Türk Hukuk Sistemi - Sayfa 3

Türkiye, "Birleşmiş Milletler Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Sözleşmesi"ni 15 Ağustos 2000 tarihinde imzaladı. Bugüne kadar BM üyesi 188 ülkeden 137'sinin imzaladığı Sözleşme, TBMM'de onaylandıktan sonra yürürlüğe girecek. Sözleşmenin Türkçe metni şöyle:
EKONOMİK, SOSYAL VE KÜLTÜREL HAKLAR
ULUSLARARASI SÖZLEŞMESİ
BM Genel Kurulu'nun 16 Aralık 1966 tarihli ve 2200 A (XXI) sayılı
Kararıyla kabul edilmiş ve imzaya, onaya ve katılmaya açılmıştır.
Yürürlüğe giriş: 3 Ocak 1976



BAŞLANGIÇ
Bu Sözleşmeye Taraf Devletler, Birleşmiş Milletler Şartı’nda ilan edilen prensiplere göre insanlık ailesinin bütün üyelerinin doğuştan sahip oldukları insanlık onurunu ve eşit ve vazgeçilmez haklarını tanımanın yeıyüzündeki özgürlük, adalet ve barışın temeli olduğunu dikkate alarak,
Bu hakların insanın doğuştan sahip olduğu insanlık onurundan türediğini kabul ederek,
İnsan Hakları Evrensel Bildirisine göre, korkudan ve yoksulluktan kurtulma özgürlüğünü kullanabilen özgür insan idealinin, kişisel ve siyasal haklarla birlikte ekonomik, sosyal ve kültürel haklarını da kullanılabildiği şartların yaratılması halinde gerçekleştirilebileceğini kabul ederek,
Birleşmiş Milletler Şartı’na göre Devletlerin insan haklarına ve özgürlüklerine her yerde saygı gösterilmesini sağlama ve bu haklara ve özgürlüklere uygun davranma yükümlülüğünü dikkate alarak,
Yaşadıkları topluma ve diğer bireylere karşı ödevleri bulunan bireylerin, bu Sözleşmede tanınmış olan hakları ilerletme ve bu haklara uyulmasını sağlamak için çaba gösterme sorumluluğu bulunduğunun farkında olarak,
Aşağıdaki hükümlerde anlaşmışlardır:

I. BÖLÜM
KENDİ KADERİNİ TAYİN HAKKI
1. Madde
Halkların kendi kaderlerini tayin hakkı
1. Bütün halklar kendi kaderlerini tayin hakkına sahiptir. Bu hak vasıtasıyla halklar kendi siyasal statülerini serbestçe tayin edebilir ve ekonomik, sosyal ve siyasal gelişmelerini serbestçe sürdürebilirler.
2. Bütün halklar uluslararası hukuka ve karşılıklı menfaat ilkesine dayanan uluslararası ekonomik işbirliği yükümlülüklerine zarar vermemek koşuluyla, doğal kaynakları ve zenginlikleri üzerinde kendi yararına serbestçe tasarrufta bulunabilir. Bir halk sahip olduğu maddi kaynaklardan hiç bir koşulda yoksun bırakılamaz.
3. Kendini Yönetemeyen ve Vesayet altındaki Ülkelerden sorumlu olan Devletler de dahil bu Sözleşmeye Taraf bütün Devletler, kendi kaderini tayin hakkının gerçekleştirilmesi için çaba gösterir ve Birleşmiş Milletler şartının hükümlerine uygun olarak bu hakka saygı gösterir.
II. BÖLÜM
GENEL HÜKÜMLER
2. Madde
Sözleşmenin iç hukukta uygulanması ve ayrımcılık yasağı
1. Bu Sözleşmeye Taraf her Devlet, gerek kendi başına ve gerekse uluslararası alanda özellikle ekonomik ve teknik yardım ve işbirliği vasıtasıyla bu Sözleşmede tanınan hakları mevcut kaynakları ölçüsünde giderek artan bir şekilde tam olarak gerçekleştirmek için, özellikle yasal tedbirlerin alınması da dahil, gerekli her türlü tedbiri almayı taahhüt eder.
2. Bu Sözleşmeye Taraf Devletler, bu Sözleşmede beyan edilen hakların ırk, renk, cinsiyet, dil, din, siyasal veya diğer bir fikir, ulusal veya toplumsal köken, mülkiyet, doğum gibi her hangi bir statüye göre ayrımcılık yapılmaksızın kullanılmasını güvence altına almayı taahhüt ederler.
3. Gelişmekte olan ülkeler, insan haklarını ve ulusal ekonomik durumlarını dikkate alarak, bu Sözleşmede tanınan ekonomik hakları vatandaş olmayan kişilere hangi ölçüde tanıyacaklarına karar verebilirler.
3. Madde
Cinsiyet eşitliği
Bu Sözleşmeye Taraf Devletler, bu Sözleşmede yer alan bütün ekonomik, sosyal ve kültürel hakların kullanılmasında erkeklere ve kadınlara eşit haklar sağlamayı taahhüt eder.
4 Madde
Hakların sınırlanması
Bu Sözleşmeye Taraf Devletler, bu Sözleşmeye uygun olarak tanımış oldukları hakların kullanılmasını, demokratik bir toplumda sadece kamunun yararını korumak amacıyla ve yalnızca bu hakların niteliklerine uygun düştüğü ölçüde, ancak hukuk tarafından tespit edilmiş sınırlamalara tabi tutmayı kabul eder.
5. Madde
Hakları kötüye kullanma yasağı
1. Bu Sözleşmedeki hiç bir hüküm, bir Devlete, gruba veya kişiye, burada tanınmış olan hakların ve özgürlüklerin tahrip edilmesini amaçlayan her hangi bir faaliyete girişme veya bir eylemde bulunma, veya bu Sözleşmede öngörüldüğünden daha geniş ölçüde sınırlandırma hakkı verecek şekilde yorumlanamaz.
2. Bu Sözleşmenin bir hakkı tanımadığı veya daha az ölçüde tanıdığı bahane edilerek, bir ülkede yasalarla, antlaşmalarla, diğer hukuki düzenlemelerle tanınmış veya geleneklerle kabul edilmiş bulunan temel insan haklarına sınırlama getirilemez veya bu haklara karşı yükümlülük azaltılamaz.
III. BÖLÜM
MADDİ HAKLAR
6. Madde
Çalışma hakkı
1. Bu Sözleşmeye Taraf Devletler herkesin çalışma hakkını tanır ve bu hakkı korumak için gerekli tedbirleri alır. Çalışma hakkı, herkesin kendi seçtiği ve girdiği bir işte çalışarak geçimini sağlama imkanına ulaşma hakkım da içerir.
2. Sözleşmeye Taraf Devletlerin çalışma hakkını tam olarak gerçekleştirmek üzere alacağı tedbirler arasında, teknik ve mesleki rehberlik hizmetleri ile öğretim programları yapmak, bireyin temel siyasal ve ekonomik özgürlüklerini koruyan şartlar içinde ekonomik, sosyal ve kültürel gelişme ile tam ve üretken istihdamı sağlamak için gerekli politikaları ve yöntemleri uygulamak da yer alır.
7. Madde
Adil ve uygun işte çalışma şartları
Bu Sözleşmeye Taraf Devletler herkese adil ve elverişli şartlarda çalışma hakkı tanır. Bu şartlar aşağıdaki hakları güvence altına alır:
a) Bütün çalışanlara sağlanan asgari bir gelir ile birlikte en azından:

i) Hiç bir ayrıma tabi tutulmaksızın özellikle kadınların erkeklerin çalışma şartlarından daha alt düzeyde olmayan şartlarda çalışmaları güvence altına alınarak, eşit işe eşit ve adil ücret;
ii) bu Sözleşmenin hükümlerine uygun olarak, kendisi ve ailesi için nezih bir yaşam;

b) Güvenli ve sağlıklı çalışma şartları; e) Herkesin işinde daha yüksek mevkilere atanma sırasında, kıdem ve ehliyetten başka bir ölçüye tabi olmaksızın, eşit imkanlar;
d) Dinlenme, çalışma arası, çalışma saatlerinin makul ölçüde sınırlandırılması ile ücretli yıllık izin ve resmi tatillerde ücret verilmesi.
8. Madde
Sendikal haklar
1. Bu Sözleşme Taraf Devletler şu hakları sağlamayı taahhüt eder:

a) Herkese kendi ekonomik ve sosyal menfaatlerini korumak ve geliştirmek için sendika kurma ve sadece sendikanın kendi kurallarına tabi olarak kendi seçtiği bir sendikaya katılma hakkı tanınır. Bu hakkın kullanılması ulusal güvenliği veya kamu düzenini veya başkalarının hak ve özgürlüklerini korumak için demokratik bir toplumda gerekli olan ve hukuken öngörülen sınırlamalardan başka sınırlara tabi tutulamaz b) Sendikalara ulusal Federasyonlar ve konfederasyonlar kurma ve konfederasyonlara da uluslararası sendikal örgütler kurma ve bunlara katılma hakkı tanınır;
c) Sendikaların serbestçe faaliyette bulunma hakkı, ulusal güvenliği veya kamu düzenini veya başkalarının hak ve özgürlüklerini koruma amacıyla, demokratik bir toplumda gerekli olan ve hukuken öngörülen sınırlamaların dışında her hangi bir sınırlamaya tabi tutulamaz
d) Kullanılma şartları her bir ülkenin yasalarıyla düzenlenmiş olan bir grev hakkı tanınır.

2. Bu madde, silahlı kuvvetler veya polis mensuplarının veya Devlet idaresinde görevli olanların bu hakları kullanmalarına hukuken öngörülen sınırlamalar koymalarını engellemez. 3. Bu maddenin hiç bir hükmü, Uluslararası Çalışma Teşkilatının Örgütlenme Özgürlüğü ve Teşkilatlanma Hakkının Korunması ile ilgili 1948 tarihli Sözleşmesine taraf olan Devletlere, o Sözleşmede yer alan güvencelere aykırı düşebilecek bir tarzda bir yasa çıkarma ve uygulama imkan verecek şekilde tasarruflarda bulunma yetkisi vermez.
9. Madde
Sosyal güvenlik hakkı
Bu Sözleşmeye Taraf Devletler, herkese sosyal güvenlik hakkını tanır. Bu hak, sosyal sigorta haklarını da içerir.
10. Madde
Ailenin, anneliğin, çocukların ve gençlerin korunması
Bu Sözleşmeye Taraf Devletler şu korumaları sağlar:
1. Toplumun doğal ve temel bir birimi olan aileye, özellikle kuruluşu sırasında ve bakmakla yükümlü oldukları çocukların bakım ve eğitim sorumluğu devam ettiği dönemde, mümkün olan en geniş ölçüde koruma ve yardım sağlanır. Evlilik, evlenmeye niyetlenen çiftlerin serbest rızaları ile meydana gelir.
2. Annelere doğumdan önce ve sonra makul bir süre özel koruma sağlanır. Çalışan annelere bu dönem için ücretli izin veya yeterli sosyal güvenlikten yararlanabilecekleri bir izin verilir.
3. Nesep veya diğer şartlar bakımından hiç bir ayrımcılık yapılmaksızın, bütün çocuklar ve gençler için özel koruma ve yardım tedbirleri alınır. Çocuklar ve gençler ekonomik ve toplumsal sömürüye karşı korunur. Çocukların ve gençlerin ahlaklarına veya sağlıklarına zararlı bulunan veya onların yaşamları için tehlikeli olan veya onların normal gelişmelerine engel olan işlerde çalıştırılmaları kanunla cezalandırılır. Devlet ayrıca, çocukların ücretli olarak çalıştırılmasının hukuken yasaklandığı ve cezalandırıldığı asgari yaş sınırını tespit eder.
11. Madde
Yaşama standardı hakkı
1. Bu Sözleşmeye Taraf olan Devletler herkese, kendisi ve ailesi için yeterli bir yaşam standardına sahip olma sağlar. Bu standart, yeterli beslenmeyi, giyinmeyi, barınmayı ve yaşama koşullarının sürekli olarak geliştirilmesini de içerir. Taraf Devletler bu hakkın gerçekleştirilmesini sağlamak için, kendi serbest iradelerine dayalı uluslararası işbirliğinin esas olduğunu kabul ederek, uygun tedbirleri alırlar.
2. Bu Sözleşmeye Taraf Devletler, açlıktan kurtulmanın herkes için temel bir hak olduğunu kabul ederek, kendi başlarına ve uluslararası işbirliği yoluyla, özel programlar da dahil, aşağıdakiler için gerekli olan tedbirleri alır:

a) Teknik ve bilimsel bilgiyi tam olarak kullanarak, beslenme prensipleri ile ilgili bilgileri duyurarak ve doğal kaynakların etkili bir biçimde geliştirilmesini ve kullanımını sağlayacak bir yolla tarım sistemlerini ilerleterek veya reform yaparak, üretme, üretilenleri saklama ve dağıtma yöntemlerini geliştirmek; b) Yeryüzündeki besin kaynaklarının ihtiyaçlara göre eşit dağıtılmasını sağlamak için, gıda ihraç eden ve gıda ithal eden ülkelerin sorunlarını dikkate almak.

12. Madde
Sağlık standardı hakkı
1. Bu Sözleşmeye Taraf Devletler, herkesin mümkün olan en yüksek seviyede fiziksel ve ruhsal sağlık standartlarına sahip olma hakkını tanır.
2. Bu Sözleşmeye Taraf Devletlerin bu hakkı tam olarak gerçekleştirmek amacıyla alacakları tedbirler, aşağıdakiler için de alınması gerekli tedbirleri içerir:

a) Varolan doğum oranının ve bebek ölümlerinin düşürülmesi ile çocukların sağlıklı gelişmelerinin sağlanması; b) Çevre sağlığını ve sanayi temizliğini her yönüyle ileriye götürme;
c) Salgın hastalıkların, yöresel hastalıkların, mesleki hastalıkların ve diğer hastalıkların önlenmesi, tedavisi ve kontrolü;
d) Hastalık halinde her türlü sağlık hizmetinin ve bakımının sağlanması için gerekli şartların yaratılması.

13. Madde
Eğitim hakkı
1. Bu Sözleşmeye Taraf Devletler, herkese eğitim hakkı tanır. Sözleşmeci Devletler, eğitimin insan kişiliğinin ve onurunun tam olarak gelişmesine ve insan haklarına ve temel özgürlüklere saygıyı güçlendirmesine yönelik olarak verilmesi konusunda birleşirler. Devletler ayrıca herkesin özgürlükçü topluma etkili bir biçiminde katılmasını sağlayacak, bütün uluslar ile butun ırksal, etnik ve dinsel gruplar arasında anlayış, hoşgörü ve dostluğu geliştirecek ve Birleşmiş Milletlerin barışın korunması için yaptığı faaliyetlerini ilerletecek bir eğitim verilmesi konusunda anlaşırlar.
2. Bu Sözleşmeye Taraf olan Devletler eğitim hakkının tam olarak gerçekleşmesini sağlamak amacıyla, şu yükümlülükleri yerine getir:

a) İlköğretim zorunludur ve herkese ücretsiz ilköğretim sağlanır; b) Teknik ve mesleki eğitim de dahil ikinci eğitimin farkla türleri ve özellikle başlangıçta verilecek ücretsiz geliştirme eğitimi gibi her türlü uygun vasıtalarla, kural olarak herkesin girmesine ve yararlanmasına açık duruma getirilir.
c) Yüksek öğrenim, özellikle başlangıçta verilecek ücretsiz geliştirme eğitimi gibi her türlü uygun vasıtalarla, yetenek ölçüsüne göre herkesin eşit olarak yararlanmasına açık duruma getirilir.
d) İlk eğitimin bütün dönemini tamamlayamamış veya bu eğitimi hiç alamamış olan kişiler, mümkün olduğu kadar temel eğitim almaya teşvik edilir veya bu eğitimi almaya mecbur tutulur.
e) Her düzeydeki okul sistemlerinin geliştirilmesi aktif olarak sağlanmaya çalışılır; yeterli bir burs sistemi kurulur ve öğretmenlerin maddi koşulları sürekli olarak iyileştirilir.

3. Bu Sözleşmeye Taraf Devletler, anne-babaların ve uygulanması mümkünse vasilerin de, çocuklarını devlet tarafından kurulan okulların dışında varolan ama Devlet tarafından konulmuş veya onaylanmış standartların asgari şartlarına sahip bulunan okullara gönderme ve kendi inançlarına uygun bir biçimde çocuklarına dinsel ve ahlaki eğitim sağlama haklarına saygı gösterir.
4. Bu maddenin hiç bir hüküm, bu maddenin birinci fıkrasında belirtilen prensiplerin özel eğitim kurumlarında her zaman yerine getirilmesi ve özel eğitim kurumlarında verilen eğitimin Devlet tarafından gösterilen asgari standartlara uyması halleri saklı kalmak kaydıyla, kişilere ve kuruluşlara eğitim kurumları kurma ve yönetme serbestisi verecek şekilde yorumlanamaz.
14. Madde
Zorunlu ilköğretimi sağlama yükümlülüğü
Bu Sözleşmeye Taraf Devletlerden, Sözleşmeye Taraf olduğu sırada anavatanında veya kendisinin egemenliği altında bulunan diğer ülkelerde parasız ve zorunlu ilköğretimi sağlayamamış olan Devletler, iki yıl içinde herkes için parasız zorunlu eğitimin prensiplerini ortaya koyan bir plan hazırlar ve bu planın makul bir süreyi aşmayacak şekilde kaç yıl içinde uygulanacağını gösteren ayrıntılı bir uygulama planı hazırlar ve kabul eder.
15. Madde
Kültürel yaşama katılma hakkı
1. Bu Sözleşmeye Taraf Devletler, herkese aşağıdaki hakları tanırlar:

a) Kültürel yaşama katılmak; b) Bilimsel gelişmelerin nimetlerinden ve sonuçlarından yararlanmak;
c) Kendisinin yaratıcısı olduğu bilimsel, edebi ve sanatsal ürünlerden kaynaklanan maddi ve manevi menfaatlerin korunmasından yararlanmak.

