CERN - Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi

CERN'de elektrik arızası

Sponsorlu Bağlantılar

Deney şimdilik durduruldu..

Avrupa Nükleer Araştırma Merkezinde (CERN) çalıştırılan parçacık hızlandırıcısı, elektrik arızası yüzünden bugün durduruldu.

CERN sözcüsü, yerin 100 metre altındaki 27 km'lik dairevi tünelin soğutma sisteminin elektrik arızasından etkilendiğini bildirdi.

Sözcü, AFP muhabirine "Bu çok karmaşık bir aygıt; deneme sürecindeyiz, böyle arızalar normal" dedi ve arızanın gün içinde giderilebileceğini ve sistemin tekrar çalıştırılacağını söyledi.

Bir hafta önce çalıştırılan "Büyük Hadron Çarpıştırıcısı" adlı dünyanın en büyük parçacık hızlandırıcısında, proton huzmeleri ışık hızına yaklaştırılarak çarpıştırılacak ve çarpışma sonucu mikrosaniyeler içinde ortaya çıkıp kaybolacak parçacıklar incelenerek madde ve kainatın sırrı aydınlatılmaya çalışılacak.

Yüzyılın deneyi kaldığı yerden
CERN'deki elektrik arızası deneyi durdurmuştu..

CERN yetkilileri, 27 km'lik dairevi yeraltı tünelinin soğutma sistemini etkileyen ve bu yüzden hızlandırıcının durdurulması sonucunu doğuran elektrik arızasının giderildiğini ve sistemin tekrar çalıştırıldığını açıkladı.

CERN sözcüsü, arızayı dün açıklamış ve "Büyük Hadron Çarpıştırıcısı" adlı parçacık hızlandırıcısının "henüz deneme aşamasında olduğunu, bu çok karmaşık sistemde arıza ortaya çıkmasının normal sayıldığını" söylemişti.

Hızlandırıcı, 10 eylülde çalıştırılmıştı. Bilim adamları, yerin 100 metre altındaki tünelde proton huzmelerini neredeyse ışık hızında çarpıştırarak ortaya çıkacağını düşündükleri parçacıkları inceleyerek madde ve kainatın başlangıç şartları hakkında daha fazla bilgi sahibi olmayı tasarlıyor.
AA

Yüzyılın deneyinden kötü haber
Elektrik arızasının faturası ağır oldu



Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi'ndeki (CERN) parçacık hızlandırıcısında meydana gelen arızanın düşünülenden daha kötü olduğu ortaya çıktı. Parçacık hızlandırıcı 2 ay sonra tekrar devreye girecek.
CERN Sözcüsü James Gillies, uzmanların hızlandırıcıya girerek sorunu incelediklerini söyledi. Arızalı bölgenin tamir edilebilmesi için bölgenin ısıtılacağını belirten Gillies, sorunun giderilmesi için hızlandırıcının kapatılacağını söyledi. Gillies, elektrik arızası yüzünden aşırı soğuk helyumların sızdığını belirtti

Parçacık deneyi başka bahara kaldı
Büyük Hadron Çalıştırıcısı'nda meydana gelen arıza, deneyin bahara kadar ertelenmesine sebep oldu


Maddenin yapı taşlarını anlamayı amaçlayan deneylerin yapıldığı dünyanın en büyük parçacık hızlandırıcı tüneli Büyük Hadron Çarpıştırıcısı, onarımlar ve kışın planlanan ara nedeniyle bahara kadar kapalı kalacak.

CERN sözcüsü James Gillies bugün yaptığı açıklamada, açıklanan onarımın planlanandan uzun süreceğinin anlaşıldığını, ardından da Kasımda planlanan olağan kış dönemi kapatmasının devreye gireceğini belirtti.

Arızalanan tünelde uzmanların onarıma başlayabilmeleri için, ısının mutlak sıfır düzeyinden olağan düzeylere yükseltileceğini belirten sözcü, bu ısınma sürecinin haftalar alacağını belirtti. Sözcü, onarımın ardından deneylere başlanması için çarpıştırıcının yeniden soğutulmasının gerekeceğini, soğutmanın da en az 1 ayı bulacağını, dolayısıyla onarımlar nedeniyle Kasım'ın ortalarına kadar kapalı kalacağını kaydetti. Sözcü, Kasım ortasında da olağan kış arasının başlayacağını ifade etti.

Sözcü, deneylerin bu nedenle ancak gelecek baharda başlayabileceğini sözlerine ekledi.

Large Hadron Collider deneyinde yaşanan aksaklığın bedelini okuduğunuzda, ekran kartını yenileme masrafınız bir hayli küçük görünecek. Avrupa'nın gururu CERN'de başlatılan Large Hadron Collider deneyi, bilindiği üzere son aşamasında devrelerde yaşanan bir sorun nedeniyle yarım kalmıştı. Hatanın sadece yanlış bir lehimden kaynaklanan elektriksel bir sorun olduğunu belirten CERN sözcüsü, oldukça uzun sürecek olan tamiratın en erken 2009 yazında biteceğini açıkladı. Uzaydan bile soğuk bir ortamda çalışan hızlandırıcı, aylar süren kademeli ısıtma sonucu ancak içine girilip bağlantıları kontrol edilebilecek hale getirildi.

