Arama

Tuz Nedir? Tuzların Özellikleri ve Kullanım Alanları Hakkında

Güncelleme: 28 Ekim 2016 Gösterim: 130.877 Cevap: 3
ThinkerBeLL - avatarı
ThinkerBeLL
VIP VIP Üye
24 Mart 2009       Mesaj #1
ThinkerBeLL - avatarı
VIP VIP Üye
Tuz Nedir? Tuzların Özellikleri ve Kullanım Alanları
MsXLabs.org & Temel Britannica
Sponsorlu Bağlantılar

Tuz Nedir?
Kimyada, bir asit ile baz arasında gerçekleşen kimyasal tepkime sonucunda suy­la birlikte oluşan maddeye tuz denir. Birbirin­den farklı yüzlerce tuz türü vardır. Ama günlük konuşma dilinde "tuz" denince bilinen sofra tuzu kastedilir; sofra tuzunun kimyasal bileşimi sodyum klorürdür.

Tuzların Hazırlanması
Tuzların oluşum tepkimesi bir denklem biçi­minde yazılabilir:
asit+baz * tuz+su
Kimyada, herhangi bir asitle tepkimeye girdiğinde o asidi nötrleştirerek, yani onun asit özelliklerini ortadan kaldırarak, tuz ve su oluşumuna yol açan maddeye baz denir. Bazlar genellikle metal oksitleri ya da hidroksitleridir; tuz oluşumu sırasında bazdaki metal, asitteki hidrojenin yerini alır. Tuzlar oluştukları aside göre adandırılır. Buna göre, hidroklorik asidin nötrleştirilmesi (yansızlaştırılması) sonucu ortaya çıkan tuzlara klorürler; nitrik asitten oluşan­lara nitratlar; sülfürik asitten oluşanlara sül­fatlar; karbonik asitten oluşanlara karbonat­lar denir. Bu örnekler daha da çoğaltılabilir.

Tuzların Özellikleri ve Kullanım Alanları

Tuzların çoğu artı ya da eksi yüklü atomlar­dan ya da iyon denen atom gruplarından oluşur; artı yüklü iyonlar (kat­yonlar) metalden, eksi yüklü iyonlar (anyon­lar) ise asitten gelir. Katı haldeki bir tuzun iyonları, belirli bir yerleşim düzeni içinde bir araya gelerek bir kristal oluştururlar. Krista­lin biçimi tuzdan tuza değişir; örneğin, sod­yum klorür kristalleri her zaman küp biçimindedir. Tuzların çoğunun kristali hidratlı hal­dedir, yani kristal yapısına belirli oranda su bağlanmıştır. Bu kristalleşme suyu tuzun ısıtıl­ması yoluyla ayrılabilir ve böylece susuz bir yapı elde edilir. Çok bilinen bir örnek, su katıldığı zaman mavi bir çözelti oluşturan beyaz, susuz bakır sülfat tozudur. Bu mavi çözelti buharlaştırıldığında hidratlı mavi bakır sülfat kristalleri elde edilebilir.
Tuzların çoğu suda çözünerek (eriyerek) bir çözelti oluşturur. Ama bazı tuzlar suda çözünemez; iki çözelti arasındaki bir tepkime sonucu oluşan bu tür bir tuz dibe çökerek ayrılır ve bir çökelti (katı madde) oluşturur (bak. Çözelti, Asıltı). Tuzlar iyonlardan oluş­tuğundan, suda çözündükleri zaman elektriği iletebilirler; bu tür bir çözeltiye elektrolit denir.
Birçok kayaçta tuz bulunur; bu kayaçlardan bazıları, örneğin kireçtaşı, büyük ölçüde kalsiyum karbonat tuzundan oluşmuştur. Ha­vadaki karbon dioksidin çok az miktarı suda çözünerek seyreltik bir asit oluşturur; bu asit de kayaç tuzlarının birçoğunu çözer. Bu nedenle ırmaklar, göller, özellikle de denizler ve okyanuslar büyük miktarlarda çözünmüş tuz içerirler ve en geniş doğal tuz çökelleri kurumuş su yataklarında bulunur.
Eğer doğada tuzlar olmasaydı, bazı bitkiler ve hayvanlar da olmazdı. Ayrıca tuzun evler­de, tıpta ve sanayide önemli kullanım alanları vardır.