2. Bu hakkın tam olarak gerçekleştirilmesi için Sözleşmeye Taraf olan Devletler tarafından alınacak önlemler, bilimin ve kültürün korunması, gelişmesi ve yayılması için gerekli tedbirleri de içerir. 3. Bu Sözleşmeye Taraf Devletler, bilimsel araştırma ve yaratıcı faaliyetler için zorunlu olan özgürlüğe saygı göstermeyi taahhüt ederler.
4. Bu Sözleşmeye Taraf Devletler, bilimsel ve kültürel alanlarda uluslararası ilişkilerin ve işbirliğinin teşvik edilmesinden ve geliştirilmesinden türetilecek menfaatleri tanımayı kabul ederler.
IV. BÖLÜM
ULUSLARARASI UYGULAMA HÜKÜMLERİ
16. Madde
Devlet raporları
1. Bu Sözleşmeye Taraf Devletler, Sözleşmenin bu bölümüne uygun olarak, Sözleşmede tanınan hakların yerine getirilmesi için kabul ettikleri ve geliştirdikleri tedbirler hakkında raporlar sunmayı taahhüt ederler.
2.

a) Bütün raporlar Birleşmiş Milletler Genel Sekreterine sunulur. Genel Sekreter bu raporların birer nüshasını bu Sözleşmeye göre inceleme yapması için Ekonomik ve Sosyal Konseye gönderir. b) Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri, bu Sözleşmeye Taraf olan Devletlerden aldığı raporların tamamının veya raporların ilgili kısımlarının birer nüshasını, bu Devletlerin üyesi bulunduğu uzman kuruluşlara, bu kuruluşların kurucu belgelerine göre rapordaki veya raporun bir bölümündeki konuların kendilerinin görev alanına girmesi halinde gönderir.

17. Madde
Raporların hazırlanması
1. Bu Sözleşmeye Taraf Devletler bu Sözleşmenin yürürlüğe girmesinden itibaren bir yıl içinde, Ekonomik ve Sosyal Konseyin Taraf Devletlere ve ilgili uzman kuruluşlara danıştıktan sonra tespit edeceği bir programa uygun olarak kendi raporlarını hazırlar.
2. Raporlar, bu Sözleşmeye göre yapılan taahhütleri yerine getirilme derecesini etkileyen etmenlere ve güçlüklere yer verebilir.
3. Bu Sözleşmeye Taraf Devletler tarafından daha önce Birleşmiş Milletlere veya onun bir uzman kuruluşuna alakalı konularda bilgi verilmiş olması halinde, aynı bilginin tekrar verilmesi gerekli olmayıp, bu bilgiye açık bir gönderme yapılması yeterli olur.
18. Madde
Uzman Kuruluşların raporları
Ekonomik ve Sosyal Konsey, Birleşmiş Milletler şartında insan hakları ve temel özgürlükler alanında kendisine verilen görevlere uygun olarak, uzman kuruluşların faaliyet alanlarına giren konularda bu Sözleşme hükümlerine uygunluğun gerçekleştirilmesinde kaydedilen gelişmeler hakkında kendisine rapor vermeleri konusunda gerekli gördüğü düzenlemeleri yapabilir. Bu raporlar, uzman kuruluşların yetkili organlarının kabul ettiği uygulama kararlarını ve tavsiye kararlarını da içerebilir.
19. Madde
Raporların İnsan Hakları Komisyonuna gönderilmesi
Ekonomik ve Sosyal Konsey, yukarıdaki on altı ve on yedinci maddelere göre Devletler tarafından sunulan raporlar ile on sekizinci maddeye göre uzman kuruluşlar tarafından sunulan insan hakları ile ilgili raporları incelemesi ve genel olarak tavsiyelerde bulunması veya sadece bilgilenmesi için İnsan Hakları Komisyonuna gönderebilir.
20. Madde
Devletlerin ve uzman kuruluşların yorumları
Bu Sözleşmeye Taraf Devletler ve ilgili uzman kuruluşlar, On dokuzuncu maddeye göre verilen genel tavsiyeler hakkında veya bu genel tavsiyelerde referans gösterilen her hangi bir rapor veya tavsiyelerde zikredilen bir belge hakkında kendi yorumlarını Ekonomik ve Sosyal Konseye sunabilirler.
21. Madde
Ekonomik ve Sosyal Konseyin raporları
Ekonomik ve Sosyal Konsey, bu Sözleşmede tanınan haklara uygunluğun gerçekleştirilmesinde kaydedilen ilerlemeler ve alınan tedbirler konusunda bu Sözleşmeye Taraf Devletlerden ve uzman kuruluşlardan alınan bilgilerin bir özetini, genel nitelikteki tavsiyeleri birlikte bir rapor halinde Genel Kurula sunar.
22. Madde
Birleşmiş Milletlerin diğer kuruluşlarını bilgilendirme
Ekonomik ve Sosyal Konsey, Sözleşmenin bu bölümünde belirtilen raporları, bu Sözleşmenin etkili bir biçimde yerine getirilmesine katkıda bulunmalarını sağlamak üzere ve uluslararası tedbirler hakkında karar verebilmelerine yardımcı olmak amacıyla, Birleşmiş Milletlere teknik yardım vermekle yükümlü diğer organların ve bu organlara bağlı alt organların ve uzman kuruluşların, bu kurumların yetki alanlarına girdiği ölçüde dikkatlerine sunabilir.
23. Madde
Hakların gerçekleştirilmesi için uluslararası faaliyet
Bu Sözleşmeye Taraf Devletler, bu Sözleşmede tanınan hakların gerçekleştirilmesi için yapılacak uluslararası faaliyetlerin, sözleşmelere katılmayı, tavsiye kararlarını kabul etmeyi, teknik yardım vermeyi ve ilgili Devletlerle bağlantılı bir biçimde organize edilen danışma ve inceleme amaçlı bölgesel toplantılar ile teknik toplantılar yapmayı içerdiği konusunda anlaşırlar.
24. Madde
Birleşmiş Milletler ve Uzman Kuruluşları ile ilişki
Bu Sözleşmedeki her hangi bir hüküm, Birleşmiş Milletler Şartındaki hükümler ile bu Sözleşmeyle ilgili olan konularda Birleşmiş Milletlerin uzman kuruluşları ve bu kuruluşların çeşitli organlarının görev ve yetkilerini gösteren belgelerlerdeki hükümler ile uzman kuruluşların kurucu belgelerindeki hükümleri zayıflatacak bir biçimde yorumlanamaz.
25. Madde
Doğal zenginlikleri ve kaynakları kullanma önceliği
Bu Sözleşmedeki her hangi bir hüküm, halkların kendi doğal zenginliklerini ve kaynaklarını tam olarak ve serbestçe kullanma ve yararlanma haklarını zayıflatacak bir biçimde yorumlanamaz.
V. BÖLÜM
SON HÜKÜMLER
26. Madde
İmza, Onay ve Katılma
1. Bu Sözleşme, Birleşmiş Milletlere Üye olan veya Birleşmiş Milletlerin bir uzman kuruluşunun üyesi olan Devletlerin, uluslararası Adalet Divanının Statüsüne Taraf olan Devletlerin ve Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından bu Sözleşmeye taraf olması için davet edilen Devletlerin imzasına açıktır.
2. Bu Sözleşme onaya tabidir. Onay belgeleri Birleşmiş Milletler Genel Sekreterliğine tevdi edilir.
3. Bu Sözleşme, bu maddenin birinci fıkrasında belirtilen Devletlerin katılmasına açıktır.
4. Katılma, Birleşmiş Milletler Genel Sekreterliğine katılma belgelerinin tevdi edilmesi ile yürürlüğe girer.
5. Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri, bu Sözleşmeyi imzalayan veya katılan Devletlerin hepsini, diğer bütün onaylama ve katılma belgelerinin tevdi edilmesi konusunda haberdar eder.
27. Madde
Yürürlüğe girme
1. Bu Sözleşme, Birleşmiş Milletler Genel Sekreterliğine otuz beş tane onay veya katılma belgesinin tevdi edilmesinden itibaren üç ay sonra yürürlüğe girer.
2. Otuz beş onay veya katılma belgesinin tevdi edilmesinden sonra bu Sözleşmeyi onaylayan Devletler bakımından bu Sözleşme, kendi onay veya katılma belgesini tevdi etmesinden itibaren üç ay sonra yürürlüğe girer.
28. Madde
Federal Devletlerde Geçerlilik
Bu Sözleşme hükümleri hiç bir sınırlama veya istisnaya tabi olmaksızın federal Devletlerin her tarafında uygulanır.
29. Madde
Sözleşmede Değişiklik Yapılması
1. Bu Sözleşmeye Taraf Devletlerden her biri, bu Sözleşmenin değiştirilmesi hakkında değişiklik hazırlayabilir ve bunu Birleşmiş Milletler Genel Sekreterliğine iletebilir. Genel Sekreter değişildik önerilerini Sözleşmeye Taraf Devletlere iletir. Genel Sekreter Taraf Devletlerden, Taraf Devletlerin katılmasıyla bu önerilerin incelenmesi ve oylanması amacıyla bir konferans düzenlenmesini destekleyip desteklemediklerini bildirmelerini isteyebilir. Taraf Devletlerin üçte birinin böyle bir Konferansın düzenlenmesini desteklemeleri halinde, Genel Sekreter Birleşmiş Milletler gözetiminde bir konferans düzenler. Konferansa katılan ve oylamada bulunan Taraf Devletlerin oyçokluğuyla kabul edilen bir değişildik, Birleşmiş Milletler Genel Kurulunun onayına sunulur.
2. Sözleşmede yapılan değişiklikler, Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından onaylandıktan ve bu Sözleşmeye Taraf Devletlerin üçte ikisi tarafından kendi anayasal usullerine uygun olarak kabul edildikten sonra yürürlüğe girer.
3. Sözleşmede yapılan değişikler yürürlüğe girdiğinde, değişildikleri kabul eden Devletleri başlar; diğer Taraf Devletler ise Sözleşmenin değişildikten önceki hükümleriyle ve daha önce kabul ettikleri değişiklik hükümleriyle bağlı olmaya devam ederler.
30. Madde
Genel Sekreter tarafından yapılan bildirimler
Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri 26. maddenin beşinci fıkrasına göre yapılan bildirimleri dikkate almaksızın, aynı maddenin birinci fıkrasında gösterilen bütün Devletleri, şu konular hakkında da bilgilendirir:

a) Yirmi altıncı maddeye göre verilen onaylar ve katılmalar; b) Bu Sözleşmenin yirmi yedinci maddesine göre Sözleşmenin yürürlüğe girme tarihi ile yirmi dokuzuncu maddeye göre yapılan değişikliklerin yürürlüğe girme tarihi.

31. Madde
Orijinal Metin
1. Bu Sözleşmenin eşit Orijinal olan Çince, İngilizce, Fransızca, Rusça ve İspanyolca metinleri, Birleşmiş Milletler Genel arşivinde saklanır.
2. Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri bu Sözleşmenin onaylı bir örneğini 26. maddede gösterilen Devletlere iletir.

İnsanlık topluluğunun bütün bireyleriyle kuruluşlarının bu Bildirgeyi her zaman göz önünde tutarak eğitim ve öğretim yoluyla bu hak ve özgürlüklere saygıyı geliştirmeye, giderek artan ulusal ve uluslararası önlemlerle gerek üye devletlerin halkları ve gerekse bu devletlerin yönetimi altındaki ülkeler halkları arasında bu hakların dünyaca etkin olarak tanınmasını ve uygulanmasını sağlamaya çaba göstermeleri amacıyla tüm halklar ve uluslar için ortak ideal ölçüleri belirleyen bu İnsan Hakları Evrensel Bildirgesini ilan eder. Madde 1- Bütün insanlar özgür, onur ve haklar bakımından eşit doğarlar. Akıl ve vicdana sahiptirler, birbirlerine karşı kardeşlik anlayışıyla davranmalıdırlar.
Madde 2- Herkes, ırk, renk, cinsiyet, dil, din, siyasal veya başka bir görüş, ulusal veya sosyal köken, mülkiyet, doğuş veya herhangi başka bir ayrım gözetmeksizin bu Bildirge ile ilan olunan bütün haklardan ve bütün özgürlüklerden yararlanabilir. Ayrıca, ister bağımsız olsun, ister vesayet altında veya özerk olmayan ya da başka bir egemenlik kısıtlamasına bağlı ülke yurttaşı olsun, bir kimse hakkında, uyruğunda bulunduğu devlet veya ülkenin siyasal, hukuksal veya uluslararası statüsü bakımından hiçbir ayrım gözetilmeyecektir.
Madde 3- Yaşamak, özgürlük ve kişi güvenliği herkesin hakkıdır.
Madde 4- Hiç kimse kölelik veya kulluk altında bulundurulamaz, kölelik ve köle ticareti her türlü biçimde yasaktır.
Madde 5- Hiç kimseye işkence yapılamaz, zalimce, insanlık dışı veya onur kırıcı davranışlarda bulunulamaz ve ceza verilemez.
Madde 6- Herkesin, her nerede olursa olsun, hukuksal kişiliğinin tanınması hakkı vardır.
Madde 7- Herkes yasa önünde eşittir ve ayrım gözetilmeksizin yasanın korunmasından eşit olarak yararlanma hakkına sahiptir. Herkesin bu Bildirgeye aykırı her türlü ayrım gözetici işleme karşı ve böyle işlemler için yapılacak her türlü kışkırtmaya karşı eşit korunma hakkı vardır.
Madde 8- Herkesin anayasa yada yasayla tanınmış temel haklarını çiğneyen eylemlere karşı yetkili ulusal mahkemeler eliyle etkin bir yargı yoluna başvurma hakkı vardır.
Madde 9- Hiç kimse keyfi olarak yakalanamaz, tutuklanamaz ve sürgün edilemez.
Madde 10- Herkesin, hak ve yükümlülükleri belirlenirken ve kendisine bir suç yüklenirken, tam bir şekilde davasının bağımsız ve tarafsız bir mahkeme tarafından hakça ve açık olarak görülmesini istemeye hakkı vardır.
Madde 11-
1. Kendisine bir suç yüklenen herkes, savunması için gerekli olan tüm güvencelerin tanındığı açık bir yargılama sonunda, yasaya göre suçlu olduğu saptanmadıkça, suçsuz sayılır.
2. Hiç kimse işlendiği sırada ulusal yada uluslararası hukuka göre bir suç oluşturmayan herhangi bir eylem veya ihmalden dolayı suçlu sayılamaz. Kimseye suçun işlendiği sırada uygulanabilecek olan cezadan daha ağır bir ceza verilemez.
Madde 12- Kimsenin özel yaşamına, ailesine konutuna yada haberleşmesine keyfi olarak karışılamaz, şeref ve adına saldırılamaz. Herkesin bu gibi karışma ve saldırılara karşı yasa tarafından korunmaya hakkı vardır.
Madde 13-
1. Herkesin bir devletin toprakları üzerinde serbestçe dolaşma ve oturma hakkı vardır.
2. Herkes , kendi ülkesi de dahil olmak üzere, herhangi bir ülkeden ayrılmak ve ülkesine yeniden dönmek hakkına sahiptir.
Madde 14-
1. Herkesin zulüm altında başka ülkelere sığınma ve sığınma olanaklarından yararlanma hakkı vardır.
2. Gerçekten siyasal nitelik taşımayan suçlardan veya Birleşmiş Milletlerin amaç ve ülkelerine aykırı eylemlerden doğan kovuşturma durumunda bu haktan yararlanılamaz.
Madde 15-
1. Herkesin bir yurttaşlığa hakkı vardır.
2. Hiç kimse keyfi olarak yurttaşlığından veya yurttaşlığını değiştirme hakkından yoksun bırakılamaz.
Madde 16-
1. Yetişkin her erkeğin ve kadının , ırk, yurttaşlık veya din bakımlarından herhangi bir kısıtlamaya uğramaksızın evlenme ve aile kurmaya hakkı vardır.
2. Evlenme sözleşmesi, ancak evleneceklerin özgür ve tam iradeleriyle yapılır.
3. Aile, toplumun, doğal ve temel unsurudur, toplum ve devlet tarafından korunur.
Madde 17-
1. Herkesin tek başına veya başkalarıyla ortaklaşa mülkiyet hakkı vardır.
2. Hiç kimse keyfi olarak mülkiyetinden yoksun bırakılamaz.
Madde 18- Herkesin düşünce, vicdan ve din özgürlüğüne hakkı vardır. Bu hak, din veya topluca, açık olarak ya da özel biçimde öğrenim, uygulama, ibadet ve dinsel törenlerle açığa vurma özgürlüğünü içerir.
Madde 19- Herkesin düşünce ve anlatım özgürlüğüne hakkı vardır. Bu hak düşüncelerinden dolayı rahatsız edilmemek, ülke sınırları söz konusu olmaksızın, bilgi ve düşünceleri her yoldan araştırmak, elde etmek ve yaymak hakkını gerekli kılar.
Madde 20-
1. Herkesin silahsız ve saldırısız toplanma, dernek kurma ve derneğe katılma özgürlüğü vardır.
2. Hiç kimse bir derneğe girmeye zorlanamaz.
Madde 21-
1. Herkes, doğrudan veya serbestçe seçilmiş temsilciler aracılığı ile ülkesinin yönetimine katılma hakkına sahiptir.
2. Herkesin ülkesinin kamu hizmetlerinden eşit olarak yararlanma hakkı vardır.
3. Halkın iradesi hükümet otoritesinin temelidir. Bu irade, gizli veya serbestliği sağlayacak benzeri bir yöntemle genel ve eşit oy verme yoluyla yapılacak ve belirli aralıklarla tekrarlanacak dürüst seçimlerle belirlenir.
Madde 22- Herkesin, toplumun bir üyesi olarak, sosyal güvenliğe hakkı vardır. Ulusal çabalarla ve uluslararası işbirliği yoluyla ve her devletin örgütlenmesine ve kaynaklarına göre, herkes onur ve kişiliğinin serbestçe gelişim için gerekli olan ekonomik, sosyal ve kültürel haklarının gerçekleştirilmesi hakkına sahiptir.
Madde 23-
1. Herkesin çalışma, işini serbestçe seçme, adaletli ve elverişli koşullarda çalışma ve işsizliğe karşı korunma hakkı vardır.
2. Herkesin, herhangi bir ayrım gözetmeksizin, eşit iş için eşit ücrete hakkı vardır.
3. Herkesin kendisi ve ailesi için insan onuruna yaraşır ve gerekirse her türlü sosyal koruma önlemleriyle desteklenmiş bir yaşam sağlayacak adil ve elverişli bir ücrete hakkı vardır.
4. Herkesin çıkarını korumak için sendika kurma veya sendikaya üye olma hakkı vardır.
Madde 24- Herkesin dinlenmeye, eğlenmeye, özellikle çalışma süresinin makul ölçüde sınırlandırılmasına ve belirli dönemlerde ücretli izne çıkmaya hakkı vardır.
Madde 25-
1. Herkesin kendisinin ve ailesinin sağlık ve refahı için beslenme, giyim, konut ve tıbbi bakım hakkı vardır. Herkes, işsizlik, hastalık, sakatlık, dulluk, yaşlılık ve kendi iradesi dışındaki koşullardan doğan geçim sıkıntısı durumunda güvenlik hakkına sahiptir.
2. Anaların ve çocukların özel bakım ve yardım görme hakları vardır. Bütün çocuklar, evlilik içi veya evlilik dışı doğmuş olsunlar, aynı sosyal güvenceden yararlanırlar.
Madde 26-
1. Herkes eğitim hakkına sahiptir. Eğitim, en azından ilk ve temel eğitim aşamasında parasızdır. İlköğretim zorunludur. Teknik ve mesleksel eğitim herkese açıktır. Yüksek öğretim, yeteneklerine göre herkese tam bir eşitlikle açık olmalıdır.
2. Eğitim insan kişiliğini tam geliştirmeye ve insan haklarıyla temel özgürlüklere saygıyı güçlendirmeye yönelik olmalıdır. Eğitim, bütün uluslar, ırklar ve dinsel topluluklar arasında anlayış, hoşgörü ve dostluğu özendirmeli ve Birleşmiş Milletlerin barışı koruma yolundaki çalışmalarını geliştirmelidir.
3. Çocuklara verilecek eğitimin türünü seçmek, öncelikle ana ve babanın hakkıdır.
Madde 27-
1. Herkes toplumun kültürel yaşamına serbestçe katılma, güzel sanatlardan yararlanma, bilimsel gelişmeye katılma ve bundan yararlanma hakkına sahiptir.
2. Herkesin yaratıcısı olduğu bilim, edebiyat ve sanat ürünlerinden doğan maddi ve manevi çıkarlarının korunmasına hakkı vardır.
Madde 28- Herkesin bu Bildirgede öngörülen hak ve özgürlüklerin gerçekleşeceği bir toplumsal ve uluslararası düzene hakkı vardır.
Madde 29-
1. Herkesin, kişiliğinin serbestçe ve tam gelişmesine olanak veren topluma karşı ödevleri vardır.
2. Herkes haklarını kullanırken ve özgürlüklerinden yararlanırken, başkalarının hak ve özgürlüklerinin tanınması ve bunlara saygı gösterilmesinin sağlanması ve demokratik bir toplumda genel ahlak ve kamu düzeniyle genel refahın gereklerinin karşılanması amacıyla yalnız yasayla belirlenmiş sınırlamalara bağlı olur.
3. Bu hak ve özgürlükler hiçbir koşulda Birleşmiş Milletlerin amaç ve ilkelerine aykırı olarak kullanılamaz.
Madde 30- Bu bildirgenin hiçbir kuralı, herhangi bir devlet, topluluk veya kişiye, burada açıklanan hak ve özgürlüklerden herhangi birinin yok edilmesini amaçlayan bir girişimde veya eylemde bulunma hakkını verir biçimde yorumlanamaz.

