Bulunan En Kuvvetli Asit

Güçlü ama nazik bileşik, zehirli ve korozyon etki yapmadığından, kaliteli benzinin sağlanmasında, polimer ve ilaç sentezinin gelişiminde büyük bir role sahip olabilir.


Bir asit hem güçlü hem de nazik nasıl olabilir? Buradaki nazik ifadesi, asidin korozyona neden olmaması, yani aşındırıcı özellik göstermemesi anlamına gelmektedir. Kimyacıların asit kuvvetliliğini tanımladığı şekilde asitliği tanımlarsak, diğer asitlerin reaksiyonlarda proton(H+) verdiği gibi yeni asidimiz de proton verici özellik gösterir. Diğer tarafta, aşındırma etkisi, asidin negatif yüklü kısmının doğasıyla ilgilidir.

Örneğin; Hidrofluorik asit (HF), yapısında silisyumdioksit (SiO2) içeren camı aşındırır, çünkü asidin fluorür F kısmı silisyuma etki ettiği anda H de oksijen atomuna etki eder.

Başka bir örnek olarak ta şu verilebilir. Bir bakır demlik içindeki artık kirecin temizlenmesinde seçilecek olan asit önemlidir. Temizlemede nitrik asit (HNO3) yerine hidroklorik asit (HCl) seçilmesi daha mantıklıdır. Çünkü, hidroklorik asidin klorür kısmı bakıra etki yapmadığı halde, nitrik asidin nitrat kısmı demliği eriterek kahverengi zehirli dumanın çıkmasına neden olur.

Bu "kuvvetli ama nazik" asitlerin adı karboran asittir. Bunlarıın gizemli iki yanı vardır. En önemli olanı, asidin karboran kısmı son derece zayıf bazdır. Bundan önceki en kuvvetli asit ünvanını elinde bulunduran fluorosülfürik asidin (HFSO3) fluorosülfür kısmından daha da baziktir. İkincisi, karboran kısım olağanüstü bir şekilde kimyasal kararlılığa sahiptir.

Bu kararlı yapı yirmiyüzlü düzendedir. Yapıda 11 bor atomu ve bir karbon atomu vardır. Bu yapı kimyadaki en kararlı kümeyi oluşturur. Bu şu anlama gelir, asidin karboran kısmı kimyasal aşındırmaya katılmaz.

Peki bu karboran asit H(CHB11Cl11) ne kadar güçlüdür? Derişik sülfürik asitten (H2SO4) bir milyon kez, fluorosülfürik asitten 100 kez kuvvetlidir. Derişik sülfürik asit bir yüzme suyundaki asitliğin veya midemizdeki asitlik miktarından 1 trilyon katıdır . Yani inanılmaz ölçüde kuvvetlidir. Ama bu süperasidi cam şişede kolaylıkla depolayabiliriz.

Süperasitler hidrokarbonlu sistemlerle etkili reaksiyonlar vermesi ve özellikle benzindeki oktan sayısının artırırarak zehirli madde çıkarmamasından dolayı çok önem arz etmektedir. Araştırmacılar bu tür sistemlerde Karboran asidin faydasının çok iyi anlaşılması gerektiğini söylemektedirler.

Normal asitlerle reaaksiyon veren moleküller zehirli madde meydana getirmektedir ve bundan daha da önemlisi kullanışlı olmamasıdır.

Karboran asitler çok açık bir şekilde ferromanyetik asitlik vermektedirler. Bundan dolayı reaksiyonlar temiz asit katalizörlerin kullanılmasıyla gerçekleşir böylelikle ilaç ve petrol ürünlerinin üretiminde çok önemli bir yer kaplar.

*

Bilinen En Kuvvetli Asit

Sponsorlu Bağlantılar

Çok güçlü asitler genel olarak “süper asitler” olarak adlandiriliyor. Süper asitler genelde içinde bulunduklari kabi yada cami eritecek kadar güçlü olurlar. Yakin bir zamana kadar bir süper asit olan “florosülfürik asit”, elde edilmis en güçlü asit idi. Florosülfürik asit neredeyse tüm süper asitler gibi, içinde bulunan kabi dahi eritecek kadar etkiliydi. Ancak tahtini yeni bulunan bir baska süper aside birakti.

Ancak dünyanin (simdilik) en güçlü asidi (bir süper asit olmasina ragmen) zannedildigi gibi en parçalayici yada en zararli asit özelligine sahip degil. Çok yakin bir zaman önce Amerika’daki Kaliforniya Riverside Üniversitesi’ndeki bilim adamlari, dünyanin en güçlü asidini sentezlediklerini açikladilar. Bu asidin adi karboran asit “carborane acid” olarak belirlenmis. Kaliforniya Riverside Üniversitesi’nden Christopher Reed ve çalisma arkadaslarinin açiklamalarina göre, konsantre sülfürik asit den en az bir milyon kat! daha güçlü olan bu asit diger süper asitlerden farkli olarak sisede muhafaza edilebiliyor. H(CHB11Cl11) kimyasal formülüne sahip bu yeni “en güçlü“ asidin tabiri caiz ise bu kadar yumusak olmasinin altinda yatan sebep ise kimyasal açidan dikkate deger bir kararliliga sahip olmasi. Diger bütün asitler gibi karboran asit de diger maddelerle tepkimeye girerek pozitif hidrojen iyonunu (proton) verir. Geriye kalan negatif yüklü kisim o kadar kararlidir ki, daha fazla tepkimeye girmez. Bu kararliligin nedeni de proton verildikten sonra geriye kalan 11 bor ve bir karbonun ikozahedral yapi denilen bir kümelenme olusturmalaridir. Yazinin basinda belirttigim gibi diger süper asitler içinde bulunduklari cami eritirler.
Bunun sebebi de ikincil tepkimelerdir. Örnegin hidroflorik asit cama konuldugu zaman, hidrojen iyonu oksijenle tepkimeye girerken, geriye kalan negatif florür iyonu da camin yapisinda bulunan silikonla tepkimeye girerek cami eritir.
Bu kadar güçlü bir asidin böyle yumusak bir özelliginin olmasi birçok avantaj saglayacaktir. Bazi organik maddelerin asidifikasyonu ile yeni bir takim vitaminler ve çesitli organik maddeler sentezlenebilir. Daha baska nerelerde kullanilabilir bilemiyorum ama bu asidin ilaç sanayisinde (sindirimi kolaylastirici etkisi sebebiyle) petrol rafinerilerinde (daha kaliteli benzin üretiminde) kullanilacagi kesin.