Tamir Bedeli 21 Milyon Dolar!

Tek bir hatalı lehim sonucu ortaya çıkan bu arızanın CERN'e faturası ise tam 21 milyon dolar! Neyse ki bilim insanlarının "tüm bekleme ve uğraşlara değeceğini" söylediği LHC deneyini devam ettirmek için CERN yeterli bütçeye sahip. Umuyoruz ki artık başka bir hata veya aksaklık çıkmadan, yüzyılın bu en büyük deneyi sorunsuz tamamlanabilir.

CERN - Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi

Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi (CERN), nükleer Araştırmalar için Avrupa Konseyi anlamına gelen Fransızca "Conseil Européen pour la Recherche Nucléaire" sözcüklerinin kısaltmasıdır. 1953 yılında Cenevre'de merkezi laboratuvarlar kurulmasına karar verilerek ismi Fransızca "Organisation Européenne pour la Recherche Nucléaire" ve İngilizce "European Organization for Nuclear Research" olarak değişmiş ancak CERN kısaltması değişmeden kalmıştır.

İsviçre ve Fransa sınırında yer alan ve Cenevre şehrine yakın olan CERN, dünyanın en büyük parçacık fiziği araştırma laboratuvarıdır. CERN’in kuruluş amacı, üye ülkelerin kendi bütçe olanakları ile gerçekleştiremeyecekleri araştırmaları ortak olarak yürütebilmektir. Günümüzde 56 ülkeden 500 enstitüyü temsil eden yaklaşık 8000 civarında araştırıcı (dünyadaki parçacık fizikçilerinin yarısı) CERN'de araştırma yapmaktadır. CERN, Nobel ödüllerine de layık görülen çok önemli bilimsel buluşların yapıldığı bir merkezdir.

CERN İkinci Dünya Savaşından sonra Avrupa'nın fizik alanında ABD'ye yetişebilmesi için 12 Avrupa ülkesinin (Belçika, Almanya, Fransa, Danimarka, Hollanda, İngiltere, İsveç, İsviçre, İtalya, Norveç, Yugoslavya, ve Yunanistan) işbirliği ile 1954 yılında kurulmuştur. Kurulduğundan bu yana Merkez, çok geniş katılımlı uluslararası işbirliğinin başarılı bir örneği olarak hizmet vermektedir. CERN’e üye ülke sayısı 20'dir. Bu ülkeler; Almanya, Avusturya, Belçika, Bulgaristan, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Finlandiya, Fransa, Hollanda, İngiltere, İspanya, İsveç, İsviçre, İtalya, Macaristan, Norveç, Polonya, Portekiz, Slovakya ve Yunanistan’dır. Gözlemci olarak katılan ülke/kuruluş sayısı 8'dir. Gözlemci statüsündeki ülkeler; Amerika Birleşik Devletleri, Hindistan, İsrail, Japonya, Rusya Federasyonu ve Türkiye’dir. Ayrıca, Avrupa Komisyonu ve UNESCO da gözlemci olarak temsil edilmektedir. Türkiye 1961'den bu yana gözlemci statüsünü sürdürmektedir. Gözlemci olan ülkelerin hak ve yetkileri, konseyin açık toplantılarına katılmak, bu toplantıların gündem ve dokümanlarını temin edebilmek, ve Konsey Başkanının daveti ile müzakerelere katılabilmektir.



CERN'in en büyük karar organı CERN Konseyidir. Konsey üye ülkelerin ikişer temsilcisinden oluşur ve her üyenin eşit oy hakkı vardır. Konsey, CERN'in bilimsel makro planını oluşturur ve bu planın gerçekleşmesini izler. CERN'deki değişik hızlandırıcılarda yürütülecek projelerin seçilmesi ve izlenip değerlendirilmesi, her hızlandırıcı için ayrı ayrı oluşturulan program komiteleri tarafından gerçekleştirilir. Program komitelerinin seçtiği projeler, CERN Direktörü, Direktör Yardımcıları, Program Komitelerinin Başkanları ve Araştırma Bölümlerinin Başkanlarından oluşan Araştırma Kurulu'nda karara bağlanır. Avrupa'nın bu en başarılı megabilim projesine katılmak ve katkıda bulunmak bugün tüm dünya ülkeleri arasında bir prestij konusu olup, gelişmişliğin bir ölçüsü olarak görülmektedir. Son yıllarda, ABD, Rusya Federasyonu, Japonya ve Çin gibi üye olmayan ülkeler de CERN hızlandırıcılarına ve projelerine büyük parasal katkıda bulunmaktadırlar.