HASTA HAKLARI VE SORUMLULUKLARI

Bir Saglik Kurulusuna, saglik hizmeti almak için basvuran herkesin;
1. Hizmetten genel olarak faydalanma:
Adalet ve hakkaniyet ilkeleri çerçevesinde saglikli yasamanin tesvik edilmesine yönelik faaliyetler ve koruyucu saglik hizmetlerinden faydalanmaya,
2. Esitlik içinde hizmete ulasma:
Irk, dil, din ve mezhep, cinsiyet, siyasi düsünce, felsefi inanç, ekonomik ve sosyal durumlari dikkate alinmadan hizmet almaya,

3. Bilgilendirme:
Her türlü hizmet ve imkanin neler oldugunu ögrenmeye,

4. Kuruyusu seçme ve degistirme:
Saglik kurulusunu seçme ve degistirmeye ve seçtigi saglik kurulusunda verilen saglik hizmetlerinden faydalanmaya,

5. Personeli tanima, seçme ve degistirme:
Hastaya talebi halinde, kendisine saglik hizmeti verecek veya vermekte olan tabiplerin ve diger personelin kimlikleri, görev ve unvanlari hakkinda bilgi almaya,
6. Bilgi Isteme:
Saglik durumu ile ilgili her türlü bilgiyi sözlü veya yazili olarak istemeye,
7. Mahremiyet:
Gizlilige uygun olan bir ortamda her türlü saglik hizmetini almaya,
8. Riza ve Izin:
Tibbi müdahalelerde rizanin alinmasina ve riza çerçevesinde hizmetten faydalanmaya,
9. Reddetme ve durdurma:
Tedaviyi reddetmeye ve durdurulmasini istemeye,

10. Güvenlik:
Saglik hizmetini güvenli bir ortamda almaya,

11. Dini vecibelerini yerine getirebilme:
Kurulusun imkanlari ölçüsünde ve idarece alinan tedbirler çerçevesinde, dini vecibelerini yerine getirmeye,

12. Sayginlik görme:
Saygi, itina ve ihtimam gösterilerek, güler yüzlü, nazik, sefkatli saglik hizmeti almaya,

13. Rahatlik:
Her türlü hijyenik sartlar saglanmis, gürültülü ve rahatsiz edici bütün etkenler giderilmis bir ortamda saglik hizmeti almaya,

14. Ziyaret:
Kurum ve kuruluslarca belirlenen usül ve esaslara uygun olarak ziyaretçi kabul etmeye,

15. Refakatçi bulundurma:
Mevzuatin, saglik kurum ve kuruluslarinin imkanlari ölçüsünde ve tabibin uygun görmesi durumunda refakatçi bulundurmayi istemeye,

16. Müracaat, sikayet ve dava hakki:
Haklarinin ihlali halinde, mevzuat çerçevesinde her türle basvuru, sikayet ve dava hakkini kullanmaya,

17. Sürekli hizmet:
Gerektigi sürece. saglik hizmetlerinden yararlanmaya HAKKI VARDIR...


HASTA SORUMLULUKLARI

1. Genel Sorumluluklar
• Kisiler kendi sagligina dikkat etmek için elinden geleni yapmali ve saglikli bir yasam için verilen tavsiyelere uymalidir.
• Kisi uygunsa kan verebilir ya da organ bagisinda bulunabilir.
• Basit durumlarda kisiler kendi bakimlarini yapmalidir.
2. Sosyal Güvenlik Durumu
• Hasta; saglik, sosyal güvenlik ve kisisel bilgilerindeki degisiklikleri zamaninda bildirmek durumundadir.
• Hasta; saglik karnesinin (Bag-Kur, Yesil Kart gibi) vizesini zamaninda yaptirmak zorundadir.
3. Saglik Çalisanlarini Bilgilendirme
• Hasta; yakinmalarini, daha önce geçirdigi hastaliklari, yatarak herhangi bir tedavi görüp görmedigini, eger varsa halen kullandigi ilaçlari ve tüm sagligiyla ilgili bilgileri tam, eksiksiz vermelidir.
4. Hastane Kurallarina Uyma
• Hasta; basvurdugu saglik kurulusunun kural ve uygulamalarina uymalidir.
• Hasta saglik Bakanligi ve diger sosyal güvenlik kurumlarinca belirlenen sevk zincirine uymalidir .
• Hastanin; tedavi, bakim ve rehabilitasyon sürecince saglik çalisanlari ile isbirligi içinde olmasi beklenir.
• Hasta; randevulu hizmet veren bir saglik tesisinden yararlaniyorsa randevunun tarih ve saatine uymasi ve degisiklikleri ilgili yere bildirmesi gerekir.
• Hasta; hastane personelinin, diger hastalarin ve ziyaretçilerin haklarina saygi göstermelidir.
• Hasta; hastane malzemelerine verdigi zararlari karsilamak zorundadir.
5. Tedavisi Ile Ilgili Önerilere Uyma
• Hasta; tedavisi ve ilaçlarla ilgili tavsiyeleri dikkatle dinlemeli ve anlayamadigi yerleri sormalidir.
• Hastanin; tedavisiyle ilgili önerilere uyum saglayamama durumu söz konusu ise bunu saglik çalisanina bildirmesi gerekir.
• Hasta saglik bakim ve taburculuk sonrasi bakim planini beklendigi gibi dogru anlayip anlamadigini belirtmesi gerekir.
• Hasta; uygulanacak tedaviyi reddetmesi veya önerilere uymamasindan dolayi dogacak sonuçlardan kendisi sorumludur.

Hak Arama Yollari

YARGIYA BASVURMA

Türkiye cumhuriyeti anayasasi madde 36:
"Herkes, mesru vasita ve yollardan faydalanmak suretiyle yargi mercileri önünde davaci veya davali olarak iddia ve savunma adil yargilanma hakkina sahiptir."
Hakkinin ihlal edildigini, hukuka aykiri bir eylem ya da islemle karsi karsiya kaldigini düsünen veya iddia eden her kisi hakkini aramakta özgürdür. Ülkemizin hukuk sisteminde bu yollar yargi ve yasama organlarina yapilacak bir takim basvurular seklinde düzenlenmistir.
Bir hukuki anlasmazlik olustugunda sorunun çözümü için yargi mercilerine, yani mahkemelere basvururuz. Ülkemizde yürürlükte olan hukuk sistemine göre, kisiler arasindaki davalar ile yurttas-devlet arasindaki davalara ayri yargi yerlerinde ayri usullerle bakilir. Buna göre, bir yanda genel yargi adi da verilen adli yargi, öte yanda da taraflardan en az birinin "devlet" oldugu idari yargi mevcuttur.



Türk hukuk sisteminde haklarimizi asagidaki yollarla arayabiliriz:

DIGER KISILERE KARSI YARGI YOLUNA BASVURU
1-Hukuk Mahkemeleri
2-Ceza Mahkemeleri


IDAREYE (DEVLETE) KARSI YARGI YOLUNA BASVURU

1-Idare ve Vergi Mahkemeleri

2-Danistay

YASAMA ORGANINA BASVURU

Dilekçe Hakki


SIKAYET VE DILEKÇE HAKKIMIZ

Türkiye Cumhuriyeti Anayasasi MADDE 74:
Vatandaslar karsiliklilik esasi gözetilmek kaydiyla Türkiye'de kendileri veya kamu ile ilgili dilek ve sikâyetleri hakkinda yetkili makamlara ve Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne yazi ile basvurma hakkina sahiptir.Kendileriyle ilgili basvurmalarin sonucu gecikmeksizin dilekçe sahiplerine yazili olarak bildirilir.Bu hakkin kullanilma biçimi kanunla düzenlenmistir. (Anayasa Hukuku'na göre sinirlama bir hak ve özgürlügün kullanilmasini önlemek amaciyla, düzenleme ise bir hak ve özgürlükten yararlandirma amaciyla yapilir.)
Sikâyet ve dilekçe hakki yurttas olarak yasama organina basvurma hakkidir; dilek veya sikâyet biçiminde gerçeklestirilir ve temsili hükümet sisteminin gerçeklestirilmesini saglayan bir yoldur.
Anayasa Hukuku'na göre sinirlama bir hak ve özgürlügün kullanilmasini önlemek amaciyla, düzenleme ise bir hak ve özgürlükten yararlandirma amaciyla yapilir.
Sikâyet niteligindeki basvurular bir kisinin ya da kamunun çikarlarini zedeleyen veya hukuk düzenindeki bir aksakligi ortaya koyan bir durumla ilgili olduklari için, konulan da ister istemez sinirli olmak durumundadir. [Savciliklara hitaben Sikâyet Dilekçesi örnegine bakiniz]
Dilek niteligindeki basvurular bir ya da birden fazla kisinin kendilerini veya kamuyu ilgilendiren konularda alinmasi gereken önlem ya da istekleri dile getirmeleri ve siyasal içerikli olmalari nedeniyle sinirli degildir; ancak düzenlenebilir niteliklidir.
Bu yasal haklarla ilgili islemler 1984 tarihli ve 3071 sayili "Dilekçe Hakkinin Kullanilmasina Dair Kanun'la düzenlenmistir.
Dilekçe Nasil Yazilir?
Postane, belediye, karakol, sular idaresi ve benzerlerinden hangisine basvurursak basvuralim, bizden bir dilekçe vermemiz istenir. Peki, dilekçe nasil yazilir? Dilekçede nelerin yer almasi gerekir?
Dilekçeye ilk önce hangi kuruma yazilacaksa, o kurumun tam adi, bulundugu il ve ilçe baslik olarak yazilmalidir. Biraz bosluk biraktiktan sonra, dilekçenin konusu özet olarak ancak eksiksiz yer almalidir. Bundan sonra da o kurumdan neyi talep ediyorsak, o talep açik ve net olarak belirtilmelidir. Dilekçeye mutlaka tarih konulmali, ad-soyad belirtilmeli ve alti imzalanmalidir. Adres yazmayi sakin unutmayin. Ayrica dilekçeye eklenecek belgeler varsa, bu belgelerin de dilekçenin arkasina konulmasi, bunlarin neler oldugunun da dilekçenin altina konulacak ekler bölümünde belirtilmesi gerekir.

Iste bir örnek:
..............................TÜRK TELEKOM A.S. MÜDÜRLÜGÜ'NE............................................................... ..............Kadiköy-Istanbul ,Adima kayitli olan 0216-349 49 49 No.lu telefonumun kurulu bulundugu adres Rihtim Cad. No.25/1 Kadiköy'dür.Tasinmam nedeniyle telefonumun yeni adresim olan Moda Cad. No. 42 Kadiköy adresine naklini talep ederim

..../.../.....Saygilarimla

Adres
Ad

Imza

Ek: Nüfus cüzdani fotokopisi Borcu yoktur yazisi.


SAVCILIGA HITABEN SIKAYET DILEKÇESI

Size yönelik bir eylemin ya da hak ihlalinin Ceza Hukuku açisindan bir suç olusturdugunu düsünüyorsaniz, suçun gerçeklestigi yer savciligina bir dilekçeyle bas vurabilirsiniz. Örnegin eylem Kadiköy ilçesi sinirlan içinde gerçeklesmisse, Kadiköy Cumhuriyet Savciligi'na basvurmak gerekir.
Savciliga yazilacak dilekçede dikkat edilmesi gereken noktalar sunlardir:
1. Hangi savciliga basvuruluyorsa, o savciligin adi baslik olarak konulmalidir.
2. Eylemden zarar gören sikâyetçi ya da sikâyetçilerin ad ve adresleri yazilmalidir.
3. Eylemi gerçeklestiren sanik veya saniklarin ad ve adresleri belirtilmelidir.
4. Suç tarihi yer almalidir.
5. Olaylar basligi altinda suça konu olan olay kisa, öz ve mümkünse sira takip edecek sekilde anlatilmalidir.
6. Deliller basligi altinda sikâyeti kanitlayan tüm deliller bildirilmeli; elde hazir bulunan belge, varsa tutanak gibi yazili deliller sikâyet dilekçesine eklenmelidir. Olayin taniklari varsa, bunlarin ad ve adresleri de belirtilmelidir.
7. Kamu davasi açilmasi talebi, dilekçenin sonuç bölümünde dile getirilmelidir.
Örnek Sikayet Dilekçesi;

KADIKÖY CUMHURIYET SAVCILIGI'NA
Müsteki: Mehmet Temiz (Adres)
Sanik: Kerem Bilir (Adres)
Suç Tarihi: 15.08.1999
Olaylar:

1. Oturdugum apartmanda alt kat komsum olan kisi birçok kere tartisma yaratarak benim kendisine uymamam nedeniyle olaylar büyümemistir. Ancak olay tarihinde sanik evimin kapisina gelerek üzerime yürümüs, benim kapiyi kapatmak istemem üzerine de diger komsularin engelleme çabalarini hiçe sayarak evimin içine girmis ve yüzüme yumruk atmistir.

2. Yumrukla yaralanmam üzerine mahalle karakoluna giderek sanik hakkinda sikâyetçi oldum ve gittigim Adli Tabiplikten on günlük rapor aldim.
3. Sanigin eylemi suç teskil ettiginden gerekli kovusturmanin yapilarak sanigin cezalandirilmasi için Savciliginiza müracaat zorunlulugu dogmustur.Deliller: Adli Tabiplik raporu, asagida ad ve adresleri belirtilen taniklar, her türlü delil.Sonuç ve Istem: Sanik hakkinda gerekli kovusturmanin yapilarak cezalandirilmasi için kamu davasi açilmasina karar verilmesini arz ve talep ederim.
Saygilarimla
(Tarih)
Sikâyetçi: Mehmet Temiz


DAVA NASIL AÇILIR?

Dava, dava dilekçesiyle (arzuhal) açilir. Mahkemede dava açan tarafa davaci kendisine dava açilan kisiye de davali denir. Bu taraflardan birisi olan kisinin dava ehliyetine sahip olmasi gerekir.; bu, kendiniz ya da vekiliniz (avukatiniz) araciligiyla davaci ya da davali olarak bir davanin gerektirdigi islemleri yapabilme yetenegi olarak tanimlaniyor.
Örnek Dava Dilekçesi:

ISTANBUL ASLIYE HUKUK MAHKEMESINE
Davaci: Nese Güler
Adres : (Örnegin: Acibadem Sakiz Sok. No. 21/1 Kadiköy-istanbul)
Davali : Ali Güler
Adresi : (Örnegin: Hava Sok. No 10/6 Eminönü-istanbul)
Talep Konusu: Siddetli geçimsizlik nedeniyle bosanmaya, küçük kizim Eda'nin velayetinin tarafima verilmesine, Eda için aylik 50.000.000 (elli milyon) TL, benim için 50.000.000 (elli milyon) TL olmak üzere, aylik toplam 100.000.000 (yüz milyon) TL nafaka ödenmesine karar verilmesi talebidir.