Tanrı varsa eğer, ruhumu kutsasın... Ruhum varsa eğer!
_Yağmur_ - avatarı
_Yağmur_
VIP VIP Üye
18 Ocak 2013       Mesaj #2
_Yağmur_ - avatarı
VIP VIP Üye

TUZ

Ad:  Tuz.jpg
Gösterim: 13104
Boyut:  22.3 KB
Deniz suyunda ya da kayatuzu hâlinde bulunan sodyum klorürün (NaCl) yaygın adı.
Sponsorlu Bağlantılar

Tuz genellikle yeraltındaki kayatuzu yataklarından ya da deniz suyundan, tuzlalarda buharlaştırma yoluyla elde edilir. Bu yöntem Türkiye'de gerek deniz tuzlarında, gerekse Tuz Gölü'nde uygulanır. Tuz, kimi zaman kayatuzunu yalayarak yüzeye çıkan sulardan buharlaştırma yoluyla da üretilir. Sofra ve yemek tuzu olarak (nemlenmemesi için içine bir miktar magnezyum klorür de katılır) kullanılırsa da esas olarak sanayide tüketilir.

Alkali sanayiindeki önemli kullanımının yanı sıra deri, sabun, gıda, seramik, ateş tuğlası, gübre, metalurji sanayilerinde, klor ve hidroklorik asit üretiminde vazgeçilmez bir maddedir. Sodyum klorür, renksiz, kübik kristaller oluşturur. Ergime noktası 800° kadardır. Tuz, çeşitli saflık ve tane büyüklüğünde üretilerek çok çeşitli alanlarda kullanılır. En incesi sofra tuzu olarak, en kabası da soğutma amacıyla kullanılır.

Tuz, tatlandırıcı maddeler içinde en önemlisidir. Çok eskiden beri besinleri saklamak amacıyla kullanılagelmiştir. Tarih boyunca zaman zaman altından da değerli olmuş ve değişim aracı olarak da kullanılmıştır. Vücudun günlük tuz gereksinimini karşılamak için hemen her yiyeceğe, hatta tatlılara bile tuz katılır. Kimi sofra tuzları, vücudun iyot gereksinimini karşılamak üzere iyot da içerecek biçimde hazırlanır.

MsXLabs.org & Morpa Genel Kültür Ansiklopedisi




Son düzenleyen _Yağmur_; 7 Temmuz 2016 11:12
"İnşallah"derse Yakaran..."İnşa" eder YARADAN.
_Yağmur_ - avatarı
_Yağmur_
VIP VIP Üye
18 Ocak 2013       Mesaj #3
_Yağmur_ - avatarı
VIP VIP Üye

TUZ


MsXLabs.org & Morpa Genel Kültür Ansiklopedisi

Bir asit ya da bazın nötrleşmesiyle meydana gelen elektrovalent bileşik. Minerallerin önemli bir kısmı (başta adi tuz, yani sodyum klorür) tuzdur. Tuzlar genellikle iyonik katı bileşiklerdir ve bu nedenle iyi bir elektrolittirler. Zayıf asitlerin ya da bazların tuzları suda kısmî bir hidrolize uğrarlar. Anyonunda asit hidrojeninin bir kısmını taşıyanlara "asit tuz", yapılarında yalnızca metal ya da amonyum katyonları (NH4+) veya asit kökü anyonları taşıyanlara "nötr tuz", asit köklü anyonlar yanında OH- ya da O-3 iyonları içerenlere "bazik tuz" denir. Tuzlar ayrıca "basit tuz", kristal örgüsü oluşturan iki basit tuzdan meydana gelen "çift tuz", aynı asit köklü iki tuzun yaptığı bileşikler olan "kompleks tuzlar" adıyla da sınıflandırılırlar.
Son düzenleyen _Yağmur_; 30 Nisan 2017 13:13
"İnşallah"derse Yakaran..."İnşa" eder YARADAN.
perlina - avatarı
perlina
Ziyaretçi
28 Ekim 2016       Mesaj #4
perlina - avatarı
Ziyaretçi