CERN laboratuvarlarının temeli hızlandırıcılar ve dedektörler üzerine kuruludur. CERN'deki ilk hızlandırıcı 1957 yılında kurulan 600 MeV'lik proton hızlandırıcısıdır . 1959'da devreye giren 28 GeV'lik proton hızlandırıcısı (Proton Synchrotron, PS) ise bugün hala kullanılmaktadır. 1976'da işletmeye alınan 450 GeV süper proton hızlandırıcısı (Super Proton Synchrotron, SPS) ise bir çok Nobel Kazanan çalışmalara olanak sağlamıştır. 1989-2000 yılları arasında hizmet vermiş olan CERN’deki en önemli tesis elektron-pozitron çarpıştırıcısıdır (Large Electron-Positron Collider, LEP) ve bu çarpıştırıcı 100-200 GeV enerji aralığında çalışmıştır. Bu çarpıştırıcının 2001’de görevini tamamlamasından sonra aynı tünel içinde inşası 2008’de tamamlanan büyük hadron çarpıştırıcısı (Large Hadron Collider, LHC) 4 büyük deney sistemi (ATLAS, CMS, ALICE ve LHCb) ile önemli araştırma ve buluşların eşiğindedir. LHC, 10 Eylül 2008 tarihinde işletmeye alınmış, meydana gelen bir arıza nedeniyle işletmeye ara verilmiştir. LHC’nin 2009 yılının Eylül ayı sonunda işletmeye alınması planlanmakta ve ilk parçacık çarpışmalarının Ekim ayında gerçekleştirilmesi öngörülmektedir. LHC tesisinin resmi açılışı ülkemizin de temsil edildiği bir törenle 21 Ekim 2008 tarihinde yapılmıştır.

CERN’deki ‘büyük patlama’ bugün




Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi (CERN) uzmanları, bugün parçacık çarpıştırıcısında “büyük patlamayı” gerçekleştirmeye çalışacak.

Dünyanın en büyük atom altı parçacık çarpıştırıcısı olan Büyük Hadron Çarpıştırıcısıyla yapılacak büyük deney için İsviçre'nin Cenevre kentinde bu sabah çalışmalar başladı.

Deneyin başlamasının ardından bir hata sinyali alınması üzerine sistemler durduruldu. Sistemlerin yeniden başlatılacağı, çarpışmanın öğlen saatlerinde gerçekleşmesinin mümkün olabileceği belirtildi.

Büyük Hadron Çarpıştırıcısı yetkilileri, proton huzmelerinin, 27 kilometrelik oval tünelde her iki yöne doğru harekete geçirilerek hızlandırılacağını ve sonunda çarpıştırılacağını bildirdi.

Avrupa Nükleer Araştırma Teşkilatı (CERN) Genel Direktörü Rolf-Dieter Heuer, yaptığı açıklamada, deneyden ancak aylar sonra bilimsel keşiflerin yapılabileceğini söyledi.

Bilgisayarların, çarpışmalar sonucu ortaya çıkan muazzam miktardaki veriyi çözümlemek zorunda kalacak olmalarını gecikmenin nedenleri arasında sayan Heuer, araştırmacıların, 2010 yılının sonunda bilim adamlarının evrenin yüzde 26'sını oluşturduğuna inandıkları karanlık madde hakkında keşifler yapacaklarını ümit ettiklerini belirtti.

Bilim adamları, uzak galaksilerdeki ışık bükülmesi ve olduğu varsayılan kayıp kütleyi açıklamak amacıyla kuramsallaştırılan karanlık maddenin, galaksilerin daha hızlı dönmesini sağladığına inanıyor.

Ancak yüzde 4'ü görünebilir maddeden oluşan evrenin geriye kalan yüzde 70'lik kısmını oluşturan “karanlık enerji” adı verilen farklı bir oluşumun ise uzay ve zaman arasında eşit olarak dağılmış boşlukla ilişkili olduğu düşünülüyor.

Karanlık enerjinin evrenin genişlemesini hızlandırdığına inandıklarını ifade eden bilim adamları, CERN çarpıştırıcısıyla yapılacak deneyin uzay ve zamandaki gizli boyutlara da ışık tutacağı, bu alanda da yeni keşifler yapılmasına imkan sağlayabileceği görüşünü dile getiriyor.

CERN araştırmacılarının açıklamasına göre, kozmosu oluşturduğu düşünülen “büyük patlama”, Fransa-İsviçre sınırında 27 km uzunluğundaki dairevi yeraltı tünelinde yeniden oluşturulmaya çalışılacak. Yerin 100 metre altındaki tünelde, 7 Tev (terraelektronvolt) gücündeki ışık huzmeleri ters istikametlerden gönderilerek çarpıştırılacak. Bilim adamları, “büyük patlama” deneyinde kozmosun doğasını kavramaya yarayacak yeni parçacıklar ve Higgs parçacığının (Tanrı parçacığı) kanıtını göreceklerini umuyor.