AÇIKLAMALAR:
1. Davali esimle 29.01.1990 tarihinde evlendik. Bu evlilikten 13.06.1993 tarihinde kizimiz Eda dünyaya geldi.
2. Son yillarda esimden kaynaklanan fikri ve ruhi anlasmazlik giderek büyümüs, tüm çabalarima ragmen evlilik birliginin sürmesi imkânsiz hale gelmistir. Aramizdaki duygusal bag koptugu gibi, evliligin devamini saglayacak hiçbir neden kalmamistir. Her bir araya gelisimiz ciddi tartisma ve kavgalara neden olmaktadir. Esimin bana karsi olan soguklugu, ilgisizligi, yükümlülüklerini yerine getiremeyisi nedeniyle,evliligin devami mümkün degildir.

3. Müsterek çocugumuz Eda benim yanimdadir. Yasinin küçüklügü, anne sefkatine olan ihtiyaci dikkate alinarak çocugun velayetinin tarafima verilmesini talep ediyorum.

4. Esimin ekonomik durumu iyidir. Ben ise çalismamaktayim. Bu hususlar dikkate alinarak aylik 50.000.000 TL tarafima, aylik 50.000.000 TL Eda'ya olmak üzere aylik toplam 100.000.000 TL nafaka talep etmekteyim.
DELILLER: Nüfus kaydi, taniklar, her türlü delil.
SONUÇ VE ISTEM: Yukarida sunulan nedenlerle bosanmamiza, çocugumuz Eda'nin velayetinin tarafima verilmesine, dava tarihinden itibaren Eda için aylik 50.000.000 TL, benim için aylik 50.000.000 TL olmak üzere aylik 100.000.000 TL tedbir nafakasi tayinine, bu nafakalarin bosanma kararindan sonra, istirak ve yoksulluk nafakasi olarak devamina, yargilama giderlerinin davaliya yükletilmesine karar verilmesini arz ve talep ederim.

Saygilarimla
24.09.1999
Davaci
Nese Güler
Nüfus Kaydi: Nüfus kâgidinda yazili bilgiler belirtilecek

Dilekçenin mahkeme kalemine kaydi tarihinde dava açilmis sayilir. Dava açilirken belirli bir harç ödenir, iki türlü harç vardir: Basvurma harci ile karar ve ilam harci. Basvurma harçlari zamanla artsa da, miktari bellidir. Karar ve ilam harçlari ise davanin degerine göre belirlenir. Eger davaciysaniz basvurma harcinin ya da karar ve ilam harcinin dörtte birini davayi açarken ödemek zorundasiniz. Dilekçeyi veren ve basvuru harcini ödeyen davaci olarak ayni zamanda dilekçenin davaliya iletilmesi için gereken posta ücretini vermeyi de unutmamak gerekiyor.

