Işığın Renklerine Ayrılması

IŞIĞIN RENKLERİNE AYRILMASI

Beyaz ışığın, tayf ya da kromatik sapınç oluşturmak üzere renkli demetlere ayrılması. Gerçekte bu olay kırılma indisinin, dalga boylarına bağlı olarak değişmesinden ileri gelir. Çoğu saydam maddeler için dalga boyu arttıkça kırılma indisi azalır. Işık, kırılma sırasında ayrılabilir ve örneğin gökkuşağı böyle oluşur. Kırınım ya da saçınım olaylarında da ışığın ayrılması söz konusu olabilir. Sözgelimi saçınım sırasında bu olayın meydana gelmesine örnek, göğün mavi görünmesidir. Kırılma ya da kırınım açısının dalga boyuna bağlı olarak değişimi, ayırma gücü ya da açısal ayrılma olarak adlandırılır.

Beyaz ışın demeti bir cam prizmadan geçerken en az kırmızı en çok da mor ışık sapmaya uğrar. Bu kırılma farklılığı prizmanın geometrik yapısından değil kırılma indisinden kaynaklanır.

Beyaz ışık adıyla da bilinen güneş ışığı çözüldüğünde dalga boyu sırasına göre büyükten küçüğe doğru kırmızı, turuncu, sarı, yeşil, mavi ve mor renkler ortaya çıkar. Bu renklerden kırmızı, yeşil ve mavi birleştiğinde beyaz renk elde edilir.Bu renkler ana renklerdir. Sarı magenta ve cyan İkincil (ara) renklerdir.

Kırmızı + Yeşil= Sarı Kırmızı + Mavi = Magenta Mavi + Yeşil = Cyan

Spekturum serisindeki diğer renkler bu renklerin karışımıyla elde edilir. Kırmızı ile yeşilin karışımı sarıyı, mavi ile kırmızının karışımı magentayı (çingene pembesi)ve mavi ile yeşilin karışımı ise cyanı (turkuaz; siyanür rengi) oluşturur.
Karışımları beyazı veren iki renge tamamlayıcı renkler denir.

Kırmızı +Cyan=Beyaz Yeşil+ Magenta=Beyaz Mavi+Bileşik sarı=Beyaz

CİSİMLERİN RENKLİ GÖRÜNMESİ

Cisimlerin Işığı Yansıtması ve Renkli Görünmesi:
Saydam olmayan bir cismin üzerine güneş ışığı (beyaz ışık) düşürülür ise:
A) Cisim renklerin tamamını yansıtıyorsa beyaz görünür. Beyaz cisim üzerine düşen tüm renkleri yansıtır.
B) Cisim renklerin tümünü soğuruyorsa ya da hiç birini yansıtmıyorsa görünmez. Siyah cisimler üzerine düşen ışığın hiçbir rengini yansıtmadığı için siyah görünür.
C) Cisim renklerden hangisini yansıtıyorsa o renkte algılanır. Yansıtılan birden fazla renk varsa cisim o renklerin karışımında görünür.

Beyaz ışık altında kırmızı görünen bir cisim, üzerine düşen beyaz ışığın kırmızı rengini yansıttığı için kırmızı görünür. Beyaz ışık yerine sarı, yeşil, mavi veya mor ışık altında bakıldığında, siyah görünür. Kırmızı, yeşil ve maviden oluşan ana renkler, üzerine düşen beyaz ışığın yalnız kendi renklerini yansıtır.

Örn: Sarı bir cisim üzerine düşen beyaz ışığın sarısı ile birlikte kırmızı ve yeşilini de yansıtır ve cisim bu nedenle bu renklerin karışımında görülür.
Yansıma olayında renk bütünlüğü ton ile de ilgidir. Sarıya yakın bir yeşile sahip cisim üzerine düşen beyaz ışığın yeşil rengiyle birlikte biraz da sarı rengini yansıtır. Ancak baskın olan yeşil olduğu için yeşil görünür.
Kırmızı ışık altında kırmızı görünen bir cisim ya kırmızı renktedir ya da beyazdır. Bu nedenle bu cisme örn mavi ışık altında bakılırsa cisim ya siyah algılanır (asıl olarak görülmez) ya da mavi görünür. Cisim gerçekte kırmızı ise mavi ışık altında siyah, cisim gerçekte beyaz ise mavi ışık altında mavi görünecektir.

Sarı ışık altında sarı görünen bir cisim ya sarı renktedir ya da beyaz. Cisim beyaz renkte ise örneğin kırmızı ışık altında kırmızı görünürken cisim gerçekte sarı renkte ise yine kırmızı ışık altında bu kez kırmızı görünür. Bu sarı cisim örneğin yeşil ışık altında yeşil renkte görünür. Sarı renk kırmızı ile yeşilin bileşimi idi, bu bakımdan sarı cisim
Üzerine düşen kırmızı ve yeşil ışıkları yansıtır.

IŞIĞIN SAYDAM MADDELERDEN GEÇİŞİ (Filtreden geçişler):

Renkli saydam maddeler, üzerine düşen ışık içinden kendi rengindekini baskın şiddetle, komşuluğundakileri zayıf şiddetle geçirip öteki renkleri soğurulur.

Beyaz ışık bileşik sarı, magenta, cyan süzgeçlerin oluşturduğu bir sistemde tamamen soğurur.
Üzerine beyaz ışık gönderilen cyan ve sarı süzgeçler sisteminden yeşil; sarı ve magenta süzgeçler sisteminden kırmızı; cyan ve magenta süzgeçler sisteminden mavi renk ışık geçer.
Cisim ışığın tamamını geçiriyorsa bu renklerin karışımında yani saydam görünür.

Beyaz Işığın Renklerine Ayrılması!

Aynı saydam düzleme eşit gelme açısıyla gönderilen kırmızı ve mavi ışınların aynı miktarda kırılmadığı, mavinin daha çok kırıldığı gözlenir. Kısaca aynı ortam, farklı ışınlar için farklı kırılma indisine sahipmiş gibi davranır.

Prizmaya gönderilen beyaz ışık renk karışımı olduğundan ilgili renkler prizmadan geçerken farklı miktarlarda kırılırlar. Bu bağlamda en az kırmızı, en çok da mor ışın kırılır. Kırılma ışığın dalga boyuna göredir. Dalga boyu büyük olan ışık az, küçük olan ışık da çok kırılır. Bu ışıkların dalga boyları arasındaki bağlantı ise kırmızı>mavi>mor biçiminde belirlidir.

Beyaz ışık bazı saydam ortamlardan geçerken kendisini oluşturan
renklere ayrılır. Bu durum evlerde kullanılan avizelerin camlarında, sabun köpüğünde ve gökkuşağı oluşumunda gözlenebilir. Yağışlı havanın hemen ardından güneş açarsa havadaki su damlacıklarında da ışığın kırılması ve yansıması sonucu renklerine ayrıştığı ve gökkuşağı oluştuğu görülür.

Crown Camının Görünür Işınlar için Kırılma İndisleri!

• Mor renk, 1,532 kırılma indisli
• Mavi renk, 1,528 kırılma indisli
• Yeşil renk, 1,519 kırılma indisli
• Sarı renk, 1,517 kırılma indisli
• Turuncu renk, 1,514 kırılma indisli
• Kırmızı renk, 1,513 kırılma indisli