce karanlığına ışık tutanlara ne mutlu.
• Nebiler, veliler insanlığa Tanrı'nın hediyesidir.
• Düşmanınızın dahi insan olduğunu unutmayınız.
• İlimden gidilmeyen yolun sonu karanlıktır.
• Düşünce karanlığına ışık tutanlara ne mutlu.

Hacı Bektaş Veli

(1209 ?, Horasan-1271 ?, Hacıbektaş)
Türk mutasavvıfı. Bektaşîliğin kurucusudur.

Yaşamı efsanelerle örülüdür. Gerçek tarihsel kişiliğini ortaya koyabilecek belgeler ise çok azdır. Eflâki'nin "Menakıbül Arifin" (Ariflerin Menkıbeleri) ve kendi adını taşıyan "Vilayetname"de anlatılanlar, tarihsel yaşamöyküsü değil; yaşamıyla ilgili menkıbe (efsane)lerdir. "Aşıkpaşazade Tarihi"nde yazılanlar da, bu menkıbelerden arındırılmış değildir. Bu kaynaklara göre, Horasan'dan gelip ilkin Sıvas'ta konakladı. Selçuklulara karşı sürekli ayaklanmalarıyla ünlü "Babalılar"a katıldı. Baba İshak'ın halifesi olarak Amasya'ya gitti. Bir süre de Kırşehir ve Kayseri'de bulunduktan sonra, şimdi kendi adını taşıyan, o zamanki Sulucakarahöyük Köyü'ne yerleşti. Horasan erenlerinin kadın kolu Bacıyanı Rum topluluğundan Hatun Ana'yı evlât edindi. Baba İshak Ayaklanması'nda, İshak da içinde olmak üzere, kılıçtan geçirilen Babalılardan kalanlar, onun çevresinde toplandı. Bütün Alevî, Şiî, Batınî toplulukları onun yoluna girdi. Mevlâna gibi başkentte değil, köyde oturuyor; Farsça değil Türkçe söylüyordu. Bu nedenle aynı yıllarda Mevlevîlik kentlerde aydınlar arasında, Bektaşîlik ise kırsal alanlarda yayıldı; kısa sürede bütün Anadolu'yu sardı. Bütün yeniçeri ocağı da Bektaşî idi. Bu nedenle, yeniçerilere "taifei Bektaşîyan", yeniçeri ağalarına da "ağayı Bektaşîyan" denir. Hacı Bektaş'ın bütün öğretisini içeren tek kitabı "Makalat"tır. Fakat Bektaşî geleneği birçok şiiri, öyküyü ve sözü ona mal etmiştir.