TÜKETICININ KORUNMASI HAKKINDA KANUN

Kanun No : 4077
Kabul Tarihi : 23.12.1995
BIRINCI KISIM
Amaç,Kapsam,Tanimlar
Amaç
MADDE 1. Bu Kanunun amaci,ekonominin gereklerine ve kamu yararina uygun olarak tüketicinin saglik ve güvenligi ile ekonomik çikarlarini koruyucu,aydinlatici,egitici,zararlarini tazmin edici,çevresel tehlikelerden korunmasini saglayici önlemleri almak ve tüketicilerin kendilerini koruyucu girisimlerini özendirmek ve bu konudaki politikalarin olusturulmasinda gönüllü örgütlenmeleri tesvik etmeye iliskin hususlari düzenlemektir.
Kapsam
MADDE 2. Bu Kanun,1 inci maddede belirtilen amaçlarla mal ve hizmet piyasalarinda tüketicinin taraflardan birini olusturdugu her türlü hukuki islemi kapsar.
Tanimlar
MADDE 3. Bu Kanunun uygulanmasinda;
a) Bakanlik : Sanayi ve Ticaret Bakanligi’ni
b) Bakan : Sanayi ve Ticaret Bakanini
c) Mal : Ticaret konusu esyayi
d) Hizmet : Bir ücret veya menfaat karsiliginda yapilan bedeni ve/ veya fikri faaliyetleri,
e) Standart : Türk Standardini,
f) Tüketici : Bir mal veya hizmeti özel amaçlarla satin alarak nihai olarak kullanan veya tüketen gerçek veya tüzel kisiyi,
g) Satici : Kamu kurum ve kuruluslari da dahil olmak üzere tüketiciye mal ve hizmet sunan gerçek veya tüzel kisileri,
h) Imalatçi – Üretici : Kamu kurum ve kuruluslari da dahil olmak üzere tüketiciye sunulmus olan mal veya hizmetleri ya da bu mal veya hizmetlerin hammaddelerini yahut ara mallarini üretenleri,
i) Tüketici Örgütleri : Tüketicinin korunmasi amaciyla kurulan dernek,vakif ve tüketim kooperatiflerini,
Ifade eder.
IKINCI KISIM
Tüketicinin Korunmasi ve Aydinlatilmasi
Ayipli Mal ve Hizmetler
MADDE 4. Ambalajinda,etiketinde,tanitma ve kullanma kilavuzunda yer alan veya satici tarafindan vaadedilen veya standardinda tespit edilen nitelik ve/veya niceligine aykiri olan ya da tahsis veya kullanim amaci bakimindan degerini veya tüketicinin ondan bekledigi faydalari azaltan veya ortadan kaldiran maddi,hukuki veya ekonomik eksiklikler içeren mal veya hizmetler,ayipli mal veya ayipli hizmet olarak kabul edilir.
Satin alinan malin ayipli oldugunun anlasilmasi halinde; tüketici,mali teslim aldigi tarihten itibaren 15 gün içerisinde bu mallari satici firmaya geri vererek degistirilmesini veya ödedigi bedelin iadesini veya ayibin neden oldugu deger kaybinin bedelden indirimini ya da ücretsiz olarak tamirini talep edebilir.Tüketici,bu taleplerden herhangi birisini tercihte serbesttir.Satici,tüketicinin tercih ettigi bu talebi yerine getirmekle yükümlüdür.Ayipli maldan ve / veya ayipli malin neden oldugu her türlü zarardan dolayi tüketiciye karsi satici,bayi,acenta,imalatçi-üretici ve ithalatçi,müstereken ve müteselsilen sorumludur.Satilan malin ayipli oldugunun bilinmemesi bu sorumlulugu ortadan kaldirmaz.
Satilan malin ayibi gizli nitelikte ise veya ayip tüketiciden hile ile gizlenmisse,satici 15 gün içerisinde kendisine basvurulmadigini ileri sürerek sorumluluktan kurtulamaz.
Satici daha uzun bir süre için garanti vermemis ise,ayipli maldan ve ayipli malin neden oldugu her türlü zararlardan dolayi açilacak davalar,ayip daha sonra ortaya çikmis olsa bile malin tüketiciye teslim tarihinden itibaren 2 yillik zaman asimina tabidir.Ancak satici,satilan malin ayibini tüketiciden hile ile gizlemis ise,2 yillik zamanasimi süresinden yararlanamaz.
Ayipli hizmetler hakkinda da yukaridaki hükümler uygulanir.Ayipli hizmetin yeniden görülmesi imkansizlasmissa veya amaca aykiri sonuçlar doguracak nitelikte ise,bedel iadesinde tüketicinin ayipli hizmetten sagladigi fayda kadar indirim yapilir.
Ayipli oldugu bilinerek satin alinan mal ve hizmetler hakkinda yukaridaki hükümler uygulanmaz.
Satisa sunulacak kullanilmis,tamir edilmis veya ayipli mal üzerine veya ambalajina,imalatçi veya satici tarafindan alicinin kolaylikla okuyabilecegi sekilde “Özürlüdür” ibaresini içeren bir etiket konulmasi zorunludur.Bu durum,tüketiciye verilen fatura,fis veya satis belgesi üzerinde de gösterilir.
Yalnizca ayipli mal satan veya isyerinin bir kat ya da reyon gibi bir bölümünü sürekli olarak ayipli mal satisina tahsis etmis olan saticilara yukaridaki fikra hükmü uygulanmaz.
Satistan Kaçinma
MADDE 5. Üzerinde “numunedir” veya “satilik degildir” ibaresi bulunmayan bir malin;ticari bir kurulusun vitrininde,rafinda veya açikça görülebilir herhangi bir yerinde teshir edilmesi,onun stokta bulundugu anlamina gelir.Satici teshir ettigi mallarin satisindan kaçinamaz.Satilmadigi halde satilmis gibi gösteremez.
Hizmetlerin satisindan da hakli bir sebep olmaksizin kaçilinilamaz.
Satici, bir mal veya hizmetin satisini,o mal veya hizmetin kendi tarafindan belirlenen miktar,sayi,ebat veya süresi kadar satinalinmasi ya da baska bir malin veya hizmetin satinalinmasi kosuluna bagli kilamaz.
Malin ya da hizmetin belli miktar,sayi,ebat ya da süre kosuluyla satilmasi, teamül,ticari örf veya adetten ise üçüncü fikra hükmü uygulanmaz.
Taksitli Satislar
MADDE 6- Taksitli satislarda; tüketici,borçlandigi toplam miktari önceden ödeme hakkina sahiptir.Tüketici ayni zamanda ,bir taksit ödemesinde bulunabilir.Her iki durumda da satici,ödenen miktara göre gerekli faiz indirimin yapmakla yükümlüdür.
Satici, taksitlerden birinin veya birkaçinin ödenmemesi halinde kalan borcun tümünün ifasini talep etme hakkini sakli tutmussa,bu hak; ancak saticinin bütün edimlerini ifa etmis olmasi durumunda ve tüketicinin ifa edilmemis bir ediminin üzerinden en az dört hafta geçmis olmasi ve saticinin en az bir haftalik süre vererek muacceliyet uyarisinda bulunmasi kosullariyla kullanilabilir.Taraflarca belirlenen ve tüketiciye yazili olarak bildirilen mal veya hizmetin toplam satis fiyati hiçbir sekilde arttirilamaz.
Taksitli satislarda satici,asagidaki bilgileri yazili olarak bildirmek ve taraflar arasinda aktedilen sözlesmenin bir nüshasini tüketiciye vermek zorundadir.
a) Mal ve hizmetlerin pesin satis fiyati,
b) Vadeye göre faiz ile birlikte ödenecek toplam satis fiyati,
c) Faiz miktari,faizin hesaplandigi yillik oran ve gecikme faizi orani,
d) Ön ödeme tutari,
e) Ödeme plani.
Kampanyali Satislar
MADDE 7. Gazete,radyo,televizyon ilani vesair yollarla halka duyurularak düzenlenen kampanyalara istirakçi kabul etmek suretiyle ve malin veya hizmetin bilahare teslim edilmesi veya yerine getirilmesi vaadiyle yapilan satislarda,ilan ve taahhüt edilen mal ve hizmetlerin teslimatinin zamaninda yapilmamasi,fiyat, nitelik ve miktarinda anlasmalara aykiri davranilmasi durumunda,satici,bayi,acenta,temsilci,imalatçi-üretici ve ithalatçi müstereken ve müteselsilen sorumludur.
Kampanyali satis olarak nitelendirilemeyen ancak,malin veya hizmetin bilahare teslim veya yerine getirilmesi kosuluyla yapilan her türlü satislar da birinci fikra hükmüne tabidir.
Kampanyali satislarda satici,6 inci maddenin üçüncü fikrasinda belirtilen bilgilere ek olarak,”kampanya bitis tarihi” ve “malin ya da hizmetin teslim veya yerine getirilme tarih ve sekli”ne iliskin bilgileri de yazili olarak vermekle yükümlüdür.
Taksitle yapilan kampanyali satislarda,6 inci maddenin birinci ve ikinci fikra hükümleri de uygulanir.
Kapidan Satislar
MADDE 8. Kapidan satislar; isyeri,fuar,panayir gibi satis mekanlari disinda,önceden mutabakat olmaksizin yapilan degeri 1.000 000* Türk Lirasini asan,tecrübe ve muayene kosullu satislardir.
Bu tür satislarda; tüketici,yedi günlük tecrübe ve muayene sonuna kadar mali,kabul veya hiçbir gerekçe göstermeden reddetmekte serbesttir.Satici almis oldugu bedeli,kiymetli evraki ve tüketiciyi bu hukuki islemden dolayi borç altina sokan her türlü belgeyi,cayma bildiriminin kendisine iadeli taahhütlü mektup ya da noter araciligi ile ulasmasi veya bizzat teslim edilmesi tarihinden itibaren 10 gün içerisinde tüketiciye iade etmekle ve 20 gün içerisinde de mali geri almakla yükümlüdür.
Tüketici,mali kendisine teslim anindaki durumu ile geri vermekle ve kullanim sözkonusu ise,kullanma dolayisiyla malin ticari degerindeki kaybi tazminle yükümlüdür.Malin tüketicinin zilyedinde bulunmasi,baslibasina bir deger azalmasini ifade etmez.
Mal veya hizmetin iadesi imkansizlasmis veya iade amaca aykiri hali gelmisse tüketici, bu mal veya hizmetten sagladigi fayda kadar bir bedeli saticiya ödemekle yükümlüdür.
Saticinin mal veya hizmeti isyeri disinda satisa sunmasi,teamül,ticari örf veya adetten ise, bu madde uygulanmaz.
Taksitle yapilan kapidan satislarda,ayrica 6 inci madde hükümleri de uygulanir.Birinci fikrada belirtilen 1.000 000 liralik deger, her yilin Ekim ayi sonunda Devlet Istatistik Enstitüsü’nün Toptan Esya Fiyatlari Endeksinde meydana gelen ortalama fiyat artisi oraninda artar.Bu durum,Bakanlikça her yil Aralik ayi içinde Resmi Gazetede ilan edilir.
• Kapidan satislarla ilgili parasal deger, 1998 yili için 6.000 000 TL,1999 yili için 10.000 000 TL ve 2000 yili için 15.210.000 TL’ya çikarilmistir.
Kapidan Satislarda Saticinin Yükümlülügü
MADDE 9. Kapidan satislarda satici,hazirladigi sözlesme,fatura veya tessellüm makbuzu ile birlikte en az 12 punto siyah koyu harflerle yazilmis “Tüketicinin hiçbir hukuki ve cezai sorumluluk üstlenmeksizin ve hiçbir gerekçe göstermeksizin yedi gün içerisinde mali, evrakin ve tüketiciyi bu hukuki islemden dolayi borç altina sokan her türlü belgenin satici tarafindan iade edilecegini bildiren bir belgeyi; sahip oldugu haklarin kendisine teslim edilip saticinin açik adresinin bildirilmis oldugunu beyan eden ve tüketici tarafindan da imzalanmis olan bir tutanak karsiliginda tüketiciye vermekle yükümlüdür.
Satici,tüketiciden almis oldugu imzali belgeyi bir uyusmazlik halinde mahkemeye ibraz etmekle yükümlüdür.Saticinin bu belgeyi ibraz edememesi ya da ibraz etmemesi halinde, saticinin bu belgede belirtilmis olan borçlarini yerine getirmemis oldugu kabul edilir.
Tüketici Kredisi
MADDE 10. Tüketicilerin banka veya benzeri finans kurumlarina bir mal veya hizmeti satin almak amaciyla tüketici kredisi almak için basvurmalari durumunda banka veya finansman kuruluslari ile tüketiciler arasinda yazili bir sözlesmenin yapilmasi ve bu sözlesmenin bir nüshasinin da tüketiciye verilmesi zorunludur.Taraflar arasinda aktedilen sözlesmede öngörülen kredi sartlari,sözlesme süresi içerisinde tüketici aleyhine degistirilemez.
Sözlesmede;
a) Faizin uygulandigi yillik oran,
b) Ödeme tarihleri,anapara,faiz,fon ve diger masraflarin ayri ayri belirtildigi ödeme plani,
c) Tüketici kredisi tutari,
d) Faiz ve diger unsurlarla birlikte toplam borç tutari,
e) Istenecek teminatlar,
f) Gecikme faizi orani,
g) Borçlunun temerrüde düsmesinin hukuki sonuçlari,
h) Kredinin vadesinden önce kapatilmasina iliskin sartlar,
Aranir.
Tüketici,banka veya finans kurumlarina borçlandigi toplam miktari önceden ödeyebilecegi gbi ayni zamanda vadesi gelmemis bir ya da birden çok taksit ödemesinde de bulunabilir.Her iki durumda da banka veya finans kurumlari,ödenen miktara göre gerekli faiz,komisyon indirimini yapmakla yükümlüdürler.
Banka veya finans kurumlarinin,tüketici kredisini,belirli bir mal veya hizmetin satin alinmasi ya da belirli bir satici ile yapilacak hukuki islem kosulu ile vermeleri durumunda bunlar,satilan malin ayibindan ötürü tüketiciye karsi satici ile müstereken ve müteselsilen sorumlu olurlar.
Süreli Yayinlar
MADDE 11. Süreli yayinlara abone olan tüketiciler,abonelik sözlesmesinde yer alan fiyat ve nitelige iliskin kosullara aykiri davranilmasi hallerinde,abone islemlerini yapan sorumlu kisiye ya da yayin kurumuna isteklerini yazili olarak bildirmek kaydiyla aboneliklerine tek tarafli son vrebilirler.Yayinci,abone ücretinin geri kalan kismini hiçbir kesinti yapmaksizin 15 gün içinde iade etmekle yükümlüdür.
Tüketicinin abonelige son verme istegi;yazili bildirimin saticiya ulastigi tarihten itibaren günlük yayinlarda 15 gün, haftalik yayinlarda 1 ay,aylik yayinlarda 3 ay sonra yürürlüge girer.Daha uzun süreli yayinlarda ise, bildirimden sonraki ilk yayini müteakiben yürürlüge konulur.
( 15.01.1997 tarih ve 4226 sayili Kanunla ek) Süreli yayin kuruluslarinca düzenlenen ve her ne amaç ve sekilde olursa olsun,bilet,kupon,istirak numarasi,çekilis ve benzeri yollarla süreli yayin disinda ikinci bir ürün verilmesinin taahhüt edildigi kampanyalarda; kitap,dergi, ansiklopedi, afis,bayrak,poster,sözlü veya görüntülü manyetik bant veya optik disk gibi süreli yayincilik amaçlarina aykiri olmayan kültürel ürünler disinda hiçbir mal ya da hizmetin taahhüdü ve dagitimi yapilamaz.Her halükarda bu mal veya hizmetin piyasa degeri,tüketicinin ilgili kampanya süresince süreli yayini satin almak için ödedigi toplam bedelin % 50’sini asamaz ve bu sekilde kampanyalarin süresi 60 günü geçemez.Kampanya konusu mal veya hizmet bedelinin bir bölümünün tüketici tarafindan karsilanmasi,bu mal veya hizmetin ikinci ürün sayilmasina engel degildir.
( 15.01.1997 tarih ve 4226 sayili Kanunla eklenen 1.madde.) Kampanya süresince,süreli yayinin satis fiyati,ikinci ürün olarak verilmesi taahhüt edilen mal veya hizmetin yol açtigi maliyet artisi nedeniyle arttirilamaz.Kampanya konusu mal veya hizmet taahhüdü ve dagitimi bölünerek yapilamayacagi gibi,bu mal veya hizmetin ayrilmaz ya da tamamlayici parçalari da ayri bir kampanya konusu haline getirilemez.Bu Kanunun uygulanmasinda, ikinci ürün olarak verilmesi taahhüt edilen her bir mal veya hizmete iliskin islemler bagimsiz bir kampanya olarak kabul edilir.
Etiket
MADDE 12. Ticaret konusu olan ve perakende satisa arz edilen mallarin veya ambalajlarinin yahut kaplarinin üzerine kolaylikla görülebilir,okunabilir sekilde o malin mensei,cinsi ve fiyati hakkinda bilgileri içeren etiket konulmasi,etiket konulmasi mümkün olmayan hallerde ayni bilgileri kapsayan listelerin görülebilecek sekilde uygun yerlere asilmasi zorunludur.
Hizmetlerin tarife ve fiyatlarini gösteren listeler de birinci fikraya göre düzenlenerek asilir.
Bakanlik,etiket ve tarife listelerinin seklini,içerigini,usul ve esaslarini bir yönetmelikle düzenler.
Belediyeler,bu madde hükümlerinin uygulanmasi ve izlenmesine iliskin isleri yürütmekle görevlidirler.
Garanti Belgesi
MADDE 13. Ithalatçi veya imalatçi firmalar ithal ettikleri veya ürettikleri sanayi mallari için garanti belgesi düzenlemek zorundadirlar.Garanti belgesinin tekemmül ettirilerek tüketiciye verilmesi sorumlulugu,tüketicinin mali satin aldigi satici,bayi,acenta ya da temsilciliklere aittir.Garanti süresi,malin teslimi tarihinden itibaren baslar ve asgari bir yildir.Garanti belgeleri,satin alinan mala iliskin faturanin tarih ve sayisi ile bandrol ve seri numarasini içermek zorundadir.
Satici garanti belgesi kapsamindaki mallarin garanti süresi içerisinde,gerek malzeme ve isçilik,gerekse montaj hatalarindan dolayi arizalanmasi halinde mali isçilik masrafi,degistirilen parça bedeli ya da baska herhangi bir ad altinda hiçbir ücret talep etmeksizin tamir ile yükümlüdür.
Garanti süresi içerisinde sik sik arizalanmasi sonucu maldan yararlanamamanin süreklilik arzetmesi veya tamiri için gereken azami sürenin asilmasi hallerinde,tüketici,malin ücretsiz olarak yenisi ile degistirilmesini saticidan talep edebilir.Satici bu talebi reddedemez. Tüketicinin bu talebine karsi satici,bayi,acenta,imalatçi-üretici ve ithalatçi müstereken ve müteselsilen sorumludurlar.
Tüketicinin mali kullanim kilavuzunda yeralan hususlara aykiri kullanmasindan kaynaklanan arizalar,iki ve üçüncü fikra hükümleri kapsami disindadir.
Bakanlik,hangi sanayi mallarinin garanti belgesi ile satilmak zorunda bulundugunu ve bu mallarin arizalarinin tamiri için gereken azami süreleri Türk Standartlari Enstitüsü ile birlikte müstereken tespit ve ilanla görevlidir.
Tanitma ve Kullanma Kilavuzu
MADDE 14. Sanayi mallarindan ithal edilmis olanlarin,bakim,onarim ve kullanilmasina ait tanitma ve kullanim kilavuzlarinin aslina uygun Türkçe tercümeleriyle,yurt içinde üretilenlerin bakim,onarim ve kullanilmasini gösterir Türkçe tanitim ve kullanim kilavuzlariyla birlikte satilmasi zorunludur.
Bakanlik,sanayi mallarindan hangilerinin tanitma ve kullanma kilavuzu ile satilmak zorunda bulundugunu Türk Standartlari Enstitüsü ile birlikte tespit ve ilanla görevlidir.
Servis Hizmetleri
MADDE 15. Ithalatçi veya imalatçilar sattiklari sanayi mallari için o malin Bakanlikça tespit ve ilan edilen kullanim ömrü süresince,bakim,onarim ve servis hizmetlerini yürütecek istasyonlari kurmak ve yeterli teknisyen kadrosu ile yedek parça stoku bulundurmak zorundadirlar.
Bakanlik,hangi mallar için servis istasyonlari kurulmasinin zorunlu oldugu ile servis istasyonlarinin kurulus ve isleyisine dair usul ve esaslari Türk Standartlari Enstitüsü ile müstereken tespit ve ilanla görevlidir.
Ticari Reklamlar ve Ilanlar
MADDE 16. Ticari reklam ve ilanlarin yaslara ve genel ahlaka uygun,dürüst ve dogru
olmalari esastir.
Tüketiciyi aldatici,yaniltici veya onun tecrübe ve bilgi noksanligini istismar edici,tüketicinin can ve mal güvenligini tehlikeye düsürücü,siddet hareketlerini ve suç islemeyi özendirici,kamu sagligini bozucu,hastalari,yaslilari,çocuklari ve özürlüleri istismar edici reklam ve ilanlar yapilamaz.
Reklam Kurulu
MADDE 17. Ticari reklam ve ilanlarda uyulmasi gereken ilkeleri belirlemek,bu ilkeler çerçevesinde ticari reklam ve ilanlari incelemek ve inceleme sonucuna göre 16.madde hükümlerine aykiri hareket edenleri cezalandirmak,sözkonusu reklam ve ilanlari durdurmak ve/veya ayni yöntemle düzeltmek hususlarinda Bakanliga öneride bulunmakla görevli bir “Reklam Kurulu” kurulmustur.
Reklam Kurulu,ticari reklam ve ilanlarda uyulmasi gereken ilkeleri belirlemede;ülke kosullarinin yanisira,reklamcilik alaninda evrensel kabul görmüs tanim ve kurallari da dikkate alir.
Baskanligi,Bakanin görevlendirecegi ilgili Genel Müdür tarafindan yürütülen Reklam Kurulu;
a) Bakanlikça,yüksekögrenim görmüs ve iktisat,maliye,hukuk ve isletmecilik dallarindan birinde veya birkaçinda en az 10 yillik tecrübesi bulunan kisiler arasindan görevlendirilecek bir üye,
b) Adalet Bakanliginca,bu Bakanlikta idari görevlerde çalisan hakimler arasindan görevlendirilecek bir üye,
c) Türkiye Radyo-Televizyon Kurumu’nca görevlendirilecek bir üye,
d) Yüksekögretim Kurulunun reklamcilik alaninda uzman üniversite elemanlari arasindan seçecegi bir üye,
e) Türk Tabipler Birligi Merkez Konseyi’nin görevlendirecegi bir üye,
f) Türkiye Barolar Birligi’nin görevlendirecegi bir üye,
g) Türkiye Odalar ve Borsalar Birligi’nin görevlendirecegi bir üye,
h) Ankara,Istanbul ve Izmir Gazeteciler Cemiyetlerinin kendi aralarinda seçecegi bir üye,
i) Reklamcilar derneklerinin veya varsa üst kuruluslarinin seçecegi bir üye
j) Tüketici Konseyinin Konseye katilan tüketici örgütü temsilcileri arasindan seçecegi bir üye,
k) Türkiye Ziraat Odalari Birliginin görevlendirecegi bir üye,
l) Türkiye Esnaf ve Sanatkarlar Konfederasyonu’nun görevlendirecegi bir üye,
m) Türk Standartlari Enstitüsü’nden bir üye,
n) Diyanet Isleri Baskanligi’ndan bir üye,
o) Mühendis Odalari Birligi’nden bir üye,
p) Isçi Konfederasyonlarindan iki üye,
Olmak üzere onyedi üyeden olusur.
Kurul üyelerinin görev süreleri üç yildir.Süresi bitenler yeniden görevlendirilebilir veya seçilebilir.Üyelikler,herhangi bir sebeple bosaldigi takdirde,bosalan yerlere üçüncü fikra esaslari dahilinde bir ay içerisinde görevlendirme veya seçim yapilir.
Kurul,en az ayda bir defa veya ihtiyaç duyuldugu her zaman Baskanin çagrisi üzerine toplanir.
Kurul,Baskan dahil en az dokuz üyenin hazir bulunmasi ile toplanir ve bu toplantiya katilanlarin çogunlugu ile karar verir.
Kurul,gerekli görülen hallerde sürekli veya geçici olarak görev yapmak üzere özel ihtisas komisyonlari kurabilir.Kurulun bu komisyonlarda görev yapmasini uygun görecegi kamu personeli,ilgili kamu kuruluslarinca görevlendirilir.
Kurul üyeleri ile özel ihtisas komisyonu üyelerinden kamu görevlisi olanlara verilecek huzur hakki ile kamu görevlisi olmayan kurul üyelirine ödenecek huzur ücreti Bakanlikça belirlenir.
Kurulun sekreterya hizmetleri Bakanlik tarafindan yerine getirilir.
Reklam Kurulunun görevleri,kurulus,çalisma usul ve esaslari ile sekreterya hizmetlerinin ne suretle yerine getirilecegi Bakanlik tarafindan çikarilacak bir yönetmelikle belirlenir.
Zararli ve Tehlikeli Mal ve Hizmetler
MADDE 18. Tüketicinin kullanimina sunulan mal ve hizmetlerin kisi ve çevre sagligina zararli veya tehlikeli olabilmesi durumunda,bu mallarin emniyetle kullanilabilmesi için üzerine veya ekli kullanim kilavuzlarina,bu durumla ilgili açiklayici bilgi ve uyarilar,açikça görülebilecek ve okunacak sekilde konulur veya yazilir.Bakanlik,hangi mal veya hizmetlerin açiklayici bilgi ve uyarilari tasimasi gerektigini ve bu bilgi ve uyarilarin seklini ve yerini Türk Standartlari Enstitüsü ile birlikte tespit ve ilanla görevlidir.
Kalite Denetimi
MADDE 19. Bakanlik,tüketicinin can ve mal güvenligi ile fizik ve çevre sagligina ve konularda bilgilendirilmesine iliskin,standardina göre veya standardi yoksa standarda esas teskil etmek üzere belirlenecek özelliklere göre yapilacak kalite denetimi ile mal,hizmet ve tesislerin belgelendirilmesi hakkindaki usul ve esaslari,Türk Standartlari Enstitüsünün görüsünü alarak tespit ve ilanla görevlidir.
Ancak 2634 sayili Turizmi Tesvik Kanunu uyarinca Turizm Bakanligindan belgeli ve belgelendirilecek tesisler bu uygulamadan muaftir.
Tüketicinin Egitilmesi
MADDE 20. Tüketicinin egitilmesi konusunda her derecedeki okullarin ders programlarina Milli Egitim Bakanliginca gerekli ilaveler yapilir.
Tüketicinin egitilmesi ve aydinlatilmasi için kitap,mecmua ve brosür çikarilmasi ve tüketicinin bilinçlendirilmesi için radyo ve televizyonlarda programlar düzenlenmesine iliskin usul ve esaslar,Tüketici Konseyinin önerisi ile Bakanlikça tespit ve ilan olunur.
ÜÇÜNCÜ KISIM
Tüketici Kuruluslari
Tüketici Konseyi
MADDE 21. Tüketicinin sorunlarinin,ihtiyaçlarinin ve çikarlarinin korunmasina iliskin gerekli tedbirleri arastirmak,sorunlarin tüketici lehine çözülmesi için alinacak tedbirlerle,bu Kanunun uygulanmasina yönelik tedbirlere dair görüsleri ilgili mercilere iletmek amaciyla,Bakanligin koordinatörlügünde bir “Tüketici Konseyi” kurulur.
Tüketici Konseyi,Bakanin veya görevlendirecegi bir bakanlik görevlisinin baskanliginda,Adalet,Içisleri,Maliye,Milli Egitim,Saglik,Ulastirma,Tarim ve Köyisleri,Turuzm ve Çevre Bakanliklari ile Devlet Planlama Teskilati Müstesarligi,Devlet Istatistik Enstitüsü Baskanligi,Türk Standartlari Enstitüsü Baskanligi,Milli Prodüktive Merkezi,Diyanet Isleri Baskanligi,Türk Belediyecilik Dernegi,Isçi Sendikalari Konfederasyonlari,Türkiye Milli Kooperatifler Birligi,Yüksek Ögretim Kurulu,Türkiye Barolar Birligi,Türk Mimar Mühendis Odalari Birligi,Türk Eczacilar Birligi,Türk Tabipler Birligi,Türkiye Esnaf ve Sanatkarlari Konfederasyonu,Türkiye Odalar ve Borsalar Birligi,Türkiye Ziraat Odalari Birligi,Milli Kalite Konseyi,Ahilik Arastirma ve Kültür Vakfi ve Tüketici Örgütleri temsilcilerinden olusur.
Tüketici Konseyini olusturan kurum ve kuruluslarin temsilcilerinin sayi ve nitelikleri ile Tüketici Konseyine gönderecekleri temsilci sayisi Bakanlikça belirlenir.Ancak, kamu kurumu ve kuruluslarindan gelen temsilcilerin sayisi,hiçbir sekilde Tüketici Konseyinin toplam üye sayisinin % 50’sinden fazla olamaz.Tüketici Konseyi yilda en az bir kez toplanir.
Tüketici Konseyinin çalisma usul ve esaslari ile diger hususlar Bakanlikça çikarilacak bir yönetmelikle düzenlenir.
Tüketici Sorunlari Hakem Heyeti
MADDE 22. Bakanlik,il ve ilçe merkezlerinde,tüketiciler ile saticilar arasinda çikan uyusmazliklara çözüm bulmak amaciyla belediyelerle koordineli olarak,en az bir “Tüketici Sorunlari Hakem Heyeti” olusturmakla görevlidir.
Baskanligi, Sanayi ve Ticaret Il Müdürü veya görevlendirecegi bir memur tarafindan yürütülen tüketici sorunlari hakem heyeti;belediye baskaninin konunun uzmani belediye personeli arasindan görevlendirecegi bir üye,ticaret ve sanayi odasi ile esnaf ve sanatkar odalarinin görevlendirecegi bir üye ve tüketici örgütlerinin seçecekleri bir üye olmak üzere,baskan dahil bes üyeden olusur.Ticaret ve sanayi odasi ya da ayri ayri kuruldugu yerlerde ticaret odasi ile esnaf ve sanatkar odalarinin görevlendirecegi üye,uyusmazligin satici tarafini olusturan kisinin tacir veya esnaf ve sanatkar olup olmamasina göre ilgili odaca görevlendirilir.
Bakanlik tasra teskilatinin bulunmadigi il ve ilçelerede tüketici sorunlari hakem heyeti baskanligini,en büyük mülki amir ya da görevlendirecegi bir memur yürütür.Tüketici sorunlari hakem heyetinin olusumunun saglanamadigi yerlerde noksan üyelikler,belediye meclislerince re’sen doldurulur.
Tüketici sorunlari hakem heyetlerinin verecegi kararlar,tüketici mahkemelerinde delil olarak ileri sürülebilir.Uyusmazlik konusu mal veya hizmet bedelinin 5.000 000 TL’yi (2000 yilinda 83.655.000 TL) asmadigi hallerde,bu heyetlerce verilmis bir karar olmaksizin tüketici mahkemelerine basvurulamaz.Bu parasal sinir,her yil 8 inci maddenin son fikrasinda gösterilen usul çerçevesinde yeniden belirlenir.
25 inci maddede cezai yaptirima baglanmis hususlara iliskin uyusmazliklar,tüketici sorunlari hakem heyetlerinin görev ve yetki kapsami disindadir.
Tüketici sorunlari hakem heyetlerinin kurulmasi,çalismasi,usul ve esaslari ile diger hususlar Bakanlikça çikarilacak bir yönetmelikte düzenlenir.