Tuzun Elde Ediliş Yöntemleri



Deneyle tuz elde etme


Malzemeler
1 adet cezve
Yarım çay bardağı tuzlu su

Yapılışı


İlk olarak yarım çay kaşığı tuz ve çay bardağı suyumuzu birbirleri ile karıştırıyoruz. Karışım yapıldıktan sonra cezvemizi ateşin üstüne koyuyoruz. Su ısınmaya başlayacak ve kaynama noktası geldiği zaman buharlaşma meydana gelir. Bu süreçte su buharlaşarak gider ama cezvenin dibinde tuz kristallerinin olduğunu göreceksiniz. Tuzumuzu sudan ayrıştırmış olarak deneyimizi tamamlayabiliriz.

Tuzların çoğunun kristali hidratlı hal­dedir, yani kristal yapısına belirli oranda su bağlanmıştır. Bu kristalleşme suyu tuzun ısıtıl­ması yoluyla ayrılabilir ve böylece susuz bir yapı elde edilir. Çok bilinen bir örnek, su katıldığı zaman mavi bir çözelti oluşturan beyaz, susuz bakır sülfat tozudur. Bu mavi çözelti buharlaştırıldığında hidratlı mavi bakır sülfat kristalleri elde edilebilir.

Tuzların çoğu suda çözünerek (eriyerek) bir çözelti oluşturur. Ama bazı tuzlar suda çözünemez; iki çözelti arasındaki bir tepkime sonucu oluşan bu tür bir tuz dibe çökerek ayrılır ve bir çökelti (katı madde) oluşturur.

Deniz tuzu elde etmek için deniz bilinçli olarak kurutulur. Bu amaçta deniz kıyısında oluşturulan küçük yapay havuzlardaki su buharlaştığında geriye tuz kalır. Kuruduğu zamansa toplanmaya hazırdır.

Tuz elde etme yöntemleri ,Tuz üretimi bütün mineral çıkarma yöntemleri arasında hemen hemen en basit ve kolay olanıdır. Tuz elde etme yöntemlerinin en yaygın olanı, tuzla denilen göletlerde tuzlu suyun buharlaştırılmasıdır. Buharlaştırma yöntemi çoğunlukla kurak ve sıcak bölgelerde uygulanır, bu yol ile elde edilen tuzlarda ticari maksatlar için istenmeyen safsızlıklar olabilir. Yeni elde edilmiş bu tür tuzlarda tuz seven bazı mikroorganizmalar da bulunabilir. Bu mikroorganizmalar örneğin konservecilikte bazı yiyecek maddelerinin bozulmasına sebep olabilmektedir.

Kaya tuzundan da tuz elde edilebilir. Kaya tuzu, önemli tuz kaynaklarından biri olup, içerdiği safsızlıklara bağlı olarak saydam veya yarı saydam grimsi, beyaz, turuncu, sarı, pembe ve kahverengi olabilir. Kaya tuzu, az safsızlık ve yabancı maddeler içeren yataklarda yer altına galeriler açarak parçalar halinde çıkarılır. Çözelti madenciliği olarak adlandırılan bu yöntemde, safsızlıkların fazla olması durumunda açılan sondaj kuyularına sıcak su gönderilirek suda çözünen tuzlar bulamaç halinde dışarı alınır. Bu bulamaçın kristallendirilmesi için tava veya vakum yöntemleri kullanılır.

Tava Yöntemi : Bir tahta kapta dinlendirilen tuzlu suya magnezyum sülfatı çöktürmek için az miktarda kireç katılır. Sonra tava adı verilen buharlaştırma kabına gönderilir. Bu kabın alanı 80-100 m² olup, ocağın sıcak gazlarıyla ısıtılır. Burada önce magnezyum sülfat çöker ve alınır, daha sonra çöken tuz alınır. Alınan tuz tava üstündeki tahta davlumbaza serilir. Suyu tekrar tava içine akarken tuz da kurur. 100 m²lik bir tavada 75°C'de 1200 kg kaba tuz, 80°C'de 3000 kg orta ürün ve 95°C'de 700 kg ince tuz elde edilir.