DÖRDÜNCÜ KISIM
Yargilamaya ve Cezaya iliskin Hükümler
Tüketici Mahkemeleri
MADDE 23. Bu Kanunun uygulanmasiyla ilgili olarak çikacak her türlü ihtilaflara tüketici
mahkemelerinde bakilir.
Tüketici mahkemelerinin yargi çevresi,Hakimler ve Savcilar Yüksek Kurulunca belirlenir.
Tüketici mahkemeleri nezdinde tüketiciler,tüketici örgütleri ve Bakanlikça açilacak davalar her türlü resim ve harçtan muaftir.Tüketici Mahkemelerinde görülecek davalar,Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunun Yedinci Babi,Dördüncü Fasli hükümlerine göre yürütülür.
Üretimin,Satisin Durdurulmasi ve Malin Toplatilmasi
MADDE 24. Satisa sunulan bir seri malin ayipli olmasi durumunda Bakanlik veya tüketici örgütleri,ayipli seri malin üretiminin ve satisinin durdurulmasi ve satis amaciyla elinde bulunduranlardan toplatilmasi için dava açabilirler.
Mahkeme,dava sonucunda ayipli mallarin toplatilmasi kararini vermis ise; ayipli malin ve ayibin niteligine göre bu mallarin,saticiya iade edilip edilmemesine de karar verir.Ancak,mallarin toplatilmasi için yapilan her türlü masraf aleyhine karar verilen kisi tarafindan ödenmedikçe mallar kendisine iade edilmez.
Dava konusu mallari satis amaciyla elde etmis olan üçüncü kisilerin açacaklari rücu davalari da asil davaya bakan mahkemede görülür.
Ayipli mallari satin alan tüketicilerin ugradiklari maddi ve manevi zararlar nedeniyle tek tek dava açma haklari saklidir.
Ceza Hükümleri
MADDE 25. 4 üncü maddenin yedinci fikrasina,4 inci maddenin birinci fikrasina,6 inci maddenin üçüncü fikrasina,7 inci maddenin üçüncü fikrasina,9 uncu maddenin birinci fikrasina,10 uncu maddenin birinci fikrasina ve 12 inci maddenin bir ve ikinci fikralarina aykiri hareket edenler hakkinda 5.000 000 (2000 yilinda 60.840 000 ) lira para cezasi uygulanir.
8 inci maddenin ikinci fikrasina,13 üncü maddenin bir ve ikinci fikralarina,14 üncü maddenin birinci fikrasina,15 inci maddenin birinci fikrasina,27 inci maddenin ikinci fikrasina aykiri hareket edenler hakkinda 10.000 000 ( 2000 yilinda 120.680.000 -) lira para cezasi uygulanir.
16 inci maddeye aykiri hareket edenler hakkinda 200.000 000 (1997 yilindan itibaren 5.400 000 000 -) lira para cezasi uygulanir.16 inci maddeye aykirilik,ülke düzeyinde yayin yapan yazili,sözlü,görsel vesair araçlar ile gerçeklesmis ise,cezanin on kati uygulanir.Bakanlik ayrica ticari reklam veya ilanin durdurulmasi ve/ veya ayni yöntemle düzeltilmesini ilgililerden ister.Bu istege ragmen 16 inci maddeye aykiriligin devami halinde,Bakanlik ticari reklam veya ilanin durdurulmasi ve/veya ayni yöntemle düzeltilmesi talebiyle tüketici mahkemesine basvurabilir.
18 inci ve 19 uncu maddeye aykiri hareket edenler hakkinda 100.000 000 (2000 yilinda 1.216.800 000 -) lira para cezasi uygulanir.Ayrica 18 inci madde uyarinca mecburi standardina aykiri olarak imal edilen malin,tüketicinin can ve mal güvenligi ve sagligi ile dogrudan ilgisinin bulunmasi ve standardina intibak ettirilmesinin imkansiz olmasi hallerinde,tüketici mahkemesi,dogrudan veya Bakanligin basvurusu üzerine üretim ve satisin engellenmesi için isyerinin kapatilmasina ve malin müsaderesine ve gerektiginde tüketim ve kullanim amaciyla elinde bulunduranlardan toplatilmasina karar verebilir.Bu fikranin uygulandigi hallerde,verilip kesinlesen isyeri kapatma karar özetleri,büyük harflerle yazilmak suretiyle ve kapatma süresi kadar kalmak üzere kapatilan isyerinin göze çarpan bir yerine yapistirilir.Ayrica karar özeti mahkemece Cumhuriyet Bassavciligi’na bildirilir ve masrafi daha sonra faillerden alinmak üzere,Ankara,Istanbul,Izmir’de yayinlanan ve tiraji yüzbinin üzerinde bulunan bir veya iki gazetede ve ayrica varsa suç yerinde yayinlanan mahalli bir gazetede derhal ilan edilir.
11 inci maddenin üçüncü ve dördüncü fikralarina aykiri hareket edenler hakkinda 500.000 000 lira para cezasi uygulanir.Aykirilik ülke düzeyinde yayin yapan süreli yayin ile gerçeklesmisse cezasinin 20 kati uygulanir.Bakanlik ayrica süreli yayin kurulusundan kampanyanin ve kampanyaya iliskin her türlü reklam ve ilanin durdurulmasini ister.Bu istege ragmen aykiriligin devami halinde,reklam ve ilanin durdurma zorunlulugunun dogdugu tarihten itibaren,her sayi için 1.000 000 000 lira para cezasi uygulanir ve Bakanlik kampanyanin ve kampanyaya iliskin her türlü reklam ve ilanin durdurulmasi talebi ile tüketici mahkemesine basvurur.*(15.01.1997 tarihli,4226 sayili Kanunla eklenmistir.)
Yukaridaki fikralarda belirtilen para cezalari,suçun ayni yil içerisinde tekerrürü halinde iki misli olarak uygulanir.Para cezalari her yil basinda Türk Ceza Kanunu’nun Ek 2 nci madde hükümleri uyarinca arttirilir.
Bu Kanunda yazili fiiller hakkinda verilecek idari para cezalari,bu fiiller için diger kanunlarda yazili cezalarin uygulanmasina engel olamaz.
Cezalarda Yetki, Itiraz ve Zamanasimi
MADDE 26. 25 inci maddenin;
a) Birinci fikrasinda düzenlenen 12 nci maddenin bir ve ikinci fikralarina aykirilik halinde öngörülen cezalar belediye encümenlerince,
b) Üçüncü ve besinci fikralarinda gösterilen cezalar Bakanlik tarafindan,( 15.01.1997 tarihli ve 4226 sayili Kanunla eklenmistir.)
c) Diger cezalar,o yerin mülki amiri tarafindan verilir.
Bu Kanunda düzenlenen her türlü para cezasi,idari niteliktedir.Bu cezalara karsi teblig tarihinden itibaren en geç yedi gün içerisinde yetkili idare mahkemesine itiraz edilebilir. Itiraz,idarece verilen cezanin yerine getirilmesini durdurmaz ve zaruret görülmeyen hallerde evrak üzerinde inceleme yapilarak en kisa sürede sonuçlandirilir.Itiraz üzerine idare mahkemesince verilen kararlar kesindir.
25 inci maddeye göre verilen para cezalari,Amme Alacaklarinin Tahsil Usulü Hakkinda Kanun hükümlerine göre tahsil olunur.
Bu Kanunda düzenlenen idari para cezalarinin verilmesine iliskin cezai zamanasimi süresi bir yildir.Zamanasimi süresi,bu Kanun hükümlerine aykiri fiilin islendigi tarihte baslar.
Sürekli veya tekrarlanan ihlaller sözkonusu ise,ihlalin sona erdigi ya da en son tekrarlandigi günden itibaren baslar.Karar aleyhine yargi yoluna basvurulmus olmasi,tahsil zamanasimini keser.
Cezalar,cezayi vermeye yetkili merci tarafindan yedi gün içerisinde ilgilinin mensup oldugu meslek kurulusuna bildirilir.
BESINCI KISIM
Çesitli Hükümler
Denetim
MADDE 27. Bu Kanunun uygulanmasinda,bakanlik müfettisleri ve kontrolörleri ile Bakanlikça ve belediyelerce görevlendirilecek personel; fabrika,magaza,dükkan, ticarethane,depo,ambar gibi her türlü mal konulan ve/ veya satilan veya hizmet sunulan yerlerde denetleme,inceleme ve arastirma yapmaya yetkilidir.
Bu Kanunun kapsamina giren hususlarda yetkili ve görevli kisi ve kuruluslara her türlü bilgi ve belgelerin dogru olarak gösterilmesi ve asil veya onayli kopyalarinin verilmesi zorunludur.
Laboratuvar
MADDE 28. Bakanlik,bu Kanunun uygulanmasi için laboratuvarlar kurabilir veya Bakanliklarin kurulu bulunan laboratuvarlarindan istifade edebilir;kalite kontrolü yapacak resmi ve özel kurulus laboratuvarlarinda bulunmasi gereken asgari teknik özellikleri ilgili bakanliklar ile müstereken tesbit ve ilanla görevlidir.
Bakanlikça yapilan denetimler sirasinda alinan numunelerin tahlilleri resmi veya özel kurulus laboratuvarlarinda yaptirilabilir.Tahlil sonuçlarinin standardina aykiri çikmasi halinde,buna iliskin tüm giderler üretici kisi veya kurulus tarafindan ödenir.Bu giderler,Amme Alacaklarinin Tahsili Usulü Hakkinda Kanun hükümleri geregince tahsil olunur.
Ödenek
MADDE 29. Bu Kanunla kurulan Tüketici Konseyi,tüketici sorunlari hakem heyetleri ve Reklam Kurulunun kurulus ve çalismalarina iliskin masraflar ile sair harcamalar,Bakanlik bütçesine konulacak ödenekten karsilanir.
Yeni kurulacak ve sermayeleri en az yüz milyon lira ve daha yukari olan anonim ve limited sirket statüsündeki tüm ortakliklarin sermayelerinin ve sermaye arttirimi halinde artan kismin binde ikisi nisbetinde yapilacak ödemeler,T.C. Merkez Bankasi nezdinde açilacak hesapta toplanir.Bu hesapta toplanan paralarin yüzde besi,bu Kanunun uygulanmasinda görev alan kuruluslar tarafindan,yüzde doksanbesi ise 4054 sayili Kanunla kurulan “Rekabet Kurumu” tarafindan kullanilir.
Diger Hükümler
MADDE 30. Bu Kanunda hüküm bulunmayan hallerde genel hükümler uygulanir.
Yönetmelikler ve Düzenlemeler
MADDE 31. Bu Kanunda öngörülen yönetmelikler,Kanunun yayimi tarihinden itibaren bir yil içerisinde ilgili kamu kuruluslari,mesleki üst kuruluslar ve tüketici örgütlerinin görüsleri alinarak Bakanlikça çikarilir.Bakanlik,bu Kanunun uygulanmasiyla ilgili olarak mevzuat çerçevesinde gerekli tedbirleri almaya ve düzenlemeleri yapmaya yetkilidir.
Kaldirilan Hükümler
MADDE 32. 3489 sayili Pazarliksiz Satis Mecburiyetine Dair Kanun,632 sayili Ithal veya Yurt Içinde Imal edilen Tasit Araçlari,Motor,Makine Alet ve Cihazlarin Tanitmalik ile Birlikte Satisi Hakkinda Kanun yürürlükten kaldirilmistir.
GEÇICI MADDE 1. Tüketici mahkemeleri kuruluncaya kadar,bu mahkemelerde görülmesi gereken davalara bakacak mahkemeleri,Hakimler ve Savcilar Yüksek Kurulu belirler.
Yürürlük
MADDE 33. Bu Kanun,yayimi tarihinden 6 ay sonra yürürlüge girer.
Yürütme
MADDE 34. Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.

Devlete karşı haklar anayasayla hukuk düzeni tarafından tanınmış haklardır. Özel hukuktaki haklar, bir talanı hukuki işlemlerle tanınır ve kazanılır. Örneğin mülkiyet hakkı için öncelikle o hakka konu olacak şeyin (satın alma, bağışlanma ya da miras gibi yollarla) hukuka uygun bir şekilde kişiye geçmesi gerekir. Alacak hakkı için kişiler arasında bir sözleşme, bir akit, bir anlaşma, bir kontrat bulunmalıdır. Özel hukuktaki hakların sona erdirilmesi kişinin kendi iradesine bağlıdır. Ne var ki, ülkemizin tarihi gelişmesi nedeniyle olsa gerek, Medeni Kanun'un 23. maddesi şunu öngörür:
"Kimse medeni haklardan ve onları kullanmaktan kısmen olsun feragat edemez."

INSANCA YASAMA HAKKI:

Insanca yasama, maddi ve manevi varligini koruma ve gelistirme hakkina sahipsiniz. Size hiç kimse iskence ve eziyet yapamaz; insan haysiyetiyle bagdasmayan bir cezaya veya muameleye tabi tutulamazsiniz. (Anayasa: Md. 17)

HÜRRIYET HAKKI:

Kisi hürriyete ve güvenligine sahipsiniz. Bu hürriyet ve güvenliginiz, kanunlarla belirlenen tutuklama, göz altina alma, islah evine gönderme ve resmi müessesede gözlem altina alinma hallerinin disinda hiçbir kisi veya kuram tarafindan ihlal edilemez, kesintiye ugratilamaz. Yasa tarafindan belirtilmeyen gerekçelere ve usullere dayanilarak özgürlügünüz kisitlanamaz. Bu en tabii hakkiniz, bunu saglamak da en önemli görevimizdir. (Anayasa: Md. 19)

TUTUKLANMA NEDENINI ÖGRENME HAKKI:

Kanunlarla belirlenen usul ve esaslar dogrultusunda; tutuklanma sebebinin en kisa zamanda tarafiniza bildirilmesi, haklarinizin neler oldugunun anlatilmasi ve tutuklandiginizin akinlariniza bildirilmesi zorunludur. Yakalanmaniz veya tutuklanmaniz durumunda en kisa sürede hakim önüne çikarilmaniz, tutuklanmaniz veya yakalanmanizda kanuna uygun olmayan bir unsurun varliginda hemen serbest birakilmanizi saglamak amaciyla yetkili bir yargi merciine basvurma hakkina sahipsiniz. (Anayasa: Md. 19)

ÖZEL HAYATIN GIZLILIGI:

Özel hayatiniza ve aile hayatiniza saygi gösterilmesini isteme hakkina sahipsiniz. Özel hayatinizin ve aile hayatinizin gizliligine dokunulamaz. Kanunlarla belirlenen esaslara göre verilen arama kararlari bu konuda bir istisnadir. (Anayasa: Md. 20)

KONUT DOKUNULMAZLIGI HAKKI:

Konut dokunulmazligi en tabii hakkinizdir. Kanunun açikça gösterdigi hallerde usulüne göre verilen hakim karari olmadikça, gecikmesinde sakinca bulunan hallerde ise Cumhuriyet Savcilari ve onlarin yardimcilari sifatiyla emirlerini yerine getirmeye memur olan Güvenlik Güçleri disinda hiç kimse konutunuza giremez, arama yapamaz ve buralardaki esyaniza el koyamaz. (Anayasa: Md. 21)

AVUKAT ISTEME HAKKI:

Herhangi bir suçlamayla yakalanmaniz veya göz altina alinmaniz durumunda; sorusturmanin her hal ve derecesinde bir veya birden fazla avukatin hukuki yardimindan faydalanma hakkina sahipsiniz. Zabita amir veya memurlarinca yapilan sorgu isleminde ancak bir avukat bulundurabilir, sonraki savunmalarda ise ancak üç avukat bulundurabilirsiniz.
Hangi makam veya kisi tarafindan yapilirsa yapilsin sorusturmanin her safhasinda avukatinizin sizinle görüsmesi, ifade alma ve sorgu müddetince yaninizda bulunup, hukuki yardimda bulunmasi engellenemez veya kisitlanamaz. Maddi yetersizliklerden dolayi avukat seçebilecek durumda olmamizin halinde ise ‘Barolar Birligi’ tarafindan görevlendirilecek bir avukatin hukuki yardimindan ücretsiz faydalanabilirsiniz. (Anayasa: Md. 135-136)

DELIL TOPLATMA HAKKI:

Ifadenizin alinmasi veya sorgunuz sirasinda üzerinizde yogunlasan süpheden kurtulmak gayesiyle belirteceginiz konularda somut delillerin toplanmasini talep edebileceginizin ve aleyhinize olan süpheleri ortadan kaldiracak somut delilleri ileri sürme hakkinizin oldugunun da hatirlatilmasi zorunludur. (Anayasa: Md. 123)

GEÇERSIZ IFADE HAKKI:

Herhangi bir nedenle alinan ifadenin özgür iradenizle alinmis ve ayni dogrultuda kayitlara geçirilmis olmasi zorunludur. Iradenizi baski altina alma, kötü davranma, iskence, zorla ilaç verme, yorma, aldatma, bedensel cebir ve siddette bulunma, araçlar vasitasiyla cebir ve siddet uygulama gibi iradeyi bozan, istenmeyenleri söylemek zorunda biraktiran bedeni veya ruhi zorlama ile kanunlara aykiri herhangi bir eylem yapilamaz. Kanuna aykiri menfaat vaat edilemez. Bu tür yasak yöntemlerle elde edilen ifadeleriniz rizaniz olsa da delil olarak degerlendirilemez. (Anayasa: Md. 135)

SUSMA HAKKI:

Zabita amir ve memurlari ile C. Savcisi tarafindan ifade alinma ve hakim tarafindan sorguya çekilmede; ne ile suçlandiginizin açikça belirtilmesi, isnat edilen suçlamayla ilgili olarak açilamada bulunmamizin (yani susmanizin) kanuni haklarinizdan oldugunun hatirlatilmasi da zorunludur. (Anayasa: Md. 135)

ISKENCE VE BASKA ZALIMANE INSANLIK DISI VEYA ONUR KIRICI DAVRANIS YADA CEZAYA KARSI BIRLESMIS MILLETLER SÖZLESMESI

Bu Sözlesmeye Taraf olan Devletler;

Birlesmis Milletler Antlasmasinda ilan edilen ilkelere uygun olarak insanlik aleminin tüm mensuplarinin esit ve vazgeçilmez haklarinin taninmasinin, dünyada hürriyetin, adaletin ve barisin temelini olusturdugunu düsünerek,
Bu haklarin, kisinin haysiyetine bagli olarak meydana geldigini kabul ederek,Devletlerin Birlesmis Milletler Antlasmasi ve özellikle 55 inci Madde geregince Insan Haklari ve Ana Hürriyetlerine saygiyi dünyada yaymak ve bunlara uymak yükümlerini düsünerek,
Hiç kimsenin iskence veya zalimane, gayriinsani veya küçültücü muamele veya cezaya tabi tutulmamasini öngören, Insan Haklari Evrensel Beyannamesi’nin 5 ve Uluslararasi Medeni ve Siyasi Haklar Sözlesmesi’nin 7 nci maddelerini dikkate alarak,
Genel Kurul tarafindan 9 Aralik 1975 tarihinde kabul edilen Iskenceye ve Diger Zalimane, Gayriinsani veya Küçültücü Muamele veya Cezaya Tabi Tutulan Kimselerin Korunmalari Hakkinda Beyanname’yi keza dikkate alarak,
Bütün dünyada iskence ve diger zalimane, gayriinsani veya küçültücü muamele veya cezaya karsi mücadeleyi daha etkinlestirmeyi arzulayarak,
Asagidaki maddeler üzerinde anlasmislardir.

Madde-1
1. Sözlesme amaçlarina göre, “iskence” terimi, bir sahsa veya bir üçüncü sahsa, bu sahsin veya üçüncü sahsin isledigi veya islediginden süphe edilen bir fiil sebebiyle cezalandirmak amaciyla bilgi veya itiraf elde etmek için veya ayrim gözeten herhangi bir sebep dolayisiyla bir kamu görevlisinin veya bu sifatla hareket eden bir baska sahsin tesviki veya rizasi veya muvafakatiyla uygulanan fiziki veya manevi agir aci veya izdirap veren bir fiil anlamina gelir. Bu yalnizca yasal müeyyidelerin uygulanmasindan dogan, tabiatinda olan veya arizi olarak husule gelen aci ve izdirabi içermez.
2. Bu madde, konu hakkinda daha genis uygulama hükümleri ihtiva eden herhangi uluslararasi bir belge veya milli mevzuata halel getirmez.

Madde- 2
1. Sözlesmeye Taraf Devlet, yetkisi altindaki ülkelerde iskence olaylarini önlemek için etkili kanuni, idari, adli veya baska tedbirleri alacaktir.
2. Hiçbir istisnai durum, ne harp hali ne de bir harp tehdidi, dahili siyasi istikrarsizlik veya herhangi baska bir olaganüstü hal, iskencenin uygulanmasi için gerekçe gösterilemez.
3. Bir üst görevlinin veya bir kamu merciinin emri, iskencenin hakliligina gerekçe kabul edilemez.

Madde- 3
1. Hiçbir Taraf Devlet bir sahsi, iskenceye tabi tutulacagi tehlikesinde olduguna dair esasli sebeplerin bulundugu kanaatini uyandiran baska devlete geri göndermeyecek, sinirdasi etmeyecek veya iade etmeyecektir.
2. Bu gibi esasli sebeplerin bulunup bulunmadigini tayin maksadiyla, yetkili merciler, söz konusu devlette mümkün oldugu kadar sistemli biçimde yaygin, açik seçik ve kitlevi insan haklari ihlalleri bulunup bulunmadigi dahil tüm ilgili hususlari göz önünde tutacaktir.

Madde- 4
1. Her Taraf Devlet, tüm iskence eylemlerinin kendi ceza kanununa göre suç olmasini saglayacaktir. Ayni sekilde, iskence yapmaya tesebbüs ve iskenceye istirak veya suç ortakligi yapan sahsin fiili suç sayilacaktir.
2. Her Taraf Devlet, fiilleri agirliklarini dikkate alarak uygun müeyyidelerle cezalandirilacaktir.

Madde- 5
1. Her Taraf Devlet, asagidaki hallerde, 4. addede zikredilen suçlar üzerinde kendi yetkisini tesis etmek için gerekli olabilecek tedbirleri alacaktir.
a)Suçlar yetkisi altindaki ülkelerde veya bu Devlette kayitli bir gemi veya uçakta islenmisse,
b)Itham olunan sanik bu Devlet uyrugunda ise,
c)Iskence suçu magduru bu Devletin uyrugunda olup, bu Devletin uygun görmesi halinde,
2. Ayni sekilde her Taraf Devlet, itham olunan sahsin kendi yetkisi altindaki ülkelerde bulunmasi ve bu sahsi 8 inci maddeye uygun olarak bu maddenin, 1 inci paragrafinda zikredilen Devletlerden herhangi birisine iade etmedigi takdirde kendi yetkisini tesis etmek için lüzumlu olabilecek tedbirleri alacaktir.
3. Bu Sözlesme iç hukuka uygun olarak uygulanan herhangi bir ceza yetkisini bertaraf etmemektedir.

Madde- 6
1. Kendisinde mevcut bilgilerin incelenmesini müteakip, tatmin olmasi üzerine, sartlar gerektiriyor ise, 4 üncü maddede zikredilen herhangi bir suçu isledigi iddia edilen sahsin ülkesinde bulundugu herhangi bir Sözlesmeye Taraf Devlet bu sahsi tutuklayacak veya hazir bulunmasini saglayacak, diger hukuki tedbirleri alacaktir. Tutuklamam ve öteki hukuki tedbirler, bu Devlet kanununda öngörüldügü sekilde saglanacak ancak, sadece herhangi bir ceza veya iade kovusturmasinin baslatilmasina imkan saglayacak kadar devam edilebilecektir.
2. Bu Devlet derhal olaylarin bir ön sorusturmasini yapacaktir.
3. Bu maddenin 1 inci paragrafina uygun sekilde tutuklanan her sahis, uyrugunda oldugu Devletin vatansiz ise mutat olarak ikamet ettigi devletin uygun en yakin temsilcisi ile derhal haberlesmesine yardimci olunacaktir.
4. Bir devlet, bu maddeye uygun olarak, bir sahsi tutukladiginda 5 inci maddenin 1 inci paragrafinda atif yapilan devletlere derhal sahsin tutuklandigini ve tutuklanmasini gerektiren sartlari bildirecektir. Bu maddenin 2 nci paragrafinda öngörülen önsorusturma islemini tamamlayan devlet vardigi sonuçlari bu devletlere hemen bildirecek ve yetkisini kullanip kullanmayacagini da belirtecektir.

Madde- 7
1. Yetkisi altindaki ülkelerde 4 üncü maddede zikredilen herhangi bir suçu isledigi iddia olunan bir sahsin bulundugu Taraf devlet, 5 inci maddedeki halleri teemmül ettikten sonra, sanigi iade etmedigi takdirde, kovusturma amaciyla dosyayi yetkili mercilerine intikal ettirecektir.
2. Bu merciler, o Devletin kanunlari geregince ciddi nitelikte diger herhangi bir suç olayinda oldugu gibi ayni sekilde karar alacaklardir. 5 inci maddenin 2 nci paragrafinda atif yapilan hallerde kovusturma ve mahkumiyet için gerekli delil ölçüleri 5 inci maddenin 1inci paragrafindaki hallere uygulananlardan hiçbir sekilde daha az kesin olmayacaktir.
3. 4 üncü maddede zikredilen suçlardan herhangi birisi ile ilgili olarak hakkinda kovusturma yapilan herhangi bir sahsa, kovusturmanin tüm safhalarinda adil muamele garanti edilecektir.

Madde- 8
1. Taraf Devletler arasinda mevcut herhangi bir suçlularin iadesi Sözlesmesinde, 4 üncü maddede zikredilen suçlar, iade edilebilir suçlar meyaninda kabul edilecektir. Taraf Devletler bu gibi suçlari aralarinda yapilacak bir suçlularin iadesi Sözlesmesine iade edilir suçlar olarak dahil etmeyi yükümlenmislerdir.
2. Iadeyi bir Sözlesmenin mevcudiyeti sartina baglayan bir Taraf Devlet aralarinda iade Sözlesmesi olmayan Sözlesmeye Taraf diger bir devletten iade için talep aldigi takdirde, bu suçlarla ilgili olarak bu Sözlesmeyi iade için bir hukuki temel olarak düsünebilir. Iade, talep edilen Devlet kanununun diger sartlarina tabi olacaktir.
3. Iadeyi bir Sözlesmenin bulunmasi sartina baglamayan Taraf Devletler talep olunan Devletin kanunu tarafindan öngörülen sartlara bagli olarak aralarinda bu suçlari iade edilir suçlar sayacaklardir.
4. Bu suçlar, Taraf Devletler arasinda, iade amaciyla sadece meydana geldikleri yerde degil, fakat ayni zamanda 5 inci maddenin 1 inci paragrafina göre devletlerin yetkilerini tesis etmeleri istenilen ülkelerinde de islenmis gibi isleme tabi tutulacaktir.

Madde- 9
1. 4 üncü maddede zikredilen suçlardan herhangi biri dolayisiyla yürütülen kovusturmalarla ilgili olarak, kovusturma için gerekli tüm delillerin sunulmasi dahil Taraf Devletler birbirine en genis adli yardimi saglayacaklardir.
2. Taraf Devletler, bu maddenin 1 nci paragrafi geregince yükümlülüklerini, aralarinda mevcut olabilecek herhangi bir karsilikli adli yardim Sözlesmesine uygun olarak yerine getireceklerdir.

Madde- 10
1. Her Taraf Devlet, iskencenin yasaklanmasina dair egitim ve bilginin kanun uygulayici personel, sivil veya askeri, tibbi personel, kamu görevlileri ve herhangi bir sekilde tutuklanan, nezarete alinan veya hapsedilen (cezaevine konulan) herhangi bir sahsin tutuklanmasi, sorgulanmasi veya muamelesiyle ilgilenebilecek diger sahislarin egitim programina dahil edilmesini saglayacaktir.
2. Her Taraf Devlet, bu gibi kisilerin görev ve yetkilerine dair yayinlanan kurallar veya talimatlara bu yasaklamayi da dahil edecektir.

Madde- 11
Her Taraf Devlet, iskence olaylarini önlemek maksadiyla, yetkisi altindaki ülkelerde herhangi bir sekilde tutuklanan, nezarete alinan veya hapsedilen kisilerin tutuklanmasi ve tabi tutulacagi muamele ile ilgili düzenlemeleri ve bunlara ait sorgulama kurallarini, talimatlari, yöntemleri ve uygulamalari sistematik sekilde gözden geçirecektir.

Madde- 12
Her Taraf Devlet, yetkisi altindaki ülkede bir iskence eyleminin islendigine inanmak için ciddi sebepler mevcut olan her halde, yetkili mercilerin derhal ve tarafsiz sorusturma yürütmelerini saglayacaktir.

Madde- 13
Her Taraf Devlet, kendi yetkisi altindaki ülkelerde iskenceye maruz kaldigini iddia eden herhangi bir sahsin yetkili mercilerin sikayet hakkini ve davasinin bu mercilerle hemen ve tarafsizca incelenmesini saglayacaktir. Sikayetçinin ve taniklarin sikayet veya sahadetin bir sonucu olarak, tüm fena muamele veya tehdide karsi korunmalarini saglamak için önlemler alinacaktir.

Madde- 14
1. Her Taraf Devlet kendi hukuk sistemi dahilinde iskence eylemi magdurunun zararinin karsilanmasini ve mümkün olan rehabilitasyon imkanlari dahil uygulanabilir, adil ve yeterli bir tazminat hakkina sahip olmasini temin edecektir. Iskence eylemi sonucu magdurun ölmesi halinde bakmakla yükümlü oldugu muhtaçlari tazminat almaya yetkili olacaklardir.
2. Bu madde, magdurun veya diger sahislarin milli kanuna göre mevcut olabilecek tazminat hakkini hiçbir sekilde etkilemeyecektir.

Madde- 15
Her Taraf Devlet iskence yapilarak alindigi tespit olunan herhangi bir ifadenin, iskence yapmakla itham olunan kisi aleyhinde delil olarak kullanilmasi hariç, herhangi bir kovusturmada delil olarak kabul edilmemesini saglayacaktir.

Madde- 16
1. Her Taraf Devlet, yetkisi altindaki ülkelerde 1 inci maddede tanimlandigi sekilde iskence derecesine varmayan diger zalimane, gayriinsani veya küçültücü muamele veya ceza gibi fiillerin, bir kamu görevlisi tarafindan veya onun tesviki veya açik veya gizli muvafakati ile veya resmi sifatiyla hareket eden bir baska sahis tarafindan islenmesini önlemeye üstlenecektir. Özellikle 10, 11, 12 ve 13 üncü maddelerde yer alan yükümlülükler zalimane, gayriinsani veya küçültücü ceza veya muamele seklindeki diger iskence biçimlerine de uygulanacaktir.
2. Bu anlasma hükümleri zalimane, gayriinsani veya küçültücü muamele veya cezayi yasaklayan veya iade veya sinirdasi etmeyi ilgilendiren herhangi bir baska uluslararasi belge veya milli hukuk hükümlerine zarar vermeyecektir.

Madde- 17
1. Bundan sonra belirtilecek görevleri yerine getirmek üzere Iskencenin Önlenmesi Komitesi (bundan böyle Komite seklinde atif yapilacaktir) kurulacaktir. Komite, insan haklari alaninda yüksek ahlaki yetenek ve yetkileriyle taninmis, kisisel ehliyetleriyle hizmet edecek on uzmandan olusacaktir. Uzmanlar Taraf Devletler, tarafindan seçilecek ve bu seçimde, hakça cografi dagilim ile hukuki deneyimi olan bazi kisilerin Komiteye katilmasinin faydasi göz önünde tutulacaktir.
2. Komite üyeleri Taraf Devletler Tarafindan tayin edilen kisiler listesinden gizli oyla seçilecektir. Her Taraf Devlet kendi uyruklari arasinda bir kisi tayin edebilecektir. Taraf Devletler, Iskencenin Önlenmesi Komitesinde hizmet vermeye arzulu ve ayni zamanda Uluslararasi Medeni ve Siyasi Haklar Sözlesmesi geregince tesis olunan Insan Haklari Komitesinin de üyesi olan kisilerin tayinindeki yarari hatirda tutacaklardir.
3. Komite üyeleri seçimi, Birlesmis Milletler Genel Sekreteri tarafindan toplanacak Taraf Devletlerin iki yillik toplantilarinda yapilacaktir. Taraf Devletlerin üçte ikisinin ekseriyet teskil edecegi bu toplantilarda, en fazla sayida oyu elde eden ve hazir bulunan ve oy veren Taraf Devlet temsilcilerinin oylarinin mutlak çogunlugunu alan kisiler Komite üyesi seçilecektir.
4. Ilk seçim, Sözlesmenin yürürlüge girdigi günü takip eden alti aydan daha geç olmayan bir tarihte yapilacaktir. Her bir seçimden en asagi dört ay önce, Birlesmis Milletler Genel Sekreteri kendi adaylarini üç ay içinde sunmalari için Taraf Devletlere bir mektupla çagrida bulunacaktir. Genel Sekreter, bu sekilde tayin olunan tüm sahislarin alfabetik düzende bir listesini, bunlari tayin eden Taraf Devletleri de isaret ederek belirleyecek ve Taraf Devletlere sunacaktir.
5. Komite üyeleri dört yil için seçileceklerdir. Aday gösterildikleri takdirde yeniden seçilebileceklerdir. Bununla birlikte, ilk seçimde göreve atanan bes üyenin görev süresi, iki yilin sonunda sona erecek, ilk seçimden hemen sonra bu bes üyenin isimleri bu maddenin 3 üncü paragrafinda atif yapilan toplantinin baskani tarafindan kura ile seçilecektir.
6. Bir Komite üyesinin ölümü veya baska herhangi bir sebeple artik komite görevlerini yerine getirmemesi halinde kendisini tayin eden Taraf Devlet kendi uyruklari arasinda Taraf Devletlerin çogunlugunun tasvibine bagli olmak kaydiyla kalan süre için bir baska uzman tayin edecektir. Birlesmis Milletler Genel Sekreteri tarafindan teklif olunan tayinin bildirilmesinden itibaren alti hafta içinde Taraf Devletlerden yarisi veya daha fazlasi tarafindan karsi çikilmadikça, yapilan islem kabul edilmis sayilacaktir.
7. Taraf Devletler görevlerini yaptiklari esnada Komite üyelerinin masraflarindan sorumlu olacaklardir.

Madde- 18
1. Komite, görevlilerini iki yillik bir süre için seçecektir. Bunlar yeniden seçilebileceklerdir.
2. Komite kendi çalisma kurallarini tesis edecek, ancak bu kurallar, diger hususlar meyaninda asagidaki hususlari ihtiva edecektir.
a) Alti üye çogunluk nisabini teskil edecektir.
b) Komite kararlari mevcut üyelerin çogunluk oyu ile alinacaktir
3. Birlesmis Milletler Genel Sekreteri, bu Sözlesme geregince Komite görevlerinin etkin sekilde icrasi için gerekli personel ve kolayliklari saglayacaktir.
4. Birlesmis Milletler Genel Sekreteri Komitenin ilk toplantisi için çagrida bulunacaktir. Ilk toplantisindan sonra, Komite kendi çalisma kurallarinda öngörülen zamanlarda toplanacaktir.
5. Taraf Devletler, Komite ile Taraf Devletlerin yaptiklari toplantilarda dogan masraflardan, bu maddenin 3 üncü paragrafina uygun olarak Birlesmis Milletlerce karsilanan personel masrafi ve kolayliklar gibi Birlesmis Milletlerce ödenenler dahil sorumlu olacaklardir.

Madde- 19
1. Taraf Devletler, bu Sözlesmenin ilgili taraf Devlet için yürürlüge girmesinden sonra bir yil içinde Sözlesme geregince üstlendikleri yükümlülüklerini yerine getirmek için aldiklari tedbirler hakkinda her dört senede bir Komiteye tamamlayici raporlar ve Komitenin isteyebilecegi bu gibi raporlari sunacaklardir.
2. Birlesmis Milletler Genel Sekreteri raporlari tüm Taraf Devletlere gönderecektir.
3. Her rapor, üzerinde uygun görebilecegi genel yorumlari yapabilecek olan Komite tarafindan incelenecek ve bunlar ilgili Taraf Devlete gönderilecektir. Bu Taraf Devlet tercihine göre gözlemleriyle bu rapora karsilik verebilir.
4. Komite, kendi takdiri çerçevesinde 24 üncü maddeye uygun olarak verilen yillik raporuna, ilgili Taraf Devletten rapor hakkinda alinmis görüslerle birlikte, bu maddenin 3 üncü paragrafina göre yaptigi yorumlarinda dahil edilmesine karar verebilir. Ilgili Taraf Devletçe istenmis ise Komite keza bu maddenin 1 inci paragrafi geregince sunulan raporun bir kopyasini da raporuna dahil edebilir.