Vakum Yöntemi : Tava yönteminin yerini alan bu yöntemde tuzlu su vakum pompaları yardımıyla buharlaştırılır.

Türkiye'de Tuzlar : Memleketimizde tuz eldesi; deniz, göl ve kaya tuzlalarından yapılmaktadır. Hacıbektaş, Tepsidelik, Sarıkaya, Olti, Kağızman, Kulp ve Sekili önemli tuzlalarımızdandır. Buralardan elde edilen tuzlar çeşitli safsızlıklar içermektedir. Örneğin Hacıbektaş'ta elde edilen tuzun analizinde % 0,53 suda çözünmeyen maddeler, % 1,65 kalsiyum sulfat, % 98,12 sodyum klorür bulunmuştur.

Koçhisar, Karapınar ve Palas gölleri tuz elde edilen önemli göllerimizdendir. Koçhisar Gölünde bulunan Tavşan tuzlasından yılda 30.000 ton, İzmir Çamaltı Tuzlasından yılda 150.000 ton tuz elde edilmektedir.

Deniz suyundan tuz elde edilen yerler arasında; Pendik (İstanbul), Tekkegöl (Edirne) ve Akçedeniz (Adana) sayılabilir.

Yurdumuzda üretilen kaliteli sofra tuzunun analizinde, % 0,24 nem, % 0,003 suda çözünmeyenler, % 0,007 Ca, % 60,52 klor ve eser miktarda Mg bulunmuştur.

2001 yılı dünya tuz üretimi 225 milyon ton 1, Türkiye'nin yıllık üretimi 1,8 miyon ton 2dolayında gerçekleşmiştir. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü (MTA) verilerine göre Türkiye'deki başlıca kayatuzu yataklarında tespit edilen toplam rezerv miktarı 867 milyon ton seviyesindedir. Yıldan yıla tuz üretimi değişmekle beraber yurdumuzda son yıllarda, yılda iki milyon ton civarında tuz üretilmektedir.

Tekel, rafine ve sofralık tuz üretimi yapmamaktadır. Bu tür tuz talebi özel sektör tarafından karşılanmaktadır.

Tuz giderme : Başta deniz suyu olmak üzere tuzlu suların tuzunun giderilmesi işlemidir. Dünyadaki suların % 97,2'si denizlerdedir. Artık taze su kaynaklarının yetmemesi sebebiyle günlük kullanımda veya sanayide deniz sularından faydalanma ihtiyacı doğmuştur. Bu da deniz suyundan tuz gidermek suretiyle taze su elde etme yolunu açmıştır.

Sanayide kullanmak amacıyla su üreten ilk büyük damıtma tesisi 1930'da Hollanda Antilleri'ndeki Aruba'da kurulmuştur. Damıtma en yaygın tuz giderme metodudur. Bu işlemde çok tesirli veya ani tesirli buharlaştırıcılar kullanılır.

Taze su üretiminde kullanılan metotlardan biri de zarlı metoddur. Bu metodda tuzluluk oranı nispeten düşük olan kara suları arıtılır. Yarıgeçirgen bir zardan geçirilen tuzlu suyun suyu zarı geçerken derişikleşen mineral tuzları arkada kalır.

Elektroliz metodunda ise çözünmüş tuzların artı ve eksi yüklü iyonlarının ayrı ayrı zarlı filtrelerden geçmesi maksadıyla voltaj uygulanır ve taze su iki filtre arasında kalır.

Bugün dünyada yaklaşık 1500 kadar tuz giderme tesisi kuruludur. Çoğunda damıtma metodu uygulanır. Tesislerin 300 kadarı Ortadoğu ülkelerinde kurulmuştur.
BEĞEN Paylaş Paylaş
Bu mesajı 1 üye beğendi.
Son düzenleyen perlina; 29 Nisan 2017 23:36

Benzer Konular

6 Mart 2017 / Mira Kimya
10 Haziran 2012 / ThinkerBeLL Kimya
3 Ekim 2012 / _Yağmur_ Kimya
7 Temmuz 2016 / Misafir Cevaplanmış