Madde- 20
1. Komitenin, bir Taraf Devletin ülkesinde iskencenin sistematik bir sekilde uygulandigina dair inandirici bilgi almasi halinde Komite, ilgili Taraf Devleti bu bilginin incelenmesinde isbirligi yapmaya ve bu maksatla alinan bilgi dolayisiyla gözlemlerini sunmaya davet edecektir.
2. Komite, ilgili Taraf Devletin sunmus olabilecegi gözlemleri oldugu kadar, temin edilebilecek ilgili baska malumati da dikkate alarak, gerekli olduguna karar verdiginde, üyelerinden birini veya daha fazlasini gizli bir sorusturma yapmak ve acilen Komiteye rapor vermek üzere tayin edebilir.
3. Sorusturma bu maddenin 2 nci paragrafina uygun olarak yapilmis ise, Komite ilgili Taraf Devletin isbirligini isteyecektir. Bu Taraf Devlet ile anlasmaya varilarak, böyle bir sorusturma o devlet ülkesine bir ziyareti de içerebilir.
4. Bu maddenin 2 nci paragrafi ile uyumlu olarak görevli üye veya üyelerin bulgularini inceledikten sonra, Komite, bu bulgulari duruma göre uygun gördügü yorumlari ve önerileriyle birlikte ilgili Taraf Devlete gönderecektir.
5. Bu maddenin 1 inci ve 4 üncü paragraflarinda zikredilen tüm islemler gizli olacaktir ve islemlerin bütün asamalarinda Taraf Devletin isbirligi aranacaktir. 2 nci paragrafa uygun sekilde yapilan sorusturmanin ikmal edilmesinden sonra Komite, ilgili Taraf Devlet ile istisareyi müteakip 24 üncü maddeye uygun olarak düzenledigi yillik raporunda, islemlerin sonuçlarinin bir özetinin yer almasina karar verebilir.

Madde- 21
1. Bu Sözlesmeye Taraf olan bir Devlet bu Madde hükmü dairesinde herhangi bir zamanda, bir Taraf Devletin diger bir Taraf Devletin bu Sözlesmeye göre yükümlülüklerini yerine getirmedigi hususunda Komitenin sikayetleri alma ve inceleme yetkisini tanidigini beyan edebilir. Bu gibi sikayetler sadece Komitenin kendisi ile ilgili olarak yetkisini bir beyanla taniyan bir Taraf Devlet tarafindan yapilmasi halinde bu maddede vazedilen usullere uygun olarak kabul edebilir ve inceleyebilir. Komite tarafindan hiçbir sikayet, böyle bir beyani yapmamis bulunan Taraf Devleti ilgilendirdigi takdirde incelenmeyecektir. Bu Madde geregince alinan sikayetler asagidaki usullere göre isleme konulacaktir:
a) Bir Taraf Devlet, diger bir Taraf Devletin bu Sözlesme hükümlerini uygulamadigini düsündügü takdirde, yazili bir basvuru ile, meseleyi o Taraf Devletin dikkatine getirebilir. Bu basvurunun alinmasindan itibaren üç ay içerisinde basvuruyu alan Devlet, mümkün ve ilgili oldugu nispette, konu hakkinda uygulanan veya uygulanmasi düsünülen ulusal kurallar ve tazmin yollarina atifla, bunlari ihtiva edecek sekilde, meseleyi izah eden bir açiklamayi veya baska herhangi bir beyanini yazili olarak, basvuruyu gönderen devlete verecektir.
b) Ilk basvurunun kabul eden Devlet tarafindan alinmasindan itibaren 6 ay içerisinde her iki ilgili Taraf Devletin tatmin olacagi sekilde halledilmedigi takdirde, bu devletlerden her biri, Komiteye ve öteki devlete yapacagi bir bildiri ile konuyu Komiteye intikal ettirmek hakkina sahip olacaktir.
c) Komite, genel olarak kabul edilmis bulunan devletler hukuku prensiplerine uygun sekilde, konuyla ilgili olarak tüm ulusal tazmin yollarina basvuruldugunu ve bunlarin tüketildigini tespit ettikten sonra, sadece bu durumda bu Madde geregince kendisine intikal ettirilen meseleyi inceleyecektir. Bu kural, tazmin yollarinin uygulanmasinin, makul olmayan sekilde, geciktirdigi veya bu Sözlesmenin ihlalinden dolayi magdur olan sahsa etkin bir yardim saglanmasi muhtemel degil ise geçerli olmayacaktir.
d) Komite bu Madde geregince sikayetleri incelerken kapali toplantilar yapacaktir.
e) Komite, (c) alt-paragrafi hükümlerine bagli olmak kaydiyla, bu Sözlesmede öngörülen yükümlülüklere saygi gösterilmesi esasina dayali olarak, meselenin dostane çözümlenmesi maksadiyla arabuluculugunu ilgili Taraf Devletlere sunacaktir. Komite, bu amaçla, uygun görülen ahvalde, ayri bir uzlastirici komisyon kuracaktir.
f) Komite, bu Madde geregince herhangi bir mesele kendisine gönderildiginde, ilgili Taraf Devletlere (b) alt-paragrafinda atif yapilan ilgili malumati tevdi etmeleri için çagrida bulunabilir.
g) (b) alt-paragrafinda atif yapilan ilgili Taraf Devletler, konu komite tarafindan incelendigi sirada temsil edilmek ve sözlü veya yazili takdimlerde bulunmak hakkini haiz olacaktir.
h) Komite, (b) alt-paragrafi geregince bildirimin alindigi tarihi takiben 12 ay içerisinde bir rapor sunacaktir:
(i) Komite (e) alt-paragrafi sartlari dahilinde bir çözüme ulasildigi takdirde raporunu olaylarin kisa bir beyani ve varilan çözüme inhisar ettirecektir.
(j) (e) alt-paragrafi dahilinde bir çözüme ulasmamasi halinde Komite raporunu olaylarin kisa bir açiklamasina tahsis edecek, ilgili Taraf Devletler tarafindan yapilan yazili takdimler ve sözlü takdimlerin tutanagi rapora eklenecektir. Her meselede, rapor ilgili Taraf Devletlere teblig edilecektir.
2.Bu Madde hükümleri bu Sözlesmeye taraf bes devletin bu maddenin 1 inci paragrafi dairesinde beyanda bulunmalariyla uygulamaya konulacaktir. Bu beyanlar Taraf Devletler tarafindan bir örnegini diger Taraf Devletlere gönderecek olan Birlesmis Milletler Genel Sekreterine tevdi olunacaktir. Yapilan bu beyan, Genel Sekretere herhangi bir zamanda yapilacak baska bir beyan ile geri alinabilir. Bu geri alma, bu maddeye göre evvelce gönderilmis bir sikayet konusunun incelenmesine zarar vermeyecektir. Birlesmis Milletler Genel Sekreteri beyanda bulunmadikça herhangi bir Taraf Devlet tarafindan baskaca sikayet alinmayacaktir.

Madde- 22
1. Bu Sözlesmeye Taraf bir Devlet, Sözlesme hükümlerinin bir Taraf Devletçe ihlalinden magdur oldugunu iddia eden kendi yetkisi altindaki kisilerden gelen veya onlar adina yapilan sikayetleri almak ve incelemek için Komitenin yetkisini bu Madde geregince tanidigini her zaman beyan edebilir. Yapilan sikayet böyle bir beyani yapmayan Taraf Devleti ilgilendirdigi takdirde, Komite tarafindan alinmayacaktir.
2. Komite, bu Madde geregince yazilmis imzasiz veya bu gibi sikayet gönderme hakkinin suiistimal edildigini veya Sözlesme hükümleriyle bagdasmayan herhangi bir sikayeti kabul edilmez sayacaktir.
3. Komite, 2 nci paragraf hükümlerine bagli olarak, bu Madde geregince kendisine gönderilen herhangi bir sikayeti 1 inci paragraf geregince beyanda bulunan ve Sözlesmenin herhangi bir hükmünü ihlal ettigi ileri sürülen Taraf Devletin dikkatine sunacaktir. Hakkinda sikayet olan devlet, alti ay içerisinde meseleyi aydinlatan yazili izah veya beyanlarini ve var ise yapilan tazminati Komiteye sunacaktir.
4. Komite, bu Madde hükmü dairesinde aldigi sikayetleri kisi ve ilgili Taraf Devletçe veya onlar adina saglanan tüm bilgilerin isiginda inceleyecektir.
5. Komite, bir kisiden aldigi sikayetleri asagidaki hususlari tespit etmedikçe bu Madde geregince tetkik etmeyecektir.
a) Ayni konunun baska uluslararasi tahkik veya çözüm usulü çerçevesinde incelenmis ve halen de inceleniyor olmamasi;
b) Kisinin tüm ulusal kanun yollarini tüketmis olmasi, kanuni yollarin uygulanmasinin makul olmayan sekilde uzamasi veya bu Sözlesmenin ihlalinden dolayi magdur olan sahsin zararini etkin bir seklide karsilamamasinin muhtemel olmasi halinde bu bir kural sayilmayacaktir.
6. Komite, bu Madde geregince sikayetlerini incelerken kapali toplanti yapacaktir.
7. Komite, görüslerini ilgili Taraf Devlete ve kisiye bildirecektir.
8. Bu Madde hükümleri bu sözlesmeye taraf bes devletin bu maddenin 1 inci paragrafi geregince beyanda bulunmalariyla yürürlüge girecektir. Bu beyanlar Taraf Devletler tarafindan birer örnegi öteki Taraf Devletlere göndermek üzere Birlesmis Milletler Genel Sekreterine tevdi olunacaktir. Yapilan beyan herhangi bir zamanda Genel Sekretere yapilacak bir bildiri ile geri alinabilecektir. Böyle bir geri alma bu Madde geregince yapilmis herhangi bir sikayetin bir konusunun incelenmesine zarar vermeyecektir. Genel Sekreter tarafindan beyanin geri alindigina dair tebligatin alinmasindan sonra, Taraf Devlet yeni bir beyanda bulunmadikça, kisi veya onun adina bu Madde geregince baskaca sikayet kabul edilmeyecektir.

Madde- 23
Komite ve 21 inci maddenin 1/e paragrafi geregince tayin olunan ayri uzlastirma komisyonlarinin üyeleri, Birlesmis Milletler Imtiyaz ve Muafiyetleri Sözlesmesinin ilgili bölümlerinde yer alan Birlesmis Milletler uzmanlarina taninan imtiyaz, muafiyet ve kolayliklarindan yararlanacaklardir.

Madde- 24
Komite Sözlesme geregince yaptigi faaliyetler hakkinda Birlesmis Milletler Genel Kuruluna ve Taraf Devletlere yillik bir rapor sunacaktir.

Madde- 25
1. Bu sözlesme bütün devletlerin imzasina açiktir.
2. Bu Sözlesme onaylamaya tabidir. Onaylama belgeleri Birlesmis Milletler Genel Sekreterine tevdi edilecektir.

Madde- 26
Bu Sözlesme tüm devletlerin katilmasina açiktir. Katilma, Birlesmis Milletler Genel Sekreterine tevdi edilecektir.

Madde- 27
1. Bu Sözlesme Birlesmis Milletler Genel Sekreteri nezdine yirminci onaylama veya katilma belgesinin tevdi edildigi günden sonra otuz gün içinde yürürlüge girecektir.
2. Sözlesmeyi, yirminci onaylama veya katilma belgesinin tevdiinden sonra onaylayan veya katilan her bir devlet için Sözlesme onaylama veya katilma belgesinin tevdiini takip eden otuzuncu gün yürürlüge girecektir.

Madde- 28
1. Her devlet bu Sözlesmenin imzalanmasi, onaylanmasi veya ona katilma sirasinda komitenin 20 inci maddede öngörülen yetkisini kabul etmedigini beyan edebilir.
2. Bu maddenin 1 inci paragrafina uygun olarak çekince koyan her Taraf Devlet Birlesmis Milletler Genel Sekreterine hitaben yapacagi bir bildiri ile bu çekinceyi geri alabilir.

Madde- 29
1. Bu Sözlesmeye taraf herhangi bir devlet bir degisiklik önerisinde bulunabilir ve bunu Birlesmis Milletler Genel Sekreterine gönderebilir. Birlesmis Milletler Genel Sekreteri, bunun üzerine önerilen degisikligi, öneri üzerinde inceleme ve oylama yapmak maksadiyla bir Taraf Devletler konferansi toplanmasini tercih edip etmediklerini kendisine bildirmeleri ricasiyla Taraf Devletlere intikal ettirecektir. Bu sekilde bir bildirinin yapildigi tarihten sonra dört ay içerisinde Taraf Devletlerin en az üçte birini böyle bir konferansin toplanmasini istemeleri halinde, Genel Sekreter, Birlesmis Milletler himayesinde konferansi toplantiya çagiracaktir. Konferansta hazir bulunan Taraf Devletlerin çogunlugu tarafindan kabul edilen herhangi bir degisiklik ve yapilan oylama Genel Sekreter tarafindan kabul edilmek üzere tüm Taraf Devletlere tevdi olunacaktir.
2. Bu maddenin 1 inci paragrafina uygun sekilde kabul edilen bir degisiklik, bu Sözlesmeye Taraf Devletlerin üçte ikisinin Birlesmis Milletler Genel Sekreterine kendi ilgili anayasal usullerine uygun olarak yapilan degisikligi kabul ettiklerini bildirmeleriyle yürürlüge girecektir.
3. Degisiklik yürürlüge girdiginde bunlari kabul etmis olan Taraf Devletler hakkinda baglayici olacak, diger Taraf Devletler bu Sözlesme hükümleriyle ve daha önce kabul etmis olduklari degisikliklerle bagli olacaklardir.

Madde- 30
1. Iki veya daha ziyade Taraf Devletler arasinda bu Sözlesmenin yorumlanmasi ve uygulanmasini ilgilendiren müzakere ile çözümlenemeyen herhangi bir anlasmazlik, bunlardan birinin talebiyle hakeme havale edilecektir. Hakem talebin yapildigi tarihten itibaren alti ay içerisinde taraflar hakem teskili üzerinde anlasmaya varamazlar ise, bu taraflardan herhangi birisi anlasmazligin Divan statüsüne uygun olarak yapilacak bir talep ile Uluslararasi Adalet Divanina intikal ettirebilecektir.
2. Her devlet bu Sözlesmenin imzalanmasi veya onaylanmasi veya buna katilmasi sirasinda bu maddenin 1 inci paragrafi ile bagli olmadigini beyan edebilir. Diger Taraf Devletler, böyle bir çekince koymus olan herhangi bir Taraf Devlet ile ilgili olarak bu maddenin 1 inci paragrafi ile bagli olmayacaktir.
3. Bu maddenin 2 inci paragrafina uygun olarak çekince koyan herhangi bir Taraf Devlet, Birlesmis Milletler Genel Sekreterine yapacagi bir bildirim ile bu çekincesini her zaman geri alabilir.

Madde- 31
1. Bir Taraf Devletin bu Sözlesmeyi Birlesmis Milletler Genel Sekreterine yapacagi yazili bildirim ile feshedilebilir. Fesih, bildirimin Genel Sekreter tarafindan alindigi tarihi takip eden bir yil sonra geçerli olur.
2. Böyle bir fesih, hem yürürlüge girdigi tarihten önce meydana gelen bir fiil veya ihmal ile ilgili olarak Taraf Devletin bu Sözlesme geregince yükümlülüklerinden kurtarici etki yapmayacak, hem de fesih islemi, yürürlüge girmesinden önceki bir tarihte Komite tarafindan zaten incelenmeye alinan herhangi bir meselenin tetkikine herhangi bir sekilde zarar vermeyecektir.
3. Bir Taraf Devletin fesih ihbarinin yürürlüge girmesini takip eden tarihte, Komite, o devleti ilgilendiren yeni bir meselenin tetkikine baslamayacaktir.

Madde- 32
Birlesmis Milletler Genel Sekreteri, Birlesmis Milletlere üye tüm devletlere ve bu Sözlesmeyi imzalayan veya katilan bütün devletlere asagidaki hususlari bildirecektir:
a) 25 ve 26 nci maddeler geregince yapilan imzalama, onaylama ve katilmalar,
b) Sözlesmenin 27 inci maddesi geregince yürürlüge girdigi tarih ve 29 uncu Madde geregince yapilan degisikliklerin yürürlülük tarihleri,
c) 31 inci maddeye göre yapilan fesihler,

Madde- 33
1. Ingilizce, Arapça, Çince, Fransizca ve Rusça esit derecede geçerli olan bu Sözlesme Birlesmis Milletler Genel Sekreterine tevdi olunacaktir.
2. Birlesmis Milletler Genel Sekreteri bu Sözlesmenin onayli örneklerini tüm devletlere gönderecektir.

Beyan
Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti Sözlesmenin 21 inci Madde 1 inci paragrafi uyarinca bir Taraf Devletçe diger bir Taraf Devletin bu Sözlesmeye göre mükellefiyetlerini yerine getirmedigi hususunda yapilacak sikayetleri kabul etmek ve incelemek için Iskencenin Önlenmesi Komitesinin yetkisini tanidigini beyan eder.
Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti, Sözlesmenin 22 inci Madde 1 inci paragrafi uyarinca ihlalinden magdur oldugunu iddia eden, kendi yargisina tabi kisilerden gelen veya onlar adina yapilan sikayetleri kabul etmek ve incelemek için, Iskenceyi Önleme Komitesinin yetkisini tanidigini beyan eder.

Ihtirazi Kayit
Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti, Sözlesmenin 30 uncu Madde 2 inci paragrafi uyarinca ayni maddenin 1 inci paragrafi ile kendisini bagli addetmedigini beyan eder.